2015 جىل فرانتسيا ءۇشىن دۇربەلەڭمەن باستالدى. قاڭتاردىڭ 7-سىندە، ياعني پراۆوسلاۆتىقتار ءۇشىن روجدەستۆو مەرەكەسى سانالاتىن كۇنى پاريجدە ساتيرالىق Charlie Hebdo جۋرنالى كەڭسەسىنە قارۋلى ءۇش ادام شابۋىل جاساپ, 12 ادام (سەگىزى - جۋرناليست) قازا تاپقان ەدى. ودان كەيىنگى ەكى كۇندە شابۋىلعا كۇدىكتىلەر مەن ولاردىڭ سەرىكتەرىن ۇستاۋ وپەراتسيالارىندا تاعى بەس ادام مەرت بولدى. بۇل جاعدايلار اسىرەسە كارى قۇرلىق حالقىن ءدۇر سىلكىندىرىپ، سوڭىنان جەر-جەرلەردە ءجۇز مىڭداعان ادام شەرۋگە شىقتى. الەم حالقى نەگىزىنەن بۇل تەررورلىق ارەكەتتى ايىپتادى. دەگەنمەن، وقيعانىڭ سالدارىن ايىپتاعانىمەن، سەبەبىنە ءۇڭىلىپ، تەرراكتىنىڭ ورىن الۋىنا يسلام ءدىنىن كەلەكە ەتۋ جاعدايى تۇرتكى بولعانىن ايتۋشىلار دا از ەمەس.

بۇل لاس پيار ەمەس پە؟

راسىمەن، كارى قۇرلىق مۇنى ء"سوز بوستاندىعىنا جاسالعان قاستاندىق" دەپ قابىلدادى. بىراق، بۇنىڭ ءسوز بوستاندىعىنا قاتىسى جوقتىعى سارالاپ كورگەن ادامعا تۇسىنىكتى نارسە. اتالمىش جۋرنال بۇعان دەيىن مۇحاممەد پايعامبارعا (س.ع.س.) كاريكاتۋرا جاساپ، كەلەمەجدەگەن بولاتىن. وسىلاي مۇسىلمانداردىڭ اشۋىنا ءتيۋدى كوزدەگەن. سوڭعى ۋاقىتتاردا باتىستا يسلاموفوبيا ءورشىپ كەلەدى. جۋرنال رەداكتسياسى اتالمىش كاريكاتۋرانى جاريالاۋ ارقىلى وزدەرىنە لاس پيار جاساپ، تارالىمدارىن ءوسىرۋدى كوزدەگەن بولۋلارى دا مۇمكىن. ايتپەسە، الەم حالقىنىڭ ۇشتەن ءبىرى ۇستاناتىن يسلام دىنىنە كۇيە جاعۋدىڭ، ادامزات بالاسىنىڭ ەڭ قۇرمەتتى تۇلعاسى — اللانىڭ ەلشىسى مۇحاممەد پايعامباردى (س.ع.س.) كەلەمەجدەۋدىڭ جۋرناليستىك تە، ادامگەرشىلىك تە ەتيكاعا جاتپايتىنى كەز-كەلگەن ادامعا تۇسىنىكتى. مۇنى كوزىقاراقتى جۋرنال قىزمەتكەرلەرى بىلمەي قالعان جوق، دەمەك، ادەيى ىستەدى. بۇنى ء"سوز بوستاندىعى" دەۋگە بولمايدى. بۇل — وزگەلەردىڭ ءدىني سەنىمىن قورلاۋ! جانە بۇعان باتىس قوعامى دا كوز جۇما قاراعانى قىنجىلدىرادى. اشەيىندە ء"دىني توزىمدىلىك، سەنىم-نانىم بوستاندىعى" دەپ، وزگە ەلدەرگە "اقىل ايتۋعا" قۇمار باتىس بۇل جولى جۇمعان اۋىزدارىن اشپادى. قاتارىندا ءبىردى-ەكىلى قارايعان مۇشەسى بار الدەقانداي سەكتا قيىرداعى ءبىر ەلدە بولماشى قىسىمعا تاپ بولا قالسا، ورە تۇرەگەلەتىن ولاردىڭ بۇل جولى كوز جۇما قالۋلارى — يسلامدى جەككورۋشىلىكتى قولداپ وتىرعانىن ايقىن اڭعارتىپ بەرەتىندەي.

ارانداتۋدىڭ سالدارى اۋىر بولماق

تەرروريزمگە، جالپى جاۋىزدىققا مۇسىلمان قاۋىمى قاشاننان قارسى. ويتكەنى، يسلام — بەيبىتشىلىكتىڭ ءدىنى. يسلام ءدىنى ادامدى ولتىرمەك تۇگىلى، رەنجىتۋدىڭ ءوزىن قۇپتامايدى. بۇگىنگى ءدىن اتىن جامىلىپ، ءتۇرلى جاۋىزدىققا بارىپ جاتقان لاڭكەستەردى، راديكالداردى شىنايى مۇسىلماندارمەن ەش شاتاستىرماۋ قاجەت. قازاقشا ايتقاندا، ولار قوي تەرىسىن جامىلعان قورقاۋلار عانا. بىراق، باتىستىڭ كەيبىر ساياساتكەرلەرى دە، جۋرناليستەرى دە وسىنى بىلە تۇرا، حالىق اراسىندا يسلاموفوبيانى ءورشىتۋ ماقساتىندا تەررورشىلار ارەكەتتەرىن جالپى دىنگە تەلىپ، مۇسىلمانداردى قاسكۇنەم رەتىندە ناسيحاتتاۋعا كۇش سالىپ جاتىر. ارانداتىپ وتىر. ارينە، بۇل باتىستاعى مەملەكەت باسىنداعىلار ءۇشىن ءتيىمدى شىعار. ويتكەنى، ەۋروپا قازىر مۇسىلماندانىپ بارادى. ول ەلدەردەگى مۇسىلمانداردىڭ سانى جىل وتكەن سايىن ەسەلەپ وسۋدە. وسىنى قاۋىپ تۇتقان ساياساتكەرلەردىڭ يسلاموفوبيا شوعىنا ادەيى ۇرلەپ وتىرۋى مۇمكىن.

فرانتسيانىڭ ءوزىن الايىقشى. سوڭعى جىلدارى بۇل ەلدە مۇسىلماندارعا قارسى قىسىم كۇشەيىپ كەلەدى. ماسەلەن، بۇل ەلدە 2011 جىلى پرەزيدەنت نيكوليا ساركوزي حيدجابقا تىيىم سالدى. مۇسىلمان ەلدەرىنەن كەلەتىن ميگرانتتارعا دا توسقاۋىل قويۋعا باعىتتالعان شارالار قولعا الىنۋدا. وعان الگى "شارلي ەبدو" جۋرنالىنىڭ كاريكاتۋراسىن قوسىڭىز. وسىنداي قىسىمدار مەن كەلەمەجدەردىڭ ايتەۋىر ءبىر كۇنى ءبىر جەردى جارىپ شىعۋى مۇمكىن ەدى. مۇسىلماندار بەيبىت حالىق، ايتكەنمەن، سونشا حالىقتىڭ ىشىنەن ءبىر ء"توزىمسىز" جاننىڭ شىعۋى زاڭدى قۇبىلىس. مەن پاريجدەگى تەرراكتىلەردى اقتايىن دەپ جاتقانىم جوق، تەك سونىڭ سەبەبىنە ءۇڭىلىپ وتىرمىن، ياعني وعان قىسىم مەن ارانداتۋلاردىڭ اسەر ەتكەنىن ايتقىم كەلەدى. قاراپايىم تۇسىنىك، ءسىز ءبىر تانىسىڭىزعا ۇنەمى قىسىم كورسەتىپ، ونى كەلەمەجدەي بەرىڭىزشى، ول قاشانعى شىدايدى، بىردە بولماسا بىردە تۇمسىعىڭىزدان جۇدىرىقپەن پەرىپ كەپ جىبەرۋى ابدەن مۇمكىن عوي.

وكىنىشكە قاراي، فرانتسيا قوعامى بۇدان ساباق الار ەمەس، مۇنى تۇسىنگىلەرى دە كەلىپ وتىرعان جوق. كارى قۇرلىقتى ءدۇر سىلكىندىرگەن وقيعاعا تىكەلەي قاتىستارى بولا تۇرا، "شارلي ەبدو" جۋرنالى جۋىرداعى نومىرلەرىنىڭ مۇقاباسىنا مۇحاممەد پايعامباردىڭ (س.ع.س.) كاريكاتۋراسىن قايتا باستى. وندا پايعامبارىمىزدى قايعىرتىپ، "شارلي — بۇل مەن" دەگىزىپ قويعان. وعان ء"بارى كەشىرىلدى" دەگەن تاقىرىپ قويىلىپتى. ياعني، پايعامبار قايعىرىپ كەلىپ، ونى جۋرنال قىزمەتكەرلەرى كەشىرگەن ءتارىزدى سيپاتتاما. بۇعان دەيىن 60 مىڭ تارالىممەن شىعىپ كەلگەن جۋرنال بۇل سانىن بىرنەشە تىلگە اۋدارىپ، 3 ميلليون (!) تارالىممەن جارىققا شىعاردى. كەلەسى سانى 5 ميلليونمەن تارايدى دەپ الاقاندارىنا شىرت تۇكىرىپ وتىر. بىرىنشىدەن، وسىنىڭ ءوزى-اق ءاۋ باستان جۋرنال قىزمەتكەرلەرىندە يسلامدى قارالاۋ ارقىلى تيراجدى ءوسىرۋ ەسەبى بولعانىن اڭعارتقانداي. ەكىنشى جاعىنان، فرانتسياداعى لاڭكەستىك وقيعالاردى موينىنا العان ء"ال-كايدا" ۇيىمى ەۋروپانىڭ باسقا دا ەلدەرىندە، ونىڭ ىشىندە فرانتسيا دا بار، بىرنەشە تەررورلىق ارەكەتتەر جاسايتىنىن حابارلاپ ۇلگەردى. ولارى جاي ءسوز دە ەمەس سياقتى، ارتىنشا فرانتسيا، بەلگيا، گەرمانيا سياقتى ەلدەردە لاڭكەستىك وقيعالاردىڭ الدى الىنىپ، بىرنەشە تەررورشىنىڭ قولعا تۇسكەنى حابارلاندى. ياعني، "شارلي ەبدو" ءالى دە وتپەن ويناپ وتىر، ولار ءوز مۇددەلەرى ءۇشىن ارانداتۋعا بارىپ، وزگە ادامداردىڭ ومىرلەرىنە قاۋىپ توندىرۋدە.

بۇنى ءسوز بوستاندىعىمەن شاتاستىرماۋ قاجەت

وسى جەردە تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ-تايىپ ەردوعاننىڭ پىكىرىن بەرە كەتكەن دۇرىس سياقتى. "باتىستىڭ ەكىجۇزدىلىگى ايقىن كورىنىپ تۇر. ءبىز — مۇسىلماندار تەرروريزمدى، قىرعىندى ەشقاشان قولداعان ەمەسپىز. بۇل قانتوگىستىڭ ارتىندا ناسىلشىلدىك، جەككورۋشىلىكتى ناسيحاتتاۋ مەن يسلاموفوبيا تۇر" دەدى ەردوعان انكارادا قاڭتاردىڭ 12-سىندە پالەستينا باسشىسى ماحمۋد ابباسپەن بىرگە وتكىزگەن ءباسپاسوز جيىنىندا. ەردوعان ءوزى ءجيى اشىق سىنايتىن يزرايل پرەمەر-ءمينيسترى بەنيامين نەتانياحۋدى دا پاريجدەگى شابۋىل قۇرباندارىن ەسكە العان مارشقا قاتىسقانى ءۇشىن سوزبەن تۇيرەپ ءوتتى سول كەزدە.

"سىزدەر گازا سەكتورىندا مەملەكەتتىك تەررور جاساپ، 2500 ادامدى قىرعان ادامدى مارشتا قولىن ارلى-بەرلى بۇلعاتىپ قويىپ نە ىستەمەكشىسىزدەر؟" دەدى ەردوعان نەتانياحۋعا قاراتا سويلەپ. ءدال ايتىلعان نارسە.

رەسەي مۇفتيلەر كەڭەسى دە پاريجدەگى شابۋىلعا بايلانىستى پىكىر ءبىلدىرىپ، ء«بىزدىڭ الەمدە ارانداتۋشىنىڭ كۇناسى ارانداتۋعا ەرگەن ادامنىڭ كۇناسى ءتارىزدى قاۋىپتى شىعار. دىنشىلدەردىڭ سەنىمىن قورلاۋ ەكسترەميزمنىڭ كەز كەلگەن ءتۇرى ءتارىزدى اقىلعا سىيمايدى» دەدى. ءيا، ارانداتۋشىلاردىڭ كىناسى لاڭكەستەردىڭ ايىبىنان كەم بولىپ تۇرعان جوق.

قازاقستاندىق ينتەرنەت-باسىلىمداردىڭ بىرىندەگى جۋىرداعى ماقالادا مىناداي وي ايتىلىپتى: "ستوپ! قانداي وي ەركىندىگى, قانداي ءسوز بوستاندىعى? اۋ، الەمدىك قۇجاتتىڭ بارلىعىندا ادامزات ءۇشىن قاستەرلى دۇنيەلەردى كەلەمەجدەۋگە تىيىم سالىنعان ەمەس پە؟ ماسەلەن، سول فرانتسيادا ءسىز ارميان گەنوتسيدى مەن حولوكوستتى وتىرىك دەپ ايتىڭىزشى، بىردەن سوتتايدى. سەبەبى، سەن الگى وقيعالاردى جالعان دەۋىڭ ارقىلى سان عاسىرلىق قايعى-قاسىرەت كورگەن ەۆرەي جۇرتىنا، ارميان ۇلتىنا قاستاندىق جاساعان بولىپ سانالاسىڭ. حولوكوست دەمەكشى. سول Charlie Hebdo باسىلىمى وسىدان 3 جىل بۇرىن ەۆرەي جۇرتىن مازاقتاپ، سۋرەت جاريالاعان ەدى. ارتىنشا، بۇل كاريكاتۋرانىڭ اۆتورى انتيسەميتتىك كوزقاراسى ءۇشىن ايىپتى بولىپ، تۇرمەگە ايدالدى. سودان كەيىن بۇل جۋرنال جويىتتەر تۋرالى كاريكاتۋرانى مۇلدەم جاريالاعان ەمەس. نەگە؟ نەگە ولار سول كەزدە، ەۆرەي قاۋىمى ءبىزدىڭ ء«سوز بوستاندىعىمىزدى» شەكتەپ جاتىر دەپ ايقايلامادى؟ سوندا ەۆرەيدى كەلەمەجدەۋگە بولمايدى، ال مۇحاممەد پايعامباردى (س.ع.س.) مازاقتاۋعا رۇقسات پا؟"

وسىدان كەيىن وزدەرىڭىز دە وي تۇيە جاتارسىزدار.

ساياساتكەرلەر نە دەپ ساندىراقتاپ وتىر؟

جالپى، پاريجدەگى وقيعالاردان كەيىن ەۋروپا ەلدەرىندە ءتۇرلى شەرۋلەر ءوتىپ، بەلگىلى ساياساتكەرلەر ءوز پىكىرلەرىن ءبىلدىرىپ جاتتى. ماسەلەن، تۇرمەدەن بوساي سالا ەۋروپانى پانالاعان ءپۋتيننىڭ وپپونەنتى ميحايل حودوركوۆسكي "قايتىس بولعان جۋرناليستەرگە تىلەكتەستىك رەتىندە بارلىق سايت مۇحاممەد پايعامباردىڭ كاريكاتۋراسىن جاريالاسىن" دەدى. مۇنىسىن "الگى سودىرلارعا قارىمتا كەگىمىز. ال كورسىن. ميلليون سايت كەلەمەج سۋرەتتى جاريالاسا، ولار نە ىستەي الادى؟", - دەپ تۇسىندىرگەن. بۇل دا ناعىز ارانداتۋ.

قايتا گەرمانيا كانتسلەرى انگەلا مەركەل ء"جىبى ءتۇزۋ" جان بولىپ شىقتى. PEGIDA ("باتىستىڭ يسلامدانۋىنا قارسى پاتريوت ەۋروپالىقتار") اسىرەوڭشىل قوزعالىسى قاڭتاردىڭ 12-سىنە جوسپارلاعان اكتسيالارىنان باس تارتۋ تۋرالى گەرمانيا بيلىگىنىڭ ۇسىنىستارىن ەلەمەستەن درەزدەن مەن ەلدىڭ باسقا دا قالالارىندا دەمونستراتسيالار ۇيىمداستىردى. بۇعان دەيىن گەرمانيا كانتسلەرى انگەلا مەركەل "يسلامنىڭ گەرمانياعا ءتان" ەكەنىن ايتىپ، پاريجدەگى شابۋىل قۇرباندارىنا قۇرمەت رەتىندە نارازىلىق شەرۋلەرىن وتكىزبەۋگە شاقىرعان. ودان كەيىن دە انگەلا مەركەل گەرمانيا اۋماعىنداعى مۇسىلمانداردى، ولاردىڭ قاسيەتتى ورىندارىن قورعايتىنىن مالىمدەدى. ويتكەنى، ەۋروپانىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە مەشىتتەردى ورتەۋ، مۇسىلمانداردى تاياققا جىعۋ ارەكەتەرى جيىلەپ كەتكەن. مۇسىلماندارعا قارسى سول جاندار پاريجدەگى ەكىنشى سۋپەرماركەتتەگى لاڭكەستىك وقيعا كەزىندە كوپشىلىكتى مۇسىلمان ايەلدىڭ قۇتقارىپ قالعانىن بىلە مە ەكەن؟ ءيا، پاريجدەگى كوشەرلىك سۋپەرماركەت قىزمەتكەرى، ماليدەن كەلگەن مۇسىلمان لاسسانا بازيلي قاڭتاردىڭ 9-ى كۇنى، دۇكەنگە اسىرەدىنشىل سودىر كىرگەن كەزدە  كەم دەگەندە 15 ادامدى دۇكەن جەرتولەسىندەگى توڭازىتقىشقا جاسىرىپ، ولاردىڭ ءومىرىن ساقتاپ قالعان.

ءيا، ارانداتۋ ارەكەتتەرى جەكەلەگەن ادامدارعا نەمەسە توپتارعا ۇپاي اپەرىپ تە جاتقان شىعار. بىراق، مۇنداي جاعدايلاردىڭ قوعامعا جىك سالىپ، قاۋىپ توندىرەتىنىن، ءتىپتى مەملەكەتتىڭ بولاشاعىنا ۇلكەن قاتەر ەكەنىن حالىق ءتۇسىنۋى كەرەك. ماسەلەن، گوللانديالىق ساياساتكەر گەرت ۆيلدەرس «ەندى ەۋروپا سوعىستىڭ الدىندا تۇر» دەپ مالىمدەپ، «باتىس قوعامىن يسلامنان تازارتۋعا» شاقىرعان بولاتىن. ال، چەح ساياساتكەرى توميو وكامۋرا (ول جەتەكشىلىك ەتەتىن "تىكەلەي دەموكراتيانى دامىتۋ" پارتياسى چەح پارلامەنتىندەگى 200 ورىننىڭ 14-ءىن يەلەنىپ وتىر) يسلام دىنىندە حارام سانالاتىن شوشقا مەن يتتەردى مەشىتتەردىڭ الدىندا سەرۋەندەتۋگە شاقىرعان. بۇل دەگەنىڭىز قوعامدى اشىقتان-اشىق جىككە ءبولۋ. مۇنىڭ سالدارى اۋىر بولاتىنىن ءتۇسىنىپ، ءتيىستى ورىندار وسى سياقتى جەكە باس پايداسىن ويلايتىن ساياساتكەرلەردى قاتاڭ جازالاۋ كەرەك-اۋ.

ەۋروپاداعى مۇسىلماندارعا قارسى گەنوتسيد...

قاراپ وتىرساق، پاريجدە ورىن العان وقيعالار 2011 جىلعى 22-شىلدەدە ورىن العان نورۆەگياداعى تەررورلىق ارەكەتتى ەسكە ءتۇسىردى. وندا "نورۆەگيا يمميگراتسيالىق ساياساتتى قولداۋشىلاردىڭ كەسىرىنەن مۇسىلمان مەملەكەتىنە اينالىپ كەتەدى" دەپ "شوشىنعان" اندەرس برەيۆيك ەسىمدى "سۇر تەنتەك" 94 ادامدى اتىپ ءولتىرىپ، 242 كىسىنى جارالاعان  بولاتىن. ءدال سول كەزدە بۇلاي دۇرلىكپەگەن ەۋروپا حالقىنىڭ شىنىمەن ناسىلشىلدىككە، يسلاموفوبياعا بەت بۇرعانى انىق كورىنىپ قالدى. ءتىپتى، 1995 جىلى سرەبرەنيتسادا بوسنيا سەربتەرى جاساقتارىنىڭ مۇسىلماندارعا جاساعان گەنوتسيدى، حورۆاتيانىڭ مۇسىلمان دىنىندەگى سەرب ازشىلىعىن ەلدەن كەتۋگە ماجبۇرلەۋى ءالى كۇنگە دەيىن ءتيىستى باعاسىن الماي وتىر. ەردوعان ايتقانداي، باتىستىڭ ەكىجۇزدى ساياسات ۇستانعانىن ەندى اركىم اڭعارا تۇسكەندەي.

ەۋروپا مۇسىلمان الەمىنە اينالادى

جالپى، جىلدىڭ باسى بولاشاققا بولجام جاساۋعا تاپتىرماس كەز عوي. مەن دە بولاشاق ەۋروپانىڭ قانداي بولارىنا كوز جۇگىرتىپ كورەيىن.

مەنىڭ ويىمشا، 50 جىلدان سوڭ ەۋروپا حالقىنىڭ كەم دەگەندە جارتىسىن مۇسىلماندار قۇرايتىن بولادى. ءيا، باتىس ساياساتكەرلەرى كارى قۇرلىقتى وزدەرىنىڭ جىلدامداتىپ مۇسىلمانداندىرىپ جاتقانىن وزدەرى دە سەزبەي وتىرعان سياقتى. باتىس زىميان ارەكەتتەرى ارقىلى ءبىراز ۋاقىتتان بەرى تاياۋ شىعىستا، سولتۇستىك افريكادا، ياعني مۇسىلمان مەملەكەتتەرىندە بەي-بەرەكەتسىزدىكتەر ورناتىپ كەلەدى. ەكونوميكالىق قىسىم ءبىر بولەك، دەموكراتيانى تىقپىشتاۋ ارقىلى توڭكەرىستەر جاساۋ، تەررورعا استىرتىن كومەك بەرۋ، ءبىر-بىرىنە ايداپ سالۋ... سوڭعى كەزدەرى الەمنىڭ بۇل ولكەسىنەن تىنىش كەتىپ، سوعىستان كوز اشپاي كەلەدى. باتىس وسى ارقىلى مۇسىلمان ەلدەرىنىڭ دامۋىن تەجەيمىز، وزىمىزگە تاۋەلدى ەتەمىز، تابيعي بايلىقتارىنا قول جەتكىزەمىز، ءتىپتى، قارۋ-جاراعىمىزدى ساتىپ، بايمىز دەپ ويلايتىن دا شىعار. بىراق، سوعىستان، اشتىقتان قاشقان نەمەسە ەۋروپانىڭ "جىلتىراق ومىرىنە، دەموكراتياسىنا" قىزىققان ءجۇز مىڭداعان، ءتىپتى ميلليونداعان حالىق كارى قۇرلىققا لاجسىزدان قونىس اۋدارۋعا ءماجبۇر بولۋدا، سولايشا ول ەلدەردەگى مۇسىلماندار سانىن ارتتىرىپ جىبەردى. ەندى ەۋروپا يمميگراتسيالىق ساياساتتارىن قانشا جەردەن قاتايتسا دا، قۇرلىقتىڭ مۇسىلماندانۋىن توقتاتا المايدى.

كارى قۇرلىق حالقى قازىر قارتايىپ بارا جاتىر. بايىرعى حالىقتار بالا تۋ سانىن شەكتەگەن، ودان قالسا بەدەۋلىك پەن بەلسىزدىك كەڭ ەتەك جايدى. دەموگرافيانىڭ ءوسۋى ءۇشىن ءار وتباسىندا كەمى ءۇش پەرزەنت بولۋعا ءتيىس (ەكەۋى اكە-شەشە ورنىن باسادى، بىرەۋى دەموگرافيانىڭ وسۋىنە ىقپال ەتەدى). ال ولار ءبىر-ەكى بالامەن شەكتەلۋدى قالاۋدا، قالعانىنىڭ ورنىن يت پەن مىسىق باساتىن بولىپ العان. وسىنىڭ ناتيجەسىندە ولاردا جاستار قاتارى كەمىپ، قارتتار سانى وسە تۇسۋدە. جۇمىستىڭ ءبارىن ىستەيتىن جاستار، ەلدىڭ بولاشاعى جاستار، ال قارتتار ەڭبەككە قابىلەتسىز، ەۋروپا قارتتارىنىڭ كوپشىلىگى ومىرلەرىنىڭ سوڭىن قارتتار ۇيىندە وتكىزىپ، مەملەكەتكە قوسىمشا سالماق بولادى. ال، مۇسىلمان وتباسىلاردا بولسا كەرىسىنشە، بالا سانى كوپ، كەمى ءۇش-تورتەۋدەن. وسىدان-اق بايقايتىنىمىز، جىل وتكەن سايىن بايىرعى تۇرعىندار سانى كەمي تۇسەدى دە، مۇسىلماندار سانى ارتا بەرەدى. وسىنىڭ اسەرىنەن 50 جىل ىشىندە كارى قۇرلىق حالقىنىڭ جارتىسى مۇسىلمان حالقىن قۇرايدى. البەتتە، ونداعى بيلىك تە مۇسىلماندانا باستايدى. بۇل كورىنىس ونداعى يسلاموفوبيانىڭ جويىلۋىنا اكەلەدى. ەگەر مۇسىلماندانۋعا قارسى الدەقانداي قارسىلىق ارەكەتتەر جاسالسا، مۇنىڭ سوڭى ازاماتتىق سوعىسقا اكەلۋى دە عاجاپ ەمەس، ال ول ەل بولاشاعىنا تونەتىن زور قاۋىپ. سوندىقتان، ەۋروپا جۇرتى "باستارىنا تۇسكەن تاعدىرعا" كونۋگە ءماجبۇر بولماق.

ءجۇز جىل وتكەن سوڭ ەۋروپا تولىقتاي مۇسىلمان مەملەكەتتەرىنە اينالادى. بايىرعى تۇرعىندار وندا ازشىلىققا اينالىپ، بيلىكتەن دە ورىن تيمەي، قارابايىر كۇن كەشۋگە كوشپەك. ەۋروپانىڭ قانداي بولعانىن تەك تاريحتان وقىپ بىلمەك...

دەمەك، ەۋروپانىڭ قازىرگى يسلاموفوبياسىن سوڭعى تۇياق سەرىپپۋى دەسەك تە، ولاردىڭ قازىردەن توزىمدىلىكتى ۇيرەنىپ، بولاشاقتاعى وزگەرىسكە قازىردەن بويلارىن، تابيعاتتارىن ۇيرەتە بەرگەندەرى ءجون-اۋ.

ەربول جالپوشەۆ.

اباي.kz