ءدىني باسقارمانىڭ 2020 جىلعا دەيىنگى قىزمەتىن دامىتۋ تۇجىرىمداماسى قابىلداندى

اسا قامقور، ەرەكشە مەيىرىمدى اللانىڭ اتىمەن باستايمىن!

قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ جۇمىس باعىتتارى سان الۋان. بۇگىنگى تاڭدا ءدىني باسقارمانىڭ قىزمەتىن دامىتۋ باعدارلاماسىن ازىرلەۋ وزەكتى بولىپ وتىر. ويتكەنى، ءدىن – وتە نازىك ماسەلە. باس ءمۇفتي لاۋازىمىنا سايلانعان ساتتەن باستاپ قمدب-نىڭ باعىت-باعدارىن ايقىندايتىن دامۋ تۇجىرىمداماسىن جاساۋ­دى قولعا الدىق. قمدب-نىڭ بىلىكتى، ءدىني سالادا تاجىريبەسى مول عۇلامالار كەڭەسى مەن جوعارى تورالقا مۇشەلەرى مەملەكەت مۇد­دەسىن، زاڭ نورمالارىن ەسكەرە وتىرىپ، مۇسىلمان قاۋىمىنىڭ اراسىندا ورىن العان ماسەلەلەردى كەشەندى تۇردە شەشۋگە ارنالعان قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ 2020 جىلعا دەيىنگى قىزمەتىن دامىتۋ تۇجى­رىمداماسىن قابىلدادى. بۇل قۇجاتتىڭ باستى مىندەتى – مەم­لەكەتىمىزدىڭ رۋحاني تىرەگى بولعان اسىل ءدىنىمىزدىڭ جالپىعا ورتاق ادامگەرشىلىك قاعيدالارىن ناسيحاتتاۋ، ءدىن وكىلدەرىن، ۇلتتار مەن ۇلىستاردى ىنتىماققا ۇيىستىرۋ. اتالعان تۇجىرىمدامانى قابىل­داۋدىڭ دا وزىندىك ۇلكەن سەبەپتەرى بار.

قازىرگى تاڭدا حالىقتى بۇلىككە باستايتىن لاڭكەستىك ارەكەتتەر بۇكىل الەمدى الاڭداتىپ وتىر. ءدىن اتىن جامىلعان جات اعىمدى ۇستانۋشىلار ءبىزدىڭ ەلدە دە كورىنىس تاپتى. ساياسي ماقساتتارعا جەتۋ ءۇشىن يسلامدىق ءدىني سەنىمنىڭ شىنايى ماعىناسىن بۇرمالاعىسى كەلەتىندەر دە بار. وسى ورايدا، قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى رەسپۋبليكالىق يسلامي ءدىني بىرلەستىك رەتىندە قازاقستانداعى يسلامنىڭ جاڭعىرۋ ۇدەرىستەرىنىڭ باسى-قاسىندا بولۋى ءتيىس. قوعامداعى ءدىني سالاداعى كەلەڭسىز جايتتاردى ءتيىمدى شەشۋ جولدارىن ىزدەستىرۋ – قمدب-نىڭ باستى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى.

ەلىمىزدەگى ءدىني سالانى دامىتۋ جايلى ارنايى قابىلدانعان تۇجىرىمداما ماقساتى:

– يسلامنىڭ رۋحاني-يمان­دىلىق جانە ادامگەرشىلىك قاسيەت­­تەرىن ناسيحاتتاۋ، ءدىني-اعار­تۋشىلىق، قايىرىمدىلىق جۇمىس­تاردى ساپالى، تۇراقتى جانە ءتيىمدى جۇرگىزۋ;

– قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىن جالپى حالىق پەن مەشىت جاماعاتىنا ساپالى قىزمەت كورسەتە الاتىن، ولاردىڭ الدىندا قۇرمەت پەن بەدەلگە يە قوعامدىق ينستيتۋت دارەجەسىنە كوتەرۋ;

– قازىرگى زامانعى قازاقستاندىق مۇسىلمان قاۋىمىنىڭ نەگىزگى پروب­لەمالارىن انىقتاپ، قوعام­داعى يسلامنىڭ رۋحاني-يمان­دىلىق جانە قايىرىمدىلىق ىقپالىن ارتتىرۋ.

جالپىعا بىردەي قۇندىلىقتار مەن مەملەكەت مۇددەلەرىن، قازاق­ستاندىق زاڭنامالاردىڭ نورمالارىن ەسكەرە وتىرىپ، مۇسىلمان قاۋىمىنىڭ اراسىندا ورىن العان ماسەلەلەردى شەشۋ جولىندا ناقتى باعىتتار مەن تەتىكتەردى قاراستىرۋ مىندەتى قويىلدى. سونداي-اق، جالپى ستراتەگيانى، يسلامدىق ءدىني قىزمەتتى، سونىڭ ىشىندە رەسپۋبليكا اۋماعىندا حانافي مازھابىنىڭ ۇستانىمىنا سايكەس، ءدىني ءىلىم مەن تاجىريبەنى دامىتۋدىڭ تەتىكتەرى مەن ولاردى جۇزەگە اسىرۋ جولدارى ايقىندالدى.

ايتا كەتەتىن نەگىزگى ماسەلە­لەردىڭ ءبىرى – وسى تۇجىرىمداما قازاقستان رەسپۋبليكاسى كون­س­تيتۋتسياسىنىڭ سەنىم بوستان­دىعى تۋرالى بابىنا، قازاقستان رەس­پۋبليكاسىنىڭ ء«دىني قىزمەت جانە ءدىني بىرلەستىكتەر تۋرالى» زاڭىنا، ەلىمىزدىڭ 2050 جىلعا دەيىنگى ستراتەگيالىق دامۋ جوسپارىنا، قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ جارعىسىنا نەگىزدەلگەن.

تۇجىرىمداما حالقىمىزدىڭ باسىم كوپشىلىگى ۇستاناتىن حانا­فيلىك ىلىمگە سۇيەنگەن مۇسىل­ماندىق سەنىمنىڭ نىعايۋىن قازىرگى قوعام دامۋىمەن ۇيلەستىرە وتىرىپ، 2020 جىلعا دەيىنگى كەزەڭىن رەتتەپ، يسلام ءدىنىن ناسيحاتتايدى. قۇجاتتا ماماندار دايىنداۋ، ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن جاقسارتۋ، كادرلىق ءدىني احۋالدى تۇراقتاندىرۋ جانە ءداستۇرلى ءدىنىمىزدى كەڭىنەن ناسيحاتتاۋ جۇمىستارى ايقىندالعان.

تۇجىرىمدامانى ىسكە اسىرۋ كەزىندە بىرقاتار ناتيجەلەرگە قول جەتكىزۋ كوزدەلۋدە. سونىڭ ىشىندە، باستى ماقسات – حانافي مازھابى ۇستانىمىن ەل اۋماعىندا ودان ءارى قاراي دامىتىپ، ونىڭ الەۋەتىن راديكالدى اعىمداردىڭ يدەولوگياسىنا تويتارىس بەرەتىندەي دەڭگەيگە كوتەرۋ.

قمدب-عا قاراستى مەشىتتەرگە كادرلار دايىنداۋ جانە ولاردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ جۇيەسىن ءارى قاراي دامىتىپ، ءتيىستى كادرلىق رەزەرۆ قۇرۋ جوسپارلانۋدا.

اسىرەسە، قمدب يمامدارىنىڭ ءبىلىمى مەن بىلىكتىلىگىن كوتەرۋ، قازىرگى زامانعا ساي ءدىني مامان بولۋمەن قاتار، زايىرلى قوعامنىڭ تالاپ-مۇددەلەرىن دۇرىس تۇسىنە بىلەتىن تۇلعالارعا اينالدىرۋ وسى تۇجىرىمداما شەڭبەرىندە جۇزەگە اسىرىلاتىن بولادى.

ەلىمىزدەگى بىرەگەي رەسپۋب­ليكالىق يسلامي ءدىني بىر­لەس­تىك بولىپ تابىلاتىن قازاق­ستان مۇسىلماندارى ءدىني باس­قارماسىنىڭ دارەجەسىن جالپى رەسپۋبليكا تۇرعىندارى قۇرمەتتەيتىن قوعامدىق ينس­تيتۋتقا اينالدىرىپ، وسى بىر­لەستىكتىڭ اياسىنا ەلدەگى بۇكىل مۇسىلمان قاۋىمىن شوعىر­لاندىرۋ ەڭ باستى ستراتەگيامىز ەكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.

وسى تۇجىرىمداماعا مۇقيات قارايتىن بولساق، قمدب-نىڭ الداعى ۋاقىتتا اتقاراتىن جۇمىستارى ەكى كەزەڭگە ءبولىنىپ قاراستىرىلعانىن كورۋگە بولادى. ونىڭ ىشىندە I كەزەڭ 2015-2016 جىلداردى قامتىسا، ال II كەزەڭدەگى يگى جۇمىستار 2016- 2020 جىلداردا جۇزەگە اسادى.

قمدب جانىنان ارنايى عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعىن اشىپ، وعان اۋدارماشى مامانداردى تارتۋدى كوزدەپ وتىرمىز. ءداستۇرلى يمام اعزام ءابۋ حانيفا مازھابى جانە ماتۋريدي سەنىمى نەگىزىندەگى ەڭبەكتەردى اۋدارۋ جۇمىستارى جوسپارعا ەنگىزىلدى. قمدب-نىڭ جانىنان باسپا اشىپ، ءدىني باسىلىمداردى شىعارۋ جۇمىستارىن ءبىر ىزگە كەلتىرۋ ارقىلى ءدىني احۋالدى رەتتەۋ – باستى نازارىمىزدا. تۇجىرىمداما قابىلداندى، ەندى بىرقاتار شارالارعا بەل بۋىپ كىرىسەتىن بولامىز. كەلەلى جۇمىستار قولعا الىنىپ جاتقاندا بىلەكتى سىبانىپ كىرىسپەسە بولماسى انىق.

ءدىني باسقارماداعى شاريعات جانە ءپاتۋا، وقۋ-اعارتۋ، قاجىلىق، ءدىن ىستەرى، مەشىت ىستەرى، ءدىني ساراپتاما، ۋاعىز-ناسيحات، حالىقارالىق بايلانىس، ت.ب. بولىمدەردىڭ جۇ­مىستارىن جەتىلدىرۋ – ءوز الدىنا ۇلكەن تالاپ. بۇل جۇمىستار ۇنەمى ىزدەنىستى تالاپ ەتەدى. ەلى­مىزدىڭ تۇرعىندارىنىڭ دا وسى جۇمىستاردىڭ ناتيجەسىن اسىعا كۇتىپ وتىرعاندارىن سەزىنىپ وتىر­مىز. سوندىقتان، ەل ءۇمىتىن اقتاۋ ءۇشىن ماڭداي تەرىمىزدى توگىپ جۇ­مىس جاسايتىن بولامىز.

مۇسىلمان جاماعاتىنىڭ كۇن سايىن تۋىنداپ جاتاتىن كۇردەلى ماسەلەلەرى وتە كوپ. ونىڭ ىشىندە كوپشىلىككە جاريا ەتۋگە بولمايتىن جاعدايلار تۋىنداپ جاتادى. وسىنى ەسكەرە وتىرىپ، قمدب جانىنان تۇراقتى جۇمىس جاسايتىن «سەنىم تەلەفونى» جەلىسىن ۇيىمداستىرىپ، سۇراقتارعا ونلاين جۇيەسىمەن جاۋاپ بەرۋدى جولعا قويامىز. ەل سەنىمىنە جاراپ جاتساق، بۇدان ارتىق ابىروي جوق دەپ سانايمىن.

كەلەسى ءبىر كەلەلى ماسەلە ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭىرلەرىن بىلىكتى يمامدارمەن قامتاماسىز ەتۋ جۇمىستارى. وسىنى ەسكەرە وتىرىپ بىلىكتى، كوزى قاراقتى مامانداردى جيناۋ قاجەت دەگەن شەشىمگە كەلدىك. جۇمىستى جۇيەلى جۇرگىزۋ – بۇل دا تابىسقا اپاراتىن جولدىڭ ماڭىزدى ءبىر بولىگى. سوندىقتان كادرلاردى دا رەتتەۋ ءۇشىن قمدب-نى بىلىكتى جانە ءبىلىمدى كادرلارمەن قامتاماسىز ەتىپ، جوعارى ءدىني قىزمەتتەرگە كىرەتىن كادرلىق رەزەرۆ قۇرۋ، جاڭا تاعايىنداۋلاردى تەك سول رەزەرۆتەن الۋ جۇيەسىن ەنگىزگەلى وتىرمىز.

بىلىكتى مامان شىعارۋ ءۇشىن ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋ، ونى زامان تالابىنا ساي وڭتاي­لاندىرىپ وتىرۋ قاجەت. ءبىز ءبىلىم سالاسىندا توقىراۋعا جول بەرمەۋ ءۇشىن قمدب-عا قاراستى مەدرەسەلەردىڭ وقۋ باعدارلامالارىن ءال-ازھار ۋنيۆەرسيتەتى كوللەدجىنىڭ وقۋ باعدارلامالارىنا سايكەستەندىرە وتىرىپ، نوستريفيكاتسيالاۋ جۇيەسىن وسى تۇجىرىمداما اياسىندا جۇزەگە اسىراتىن بولامىز.

سونداي اق، بۇگىنگى كۇنى ينتەرنەت جۇيەسى جاستاردىڭ ەڭ كوپ نازارىن اۋداراتىن تاقىرىپقا اينالدى. ءدىندى وقىعانى دا، وقىماعانى دا ينتەرنەتتەن تاۋىپ العانىن، ەڭ ءبىرىنشى قايسىسى كوزىنە ىلىنسە، سونى وقىپ الادى دا توڭىرەگىنە سونى جەتكىزگىسى كەلەدى. وسى ماسەلەنىڭ وڭ شەشىمىن تابۋىنا ىقپال ەتۋ ماقساتىندا ءدىني باسقارمانىڭ رەسمي سايتتارىنىڭ رەيتينگىسىن كوتەرۋدى ماقسات ەتىپ قويدىق. وسى جۇمىستىڭ ءبىر سالاسى ءپاتۋا شىعارۋدىڭ ورتاق جۇيەسى رەتىندە www.fatua.kz سايتىن اشۋدى كوزدەپ وتىرمىز.

ال ەكىنشى كەزەڭدە 2016-2020 جىلدارعا دەيىن كەلەسى يگى ءىس-شارالاردىڭ جۇزەگە اسىرىلۋى جوسپارلانۋدا. ونىڭ مازمۇنى دا ەلدى ەلەڭ ەتكىزەر جاعىمدى جاڭالىقتارعا تولى.

شالعاي ەلدى مەكەندەردەگى يمامدارىمىزدىڭ جالاقىعا تارىعىپ، وتباسىن اسىراۋدىڭ قامىمەن كەيدە مەشىتتەگى قىز­مەتىن اقساتىپ جاتاتىنى كوپشىلىك قاۋىمعا بەلگىلى. يمام ءدىن جولىنداعى قىزمەتىن تيىن-تەبەنگە الاڭداماي اتقارسا دەگەن ارمان كوكەيىمىزدەن كەتپەي جۇرگەنى راس. قازاقستانداعى ءدىني قىزمەتكەرلەردى ايلىق جالاقىمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىن ءبىرجولا شەشۋ ۇزاق مەرزىمدى جۇمىس بولعانىمەن، جۇيەگە وتىرعان سوڭ، ءدىندار­لارىمىز ونىڭ دا قادىرىن سەزىنەر دەگەن ۇمىتتەمىن.

مەن ءوزىم جوسپارسىز باستالعان جۇمىس جولدا قالدىرادى دەپ سانايمىن. وسى تۇجىرىمداما اعارتۋ سالاسىن دا تولىعىنان قامتىپ وتىر. قمدب اعارتۋ جۇيەسىن دامىتۋ، شەتەلدىك مامانداردى ەلىمىزگە شاقىرتۋ جولدارىن رەتتەۋ، جەرگىلىكتى مامانداردىڭ ءبىلىمىن جەتىلدىرۋدى ۇيىمداستىرۋ سەكىلدى جۇمىستار نازارىمىزدا بولادى.

اللاعا مىڭ شۇكىر، ەگەمەن ەل بولىپ، باسقالارمەن تەرەزەمىز تەڭەستى. الىس-جاقىن شەتەلدەرمەن بايلانىسىمىز ارتا تۇسۋدە. سونىڭ ىشىندە قاسيەتتى مەككە مەن مەدينە قالالارىنا قاجىلىق ساپارعا شىعۋ، قاجىلىق مىندەتتى ابىرويمەن اتقارۋعا جاعداي جاساۋ ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكتى تالاپ ەتەدى. سوندىقتان، قاجىلىق جۇمىستارىن جۇرگىزۋدى ءبىر رەتكە كەلتىرەتىن جۇيە قۇرىپ ىسكە اسىرۋ، قمدب جانىنان قاجىلىقپەن اينالىساتىن بىرەگەي ورتالىق اشۋعا قول جەتكىزۋ ۇلكەن جوسپار رەتىندە تۇجىرىمدامادا كورىنىس تاپتى. استانا جانە الماتى قالالارى مەن وبلىس ورتالىقتارىندا جالپى وقىرمانداردىڭ قولدانۋىنا قولايلى ء«دىني كىتاپحانا» اشۋعا بەل بۋدىق.

تاقىرىپتى تۇيىندەر بولساق، ءدىني باسقارما قىزمەتىن دامىتۋ تۇجىرىمداماسىن جۇزەگە اسىرۋ ءداستۇرلى ءدىني ۇستانىمداردى نىعايتۋعا، قمدب بەدەلىن ارت­تىرۋعا، سونىڭ نەگىزىندە قازاق­ستاندىق مۇسىلمان قاۋىمىن بىرىكتىرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. حالقىمىزدىڭ بىرلىگى مەن بەرەكەسى ارتىپ، اۋىزبىرشىلىگىمىز نىعايا بەرسىن دەپ تىلەيمىز. اللا تاعالا تاۋەلسىزدىگىمىزدى ماڭگىلىك ەتىپ، بولاشاققا باسقان قادامىمىزدى بەرەكەلى ەتكەي! تىلەگىمىز قابىل، مۇراتىمىز اسىل بولعاي! ءامين

ەرجان قاجى مالعاجىۇلى،

قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ توراعاسى، باس ءمۇفتي.

Abai.kz