جۇما, 26 ءساۋىر 2024
قوعام 6525 0 پىكىر 13 قاراشا, 2014 ساعات 12:36

شقو اكىمى. ول نە ىستەۋى كەرەك؟

پاۆلودار وبلىسىنىڭ اكىمى بولعان. پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنتاعىندا دا وتىرىپ كورگەن. قولىنا قارۋ ۇستاپ، يىعىنا وقا تاقپاسا دا قورعانىس ءمينيسترىنىڭ «كەرزى ەتىگىن» كيىپ ءجۇرىپ قايدا كەتكەنى بەلگىسىز ءىزىم-قايىم جوعالعان دانيال احمەتوۆ قىزمەت بابىمەن قايتا جوعارلادى. ءسىرا، ءوزى دە باق-تالەيسىز ەمەس، قولداپ-قورعاۋشىلارى دا وڭاي-وسپاق ەمەس-ءدۇر. بىرەۋلەر بۇ كىسىنى ەۋرازياگرۋپ اتانعان ماشكەۆيچ-شوديەۆ قاۋىمى جەتەكتەپ ءجۇر دەسە، بىرەۋلەر «دانيال كەنجەتايۇلىنىڭ ءوزى ىسكەر ازامات، مەملەكەتشىل قايراتكەر» دەگەندى ايتادى. ءجا، كىم نە دەسە و دەسىن مەملەكەتتىك ماڭىزى ەرەكەشە لاۋازىمدى قىزمەتتەردى اتقارىپ ىسىلعان احمەتوۆ شىعىس قازاقستان وبلىسىنا اكىم بولىپ باردى. ىسىنە بەرەكە، ساتتىلىك تىلەيمىز. ساتتىلىك تىلەي وتىرىپ احمەتوۆ مىرزانىڭ قاپەرىنە مىنا جايتتاردى دا سالىپ قويعاندى ءجون كوردىك:

- ەلىمىزدىڭ شىعىس وڭىرىنە بايلانىستى رەسەي ساياساتكەرلەرىنىڭ اۋزىنان بىرنەشە رەت قيسىنسىز ءسوز شىعىپ قالدى. ءتىپتى «ۋست-كامەنەگورسك حالىقتىق رەسپۋبليكاسىن قۇرۋ كەرەك» دەگەندى ايتقاندار دا جانە ونى جابىلا قولداعاندار دا بولدى. بۇنىڭ بارىنە «يت ۇرەدى، كەرۋەن كوشەدى» دەپ قاراپ وتىرۋعا بولمايدى. دەر كەزىندە پارمەندى جاۋاپ بولىپ تۇرۋى كەرەك.

- شىعىس ايماعىمىزدا اسىرەسە شەكارالىق اۋدانداردىڭ حالقى سيرەك قونىستانعان. شوعىرلاندىرۋ كەرەك. تۇرعىندار سانىن ارتتىرۋ كەرەك. التايدىڭ شىعىس بەتىندە اتاجۇرتىنا اعىلعالى تۇرعان اعايىن بار. مالشارۋشىلىعىنىڭ «مايىن ىشكەن» كانىگى ماماندار. سولاردىڭ كوشىپ كەلۋىنە جاعداي تۋعىزىپ، ايماقتىق كوشى-قون باعدارلاماسىن ءتۇزۋ كەرەك.

- شقو ءوندىرىستى ءوڭىرىمىز. ءاربىر ءوندىرىس ورىندارىنىڭ قاسىنان كاسىپتىك تەحنيكالىق ءبىلىم بەرەتىن وقۋ ورىندارىنىڭ اشىلۋىنا وبلىس اكىمى تىكەلەي ءوزى جەتەكشىلىك ەتسە، ءتىپتى قۇبا-قۇپ بولار ەدى. تالاپكەرلەردى وڭتۇستىك قازاقستان، الماتى، قىزىلوردا وبلىستارىنان تارتۋعا ابدەن بولادى. سوندا شقو-داعى كاسىپورىندار جاڭا ماماندارمەن تولىعىپ، كادر تاپشىلىعى جويىلادى. ءارى بۇل ءوڭىردىڭ دەموگرافياسى ءۇشىن دە پايدالى بولماق.

- وسكەمەن قالاسىندا ورتا جانە ارناۋلى ءبىلىم بەرەتىن مەكەمەلەردىڭ سانى از. كەيبىر مەكتەپتەردە بالالار ءۇش اۋىسىممەن وقىپ جاتىر. ونى ايتاسىز، سىنىپ بولمەسى جەتپەگەندىكتەن اجەتحانادا وقىپ وتىرعان قاراكوز قازاق بالالارى بار. بۇرىنعى اكىم بەردىبەك ساپارباەۆ ونى جوققا شىعارعان جوق. قايتا سونداي سۇمدىقتىڭ بارىن جايىپ سالدى. كەزىندە ول تۋرالى «اباي.كز» سايتى جازدى دا. دەمەك، بالاباقشالار مەن مەكتەپتەردىڭ سانىن بارىنشا ارتتىرۋ قاجەت.

- اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىككە اسا ءمان بەرىلۋى كەرەك. شقو-دا سىرتتان قارجىلاندىرىلاتىن باق كوزدەرى بار. ولاردىڭ ەلىمىزدەگى اقپارات كەڭىستىگىندە بۇلاي ءومىر ءسۇرۋى قر باق تۋرالى زاڭىنا قايشى. سوندىقتان جەرگىلىكتى باق-پەن جۇمىستى كۇشەيتە وتىرىپ، ورتالىقتاعى قازاقتىلدى باق-پەن بايلانىستى يگى داستۇرگە اينالدىرا بەرۋ قاجەت.

- جەرگىلىكتى حالىقتىڭ ۇلتتىق نامىسىن قورلايتىن، ساعىن سىندىراتىن، جاسىتاتىن شەتىن ىستەرگە تىيىم سالىنۋى قاجەت. ارينە، بۇل وزگە ۇلت وكىلدەرىن كەۋدەسىن باس، كەرى يتەر دەگەن ءسوز ەمەس. ايماقتاعى ۇلتارالىق تاتۋلىق، ءوزارا تۇسىنىستىك بەرەكە تابا بەرسىن.

اكىمگە اقىل ايتىپ، كەڭەس سوعۋدان اۋلاقپىز. تۋراسىنا كەلسەك، شقو اكىمى نە ىستەپ، نە قوياتىندىعىن بىزدەن سۇرامايدى. ايتسە دە، جوعارىداعى جايتتەر احمەتوۆ مىرزانىڭ قاپەرىندە جۇرسە ەكەن دەيمىز.

Abai.kz

0 پىكىر