تۇسىمە ەلباسى كىرىپتى. نەمەسە تۇسىمدە مەن ەلباسىنىڭ قابىلداۋىنا كىرىپپىن. قابىلداۋ بولمەسىندە تۇر ەكەنمىن. ء«وز ءوتىنىشىڭ بويىنشا قابىلدايدى» دەيدى. «مەنىڭ بۇل كىسىدە ەشقانداي جۇمىسىم جوق، مەن جازىلعان دا، ەشقانداي ءوتىنىش بەرگەن دە جوقپىن» دەپ ازار دە بەزەرمىن. «جوق، ءسوزدى قىسقارتىڭىز. ءسىز جازىلماساڭىز ءبىز ءسىزدى قايدان تانيمىز» دەيدى انالار بەت قاراتپاي. ارتىنان ءوزىم «قىزۋلاۋ جۇرگەندە جازسام جازعان شىعارمىن» كۇدىكتەنە باستادىم.
كىردىم. ومىرىڭدە ءبىرىنشى رەت اناداي سارايعا كىرگەندە، پاتشام-اعزامنىڭ الدىن كورگەندە ءتىلىڭ بايلانىپ، ءوزىڭنىڭ اتىڭدى ۇمىتىپ قالادى ەكەنسىڭ. تۇلا بويىم دىرىلدەپ سالا بەردى. قول بەرىپ امانداستىم. امانداسىپ تۇرعاندا بايقادىم، ەلباسىنىڭ قولى دىرىلدەپ تۇر ەكەن. دىرىلدەگەن بەر جاعى قالش-قالش ەتەدى. تۇلا بويى تۇتاس دىرىلدەسە ءبىر ءجون-اۋ، قولى عانا عوي قالتىراپ تۇرعان. ىشتەي مەنى تانيتىن بولعانى عوي دەپ قويام. سويتسەم، ول كىسىنىڭ قولىن دىرىلدەتىپ تۇرعان مەنىڭ قولىم ەكەن عوي... مەنىڭ تۇلى بويىم تۇتاس دىرىلدەپ تۇر ەكەن.
ءبىر-بىرىمىزگە قارسى قاراپ وتىرا قالعانىمىز سول ەدى ەكى كەسە ءشاي كەلدى. كەسىرلىك دەگەندى قويساڭشى، ءشايدى ۇيدەن دە ءىشىپ ءجۇرمىز عوي، كوفە بولعاندا بولار ەدى دەپ قويامىن. ەكى-ءۇش كامەرە كىردى دە بىرەر سەكۋند ءتۇسىردى دە شىعىپ كەتتى. «قازاقستان»، «حابار» ارنالارى شىعار دەپ ويلادىم. «بۇگىن ەلباسى بالەنشە تۇگەنشەنى قابىلدادى» دەپ قانا بەرىپ جاتۋشى ەدى عوي، سول ءۇشىن شىعار دەپ جوبالادىم. قۇدايدىڭ قۇتتى كۇنى «وسى سەن ادام بولساڭ، مۇرنىمدى كەسىپ بەرەيىن» دەپ زار ەڭىرەيتىن كلاسس جەتەكشىم كورەر مە ەكەن-ەي دەپ ويلاپ ۇلگەردىم. وسىنداي سان-ساپالاق ويلارمەن وزىممەن-ءوزىم بولىپ كەتكەنىمدى بايقاعان پرەزيدەنتىمىز:

- نە ويلاپ وتىرسىڭ، - دەدى.
ساسقانىمنان «ەلدىڭ جايى عوي» دەپ ايدى اسپانعا ءبىر-اق شىعاردىم.
- ەل قالاي؟، - دەدى.
-«حابار» مەن «قازاقستان» كورسەتكەننەن ءسال تومەن، «دات» ايتقاننان ءسال جوعارى، - دەدىم. ەندى نە دەپ ايتام؟ اۋزىما تۇسكەن العاشقى ءسوز وسى بولدى. «جاقسى دا ەمەس، جامان دا ەمەس» دەيىن دەسەم، مىناۋىڭ ءبىر قوجاناسىر عوي دەي مە دەپ قويا قويدىم. ءبىر جەرلەرى جاقسى، ءبىر جەرلەرى ونشا ەمەس دەسەم تاعى لاققانداي بولامىن.
- نە ۇسىنىسپەن، قانداي وتىنىشپەن كەلدىڭ؟، - دەدى. تۋرا تەلەديداردان كورگەندەي ءجۇزى جىلى، نۇرلى كىسى ەكەن. باۋىرمال داۋسىنا ەلتىپ ءوزىمدى ەركىن سەزىنە باستادىم.
- ءبىر راحمەت، ءبىر ۇسىنىس ايتايىن دەپ كەلدىم.
- ايتا وتىر.
- ءبىرىنشى راحمەتتەن باستايىن. پرەمەرلىك كرەسلوعا سەرىك احمەتوۆتى وتىرعىزعانىڭىز ءجون بولدى. ەل الا-قۇلا، ارقيلى كۇن كەشىپ جاتىر عوي. بارعا ءتاۋبا، جوققا شۇكىر دەپ ۇيرەنگەن ەلدىڭ سوڭعى ءبىر قۋانعانى وسى بولدى. كارەكەڭدى قازاق ەمەس دەپ جاتقان ەشكىم جوق. بىراق، كۇدىكسىز قازاقتىڭ وتىرعانى شالعايداعى الىس اۋداننىڭ، تۇكپىردەگى ءبىر اۋىلىنىڭ الدەقانداي قىستاعىنداعى وزىمەن-ءوزى كۇن كەشىپ جاتقان ءبىر قويشىنىڭ جالدانبالى كومەكشىسى سەيداكپارعا دەيىن قۋانىش سىيلاعانىن سىزگە جەتكىزگىم كەلەدى، - دەدىم دە ءبىر جوتكىرىنىپ الدىم. باعاناعىداي ەمەس، كەسەنى ەركىندەۋ كوتەرىپ، ەمىرەنە ۇرتتاپ قويدىم. ءسويتتىم دە ءسوزىمدى جالعادىم.
- وسى كۇنگە دەيىن 2030 دەپ ەلپىلدەپ كەلدىك. جىل ءوتىپ جاقىنداعان سايىن ءبىر جەلپىنىپ قالۋشى ەدىك. ءوزىمىز قينالساق تا، بالا-شاعامىز سول كۇندى كورەدى-اۋ دەپ نۇرلى قيالدىڭ جەتەگىمەن وسى كۇنگە دەيىن جەتىپ ەدىك... ەندى ونىڭ تاعى جيىرما جىلعا شەگەرىلگەنى الىپ-ۇشقان كوڭىلىمىزدى سۋ سەپكەندەي باسىپ تاستادى. مەنىڭ ءوزىم جارلى-جاقىبايلى كۇن كەشسەم دە، زامان جاقسارعان كەزگە تاپ كەلەدى ەكەن، ەلۋ جاسىمدى جاقسىلاپ اتاپ وتەرمىن دەپ ءجۇر ەدىم،-دەپ كەلە جاتقانىمدا ۇلكەن كىسى ءسوزىمدى ءبولدى.
- ەلۋگە تولاتىنىڭا گارانتيا بار ما؟ - دەدى بالالىق قيالىما ءسال جىميا قاراپ.
- ءسىز دە ەشقانداي گارانتيا جوق بولسا دا سايلاۋدى مەرزىمىنەن بۇرىن وتكىزىپ، تاعى دا بىرەر جىل وتىرۋعا بەل بايلادىڭىز عوي،  -دەدىم سۇراعىنا ناقتى جاۋاپ بەرە الماي. ايتارىمدى ايتىپ الىپ، وسى ءسوزىم بەكەر بولدى ما دەپ تاعى وكىندىم.
- جارايدى، ءۇمىتسىز شايتان دەگەن. ءبىر اللادان ءۇمىتىمىز بار عوي. ەۋلدەن ۇمىتتەنگەن ادام جەتپىستى نەگە ارمانداماسقا. جەتپىس جاسىڭدى جاقسىلاپ اتاپ وتەرسىڭ ات شاپتىرىپ، ساق-ساق كۇلىپ، - دەدى ەلاعاسى.
- قازاقتىڭ تابيعاتى قىزىق قوي اعا. ءبىر نارسەنى بولادى دەپ ءبىر اي كۇتتىرسەڭىز كۇتۋگە جاراعان قازاق تۋرا سول كۇن كەلگەندە بۇگىن ەمەس ەرتەڭ بولادى دەسەڭىز قولىن ءبىر سىلتەي سالادى. بولماسا اكەسىنىڭ دەپ. ءبىر اي جالىقپاي كۇتۋگە جەتكەن ءتوزىمىمىز ەندى ءبىر كۇن كۋتۋگە جەتپەيدى عوي. وسى جاعىن ەسكەرگەندەرىڭىزدە بولار ەدى. «قىرقىنا شىداعانمەن، قىرىق بىرىنە شىدامايتىن» قىرسىق مىنەزىمىزدى ەسكەرۋلەرىڭىز كەرەك ەدى،-دەدىم.
- ۇسىنىسىڭ وسى ما ؟-دەدى.
- جوق، اعا،-دەدىم.
سول كەزدە جانىمدا تۇرعان قاققان قازىقتاي جىگىت ەڭكەيىپ كەلىپ، اۋزىن قۇلاعىما جاقىنداتىپ: «اعا، كوكە دەمەي، نۇرسۇلتان ءابىشۇلى دەڭىز» دەدى.
- نەگىزگى ۇسىنىسىم بۇل ەمەس، نۇرسۇلتان ءابىشۇلى. بۇل ەندى ءسىز بەن ءبىز ءۇشىن بولارى بولعان اڭگىمە. ايتىلعان ءسوز - اتىلعان وق. بۇنى قايتارىپ الا المايمىز. مەنىڭ ۇسىنىسىم ەرمۇحامەت ەرتىسباەۆقا بايلانىستى.
- يا، وعان نە بوپتى؟
- سول جىگىت ءسىزدىڭ كەڭەسشىڭىز. جۇرگەن جەرىندە كۇلدىبادام ءسوز ايتىپ كۇلكى بولادى دا جۇرەدى. سول كۇلكى بولعان سايىن ەل-جۇرتىڭىز «ەلباسىمىز شىنىمەن وسىدان اقىل سۇراي ما، ءاي سۇرامايتىن شىعار، بىراق سۇراماسا بۇل نەگە وتىر» دەگەن سان-ساپالاق ويلاردىڭ شىرماۋىندا قالادى. ابىلايعا اقىلدى بۇقار ايتقان. ارعى-بەرگى تاريحتى مەنەن جاقسى بىلەسىز، قوجاناسىردان اقىل سۇراعان حان جوق الاش جۇرتىندا،-دەدىم. ەلباسى ءبىراز وتىردى.
- ونىڭ ۇستىنە،-دەدىم ويىمدى ءارى قاراي جالعاپ: - ونىڭ ۇستىنە بۇل سىزگە كەڭەس بەرگەندە ءوز قالتاسىمەن، ءوز جاعدايىمەن ەسەپتەسە وتىرىپ ايتادى بار ايتارىن. سوندىقتان ونىڭ كەڭەسى ورتا تاپتىڭ جاي-كۇيىنە ونشا كەلە بەرمەيدى. سوندىقتان كەڭەسشىلىككە تاعى ءبىر ادام الساڭىز جانە ول قاراپايىم ورتادان شىققان ادام بولسا،-دەدىم.
- سەن ءبىر عانا ۇسىنىس دەپ ەدىڭ، سوزىلىپ بارا جاتىر عوي،-دەدى جىميا قاراپ.

– ال، كىمدى ۇسىناسىڭ؟-دەدى. جاڭاعى ورىنعا ادام سۇراپ وتىر عوي. قاپەلىمدە كىمدى ايتارىمدى بىلمەدىم. ەشكىم ەسىمە تۇسپەي قور بولدىم. ءۇنسىز قالۋعا بولمايدى. قۇلاساڭ ناردان قۇلا دەگەن:
- جوق ەمەس، بارمىز عوي، نۇرسۇلتان ءابىشۇلى،-دەدىم.
- كىم؟-دەدى سەنەر-سەنبەسىن بىلمەي. شەگىنەر جەر قالمادى، ءجۇزىمدى تومەن سالىپ:

- مەن،-دەدىم. اكەم ىلعي شاماڭا قارامايسىڭ دەپ ايتىپ وتىرۋشى ەدى، راس بوپ شىقتى. بىرەر سەكۋند ءوتتى. سەكۋند دەگەن اتى بولماسا مينۋتقا، ءتىپتى ساعاتقا تاتىدى.
ۇستەلىندەگى كنوپكانى دىز ەتكىزىپ باستى.

- كانتسەلياريانىڭ باستىعىن شاقىر،- دەدى. انا قىزدىڭ كىرگەنىنەن شىققانى جىلدام بولدى. قۇرىعان جەرىم وسى شىعار. مىنا بالەنى مۇندا كىرگىزىپ جۇرگەن كىم، سول سوگىس السىن، جۇمىستان كەتسىن، ال مىنانى ارتىنان ءبىر تەۋىپ قاڭعىتىپ جىبەرىڭدەر دەيتىن شىعار.
جوق ولاي ەتپەدى. حاندا قىرىق كىسىنىڭ اقىلى بار دەگەن راس ەكەن. نۇراعام انا جىگىتكە: - مىنا بالانى ەكى-اي سىناق مەرزىمىمەن پرەزيدەنت كەڭەسشىسى قىزمەتىنە قابىلداڭدار، - دەدى. وپپا گاننام-ستايل دەپپىن قۋانعانىمنان. ارينە، ىشتەي. ايتقان ۇسىنىس پىكىرلەرىم ۇناعان بولىپ تۇر عوي سوندا ءا؟!. 10 قاڭتاردان باستاپ قىزمەتكە كىرىسۋگە تاپسىرما الىپ شىقتىم. بىراق، ەكى ايعا دەيىن ي.و. قۇرسىن ي.و. تۇرماق و.ي. ي.ا بولسا دا ەل يگىلىگىنە جۇمىس ىستەپ كورەيىن. بىراق، 11 قاڭتارعا ءبىر توي الىپ قويىپ ەدىم سول قالاي بولار ەكەن دەپ قويامىن. ءاي ساناسىزدىق-اي، سول تويدى وتكىزىپ الىپ بىراق كەلسەم بە، جوق الدە، ەكى ءجۇز دوللارىن ءوزىم الىپ قاپ باعداتقا بەرە سالسام با دەپ تە ويلادىم. ەندى ايلىق العانعا دەيىن ارى-بەرى ءجۇرىپ تۇرعانعا دا بىردەڭە-بىردەڭە كەرەك قوي، بەس-ون تيىن بولسا دا. ول جەردە دە بارا سالىپ «جەي» بەرمەيتىن شىعارسىڭ.
سوسىن شىقتىم دا استاناداعى (بولاشاقتى ءوزىم تۇراتىن اسقاق تا مارتەبەلى قالاداعى) ەڭ جاقسى قوناق ۇيگە بارىپ ۇيقىعا جاتتىم. بىراق، نەگە ەكەنى بەلگىسىز، ءوز ۇيىمدە وياندىم. قاراسام، ەكى قىزىم ەكى جاعىمدا جاتىر ەكەن. بۇعان دا ءتاۋبا دەدىم مارقۇم شەشەم قۇساپ.

بەيبىت سارىباي

Abai.kz