نۇرسۇلتان نازارباەۆ:

قىمباتتى وتانداستار!

ەجەلگى اتامەكەنىنەن جىراقتاپ قالعان سىزدەردى كەشەگى كۇنگە دەيىن اتا-بابا جەرىنە قايتىپ كەلە الامىز با دەگەن سۇراقتىڭ الاڭداتىپ كەلگەنىن مەن جاقسى بىلەمىن. تۋعان جەردىڭ ءتۇتىنى دە ىستىق دەيدى حالقىمىز. قانداس باۋىرلارىمىزدى بايىرعى اتا قونىسىنا تارتۋ ماقساتىندا ادام پراۆوسى تۋرالى ەلارالىق ەرەجەلەردى باسشىلىققا الا وتىرىپ، قازاقستان ۇكىمەتى «باسقا رەسپۋبليكالاردان جانە شەتەلدەردەن سەلولىق جەرلەردە جۇمىس ىستەۋگە تىلەك ءبىلدىرۋشى بايىرعى ۇلت ادامدارىن قازاقستاندا قونىستاندىرۋ ءتارتىبى مەن شارتتارى تۋرالى» ارنايى قاۋلى قابىلدادى. سوندىقتان اتا-مەكەنگە كەلەمىن دەۋشى اعايىندارعا جول اشىق. اتا-بابا ارۋاعى الدارىڭىزدان جارىلقاسىن!

(«ەگەمەندى قازاقستان»

1992 جىل 1 قاڭتار )

***

قازاق حالقىنىڭ بويىنداعى ۇلتتىق قاسيەتتەرىنىڭ ءبىرى دالالىق كەڭپەيىلدىلىك، اقىلعا جۇگىنگەن شىدام مەن سابىر بولسا، سىزدەر سول قاسيەتتەردى كوتەرۋ ارقىلى وزدەرىڭىز قازىر تۇرىپ جاتقان ەلدەردىڭ ساياسي تۇراقتىلىعىنا، ۇلتارالىق كەلىسىمىنە ءوز ۇلەستەرىڭىزدى قوسىپ جۇرسىزدەر دەپ بىلەم جانە سول ءۇشىن سىزدەرگە اق العىسىمدى ايتقىم كەلەدى.

قاي جەرگە بارسام دا قازاق دياسپوراسى تىنىشتىعىمىزدى الدى دەگەن ءسوزدى ەستىپ كورگەن جوقپىن. بۇل دا ۇلتتىق دەڭگەيدەگى ەستيارلىقتىڭ بەلگىسى!

(«قازاق كوشى – قازاقتىڭ

قاۋىمداسۋى»، 174 – بەت)

***

ءبىزدىڭ ەلىمىز – جاس، جەرىمىز – ۇلان-عايىر، حالقىمىزدىڭ سانى بولسا – كوپ ەمەس. سوندىقتان ەلباسى رەتىندە ەلىمنىڭ بولاشاعىن ويلاپ الاڭ­دايمىن 

***

بىرلىگى بار ەل وزادى، بىرلىگى جوق ەل توزادى.

بۇل – تاريح زاڭى.

سوندىقتان قازاقتىڭ بىرلىگى – ەلدىگىمىزدىڭ كىلتى, ەڭ باستى ماسەلەسى.

ەل بىرلىگى – ەڭ اسىل قاسيەت.

بىرلىك، ىنتىماق، سابىرلىلىق پەن پاراساتتىلىق ەڭ الدىمەن وزىمىزگە – قازاقتارعا كەرەك.

قازاقتى ەشۋاقىتتا سىرتتان جاۋ العان ەمەس.

قازاق السىرەسە، الاۋىزدىقتان السىرەگەن، كۇشەيسە، بىرلىكتەن كۇشەيگەن. ءۇيدىڭ بەرەكەسى قابىرعاسىنىڭ قيۋىمەن ەمەس، تەڭىنىڭ جيۋىمەن، وتباسىنداعى سىيلاستىقپەن، تاتۋلىقپەن كىرەدى.

مەملەكەت تە سولاي.

قازاقستاننىڭ ەلدىگى اسقان، ەرلىگى تاسقان، كەمەل دە كەلىستى ەلگە اينالۋىنا بىزدەن – قازاقتاردان ارتىق مۇددەلى كىم بار؟! 

قازاقتىڭ ىشكى تۇتاستىعىن بۇزعىسى كەلەتىن رۋشىلدىق، جەرشىلدىك اڭگىمەمەن ەل بىرلىگىن بۇلدىرگىسى كەلەتىن كۇشتەردىڭ پايدا بولۋى ەلباسى رەتىندە مەنى الاڭداتپاي قويمايدى.

ونداي جىمىسقى نيەتتىلەردىڭ ايقايىنا قۇلاق اسىپ، ايتاعىنا ىلەسكەن جان ءار اتانىڭ شەجىرەسىن اسپەتتەپ، ءار جاققا تارتقانىن اڭداماي قالۋى مۇمكىن.

رۋ مەن تايپاعا ءبولىنۋ – ۇلتتىق تۇتاستىقتان ايىرىلۋدىڭ وتە قاۋىپتى ءتۇرى. قازاق شەجىرەسىنىڭ تۇپكى ءمانىن ۇمىتپاۋ كەرەك، الىپ داراقتىڭ بۇتاقتارى سياقتى كۇللى رۋلاردىڭ ءتۇبىن قۋا كەلگەندە، بارلىعى ءبىر عانا ۇلى تامىرعا – قازاق دەگەن ۇلتقا بارىپ تىرەلەدى. 

قاي شەجىرەنى الىپ قاراساڭىز دا، ول قازاقتىڭ بىرلىگىن، تۇتاستىعىن ايگىلەيدى.

شەجىرە – قازاقتى بولشەكتەيتىن ەمەس، كەرىسىنشە، بىرىكتىرەتىن ۇعىم. بارشا ادامزاتتىڭ ادام اتادان باستالاتىنى سياقتى، بۇكىل قازاقتىڭ شەجىرە اتاۋلىسى اتام قازاقتان باستاۋ الاتىنىن ءاربىر قازاق جۇرەگىنىڭ تورىندە ۇستاۋعا ءتيىس.

تەك بىرلەسىپ قانا، بۇكىل حالىقتىڭ كۇش-جىگەرىن بىرىكتىرىپ قانا ءبىز العا باسا الامىز.

بىرلىگى بەرەكەلى، تىرلىگى مەرەكەلى، ىنتىماعى جاراسقان ەلدىڭ عانا ىرىسى مەن تابىسى مول بولماق. 

(«قازاقستان-2050» ستراتەگياسى

قالىپتاسقان مەملەكەتتىڭ جاڭا

ساياسي باعىتى» اتتى قازاقستان

حالقىنا جولداۋىنان)

ال، مىرزاتاي جولداسبەكوۆ:

...مەن بۇرىننان ايتىپ كەلە جاتىرمىن. تاريحي وتانىمىز قازاقستان ەكەن دەپ وسىندا ۇدەرە كوشىپ كەلۋدى دوعارىڭدار. مىناۋ موڭعول جەرىندە وتىرعان قانداستارىمىزدىڭ باسىم بولىگى كەرەيلەر، نايماندار. ءوزىڭنىڭ اتا جۇرتىڭ، شىراعىم. سەن ول جەرگە ەش جەردەن كوشىپ بارعان جوقسىڭ. ول جەردە توعىز وعىز دەيتىن مەملەكەت بولعان موڭعولدان دا بۇرىن. ول كەرەيلەردىڭ مەملەكەتى. قىپشاقتاردىڭ ءبارى سەگىز وعىز مەملەكەتى بولدى. سەگىز وعىز مەملەكەتى ول نايماننىڭ مەملەكەتى. بۇل كىم – بۇل قازاق قۇرعان مەملەكەتتەر. موڭعوليادا ءبىر قانداسىمىز 37 مىڭ سيىرىم بار دەيدى. بىراق اتامەكەنگە كوشكىم كەلەدى دەيدى. سەنىڭ 7 اتاڭ، ءتۇپ اتاڭ سول جەردە جاتقان جوق پا؟ كەرەك بولاتىن بولسا شىڭعىس حاندى دا موڭعول دەگەن جوق. شىڭعىس حاندى حان كوتەرگەن قۇرىلتاي. قۇرىلتاي دەگەن موڭعولدىڭ سوزىندە جوق مەنىڭشە. قيات، كەرەي، نايمان، جالايىر كوتەرگەن جوق پا ونى حان قىلىپ. نەگە كوشەسىڭدەر دەدىم. سول سياقتى قىتايدان دا ۇدەرە كوشۋدىڭ قاجەتى جوق. التاي، ىلە، تارباعاتاي ول قازاقتىڭ جەرى. بابالارىڭ جاتقان جەر. ماسەلەن قىتايدان ۇلگى المايسىڭدار ما؟ سول قىتاي قازىر امەريكادان وزدەرىنىڭ كۆارتالدارىن اشىپ تاستادى...

(http://baq.kz/kk/diaspora/1119)

P.S:

قۇرمەتتى وقىرمان قاۋىم، مەن ءوز تاراپىمنان ارتىق ءسوز قوسىپ، شىعىندالعام جوق. تەك،  ەڭ قۇرىعاندا، ەلباسىڭدى ايامادىڭ عوي، مىرزەكە، دەگىم كەلدى.

نۇرعالي نۇرتاي

Abai.kz