دەۆالۆاتسيا ەكونوميكاعا قولايلى اسەر ەتۋى مۇمكىن.  دەگەنمەن، مۇنىڭ ءبارى ۋاقىتشا بولادى، ەگەر تەزدەتىپ جىلدىڭ اياعىنا دەيىن مىنا شارالاردى قولعا الماساق:

1. ەكسپو-نى، وليمپيادا جانە ۋنيۆەرسيادانى، فورۋمداردى جانە مەملەكەتتىڭ قارجىسىن جەلگە شاشاتىن باسقا دا ماقساتسىز شارالاردى وتكىزۋدەن باس تارتۋىمىز كەرەك. مەملەكەتتىڭ قارجىسىن تەكتەن تەك الىپ وتىرعان «سامرۇق-قازىنانى» قىسقارتقان ءجون، ونىڭ ەنشىلەس كومپانيالار مەن ءتۇرلى باعدارلامالارى شىعىنعا جۇمىس ىستەيدى. بۇرىن ءبىزدىڭ بيۋدجەتىمىزدىڭ 30 پايىزى – 9 ملرد دوللارى ۇلتتىق قوردىڭ تىكەلەي ترانسفەرتتەرىنەن تۇراتىن. ەندى مۇنداي كىرىستى كۇتە المايمىز. سوندا مىناداي ۇلكەن مەملەكەتتىك شىعىندارعا قارجىنى قايدان الادى؟ جەكە سەكتورلاردان، باسقا الاتىن جەر جوق، قازىردىڭ وزىندە ءبىز سالىقتاردىڭ وسە باستاعانىن كورىپ وتىرمىز. بۇل جەكە سەكتوردا ينۆەستيتسياعا، يننوۆاتسياعا، ەكونوميكاداعى ماڭىزدى جەكە سۇرانىس – ەڭبەك اقىسىنا  از قارجى قالاتىنىن بىلدىرەدى. سوندىقتان، ءبىزدىڭ  ماعىناسىز مەملەكەتتىك شىعىندارىمىز ەكونوميكالىق ءوسىمدى تىكەلەي تەجەپ-توقتاتادى.

ايتسەدە، مەكتەپتەردەگى تەگىن تاماقتاندىرۋدى قايتا قولعا الۋىمىز كەرەك، ەگەر بىلسەڭىزدەر، بۇل بولاشاققا سالىنىپ جاتقان ءتيىمدى ينۆەستيتسيا.

2. ءوزىمىزدىڭ كەدەن كودەكسىن، ءوزىمىزدىڭ ىشكى ەكونوميكالىق ساياساتىمىزدى قايتارىپ الۋعا ءتيىسپىز، ياعني ايتقاندا ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتان شىعۋىمىز كەرەك. بۇرىنعى كەدەن كودەكسى ليبەرالدىق بولاتىن جانە ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزعا نەگىزدەلىپ جاسالعان. ءدال وسى رف-نىڭ پروتەكتسيونيستىك كودەكسى (ەۋرازيالىق وداقتىڭ 92% بىرىڭعاي كەدەن ءتاريفى ) – قازاقستانداعى جوعارى باعانىڭ بىردەن-ءبىر سەبەبى. ەگەر سەن شەشىم قابىلداۋ وكىلەتتىگىن وزگە بىرەۋگە بەرسەڭ، ءوزىڭنىڭ ەكونوميكالىق ءومىرىڭدى جاقسارتۋىڭ مۇمكىن ەمەس.

 3. ۇكىمەتتىڭ ەكونوميكالىق قۇرامىن ورىنباسارلارىمەن قوسىپ تولىقتاي وزگەرتۋ كەرەك. ءبىرىنشى تۇلعالار قاي جەردە شىندىق، قاي جەردە وتىرىك ايتىلىپ جاتقانىن تۇسىنۋدەن قالعان، وزدەرى ابدەن شاتاسقاندىقتان ودان ءارى نە ىستەۋ كەرەكتىگىن تۇسىنبەي ءجۇر.

4. قارجى نارىعىنا ۇلتتىق بانكتىڭ بايبالام سالىپ باسىپ كىرۋىن توقتاتقان ابزال. ايتپەسە، التىن ۆاليۋتا قورىن جويىپ الامىز، ونىڭ سوڭى مەملەكەتتىڭ قارىزىن قايتارا الماۋىنا ۇرىندىرادى، ال بيزنەس جوسپارلاۋدا اسا ماڭىزدى تەڭگەنىڭ ناقتى كۋرستارىن بىلمەي قالادى. دوللاردىڭ باعامى 350 تەڭگەگە دەيىن از قالعان جوق، مەنىڭ ويىمشا سوعان بارىپ توقتاۋى مۇمكىن.

5. قازاقستانداعى ەكونوميكالىق ءوسىمدى تەجەپ تۇرعان ەڭ باستى سەبەپ – جەمقورلىق. ول جالپى مەملەكەتتلىكتى السىرەتەدى. ونىمەن كۇرەسۋ ءۇشىن مەملەكەتتىڭ ءرولى مەن ەكونوميكاداعى مەملەكەتتىك اقشانى ازايتۋ كەرەك.تەندەرلەر، ايقىندىلىعى جوق مەملەكەتتىك باعدارلامالار – مۇنىڭ ءبارى سالاۋاتتى جەكە ەكونوميكالىق ءوسىم كومىلىپ جاتقان مولالاردى ەسكە تۇسىرەدى، بۇل مەملەكەتتىك قارجىلار جەكە ينۆەستيتسيالاردان الىنادى جانە  ۆيللا، ياحتا، سۋپەركار، ساياحاتتار سياقتى پاسسيۆتەرگە اينالۋدا. سول ۋاقىتتا بۇل قارجىلار جەكە سەكتوردا كاسىپكەردىڭ باسقارۋىندا قالسا، ولار قاجەتتى ينۆەستيتسيالارعا جۇمسالار ەدى، ءوزارا قاتىناس – ءوندىرىسشى جۇمىس ورنىنىڭ كوزى، ەكونوميكاداعى جەكە سۇرانىستىڭ ءوسىمى.

(جالعاسى بار)

Abai.kz