سەلتيىپ سەركە بولماقشى
... تاعى دا سۇيكەنىپ جاتىر. ايدوس پەن راسۋلعا. راسۋل جۇمالى الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازباسىندا بۇل سايتتىڭ اتىن اتاۋ بىلاي تۇرسىن، جۇرتتى مۇلدە وقىماۋعا شاقىرعان بولاتىن. ۇمىتپاساق سول جازباسىندا ساياساتتانۋشى: «بۇل سايت قازاق قوعامىنىڭ ىشىنە ىرىتكى سالۋ ءۇشىن اشىلعان»، - دەپ اشىق جازعان دا بولاتىن. سولايى سولاي سياقتى، ويتكەنى الگى سايتسىماق قازاققا سۇيكىمى بار ازاماتتارعا سۇيكەنۋمەن كەلەدى. سونداعىسى ورىندى سىن، ويلى ءسوز بولسا ەكەن. جوق، تيسە تەرەككە، تيمەسە بۇتاققا دەپ سىلتەي بەرەدى. قيسىنسىز. ءسىرا، سايت باسشىسىنا ءوزىنىڭ وسى تىرلىگى قاپىسىز ۇنايتىن بولسا كەرەك، الدە قوقاڭداعان قوجايىندارى تاپسىرعان شارۋانى اتقارعان ءتۇرى وسى ما؟ قالاي دەسەك تە، ايتەۋىر، كاسىبيلىك پەن مادەنيەتتەن، ەلدىك، ۇلتتىق مۇراتتان جۇرداي بىردەڭە.
ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، جۋىردا ايدوس سارىم مەن راسۋل جۇمالى مۇحتار شاحانوۆ باسقاراتىن قازاق ۇلتتىق كەڭەسىنە جەتەكشى قىزمەتكە تاعايىندالعان بولاتىن. تۋراسىنا كوشسەك، شاحانوۆتىڭ ۇلتتىق كەڭەستەگى ورىنباسارلارىنىڭ ءبىرى. بار قىزمەتتەرى وسى عانا. ال، شاحانوۆتىڭ ورىنباسارلارى – ايدوس پەن راسۋلدى قوسقاندا بەسەۋ. ولار: جانۇزاق اكىم، ەركىن راقىش جانە داۋرەن بابامۇراتۇلى.
ۇلت ءىسى «ۇلى ىستەردىڭ» تاساسىندا قالىپ، ۇتىلىس تابا بەرگەن سوڭ، ەل ازاماتتتارى باس قوسىپ وسىدان ەكى جىل بۇرىن ۇلتتىق كەڭەس قۇرعان-دى. كەڭەستىڭ قۇرىلۋىنا زاڭگەر-جۋرناليست ماقسات ءىلياسۇلى كوپ ەڭبەك ءسىڭىردى. كەڭەس جۇمىسىنا جارىلقاپ قالىباي، مارات توقاشباي سياقتى كوسەمسوزشى، جورنالشى جىگىتتەر جۇمىلا كىرىسكەن-ءدى. الايدا، قوعامدىق جۇمىس، ول – كارەرا ەمەس. ياعني، مانساپ قۋعان، بايلىق قۋعانداردىكى ەمەس. ازاماتتار ماسەلەنىڭ ىڭعايىنا قاراي بىرىنە ءبىرى ورنىن بەرىپ، ۇيىم ىشىندەگى جەتەكشىلىك قىزمەتتى ءوزارا ءبولىسىپ جاتادى. ۇلتتىق كەڭەستەگى تاياۋدا بولعان اۋىس-ءتۇيىس تە وسى رەتتەگى ماسەلەنىڭ ءبىرى ەدى. بىراق، الگى باقىراۋىق سايت وزىنشە جورامال جاساپ، اڭگىمەنى بۇرا تارتىپ باعىپتى. سونداعى ايتپاعى: ۇلتتىق كەڭەستىڭ شەڭبەرىندە ۇلتتىق پارتيا قۇرىلۋى مۇمكىن.
- «سونىمەن، - دەپ جازادى باسشىسى بەلگىسىز، اۆتورلارى اتى-ءجونسىز سايت، - ايدوس پەن راسۋل بەلگىلى ءبىر كۇشتەردىڭ كومەگىمەن جاڭا پارتيا قۇرۋى مۇمكىن. سەبەبى، بيلىك باسىنداعىلار قالاسا دا قالاماسا دا ۇلتشىل كۇشتەر بىرىگىپ، توپتاسىپ كەلەدى. كوپ ۇزاماي ولار دا ءبىر پارتياعا بىرىگىپ، بولاشاقتا قۇزىرەتى كۇشەيەتىن پارلامەنتكە تابان تيگىزۋگە بارىن سالاتىنى انىق. ولاي بولسا بۇل ءىستىڭ الدىن الىپ، «ۋپراۆلياەمايا» پارتيانى وزدەرى قۇرىپ الماق نيەتتە. ال شاحانوۆتى ولار ۋاقىتشا پايدالانادى دا، ادامدار جينالىپ، پارتيا قۇرىلعان كۇنى اكىمشىلىكتىڭ قولىمەن ىسىرا سالادى.
ماقسات نۇرىپباەۆ وبلىستاردى ارالاپ، ولگەن كيىكتى ساناپ جۇرگەندە ايدوس سارىم ءوز تاپسىرماسىن جاقسى ورىنداپ جاتىر. وسى جىلدىڭ كۇزىنە قاراي اتى ۇلتشىل بولماسا دا، زاتى سوعان جاقىنداۋ جاڭا پارتيا ومىرگە كەلۋى مۇمكىن. ونىڭ باسىندا ايدوس پەن راسۋلدىڭ وتىراتىنىنا دا ءشۇبا بولماس. بىراق ول پارتيا قازاق ۇلتىنا قىزمەت ەتە مە؟ ءاي قايدام...»
جوعارىداعى سويلەمدەردى قايتا شولىپ شىقساڭىز مىنانداي سۇراقتار تۋادى:
- «ۇلتشىل كۇشتەر بىرىگىپ، توپتاسىپ كەلەدى». – قازاقستاندا ۇلتشىل كۇشتەر بىرىگىپ، توپتاسا قالسا، سونشالىقتى قاۋىپتى مە؟ قازاقستانداعى «ۇلتشىل كۇشتەر» نەنى قيراتىپ، نەنى ءبۇلدىرىپتى؟ ەلباسىنىڭ قانداي ىسىنە قىرسىعىن تيگىزىپتى؟
- «كوپ ۇزاماي ولار دا ءبىر پارتياعا بىرىگىپ، بولاشاقتا قۇزىرەتى كۇشەيەتىن پارلامەنتكە تابان تيگىزۋگە بارىن سالاتىنى انىق». – قۇزىرەتى قاي كەزدە كۇشەيەتىنى بەلگىسىز پارلامەنتكە ۇلتىن سۇيەتىن ۇلدار تابان تيگىزىپ باستاسا، نەسى ايىپ؟ نەسى جامان؟ كىم كورىنگەن كىرىپ-شىعاتىن ەسىك-تەرەزەسىز دالىزگە اينالعان پارلامەنتكە ء «بىر پارتياعا بىرىككەن» كۇشتەر كىرسە، قر پارلامەنتى شىن مانىسىندە زاڭ شىعارۋشى ورگان بولماي ما؟ سونداي كاسىبي ءارى كۇشتى پارلامەنت ومىرگە كەلسە، قازاق قوعامىندا، قازاقشا ايتقاندا، «اق تۇيەنىڭ قارىنى جارىلماي ما؟!»
- «ولاي بولسا بۇل ءىستىڭ الدىن الىپ، «ۋپراۆلياەمايا» پارتيانى وزدەرى قۇرىپ الماق نيەتتە». – بيلىكتىڭ سويىلىن سوعىپ، بيلىككە جاعايىمسىپ وتىراتىن سايتتىڭ ايتاتىن ءسوزى مە بۇل؟ جىگىتتەر «ۋپراۆلياەامايا» پارتيا قۇرا قالسا، وندا ولاردىڭ دا بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە رەسمي بيلىكپەن كەلىسىپ ماسەلە شەشە الاتىن بولعانى عوي؟ سولاي ەكەن، ەندەشە، مىنا سايت جانە ونىڭ كورىنبەيتىن قوجايىندارى قازىرگى بيلىككە ءتىس-تىرناقتارىمەن قارسى بولعانى عوي؟ ەگەر ونداي ويدان اۋلاق جۇرسە، نەگە مەملەكەتتىك تۇرعىدا ويلاسا الاتىن بيلىك پەن ەل ازاماتتارىنىڭ بىرلىگىن جەك كورەدى؟ نەگە «بۇل ءىستىڭ الدىن الىپ، «ۋپراۆلياەمايا» پارتيانى وزدەرى قۇرىپ الماق نيەتتە» دەپ ەڭىرەيدى. الدە بۇل سايتتىڭ قوجايىندارىنا شاشا ال دەسە باس الاتىن، قارادۇرسىن «نە ۋپراۆلياەمىي» ۇلتشىلدار پارتياسى كەرەك پە؟ ونداي پارتيا ۇلتتى قاي ۇشپاققا شىعارادى؟ تۇپتەپ كەلگەندە بۇل قازاقتى الەمگە ماسقارا ەتىپ، قان-قاساپقا سالىپ قۇرتۋ ەمەس پە؟
- «ال شاحانوۆتى ولار ۋاقىتشا پايدالانادى دا، ادامدار جينالىپ، پارتيا قۇرىلعان كۇنى اكىمشىلىكتىڭ قولىمەن ىسىرا سالادى». – شاحانوۆ – ايتى ايتپادى پوەزيادا دا، ساياسات پەن قوعام ومىرىندە دە اسا ءىرى تۇلعا. مۇحاڭنىڭ بۇگىنگى كۇنگە دەيىن ەلگە سىڭىرگەن ەڭبەگىن ەشكىم سىزىپ تاستاي المايدى. ۇلتتىق كەڭەستىڭ وتكەندەگى جيىنىندا مۇحاڭنىڭ ءوزى: «مەن ەندى ورنىمدى جاستارعا بەرىپ، وسىلاردىڭ باتىل قيمىلدانۋىنا جول اشۋىم كەرەك، مۇمكىندىك بەرۋىم كەرەك»، - دەگەن ەكەن. كورىپ وتىرسىز با، مۇحاڭ ۋاقىتتىڭ وزگەرگەنىن، ۋاقىت تالابىنا ساي قيمىلدايتىن سايىپقىران ۇلداردىڭ جاڭا تولقىنى ساياسات تىزگىنىن قولعا العانىن بەك ءتۇسىنىپ الىپتى. سوندىقتان ول «ىسىرىلا سالاتىن» الدەكىم ەمەس. ول – جاس ورەندەر ءۇشىن ۇلت ىسىندە ونەگە بيىگىن كورسەتە تۇسپەككە بەل بۋعان ادام. مۇحاڭنىڭ جاڭاعى ءسوزى وسى ويىمىزعا دالەل. م. شاحانوۆ ماڭىراپ قانا وتىراتىن سايتتاردىڭ اينالاسىنداعىلار سياقتى قورتىق سانالى ساندالبايلاردىڭ ساناتىنا كىرمەيدى. ول كىسىنى الگىندەي سوزبەن ارانداتىپ، ءسۇزىستىرۋدىڭ ەندىگە كۇنى وتكەن.
- «ماقسات نۇرىپباەۆ وبلىستاردى ارالاپ، ولگەن كيىكتى ساناپ جۇرگەندە ايدوس سارىم ءوز تاپسىرماسىن جاقسى ورىنداپ جاتىر». – كىمنىڭ تاپسىرماسىن ايدوس سارىم جاقسى ورىنداپ جاتقانىن سايتان تۇرتكەن سايتىمىز ايتا كەتسە ورىندى بولار ەدى. بىراق، ول ايتا المايدى. ويتكەنى مۇنىسى – دومبىتپا ءسوز، ءجاي دولبار. باسقا ەشتەڭە دە ەمەس.
- «وسى جىلدىڭ كۇزىنە قاراي اتى ۇلتشىل بولماسا دا، زاتى سوعان جاقىنداۋ جاڭا پارتيا ومىرگە كەلۋى مۇمكىن». – راس پا ەكەن، بايقۇس-اۋ؟! مۇنىسى راس بولسا، قۇلاعىنا سايتان سىبىرلاپ تۇراتىن سايتىمىزدىڭ سوزىنە سەنە قالعان بولايىق. الايدا، بۇل شيمانداي وتىرىك. وسى جىلدىڭ كۇزىنە قاراي ۇلتشىلدار ەمەس، كوپۇلتتى بىرىككەن «سپراۆەدليۆوست» پارتياسى قازاقستانداعى كوپ پارتيانىڭ قاتارىن تولتىرماق. سول پارتيانىڭ تەزدەتىپ ومىرگە كەلۋىنە اسىققان سايتان كەيىپتى سايت ۇلتىن سۇيگەن ۇلدارعا كەزەكتى رەت سۇيكەنىپ، سىلەكەيىن جاعىپ، اينالاسىن لاستاپ جاتىر.
ءتۇيىندى سوزىندە: ايدوس پەن راسۋل باسشى بولاتىن پارتيا «قازاق ۇلتىنا قىزمەت ەتە مە؟» دەپ قويادى بىلمەگەنسىپ. مىنە، بار گاپ – وسىندا. بۇل – قازاق ۇلتىنا قىزمەت ەتەتىندەردى قايتكەندە كوپشىلىككە جەك كورىنىشتى ەتىپ، بەلسەندى ازاماتتاردىڭ بەدەلىن ءتۇسىرىپ، قازاقتى قورلاۋعا، مازاقتاۋعا ارنالعان جوبا. توڭىرەگىن تىپ-تيپىل ەتىپ بولعان سوڭ ءوزىن سەلتيتىپ سەركە سايلاپ الماقشى. ونداي اتتى كۇن ساعان تۋا قويار ما ەكەن؟ ءاي، قايدام...
Abai.kz
