مىڭجىلقى مەن كەلىنشەك تاۋدىڭ ەتەگىندە ورنالاسقان تاۋكەنتتە جەتى مىڭنان اسا تۇرعىن بار. ولاردىڭ 90 پايىزى «قازاتومپروم» اق-نا قاراستى ءوندىرىس ورىندارىندا قىزمەت ەتەدى. اۋىلدا جۇمىسسىزدىق ماسەلەسى شەشىلگەن. بۇل جونىندە كەنت اكىمى مارات وسپانوۆ ايتتى. تاۋكەنتتە اۋرۋحانا، بالاباقشا، ەكى مەكتەپ پەن مادەني-سپورتتىق كەشەن بار. نىسانداردىڭ بارلىعى «قازاتومپروم-دەمەۋ» ءوندىرىس ورنىنا تيەسىلى بولىپ كەلگەن. جۇمىسشىلارى ءۇشىن بار جاعدايدى جاساعان ۋران وندىرۋشىلەر ەلدىمەكەندى كوشتەن كەيىن قالدىرماعان. زاماناۋي ۇلگىدە جابدىقتالعان بالاباقشادان باستاپ، قوناقۇيگە دەيىن مەملەكەتتىڭ مەنشىگىنە بەرىپتى.
ساپار بارىسىندا شاعىن بولسا دا، تياناقتى ءارى تازا كەنتتى جاياۋ ارالادىق. ءبىرىنشى بولىپ، «تاۋ سامالى» قوناقۇيىنە باس سۇقتىق. بۇعان دەيىن «قازاتومپروم-دەمەۋ» ءوندىرىس ورنىنا تيەسىلى بولىپ كەلگەن قوناقجاي ءۇش قاباتتى. ءار بولمە زاماناۋي ۇلگىدە جابدىقتالعان. مەملەكەتتىڭ مەنشىگىنە بەرىلسە دە، تۇنەپ شىعۋ قۇنى وزگەرمەپتى. قوناقۇيدە كوپ ەمەس، 5-6 عانا ادام قىزمەت ەتەدى. قىسى-جازى كەنتكە كەلۋشى قوناقتاردى ۇيالماي قارسى الۋعا قاۋقارى دا جەتەدى. نىساننىڭ مەڭگەرۋشىسى مەنشىك وزگەرگەنىمەن، كەلۋشىلەرگە كورسەتىلەتىن قىزمەت سول كۇيى قالعانىن ايتادى. ءارى كەلۋشى قاتار ۇزىلمەيدى. «تاۋ سامالى» قوناق ۇيىنە تۇنەپ شىعۋ اقىسى – 7-15 مىڭ تەڭگە ارالىعىندا ەكەن. ءار بولمەسىن جەكە-جەكە تانىستىرۋدان جالىقپاعان كەنت باسشىسى قىزمەتكەرلەردىڭ قىسقارمايتىنىن جەتكىزدى. بەس جۇلدىزدى قوناق ءۇي بولماسا دا، كەنتتە قوناقجايدىڭ بولعانىن ماقتان تۇتتى.
مەملەكەتتىڭ مەنشىگىنە بەرىلگەن ەكىنشى نىسان – ەكى عيماراتتان تۇراتىن «تاۋكەنت – گۇلدەر» باقشاسى. ءبىرى 280 بالاعا ارنالسا، ەكىنشىسىندە 140 ءبۇلدىرشىن تاربيەلەنەدى. بايقاعانىمىز، مۇندا بالدىرعاندارعا ءۇش تىلدە ءبىلىم بەرىلەدى ەكەن. اسىرەسە، انا تىلىنە اسا نازار اۋدارىلعان. ءاربىر بولمە بالانىڭ تانىمىن ارتتىراتىن قۇرىلعىلارمەن جابدىقتالعان. ءوندىرىس ورنى مۋلتيمەديالىق جابدىقتاردى دا كوپتەپ قويىپ بەرگەن. وزگە باقشالارمەن سالىستىرعاندا ءتالىم-تاجىريبەسىنىڭ تىڭعىلىقتى ەكەنى بىردەن بايقالادى. جەتكەن جەتىستىكتەرىنە بايلانىستى توقسان سايىن سىياقى الاتىن تاربيەشىلەر وزگەرىستەن قورىقپايتىندارىن ايتادى. قايتا مەملەكەتتىك قىزمەتكەر اتانعاندارىنا قۋانىشتى. 1 قاراشادان باستاپ مەملەكەتتىك كوممۋنالدىق كاسىپورىن بولىپ قايتا قۇرىلعان بوبەكجايعا قارلىعاش جاميەۆا مەڭگەرۋشى بولىپ تاعايىندالىپتى. مەكتەپكە دەيىنگى شاعىن ورتالىقتى باسقاراتىن ول مەنشىك وزگەرگەلى قىزمەتكەرلەرىنىڭ سانى ارتقانىن ايتتى. بۇرىن مۇندا 101 قىزمەتكەر ەڭبەك ەتكەن. ەندى تاۋكەنتتىك بالدىرعانداردى 126 مامان تاربيەلەيتىن بولادى.
– ءبىز بۇرىن دا ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭ قاۋلىسىمەن جۇمىس ىستەگەنبىز. بالاباقشا 2007 جىلى اشىلعان بولاتىن. ول كەزدە 160 بالانى مەكتەپكە دەيىنگى ورتالىقپەن قامتىدىق. ودان كەيىن حالىقتىڭ سۇرانىسى بويىنشا ەكىنشى عيماراتتى اشىپ بەردى. قىزمەتكەرلەر وسى جەرگىلىكتى جالاقىمەن تەڭەستىرىلگەن ايلىق الاتىن. قازىر دە سول ايلىقتار قالدى. قىسقارمادى. ونىڭ بارلىعىن ءبىلىم ءبولىمىنىڭ ەكونوميستەرى ەسەپتەپ شىعاردى.
تاۋكەنتتە ءۇش قاباتتى مادەني-سپورت كەشەنى بار. ونى جەرگىلىكتى تۇرعىندار «كسك» دەپ اتايدى. مۇندا كەنت تۇرعىندارىنىڭ بوس ۋاقىتىن ءتيىمدى پايدالانۋى ءۇشىن بارلىق جاعداي جاسالعان. جيىرماعا جۋىق ۇيىرمە جۇمىس ىستەيدى. كەشكە دەيىن جاسوسپىرىمدەر سپورتپەن شۇعىلدانسا، كەشكى ساعات جەتىدەن كەيىن ەرەسەكتەر كەلىپ جاتتىعادى. بۇل نىسان دا «دەمەۋ-تاۋكەنت» كاسىپورنىنىڭ مەنشىگىندە بولىپ كەلگەن. بارلىق قىزمەتكەرلەر ءوندىرىس ورنىنان ارنايى جالاقى الىپ، جاستاردىڭ بوس ۋاقىتىن ءتيىمدى وتكىزۋ ءۇشىن قىزمەت ەتكەن. بۇل مەملەكەتكە بەرىلگەن ءۇشىنشى الەۋمەتتىك نىسان. مۇندا فۋتبول، دزيۋ-دو، ەركىن كۇرەس پەن ۆولەيبولعا قاتتى كوڭىل بولىنەدى. ءبىر ەمەس، بىرنەشە جاتتىقتىرۋشىلارى دا بار. وعان سوڭعى ۇلگىدە جابدىقتالعان فيتنەس كلۋبىن تاعى قوسىڭىز. ايتپاقشى، بوكس زالدارى دا بار. ءاربىر قاتىسۋشىعا جەكە-جەكە جاتتىقتىرۋشى بەرىلگەن. تەك اۋىل ەرەسەكتەرى ءۇشىن ءبىر جەتەكشى قاراستىرىلعان. مەنشىگى وزگەرسە دە، جۇمىس ىستەۋ كەستەسى ءباز باياعى قالپىندا ساقتالعان كەشەندە قىزمەتكەرلەر قىسقارىپتى. قولىندا ديپلومى جوق جاتتىقتىرۋشىلار جۇمىستان بوساتىلعان. بيۋدجەتتىك مەكەمە بولعاندىقتان، تالاپ جوعارى بولدى، – دەيدى مۇنداعىلار. ال ورنىندا قالعاندار، بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ كۋرستارىنان وتۋگە مىندەتتەلگەن.
مۇنداي وزگەرىس، مادەني بولىمىندە دە ورىن العان. قىزمەتكەرلەر ىرىكتەلىپ، بىلىكتىلەرى عانا ورنىندا قالعان. دومبىرا، بي، سۋرەت، قولونەرى، دراما، ۆوكال ۇيىرمەلەرىنە كەلەتىن جەتكىنشەكتەرگە جەتەكشىلىك ەتۋ ەكىنىڭ بىرىنە بۇيىرماپتى. دومبىرا ۇيىرمەسىنىڭ جەتەكشىسى گۇلزيرا التىنبەكوۆانىڭ ايتۋىنشا، بۇرىن جاعداي جاقسى بولعان. توقسان سايىن سىياقى الىپ، جالاقىلارى ۋاقىتىلى بەرىلىپ تۇرعان. ەندى مەملەكەتتىڭ مەنشىگىنە وتكەلى ۇرەي پايدا بولعانىن جاسىرمايدى. ءبىرىنشى «جۇمىسىنان ايرىلىپ قالام با؟» دەپ قورقىپتى. ورنىندا قالعان سوڭ، جالاقىسى ءۇشىن الاڭداعان. بىراق، باسشىلار بىردە-ءبىر تيىننىڭ قىسقارمايتىنىن ايتىپ قۋانتىپتى. ەسەسىنە، توقساندىق سىياقى كەلمەسكە كەتكەنىن جاسىرمايدى. دەسە دە، مەملەكەتتىك قىزمەتكەر اتانعانىنا ءدان ريزا.
– بيۋدجەتكە ءوتۋ ماسەلەسى وتە ورىندى، دەر كەزىندە قولعا الىنعان يگى شارا دەپ ويلايمىن. بۇرىن «قازاتومپروم» اق-نا قاراعان ەسەبىنەن حالىققا ۇلكەن ايىرماشىلىقپەن قىزمەت كورسەتكەن. اسىرەسە، اۋرۋحانا ماسەلەسى كۇردەلى ەدى. ادامداردىڭ ول جەرگە كورىنۋ ماسەلەسى قيىنداۋ ەدى. ەندى ول بيۋدجەتكە وتكەننەن كەيىن وڭ شەشىمىن تابادى. ال ودان بولەك، بيۋدجەتكە وتكەن مەكەمەلەرگە حالىقتىڭ قولجەتىمدىلىگى ارتتى. كەنت تۇرعىندارىنا ەشقانداي پروبلەما جوق. بىزدە بالاباقشا كەزەگى دەگەن اتىمەن جوق. بىراق، باقشادا ارتىق ورىندار كوپ. بۇل دەگەنىڭىز اۋىلدا تۋ كورسەتكىشى تومەن. ايتا كەتەرلىگى، جاستار دا جۇمىسپەن قامتىلىپ، جۇمىسسىزدىق ءوز شەشىمىن تاپقان.
الەۋمەتتىك نىساندار وزىنە قاراعان كەنت اكىمىنىڭ قۋانىشىندا شەك جوق. حالىقتىڭ قولجەتىمدىلىگى ارتتى دەپ وتىر. ياعني، كەز-كەلگەن جان ەمىن-ەركىن كىرىپ شىعاتىن بولدى دەپ شىنىن ايتتى. ەندىگى مىندەتى نىسانداردىڭ تولقۇجاتىن اۋىستىرىپ، رەسمي ءىس-شارالار وتكىزۋ. ولاردى كۇتىپ ۇستاۋ ءۇشىن، بيۋدجەتتەن قارجى بولگىزۋ. بۇل ماسەلەگە كەلگەندە، بىزدە ءبىر ساۋال تۋدى. مەملەكەتكە بەرىلگەن نىسانداردى كىم، قالاي تەكسەرىپ الدى؟ – ء«وندىرىس ورنى باسشىلارى وبلىس اكىمدەرىمەن كەلىستى. اۋدان باسشىلىعىمەن كەلىسىمشارتقا قول قويىستى. شەشىم شىققان سوڭ، ءاربىر نىسان ءجىتى تەكسەرىلىپ، تارتۋ ەش كوميسسياسىز قابىلداندى. سەبەبى، ولاردىڭ بارلىعى جۇمىس ىستەپ تۇر. توقىراپ تۇرعان نىسان ەمەس، سوندىقتان دا تارتۋدى جىلدام قابىلداپ الدىق» – دەيدى تاۋكەنتتىڭ اكىمى مارات وسپانوۆ. الداعى بەس جىلدا كۇردەلى جوندەۋدى قاجەت ەتپەيدى، وزدەرىڭىز كورىپ تۇرعانداي سۋ جاڭا عيماراتتار دەپ قوستى. تەك كۇتىپ ۇستاساق بولعانى، – دەيدى.
ال، وسىدان ەكى جىل بۇرىن بوي كوتەرگەن اۋرۋحانا عانا جەرگىلىكتى اكىمدىككە ءوتىپ ۇلگەرمەپتى. قۇجاتتارىن راسىمدەۋ سوزبالىققا سالىپ كەتكەن. سەبەبىن اكىمنىڭ ءوزى دە ايتا المادى. تەك جوعارى جاققا سىلتەۋمەن قۇتىلدى. بىراق، ء«دال وسى ەمحانا ءبىرىنشى بولىپ، ءوتۋى كەرەك ەدى» دەگەن تىلەگىن ايتىپ قالدى. سوزىنە قاراعاندا، تۇسىنبەۋشىلىك وسى سالادا كوپتەپ تۋىنداۋدا ەكەن. اشىپ ايتپاسا دا، حالىقتى الالاپ قابىلدايتىنىن سەزدىك. ەم ىزدەپ كەلگەن اۋىلدىقتارعا بىردەن كومەك كورسەتىلە دە قويمايتىن كورىنەدى. ال رەسمي ەمەس مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، ەمحانانى جەكە كاسىپكەر ساتىپ العىسى كەلىپ وتىرعان كورىنەدى. ونىڭ قانشالىقتى راس ەكەنىن ۋاقىت كورسەتەدى.
«قازاتومپروم» اق-ى بۇدان وزگە اقىلى اۆتوتۇراقتارى مەن تازالىق مەكەمەسىن مەملەكەتتىڭ مەنشىگىنە بەرىپ وتىر. قىزەمشەك پەن تاۋكەنت ەلدىمەكەنىندەگى جىلۋ مەكەمەسى دە بيۋدجەتتەن قارجىلاندىراتىن بولىپ كەلىسىلىپتى. كەنتتەگى اۋرۋحانا مەن مادەنيەت ۇيلەرى دە جەرگىلىكتى اكىمدىككە بەرىلگەن. وسىلايشا، الەۋمەتتىك نىساندار تولىق جابدىعىمەن اۋدان اكىمدىگىنە ءوتىپتى.
ارداق جاقسىلىقوۆا
Abai.kz
