پرەزيدەنت ەردوعان ەلباسىنىڭ كەڭەسىنە جۇگىندى

ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ تۇركيا پرەزيدەنتى رەدجەپ تايىپ ەردوعانمەن تەلەفون سويلەستى. اقوردانىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ اقپاراتتارىنا سۇيسەنسەك، مەملەكەت باسشىلارى تەلەفون ارقىلى رەسەيلىك سۋ-24 ۇشاعى اپاتىن تالقىلاعان. بۇل تۋرالى abai.kz پورتالى  اقوردانىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.

قازاقستان جانە تۇركيا پرەزيدەنتتەرى ەكىجاقتى قارىم-قاتىناستاردىڭ بۇگىنگى جاعدايى مەن كەلەشەگىن، سونداي-اق بىرقاتار وڭىرلىك جانە حالىقارالىق وزەكتى ماسەلەلەردى تالقىلاعان. ارينە، بۇل جولعى تەلەفون ارقىلى بايلانىس كەزىندە، اڭگىمەنىڭ نەگىزگى اۋانى سيرياداعى داعدارىس جاعدايى مەن رەسەيلىك سۋ-24م ۇشاعىنا قاتىستى وقيعالار  توڭىرەگىندە وربىگەن.

قازاقستان پرەزيدەنتى ءوز كەزەگىندە، بولعان وقيعاعا  وكىنىشىن ءبىلدىرىپ، رەسەي-تۇركيا قارىم-قاتىناسىنىڭ ناشارلاۋىنا الاڭداۋشىلىعىن جەتكىزدى. سونداي-اق، مەملەكەت باسشىسى بۇل بايلانىستار ۇزاق جىلدار بويى قالىپتاسقاندىقتان، تاراپتار ونى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىك تانىتۋى قاجەتتىگىن اتاپ وتكەن. وسىعان بايلانىستى وقيعانى انىقتاپ، قالىپتاسقان جاعدايدان شىعۋ ءۇشىن ەكىجاقتى كوميسسيا قۇرۋ ۇسىندى.

تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ تىزگىنىن ۇستاپ وتىرعان رەجەپ تايىپ ەردوعان ءوز كەزەگىندە رەسەي پرەزيدەنتى پۋتينمەن تاياۋ ارادا كەزدەسۋگە دايىن ەكەنىن ايتقان.

بۇل جولى تەلەفون ارقىلى سويلەسۋگە تۇرىك جاعى باستاماشىلىق جاساعان.

تۇرىك – ورىس جانجالى: پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ پوزيتسياسى شەشۋشى ءرول ويناي ما؟

ال الەمدىك ساراپشىلار رەسەيلىك سۋ-24 بومبالاۋشى ۇشاعى تۇرىك اۋە كەڭىستىگىنە كىرىپ كەتىپ، ونى اتىپ تۇسىرگەننەن كەيىنگى باستالعان مەملەكەتارالىق جانجالدىڭ سوڭى الەمدى جاڭا سوعىسقا يتەرمەلەپ وتىرعانىن ايتادى (http://m.abai.kz/post/view?id=5628). راس، قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى ينتەگراتسيالىق قاتىناستار قاي دەڭگەيدە ەكەنىن ايتىپ جاتۋدىڭ ءوزى  ارتىق. ال قازاقستان تاۋەلىزدىگىن ەڭ ءبىرىنشى بولىپ مويىنداعان، مويىنداپ قانا قويماي، الەمگە اقسارباس ايتىپ، ءسۇيىنشى  سۇراعان تۇركيا (ول كەزدەگى پرەزيدەنت تۇرعىت وزال) ءۇشىن ورتالىق ازيادا قازاقستاننىڭ ورنى بولەك. ءتىپتى، قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتى «كۇللى تۇركى جۇرتىنىڭ اقساقالى، كوسەمى» دەپ اسپەتتەپ، وعان قۇرمەت كورسەتۋدى ەردوعان دا ەرسى كورمەيدى.

تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىنداعى ەكونوميكالىق داعدارىس كەزىندە دە تۋىسقان تۇرىك اعايىندار مىڭ ويلانىپ، ءجۇز تولعانىپ جاتپاستان تاۋەكەلگە بەل بۋىپ، ەلىمىزگە ينۆەستيتسيا سالىپ، قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ اياقتان تىك تۇرىپ كەتۋىنە ەلەۋلى ۇلەس قوستى. سونىمەن بىرگە، تۇركيا رەسپۋبليكاسى قازاقستانعا ينۆەستيتسيا سالعان ەلدەردىڭ العاشقى بەستىگىنە كىرەدى. قازبا بايلىقتارعا عانا ينۆەستيتسيا سالۋشى وزگە مەملەكەتتەرگە قاراعاندا تۇرىك ينۆەستورلارى ەكونوميكانىڭ بارلىق سالالارىنا ينۆەستيتسيا سالۋىمەن ەرەكشەلەنەدى. سوڭعى جىلدارى قازاق كاسىپكەرلەرى دە قاراپ قالماي تۇركيا ەكونوميكاسىنا ينۆەستيتسيا قۇيا باستادى. وتكەن جىلعى ەكى ەلدىڭ جىلدىق تاۋار اينالىمى 4 ملرد استام اقش دوللرانى قۇرادى. مەملەكەت باسشىلارى الداعى ۋاقىتتا بۇل كورسەتكىشتى ەسەلەي تۇسەتىنى ەردوعاننىڭ وتكەن جولعى استاناعا جاساعان ساپارى بارىسىندا بەلگىلى بولعان.

قازاقستاندا مىڭنان استام تۇرىك كومپانيالارى جۇمىس ىستەيدى

بۇگىندە ەلىمىزدە 1400-دەن استام تۇرىك فيرماسى قۇرىلىس، اۋىل-شارۋاشىلىعى، مەتاللۋرگيا جانە مۇناي-گاز سالاسىندا جۇمىس ىستەپ جاتىر. ال 1991 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.نازارباەۆ پەن تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەمەر ءمينيسترى س. دەميرەلدىڭ ەكى جاقتى كەلىسىمىنىڭ ارقاسىندا تۇركىستان ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اتى ق.ا.ياساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق-تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتى بولىپ وزگەرتىلىپ، قايتا قۇرىلدى. سونىمەن بىرگە، 1992 جىلدان بەرى ەلىمىزدە قازاق-تۇرىك ليتسەيلەرى جۇمىس ىستەپ كەلەدى. بۇل ليتسەيلەر ورتا وقۋ ورىندارىنا ءبىلىم بەرۋدىڭ سوڭعى جەتىلگەن تەحنولوگياسىمەن جۇمىس ىستەۋىمەن ەرەكشەلەنەدى. بۇگىنگە دەيىن ەلىمىزدەگى حالىقارالىق وليمپيادا جۇلدەگەرلەرى سانىنىڭ 70 پايىزى وسى ليتسەي تۇلەكتەرىنىڭ ەنشىسىندە. بۇدان باسقا الماتىدا سۇلەيمەن دەميرەل اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەت جانە شەت ءتىلى جانە ىسكەرلىك كارەراسى ۋنيۆەرسيتەتى جۇمىس ىستەيدى. 1993 جىلى الماتىدا التى بىردەي تۇرىك مەملەكەتىنىڭ باسشىلارى (تۇرىك رەسپۋبليكاسى، قازاقستان، قىرعىزستان، تۇركىمەنستان، ءازىربايجان جانە وزبەكستاننىڭ) «تۇركسوي» ۇيىمىن قۇرۋعا شەشىم قابىلداعان بولاتىن (http://kazakzaman.kz/).

ەردوعان ەلىنىڭ پرەزيدەنت نازارباەۆقا دەگەن قۇرمەتى ەرەكشە ەدى

قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتى تۇركيانىڭ ىرگەسىن قالاعان مۇستافا كەمال اتاتۇرىكپەن تەڭ قۇرمەتتەيتىنى جاسىرىن ەمەس. مىسالى، تاۋەلسىزدىكتىڭ شيرەك عاسىرىندا التايدان اۋعان تۇرىك باۋىرلارىمىز تۇركيانىڭ ءتورت بىردەي كوشەسىنە پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ ەسىمىن بەرگەن.

2011 جىلدىڭ ساۋىرىندە نازارباەۆتىڭ قۇرمەتىنە نەۆشەحير قالاسى كوشەلەرىنىڭ ءبىرىن اتاعان. 2012 جىلدىڭ قازانىندا نازارباەۆ ەسىمى قىرشەحير قالاسىنداعى، ال 2013 جىلى گەبزە قالاسىنداعى كوشەگە، 2015 جىلى ادانا قالاسىنداعى ورتالىق داڭعىلداردىڭ بىرىنە بەرىلگەن.

ال تۇركيانىڭ استاناسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ ەسكەرتىشى 2010 جىلى بوي كوتەردى.

ءتۇيىن: راس،  بۇگىندە ۋشىعىپ كەتكەن رەسەي مەن تۇركيا جانجالىنا پرەزيدەنت نازارباەۆ قانا نۇكتە قوياتىنىنا كوپتەگەن ساياساتكەرلەر سەنىمدى ەدى. كەشە ەلباسىنا ءوزى حابارلاسىپ، كەڭەسىن سۇراعان تۇرىك پرەزيدەنتى تايىپ ەردوعاننىڭ دا ءۇمىتى وسى بولسا كەرەك-ءتى. بۇنداي جاعدايلاردا بەيتاراپ پوزيتسيانى بەك  ۇستاناتىن قازاقستان پرەزيدەنتى  وسى جولى قايتپەك؟ ءبىر مالىمدەمەسىندە پرەزيدەنت نازارباەۆ «رەسەي ۇشاقتارى تۇركياعا شابۋىل جاساعان جوق» دەپ ەدى (http://www.azattyq.org/archive/news/latest/330/330.html?id=27397537).

ال كەشەگى ەردوعانمەن سويلەسكەننەن كەيىن، ەلباسى رەسەي مەن تۇركيانى تاتۋلاستىرۋعا نيەتتى ەكەنىن اڭعارتتى. دەسە دە، قازاقستان پرەزيدەنتىنە تۇركيالىقتاردىڭ  قۇرمەتى مەن سەنىمى ەرەكشە. ەلباسىن ەردوعاننان ارتىق سىيلايتىن تۇركيانىڭ سەنىمى سەيىلىپ كەتپەسە يگى ەدى.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz