رەسەي جاقىن ارادا قازاقستانمەن اسكەري ماقساتتاعى قولدا بار قارۋدى جانە ونىڭ پايدالانۋىن باقىلاۋعا الۋ تۋرالى كەلىسىمگە وتىرۋى مۇمكىن. وسىعان بايلانىستى رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين ۇكىمەتكە ءتيىستى وكىم بەردى. بۇل تۋرالى 365info.kz سايتى جازادى.

بۇل جەردە اڭگىمە 2013 جىلعى 24-قازانداعى رەسەي-قازاقستان اسكەري-تەحنيكالىق ىنتىماقتاستىعى تۋرالى كەلىسىم شەڭبەرىندە جەتكىزىلەتىن قارۋ جانە تەحنيكا جايىندا بولىپ وتىر.

(رەسەيدىڭ دالدىگى جوعارى اتىس قارۋى اۋعاندىقتاردى جانە ساۋد ارابياسىن قىزىقتىرۋى مۇمكىن)

«كەلىسىم  تۋرالى ناقتى دەرەكتەر ء الى جاريالانعان جوق. دەسە دە، تەرروريستىك اكتىلەر قاۋىپىنىڭ ارتۋى بيلىكتى قارۋعا باقىلاۋدى كۇشەيتۋگە ءماجبۇر ەتىپ وتىر»، — دەپ حابارلايدى rusplt.ru.

«يگيل ورتالىق ازياعا ۇمتىلۋدا جانە جاقىن ۋاقىتتا سوندا كەلەدى. البەتتە، بۇل قاۋىپتەردى قويۋلاتۋى مۇمكىن، بىراق بۇگىنگى ورىن العان احۋالدا ول ارتىق بولمايدى. بۇرىنعى كەڭەس رەسپۋبليكالارىندا يگيل-ءدىڭ شىنىمەن ءوز مۇددەلەرى بولۋى مۇمكىن. بىرىنشىدەن، ايماق سيريادان سونشالىقتى شالعاي جاتقان جوق. ەكىنشىدەن، اۋعانستان دا ىرگەدە ورنالاسقان. ايماقتاعى بەس ەلدىڭ ۇشەۋى (تۇركىمەنستان، وزبەكستان، تاجىكستان) ونىمەن تىكەلەي شەكارالاسىپ جاتىر.»،— دەيدى رپ-عا قازاقستاندىق ساياساتتانۋشى ەدۋارد پولەتاەۆ.

قازىر اۋعانستانداعى جاعدايدىڭ شيەلەنىسكەنى سونشالىقتى، گەرمانيانىڭ كابۋلداعى ەلشىلىگى الەۋەتتى بوسقىندار اراسىندا كەرى ۇگىت-ناسيحات جۇرگىزە باستادى.

ء«سىزدىڭ اۋعانستاننان كەتكىڭىز كەلە مە؟ سەنىمدىسىز بە؟» — دەگەن مازمۇنداعى باننەرلەر گەرمانياعا بارار جولدا سامساپ تۇر. اۋعانستاننىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سالاحۋددين ءراببانيدىڭ ايتۋىنشا، بيىل 146 مىڭ اۋعاندىق ەۋروپاعا كوشىپ كەتكەن. بوسقىندار كوشى-قونى جونىنەن  اۋعانستان سيريادان كەيىنگى ەكىنشى ورىندا تۇر.

«يگيل تەرروريستەرى نەگىزىنەن قىتاي قارۋىن ساتىپ الادى. البەتتە، ونىڭ ساپاسى الدەقايدا تومەن، ول سەنىمسىز جانە قىزمەت مەرزىمى دە قىسقا. بىراق يگيل-گە ساپالى جانە ۇزاق قىزمەت ەتەتىن قارۋدىڭ قاجەتى شامالى. ولارعا قارۋدىڭ نەعۇرلىم ارزان بولعانى ماڭىزدى. باستى ارتىقشىلىق وسىندا. ءبىزدىڭ قارۋ ءبىر عانا جەتكىزۋشىگە تاۋەلدى بولعىسى كەلمەيتىن اۋعاندىقتار مەن ساۋد ارابياسىن قىزىقتىرۋى مۇمكىن»، — دەيدى جاعدايدى تۇسىندىرگەن ساياسي كەڭەسشى اناتولي ۆاسسەرمان.

قارۋ-جاراققا قوسىمشا باقىلاۋ ورناتۋ ورناتۋ جونىندەگى كەلىسىم ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتى بەكىتۋ جولىنداعى كەزەكتى قادام بولۋى مۇمكىن. «بىرىنشىدەن، قازاقستانعا رەسەيمەن ىنتىماقتاستىقتا بولۋ ءتيىمدى. ويتكەنى اسكەري تەحنيكا ىنتىماقتاستىقتىڭ سەرىكتەستىك شارتى شەڭبەرىندە جەڭىلدەتىلگەن باعامەن جەتكىزىلەدى. ونىڭ ۇستىنە، قازاقستان  ماسەلەن  مالايزيا تولەيتىن اقشانى جۇمسامايدى. ەكىنشىدەن، بۇل قارۋ-جاراقتى پايدالاناتىن ادامداردى وقىتۋ قاجەت، ال ءبىزدىڭ ادامدار نەگىزىنەن رەسەيلىك تەحنيكامەن جۇمىس ىستەۋگە ۇيرەتىلگەن»، — دەيدى ەدۋارد پولەتاەۆ.

ەدۋارد پولەتاەۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇل ۇقكۇ (ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك كەلىسىمى ۇيىمى) ەلدەرىنىڭ اراسىنداعى مەملەكەتتىك شەكارالاردى باقىلاۋدى جەڭىلدەتۋشى ەدى. ءبىزدىڭ اۋماعىمىز ۇلكەن. ءار شاقىرىمعا شەكاراشى قويمايا المايسىڭ. سوندىقتان قارۋ-جاراقتى پايدالانۋعا باقىلاۋ كوپ بولعان سايىن، ونىمەن قارۋلانعان لاڭكەستەردىڭ ۇقكۇ ەلدەرىنە تەرەڭدەپ ەنۋىنىڭ مۇمكىندىگى ازايادى.

قازاقستان قارۋ-جاراقتى قايدان ساتىپ الادى؟

«قازاقستاننىڭ ۇقكۇ-عا مۇشەلىگى رەسپۋبليكاعا ناتو-مەن اسكەري-تەحنيكالىق ىنىماقتاستىقتى (اتى) بەلسەندى دامىتۋعا كەدەرگى كەلتىرمەيدى. سولتۇستىك اتلانتيكا اليانسى ەلدەرىنىڭ اراسىندا اقش، فرانتسيا، يسپانيا، جانە تۇركيا اسكەري تەحنيكالىق ىنتىماقتاستىق بويىنشا استانانىڭ جەتەكشى سەرىكتەستەرى بولىپ تابىلادى»، — دەپ جازادى «اسكەري-ساياسي شولۋشى». 

ماسەلەن، 2013 جىلعى قاڭتاردا يسپاندىق «ەرباس ميليتاري» كومپانياسى قازاقستانعا جۇكتەردى تاسىمالداۋعا، تەڭىزدە پاترۋلدەۋ، بارلاۋ جۇرگىزۋ جانە دەسانت جەتكىزۋگە ەكى س-295 تاكتيكالىق اسكەري-كولىك ۇشاعىن جەتكىزدى. سونداي-اق، تۇركيالىق «وتوكار» كومپانياسىنان بروندالعان ماشينالار مەن  «تيۋرك»، Defender تۇرپاتىنداعى ءۇش امەريكاندىق، 369 تۇرپاتىنداعى تاعى ءبىر كۇزەت كاتەرى ساتىپ الىندى.

«تيۋرك» كۇزەت كاتەرى (تۇركيا)

ايتپاقشى، 2011 جىلى قازاقستان فرانتسيامەن بىرلەسىپ، كوپ ماقساتتاعى ەس-145 ەۋروپالىق تىكۇشاقتارىن ءوندىرۋ ءۇشىن قۋاتى جىلىنا 10 تىكۇشاق جاسايتىن بىرلەسكەن كاسىپورىن قۇردى.

كوپ جاعدايدا ناتولىق ۇلگىلەر رەسەيلىك تەحنيكانىڭ تىكەلەي باسەكەلەستەرى بولىپ تابىلادى. بۇل ونىڭ ءداستۇرلى جانە زاماناۋي تەحنيكا تۇرلەرىنە دە قاتىستى.

سونىمەن قاتار، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ناتو مەملەكەتتەرىمەن اسكەري-تەحنيكالىق كووپەراتسياسى، رەسەيمەن اراداعى كوپجىلدىق ىنتىماقتاستىقپەن سالىستىرعاندا، جۇيەلىك سيپاتقا يە ەمەس.

مىسالى، 2004-2007 جىلدار ارالىعىندا قازاقستانعا رەسەي فەدەراتسياسىنان 141 ملن دوللار (جالپى يمپورت كولەمىنىڭ 63,7 پايىزى) سوماسىنداعى اسكەري تەحنيكا يمپورتتالعان. ال اقش-پەن اراداعى بۇل كورسەتكىش  46 ملن دوللاردى قۇرايدى (20,8 پايىز).

(س-300پس كەشەنى الماتى ماڭىنداعى «جەتىسۋ» ستانتسياسىنا جەتكىزىلدى)

كوشباسشىلاردىڭ العاشقى ۇشتىگىنە بەلارۋس تە ەنىپ وتىر – 18 ملن دوللار (8,1 پايىز). 2008-2011 جىلداردا قازاق نارىعىنداعى ۇستەمدىك جاعدايىن رەسەي دە، بەلارۋس تە ساقتاپ قالدى، رەسەيدىڭ ۇلەسى 382 ملن دوللار (60,4 پايىز) بولسا، بەلورۋسسيانىڭ ۇلەسى – 58 ملن دوللار (9,2 پايىز).

2011 جىلى رەسەي قازاقستانعا 12 دانا بتر-82ا، توس-1 «بۋراتينو» وت بوراتۋشىنىڭ ءۇش بىرلىگىن جانە بۇگىنگى كۇنى كۇنى بىرەگەي سانالاتىن تانكتەردى قولدايتىن «تەرميناتور» اسكەري ماشينالارىنىڭ (تقام) ۇشەۋىن جەتكىزدى.

ال 2015 جىلى قر قك اقج اۋە قورعانىسى اسكەرلەرى رەسەيدەن اكەلىنگەن بەس زەنيتتىك-زىمىران كەشەندەرىمەن تولىقتى، دەپ حابارلايدى asker.kz.

اتاپ ايتارلىعى، قازاقستانعا وتەۋسىز بەرىلگەن س-300پس زەنيتتىك-زىمىران كەشەنى تومەن ۇشاتىن شاعىن نىسانالاردى جويۋعا ارنالعان.

ورىسشادان اۋدارعان قايرات ماترەكوۆ

سايتقا ازىرلەگەن - نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى 

Abai.kz