تىنىشباي دوسىمبەكوۆ،
اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىمدارىنىڭ دوكتورى.
اتا كاسىبىمىزدى دۇنيەجۇزىلىك ستاندارتقا ساي ەلباسىنىڭ اگروكەشەندى دامىتۋ جونىندە الدىمىزعا قويعان تاپسىرماسىنا سايكەس، «اگروبيزنەس-2020» باعدارلاماسىن باسشىلىققا الا وتىرىپ ءىس جۇزىنە اسىرساق، نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى. جالپى العاندا، رەسپۋبليكا كولەمىندە 17 ميلليوننان استام، الماتى وبلىسىندا 3 ميلليوننان استام قوي مالى باعىلۋدا. الماتى وبلىسىندا 14 ميلليون گەكتار جايىلىمدىق جەر بار.
راس، كەڭەس وداعى كەزىندە قازاقستاندا 37 ميلليوننان استام بىركەلكىلىك ساقتالعان وتار-وتار قوي مالى بولدى. ەندى وتكەندى كوكسەمەي قوي مالىن ءوسىرۋدىڭ البەتتە بىركەلكىلىگىن ساقتاي وتىرىپ تىڭ جولىن ىزدەۋ كەرەك. ماسەلە بىرتىندەپ شەشىمىن تاۋىپ تا كەلەدى. 2010 جىلدان باستاپ وسى سالانى دامىتۋ تۋرالى وزىندىك ويىن قورىتىپ جۇرگەن ۇلتتىق اگرارلىق ۋنيۆەرسيتەتتىڭ كافەدرا مەڭگەرۋشىسى، اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور تولەۋحان سادىقۇلوۆ باستاعان تانىمال عالىمدارمەن، بىلىكتى ماماندارمەن اقىلداسا كەلە، ورتاق مۇددەگە ويىمىزدى توعىستىردىق. رەسپۋبليكا دارەجەسىندەگى قوي شارۋاشىلىعىنا تيەسىلى ءبىرىنشى «قاناتقاقتى» جوبا بىلاي ءتۇزىلدى. بىرىنشىدەن، قويدى ءتۇرى، جاسى جانە بەرەتىن تولىنە قاراي بىردەيلەندىرۋ كەرەك. ەكىنشىدەن، باسەكەلەستىكتى ارتتىرۋ ۋاقىت تالابى. ۇشىنشىدەن الەمدىك ستاندارتقا سايكەستەندىرۋ قاجەت. تورتىنشىدەن، ءونىم ساپاسىن ارتتىرىپ، وزىندىك قۇنىن ساقتاۋ، ءتىپتى، ارزانداتۋعا قول جەتكىزۋ. سوندا جۇمىس العا باسارى حاق. ول ءۇشىن رەسپۋبليكامىزدا قوي شارۋاشىلىعىن بىرىكتىرەتىن پالاتا قۇرۋ قاجەت. پالاتانىڭ العاشقى جۇمىسى قۇرامىنا كىرەتىن شارۋاشىلىقتارداعى قوي مالىن سۇرىپتاپ، قاي باعىتتا ءوسىرۋ كەرەكتىگىن بەلگىلەپ بەرۋ كەرەك. وتارلارداعى قوشقارلار ءبولىنىپ، باعىلادى. بۇل ايتىلىپ وتىرعان جاي ءسوز ەمەس. كەڭەستىك ءداۋىردىڭ دە جاقسى جاعىن الا وتىرىپ، ۋاقىت اعىمىنا سايكەستەندىرە، شەتەلدىك سان تاجىريبەدەن وتكەن قۇرالداردى پايدالانا، جاعرافيالىق ورنالاسۋ ىڭعايلىلىعىمىزعا ساي تىڭ قادام جاساۋ دەپ سانايمىز. كەزىندە قوي مالىن ۇرىقتاندىرۋ، ءتول الۋ، ەتكە وتكىزۋدىڭ دە وزىندىك جۇيەسى بولعان. سوندىقتان، جاڭادان قۇرىلاتىن پالاتا ەرەجەسىندە مال ازىعىن دايىنداۋ ءۇشىن شابىندىقتار مەن جايىلىمدىق جەردى رەتىمەن پايدالانۋ دا ناقتىلانعان. ۆەتەريناريالىق قىزمەت ءوز الدىنا.
شەتەلدىك ينۆەستورمەن بىرلەسە، كەڭەسە وتىرىپ، اۋەلگى كەزەكتە جەتىسۋ جەرىنەن سىيىمدىلىعى 5 مىڭ باس قوي سىياتىن 3 بورداقىلاۋ، 3 قوي سويۋ پۋنكتتەرىن سالۋ ناقتىلاندى. بورداقىلاۋعا كىرگىزىلەتىن قوي مالىنىڭ كونتينگەنتىن جىل بويى 75 مىڭ باسقا جەتكىزىپ، جايلاۋدان تۇسەتىن قويدى قوسقاندا العاشقى جىلى شەتەلگە شىعاراتىن قوي باسىن 100 مىڭعا تولتىرۋ كوزدەلگەن. 50 توننالىق توڭازىتقىش ورناتۋ، 3 دانا جيىرما توننالىق اۆتوكولىك ساتىلىپ الىنادى. قوي ءجۇنىن، تەرىسىن وڭدەۋ جۇمىسىنا الماتى وبلىسىنىڭ رايىمبەك اۋدانىنداعى «قۋات لتد» جانە قاراتال، تالعار، جامبىل اۋداندارى مەن تالدىقورعان قالاسىندا توقتاپ تۇرعان ءوندىرىس ورىندارى قوسىلادى.
قورىتا ايتقاندا، وسىناۋ يگى قادام الدىن الا ءتيىستى ورىندار نازارىنا ۇسىنىلىپ، ءتۇرلى دەڭگەيدەگى كەزدەسۋلەر وتكىزىلىپ، ماقۇلداندى. ءسويتىپ، بارلىق ماسەلە قاراجاتقا تىرەلىپ تۇرعان، زاماننىڭ اعىمىنا ساي ارەكەت ەتتىك. عالىمدار تاراپىنان ۇسىنىلعان ۇسىنىس بيلىكتە وتىرعان ازاماتتار تاراپىنان قولداۋ تاپتى. ويتكەنى، تىڭ قادام جان-جاقتى دالەلدەندى. ناتيجەسىن ۋاقىت اتتى تورەشى كورسەتەدى. ءۇمىت قۇرعاق سوزگە عانا ارتىلعان جوق. سەنىم بار.
Abai.kz
