سەنبى, 23 قاراشا 2024
بيلىك 4460 0 پىكىر 9 قازان, 2015 ساعات 02:00

ۇلى دالا ەلىندە جاڭعىرعان ۇلتتىق سانا

ۇلىتاۋدا پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ «حابار» تەلەارناسىنا وتكەن جىلى بەرگەن تاعىلىمدى سۇحباتى تەك ۇلى دالا حالقى ەمەس، كۇللى تۇركى جۇرتىنىڭ جۇرەگىنە جول تاپقان ءدارىس بولدى دەسەك، ارتىق ەمەس. ولاي دەۋگە تولىق نەگىز بار. ويتكەنى، بۇگىنگى تاڭدا پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ – تەك قازاق ەلى عانا ەمەس، ءتۇبى ءبىر تۇگەل تۇركىنىڭ كوشباسشىسى رەتىندە مويىندالعان جانە تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەردىڭ ىنتىماقتاستىعىن نىعايتۋعا بارىنشا كۇش جۇمساپ جۇرگەن تانىمال تۇلعا.

اتالمىش سۇحباتىندا ەلباسى قازاق مەملەكەتتىگىنىڭ بايىرعى تامىرلارى وتە ارىدەن، اتاپ ايتقاندا، بىزدەردىڭ اتا-تەكتەرىمىز بولىپ تابىلاتىن عۇندار مەن ساقتاردان، كوك تۇرىكتەردەن جانە ونىڭ بەر جاعىنداعى التىن وردادان، ال ودان دا ناقتىراق ايتقاندا، حV-XIX عاسىرلار ارالىعىندا قانات جايعان قازاق حاندىعىنان باستاۋ الاتىنىن پاش ەتكەن بولاتىن.

«ايتىلماسا ءسوز جەتىم» دەمەكشى، ەلباسى قازاق حالقىنىڭ مەملەكەتتىلىگىنە قاتىستى تاريحي شىندىقتى قاسيەتتى ۇلىتاۋدا دەر كەزىندە ايتتى. سەبەبى، كەيىنگى كەزدەردە كەيبىر شەتەلدىك اقپارات قۇرالدارى «قازاقتاردىڭ مەملەكەتتىگى ەش ۋاقىتتا بولعان ەمەس» دەگەن جالعان اقپارات تاراتۋدى ادەتكە اينالدىرا باستاعان ەدى. سوندىقتان، بىلە تۇرا بىلمەگەنسىپ، كورە تۇرا كورمەگەنسىپ، شىنايى تاريحتى قاساقانا بۇرمالاپ، جىمىسقى اقپارات تاراتۋشىلارمەن كۇرەسۋ تەك قازاق تاريحشىلارىنىڭ عانا ەنشىسى ەمەس، ادىلەت پەن شىندىقتى ارداقتايتىن جاسامپاز ەلىمىزدىڭ ءاربىر ازاماتىنىڭ دا ورتاق مۇددەسى.

بۇل تۇرعىدان كەلگەندە، ەلىمىزدىڭ تاريحي ساناسىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ باستاماسىمەن ىسكە اسىرىلىپ جاتقان پارمەندى ءىس-شارالاردىڭ ءمانى ەرەكشە. سونداي شارالاردىڭ ءبىرى وتكەن جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسىندا «ۇلى دالاداعى مەملەكەتتىك ءداستۇر ساباقتاستىعى» دەگەن تاقىرىپ اياسىندا وتكىزىلگەن حالىقارالىق سەمينار بولاتىن. ول شاراعا 12 مەملەكەتتەن كەلىپ قاتىسقان عالىمدار توبى تۇگەلدەي تۇركى جۇرتىنا ورتاق تاريحتى عۇنداردان باستاپ، كوك تۇرىكتەر ارقىلى ساباقتاستىرا جالعاستىرۋعا تولىق قولداۋ بىلدىرگەن بولاتىن.

سونىمەن قاتار، اكادەميادا تۇركى تاريحىنا قاتىستى جانە بىرنەشە باعىتتار بويىنشا، اتاپ ايتقاندا، «شىعىس تۇرىك قاعاناتىنىڭ تاريحى»، «باتىس تۇرىك قاعاناتىنىڭ مەملەكەتتىك قۇرىلىمى» سىندى ىرگەلى عىلىمي جۇمىستار دا قاتار جۇزەگە اسىرىلۋدا.

ۇلى دالاداعى مەملەكەتتىك ءداستۇر ساباقتاستىعى تۋرالى ءسوز قوزعالعاندا، قازاق دالاسىنداعى مەملەكەتتىك ءداستۇردىڭ دە شەت قالمايتىنى داۋ تۋعىزبايتىن شىندىق. ماسەلەن، نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ استانا قالاسىنىڭ اكتيۆىمەن وتكىزگەن ءبىر كەزدەسۋىنىڭ بارىسىندا قازاق مەملەكەتتىگىنىڭ تاريحى قازاق حاندىعىنان باستاۋ الاتىنىن تاعى دا تۇيىندەگەن بولاتىن. پرەزيدەنتتىڭ بۇل تۇجىرىمىن حالىق وتە جىلى قابىلدادى. سوسىن، قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعى 2015 جىلى ەلىمىزدە دە، شەتەلدەردە دە كەڭىنەن اتالىپ، جالعاسىن تاۋىپ كەلەدى.

سونداي ءىس-شارالاردىڭ ءبىرى ەمەس، بىرەگەيى بيىلعى قىركۇيەك ايىنىڭ 11-ءى كۇنى استانا تورىندەگى تاۋەلسىزدىك سارايىندا وتكەن سالتاناتتى جيىن بولدى. پرەزيدەنت ن.ءا.نازارباەۆتىڭ تەرەڭ تامىرلى تاريحي شىندىققا نەگىزدەي وتىرىپ، قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا باعىشتاعان تاعىلىمى تەرەڭ اتالى ءسوزى سول جيىنعا ۇلان-بايتاق ەلىمىزدىڭ بارلىق ايماقتارىنان ارنايى شاقىرىلعان اعا بۋىندى ەل ەلەۋلىلەرى مەن قوعام قايراتكەرلەرىن عانا تەبىرەنتىپ قويعان جوق. تىكەلەي ەفير ارقىلى بۇكىل ەل قۇلاعىنا بىردەن جەتكەن جاندى ءسوز ميلليونداعان وزگە وتانداستارىمىزدىڭ دا رۋحىن وياتىپ، ونىڭ ىشىندە، اسىرەسە، بۇگىنگى جاس ۇرپاقتىڭ پاتريوتتىق سەزىمىن دە جالىنداتىپ، بيىك بەلەسكە كوتەرىپ كەتتى. سونداي-اق، كۇللى حالىقتىڭ جۇرەگىنە توتە جول تاۋىپ، جاپپاي قولداۋىنا يە بولعان وسى ءبىر ۇلى توي سالتاناتى دارىتقان كوڭىل-كۇيدىڭ سىن-سيپاتى دا وزگەشە بولدى.

بىرىنشىدەن، ۇلى دالانىڭ حالقى جۇرەككە جىلۋ سىيلايتىن شەشەن ءسوز بەن سانانى جاڭعىرتىپ، ءدۇر سىلكىندىرەتىن كوسەمسوزدى تاني الاتىنىن دا، ونداي قۇندىلىقتاردى قادىرلەي بىلەتىنىن دە بىردەن بايقاتتى. مۇنى سالتاناتتى جيىننىڭ اتموسفەراسى تولىق دالەلدەدى.

ەكىنشىدەن، وسىدان بەس جارىم عاسىر بۇرىن قازاق مەملەكەتتىگىنىڭ نەگىزىن قالاعان باتىر بابالارىمىزعا ارنالعان سوقتالى دا شىنايى ءسوزدىڭ باستان-اياق مەملەكەتتىك تىلدە سومدالعانى ءدۇيىم جۇرتتى جىگەرلەندىرىپ جىبەردى. بۇل كوڭىل-كۇي سالتاناتتى جيىننىڭ ۇستىندە رۋحى ويانىپ، ودان كەيىنگى ساتتەردە دە قاناتتانىپ بارا جاتقان ادامداردىڭ بەت-جۇزىنەن ايقىن سەزىلىپ تۇردى. بۇل سيپات، سونىمەن قاتار، حالىقتىڭ جىگەرى مەن قۋاتى ۇلتتىڭ ءتىلى ءدال وسىلايشا قادىرلەنسە عانا بيىكتەيتىنىن ايقىن بايقاتتى.

ۇشىنشىدەن، ەلباسى قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىق مەرەيتويىنىڭ ادەتتەگىدەي توي تويلاۋ ءۇشىن ەمەس، ەڭ الدىمەن، باتىر بابالارىمىزدىڭ مارتەبەلى رۋحىنا تاعزىم ەتۋ ءۇشىن جانە تاعدىر تالايىنىڭ سان الۋان تار جولى مەن تايعاق كەشۋلەرىنەن سۇرىنبەي وتكەن اتا تاريحىمىزدان تاعىلىم الۋ جولىندا وتكىزىلىپ وتىرعانىنا ەرەكشە ەكپىن بەرىپ، ەل نازارىن سول نىسانالارعا قاراي بۇردى. بۇل ءۋاج دە كوپتىڭ كوكەيىنەن شىقتى.

تورتىنشىدەن، ايتىلماسا، ءسوزدىڭ اتاسى ولەدى دەمەكشى، مەملەكەت باسشىسى ادەتتە اشىق ايتىلا بەرمەيتىن ەلىمىزدىڭ باسىبايلى كەزەڭىندەگى قاسىرەتكە تولى تاعدىرىنا قاتىستى اششى شىندىقتىڭ تىعىنىن تۇگەل اعىتتى. ماسەلەن، پرەزيدەنت كەڭەس وداعى زامانىندا قازاقستان مەكتەپتەرىندەگى جاس ۇرپاقتىڭ تەك «كسرو تاريحى» اتتى ورتاق وقۋلىقتان عانا ءبىلىم الۋعا ءماجبۇر بولىپ، اتا تاريحىنان مۇلدە الشاقتاپ قالعانىن دا، سونداي-اق، كەڭەستىك بيلىكتىڭ سولاقاي ساياساتىنىڭ سالدارىنان قازاق حاندىعىنىڭ شاڭىراعىن كوتەرىپ، ايبىنىن اسىرعان ۇلى حاندارىمىز بەن داڭقتى باتىرلارىمىزدىڭ ەسىمدەرى بىرتە-بىرتە ەل جادىنان وشىرىلە باستاعانىن دا، ىشتەن شىققان جاۋ جامان دەمەكشى، سۇرقيا ساياساتتىڭ شاشباۋىن كوتەرىپ، ءوز حاندارىمىزدى وزىمىزگە جامانداپ، ءوز ىشىمىزدەن شىققان جاندايشاپتاردىڭ قۇرمەتكە بولەنىپ كەلگەنىن دە، الماتى مەن استانا نەمەسە وبلىس ورتالىقتارى مەن ءىرى ەلدى مەكەندەردە ايگىلى حاندارىمىز بەن باتىرلارىمىزعا ەسكەرتكىش تۇرماق، ولاردىڭ اتىنا ءبىلىم مەن مادەنيەت نىساندارى عانا ەمەس، ءتىپتى، جالعىز-جارىم كوشە دە بۇيىرماعانىن، ونى بىلاي قويعاندا، قازاق حاندارىنىڭ اتى اتالا قالسا، ولارعا ۇستەم تاپ وكىلى دەگەن كەلەڭسىز شالا بايلاپ، قيسىنسىز ايىپ تاققانىن ۇلكەن وكىنىشپەن اشىق بايانداي وتىرىپ، كەڭەستىك وزبىر بيلىكتىڭ جاساندى بەت پەردەسىن سىدىرىپ تاستادى.

پرەزيدەنت ۇلتتىق نامىستى قايرايتىن جانە ءبىر وتتى ءسوزدى ەل نازارىنا ۇسىندى: «قازاق تاريحىندا ءبىز ۇيالاتىن ەشتەڭە جوق… بىزگە بابالار تۇلپارلارىنىڭ تۇياعىمەن جازىلعان اتا تاريحىنىڭ ءار پاراعى ەرەكشە قىمبات. قازاقتاردىڭ بۇگىنگى جانە بولاشاق بۋىنى ونى ءاردايىم ورىندى ماقتان ەتەتىن بولادى… وسىناۋ ۇلى بابالاردىڭ بيىك رۋحىنا بارلىق ۇرپاق ايرىقشا  قۇرمەتپەن باس ءيىپ، ريزاشىلىعىن بىلدىرەدى.  ولاردىڭ ۇلتقا سىڭىرگەن ۇشان-تەڭىز ەڭبەگى ءاردايىم ەل ەسىندە ساقتالادى.».

پرەزيدەنتتىڭ تەرەڭ تەبىرەنىستى ۇلتجاندىلىقپەن، وسىلايشا، ۇلى حاندارىمىز بەن باتىر بابالارىمىزدىڭ وشپەس رۋحىنا حالىق الدىندا تاعزىم ەتىپ، ءادىل باعاسىن بەرگەنى سالتاناتتى جيىننىڭ ءمانىن ارتتىرىپ، ۇلتتىق سانانى قايتا جاڭعىرتۋىنا پارمەندى سەپتىگىن تيگىزدى.

بەسىنشىدەن، ەلباسى ۇلى دالانىڭ ەل-جۇرتى تاۋەلسىزدىك جولىندا «مىڭ ءولىپ، مىڭ  تىرىلگەن» حالىق ەكەنىن، سونداي-اق، تاۋەلسىزدىك دەگەن قاسيەتتى ۇعىمنىڭ، ەڭ الدىمەن، ماڭگى ەل بولۋدى كوكسەيتىن ءوز مەملەكەتىمىزدىڭ كيەلى بىرلىگىمەن ەگىز ەكەنىن تاعى ءبىر مارتە ەسكە سالدى. باتىر بابالارىمىزدىڭ ىنتىماعى جاراسقان زامانداردا داڭقى اسىپ، كەرىسىنشە، باس-باسىنا بي بولىپ، بيلىككە تالاسقان كەزدەرىندە بەرەكەلەرى مەن سيقى قاشىپ، بولشەكتەلىپ كەتكەنىن بۇگىنگى ۇرپاق ساناسىنا ءدوپ تيگىزدى. سوسىن، بىرلىك – بارلىق جەڭىستەردىڭ التىن قاينارى، ەل قورعاعاندا كۇش-قۋات بەرەر اسقاق ايبارى، كەرىسىنشە، التىباقان الاۋىزدىق مەملەكەتتىكتىڭ نەگىزىن شايقالتاتىن جەگىقۇرت ەكەنىن ايشىقتاي ءتۇسىپ، تاعى ءبىراز تاريحي شىندىقتى ورتاعا تاستادى:

«قازاق حاندىعى بۇدان بەس جارىم عاسىر بۇرىن عانا شاڭىراق كوتەرسە دە، ەۋرازيانىڭ ۇلى دالاسىندا ورناعان ارعى داۋىردەگى ساق، عۇن، ءۇيسىن مەملەكەتتەرىنىڭ، بەرگى زامانداعى ۇلى تۇرىك قاعاندىعى، دەشتى قىپشاق پەن التىن وردا مەملەكەتتەرىنىڭ زاڭدى مۇراگەرى بولدى. ارعى داۋىرلەرگە بارماي-اق، تازا تۇركىلىك زامانىمىزعا زەر سالار بولساق، ايگىلى ريم يمپەرياسى قۇلاپ، ەۋروپاداعى وسى كۇنگى مەملەكەتتەردىڭ نوبايى ءالى قالىپتاسا قويماعان VI عاسىردىڭ 552 جىلى التايدا ۇلى تۇرىك قاعاناتى اتتى قۋاتتى، كۇشتى مەملەكەت دۇنيەگە كەلدى. ول نەبارى جارتى عاسىر ىشىندە التاي مەن كاۆكاز اراسىنداعى الىپ دالادا جەكە-دارا بيلىك جۇرگىزدى. داۋىرلەپ تۇرعان كەزىندە ۆيزانتيا مەن يراننان، قىتايدىڭ ەكى پاتشالىعىنان الىم العان ەر تۇرىكتىڭ ءوز ىشىندە بەرەكەسى كەتىپ، بيلىككە تالاس باستاعاندا، اۋەلى باتىس جانە شىعىس بولىپ اجىراپ، كەيىن وعىز، قارلۇق، قىپشاق بولىپ ءبولىنىپ، جاۋلارىنا جەم بولدى. VIII عاسىردا تاسقا قاشالعان كۇلتەگىن جازۋىندا: «الداۋ مەن ارباۋعا ارانداعان تۇرىك حالقى بىرلىگىنەن ايىرىلدى. تابعاشتارعا قايسار ۇلدارى قۇل، كورىكتى قىزدارى كۇڭ بولدى»، – دەپ جازىلعان». مىنە، تاعىلىم.

سونىمەن قاتار، نۇرسۇلتان نازارباەۆ بۇكىل الەم عىلىمى مويىنداعان عۇلاما تاريحشى مۇحاممەد حايدار ءدۋلاتيدىڭ جازبا مۇرالارىنا سۇيەنە وتىرىپ، قازاق حاندىعىنىڭ زامانىن ات جالىندا كۇن كەشكەن الاش جۇرتىنىڭ قاھارماندىق ءداۋىرى بولعانىن ۇلكەن ماقتانىشپەن تۇيىندەدى. سونداي-اق، كەرەي مەن جانىبەك سۇلتانداردىڭ 1465 جىلى ابىلقايىر ۇلىسىنان ءبولىنىپ شىعىپ، شۋ مەن تالاستىڭ اراسىندا قازاق حاندىعىنىڭ العاشقى شاڭىراعىن كوتەرگەنىن، ولاردان سوڭ بيلىك قۇرعان قاسىم حاننىڭ حاندىقتىڭ ىرگەسىن بەكىتىپ، كەرەگەسىن كەرگەنىن، حاقنازار حاننىڭ ەل شەكاراسىن ەدىلدىڭ بويىنا دەيىن كەڭەيتىپ، تاۋەكەل حاننىڭ تۇركىستان ولكەسىن تۇگەلدەي قازاق حاندىعىنا قاراتقانىن، سول سياقتى، ەڭسەگەي بويلى ەر ەسىم حاننىڭ ەلدىڭ ىرگەسىن بەكىتۋ جولىندا قولباسشىلىعىمەن تانىلعانىن، سالقام جاڭگىر حاننىڭ وربۇلاق تۇبىندەگى شايقاستا جوڭعارلارعا ويسىراتا سوققى بەرگەنىن، ءاز تاۋكە حاننىڭ «جەتى جارعىنى» ەنگىزگەنىن ادىلەتتى ايشىقتاي وتىرىپ، حانداردىڭ كوپشىلىگىنىڭ ءومىرى كوبىنەسە مايدان شەبىندە وتكەنىن، سوندىقتان دا، قازاقتىڭ العاشقى ون ءتورت حانىنىڭ جەتەۋى جورىق جولىندا قازا تاپقانىن ەسكە سالدى.

ءسوز قادىرىن تۇسىنەتىن ءارى ونى ساناسىنا توقي الاتىن ءار ازاماتتىڭ ناقتى عىلىمي دايەكتەرگە نەگىزدەلگەن بۇل تاريحي تاعىلىمنان دا مول عيبرات العانى كۇمان تۋدىرماسا كەرەك.

التىنشىدان، استانادا وتكەن سالتاناتتى جيىن «قۋانىشتى بولىسسە، كوبەيەدى» دەگەن اتالى ناقىلدىڭ توزبايتىن قۇندىلىق ەكەنىن تاعى دا ءبىر دالەلدەپ بەردى. ورايى كەلىپ، قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىن بىرگە ۇلىقتاۋعا تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەردىڭ ىنتىماقتاستىق كەڭەسىنىڭ بەسىنشى سامميتىنە پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ ارنايى شاقىرۋىمەن كەلگەن ازەربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى يلحام اليەۆ، قىرعىز  رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى المازبەك اتامباەۆ، تۇركيانىڭ ۇلى ۇلتتىق جينالىسىنىڭ سپيكەرى يسمەت يىلماز، تۇرىكمەنستان ۇكىمەتىنىڭ ۆيتسە-پرەمەرى ساپاردۇردى تويليەۆتىڭ قاتىسۋى سالتاناتتى جيىن مەن مادەني شارالاردىڭ ءمانىن ارتتىرىپ، ابىرويىن اسقاقتاتقانى داۋسىز.

جەتىنشىدەن، سىرت كوز – سىنشى دەمەكشى، جاھاندانۋ زامانىندا تاريحي تاعدىر تالايىنىڭ سالدارىنان ءبىر-بىرىنەن ءبولىنىپ كەتكەن، ءتىلى، ءدىلى، ءدىنى مەن تەگى ءبىر تۇركى حالىقتارىنىڭ بۇگىنگى كوشباسشىلارىنىڭ قايتا ىنتىماق جاراستىرىپ، ساياساتتا، ەكونوميكادا، عىلىم مەن بىلىمدە، تەحنولوگيادا وسىلايشا ءوزارا ىقپالداستىق بايلانىستاردى نىعايتىپ جاتقانىنا سالتاناتتى جيىننىڭ قۇرمەتتى قوناعى رەتىندە شاقىرىلعان شەتەلدىك تۇلعالار مەن ەلشىلەر دە كۋا بولىپ، ريزاشىلىق ءبىلدىرىپ وتىرعانى سەزىلىپ تۇردى.

سەگىزىنشىدەن، سالتاناتتى جيىننىڭ ەرتەسىنە، باتىس الەمىنىڭ بىرنەشە تىلىندە تاۋلىك بويى تاتىمدى ءارى شىنايى جاڭالىقتار تاراتاتىن، ابىروي-اتاعى بيىك «Euronews» تەلەكانالى استانا تورىندە وتكەن قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا ارنالعان سالتاناتتى جيىن مەن مادەني شارالار تۋرالى قىسقا دا نۇسقا حاباردى بۇكىل الەمگە ءمالىم ەتىپ ۇلگەردى. شىندىقتى عانا ۋاعىزدايتىن اقپارات قۇرالدارىن ءتورتىنشى بيلىك دەپ بەكەر اتاماعان عوي. ەندەشە، ەندىگى جەردە قازاق حاندىعىمەن ساباقتاسىپ جاتقان بۇگىنگى «ۇلى دالا ەلى» دەگەن قاسيەتەتتى ەسىمدى يەلەنە باستاعان قازاق مەملەكەتتىگىنىڭ باي تاريحىنان بۇكىل پلانەتا حالقى دا حاباردار بولدى دەۋگە تولىق نەگىز بار.

ءسوز رەتىندە بۇگىندە قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعى اياسىندا قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگىن پاش ەتۋگە باعىتتالعان، ياعني، ەتنوسارالىق تولەرانتتىلىق پەن قوعامدىق كەلىسىمنىڭ قازاقستاندىق ۇلگىسىن ناسيحاتتاۋعا ارنالعان ارنايى «ۇلى دالا ەلى» ەكسپەديتسياسى وتانىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىن ارالاپ، جۇرتشىلىقپەن كەزدەسۋلەر وتكىزىپ، اتالعان تاقىرىپتا دارىستەر وقىپ جۇرگەنىن دە ايتا كەتسەك، ەش ارتىقتىعى جوق. ويتكەنى، مۇنىڭ ءبارى وتە قاجەت شارالار.

قورىتا ايتقاندا، ماقالاعا ارقاۋ بولعان ەلباسىنىڭ مىزعىمايتىن عىلىمي ىرگەتاسقا نەگىزدەلگەن بۇل ءدارىسىن ۇلى دالا ەلىنىڭ بەس جارىم عاسىرلىق تاريحىن قامتيتىن توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى دەپ قابىلداعان لازىم. ناقتىراق ايتقاندا، بۇل قۇجاتتى ۇلى دالا ەلىنىڭ ءتول تاريحىنىڭ وقۋلىعى رەتىندە ورتا مەكتەپ وقۋشىلارى مەن جوعارى وقۋ ورىندارى شاكىرتتەرىنىڭ دەڭگەيىنە سايكەستەندىرىپ، اينالىمعا تەزىرەك ەنگىزىپ جىبەرسە ارتىق بولمايدى. ويتكەنى، ەلباسىنىڭ ۇلاعاتتى ءدارىسى ۇلى دالا ەلىنىڭ وتكەن داۋىرلەردەگى تاريحى مەن بۇگىنگى بولمىسىن عانا قامتىپ قويماي، جارقىن بولاشاعىنا دا ءجون سىلتەپ تۇر.

ءادىل احمەتوۆ،

قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر

ىنتىماقتاستىق كەڭەسىنىڭ جانىنداعى اقساقالدار كەڭەسىنىڭ مۇشەسى.

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

سىني-ەسسە

«تالاسبەك سىيلىعى»: تالقاندالعان تالعام...

اباي ماۋقاراۇلى 1465
بىلگەنگە مارجان

«شىعىس تۇركىستان مەملەكەتى بەيبىت تۇردە جوعالدى»

ءالىمجان ءاشىمۇلى 3236
ءبىرتۋار

شوقاننىڭ ءازىل-سىقاقتارى

باعدات اقىلبەكوۆ 5371