سوڭعى جىلدارى الەم حالىقتارى اراسىندا جاپپاي دىنگە بەت بۇرۋشىلىق بايقالادى. اسىرەسە يسلام ءدىنى كەڭ ەتەك جايۋدا. بۇل ءۇردىس جالپى مۇسىلماندارعا قۋانىش سىيلاعانىمەن ەكىنشى جاعىنان مولدىردەي تازا يسلام ءدىنىن ءوز ماقساتىنا پايدالانعىسى كەلگەن كەيبىر توپتار الەمگە يسلامنىڭ قاسيەتتى ۇعىمدارىن تەرروريزممەن بايلانىستىرىپ، ءدىندى قۇبىجىق ەتىپ كورسەتۋدە.

بۇگىندە حالىقارالىق باس قوسۋلاردا مىندەتتى تۇردە يسلاممەن بايلانىستى ۇيىمدار ءسوز بولادى. ارينە، كەز-كەلگەن مەملەكەت الەمدە تۇراقتىلىق، تىنىشتىق بولعانىنا مۇددەلى. سوندىقتاندا «الەمدە بولىپ جاتقان ءدىني قاقتىعىستاردان، تەررورلىق ارەكەتتەر مەن ءجارىلىستاردانبىزدىڭ مەملەكەت امان» دەپ، ارالاسپاي، قول قۋسىرىپ وتىرا المايمىز. قازاقستان الەمدە بولىپ جاتقان قاقتىعىستاردىڭ بەيبىت جولمەن شەشىلۋى ءۇشىن ءبىر قاتار شارالار اتقارۋدا. الايدا سوڭعى كەزدە قازاقستاندا حالىقارالىق، تەرروريستىك دەپ تانىلعان ۇيىمداردى جاقتاۋشىلار، ءتىپتى سولاردىڭ يدەولوگياسىن ەل ىشىندە جاسىرىن تاراتۋشىلار بار ەكەندىگى وكىنىشتى. اتالمىش ۇيىمدار مەن ءدىني توپتاردىڭ ساياسي ماقساتتارى، جيھاد، ونىڭ شاريعاتتاعى نەگىزگى ماعىناسى جايلى ەلىمىزگە بەلگىلى يسلامتانۋشى، ءدىنتانۋشى، ساياساتتانۋشى عالىمدار تاراپىنان تالاي ايتىلىپ تا، جازىلىپ تا ءجۇر. ءبىز بۇل ماقالادا جات يدەولوگيانى قولداۋشى توپتار تۋرالى تالقىلاماقپىز.

ولار كادىمگى قازاقتىڭ بالاسى نەمەسە قازاقستاندىق ازامات. ولارمەن سويلەسىپ، وڭالتۋ باعىتىندا بەتپە-بەت جۇمىستاناتىن نەگىزىنەن يمامدار مەن تەولوگ ماماندار. جالپى حالىق ۋاھابيت، ءسالافيت، تاكفير نەمەسە ت.ب. ەلىمىزدەگى يسلام ءدىنىنىڭ اتىن جامىلعان توپتارعا قورقىنىشپەن قاراۋى مۇمكىن. ءوز باسىم تەولوگ مامان رەتىندە جات اعىمدا جۇرگەن جانە وسى باعىتتاعى سوتتالعان ازاماتتارمەن كەزدەسىپ ءجۇرمىن. ولاردىڭ 99 پايىزى مۇلدەم ءدىني ساۋاتسىزدار. تالاس تۋدىراتىن 5-6 سۇراقتىڭ توڭىرەگىندە عانا وقىپ نەمەسە تىڭداپ العان ولار دىنگە ءبىر جاقتى قارايدى،  ياعني وزدەرىمەن ساناسقان ادامدىكى عانا دۇرىس، ال كەلىسپەگەن ادامدى اداسقان دەپ ويلايدى. ءوزىم سويلەسكەن كوپتەگەن ادامنىڭ ەشقايسىسى ءبىر ماسەلەنى دالەل-دايەكتەرىمەن دۇرىستاپ ايتىپ بەرە المادى. ولاردىڭ ىشىندە بەتى بەرى قاراپ، بۇرىنعى يدەولوگياسىن وزگەرتىپ، ءداستۇرلى باعىتقا اۋىسقاندار دا بولدى. ولار «بىزدىكى عانا دۇرىس، باسقالار اداسقان، ولاردىڭ دالەلى جوق دەپ، بىرەۋدىڭ ۇگىتتەۋىمەن عانا جۇرگەن ەكەنبىز عوي» دەپ وكىنىش بىلدىرۋدە.

وسى توپتاردىڭ ىشىندە ناماز وقىماعاندى «كاپىر» دەپ ايىپتايتىن تاكفير جاماعاتى ەل ىشىندە قاۋىپ توندىرۋدە. بۇل ۋاھابي جاماعاتىنىڭ ەڭ راديكالدى كوزقاراسىن ۇستاناتىن توبى. ولار 5-6 سۇراقتىڭ توڭىرەگىندە باسقا وي-پىكىردەگى ادامداردى ايىپتاپ، ءوز ويلارىن جۇزەگە اسىرعىسى كەلەدى. تاكفيرلەردىڭ ۇستانىمى بويىنشا ناماز وقىماعان ادام كاپىر. مۇسىلمانمەن كاپىردىڭ اراسىن ءبولۋشى تەك ناماز دەپ ويلايدى جانە وسى تۇرعىدا پايعامبار (س.ا.س) حاديستەرىن ءبىر جاقتى ءتۇسىنىپ، دالەلدەيدى. ءسىز: «مەنى كاپىر دەي بەرسىن. بىراق مەن جاراتۋشىعا سەنەتىنىمدى ءوزىم بىلەمىن عوي» دەپ ايتۋىڭىز مۇمكىن. بىراق بۇل جەردەگى ماسەلە ءسىز ويلاعاننان گورى كۇردەلى. تاكفير اعىمىن ۇستاناتىندار ادامدى كۇپىرلىكپەن ايىپتاۋمەن شەكتەلىپ قانا قويمايدى. كۇپىرلىككە شىعارۋ ارقىلى ولار الگى ادامنىڭ مال-مۇلكى، جانى وزدەرى ءۇشىن حالال دەيدى. بۇل  ناماز وقىماعان ادامدى توناۋعا، ولتىرۋگە، زورلاۋعا بولادى دەگەن ءسوز. بۇل - ءسوزسىز اداسۋشىلىق. الەمگە ادىلدىكتى اكەلگەن يسلامنىڭ ۇستانىمى مۇلدەم باسقا. يسلامدا ءوزىن مۇسىلمان ساناپ، اللاعا، پايعامبارعا سەنىپ «لا ءيلاھا يللا اللاھ، مۋحاممادۋ راسۋلۋللاھ» دەپ ايتاتىن ادامدى كاپىر دەۋگە بولمايدى. سەبەبى بىزگە جول كورسەتۋشى  پايعامبارىمىز (س.ا.س.): «كىمدە-كىم بىرەۋدى كاپىر، نەمەسە اللانىڭ جاۋى دەپ ايتىپ، شىندىعىندا ولاي بولماي شىقسا ايتقان سوزدەرى وزىنە اينالىپ ورالادى» (بۋحاري، مۋسليم) دەپ، وزگە ادامدى كاپىر دەپ ايتپاۋدى قاتاڭ ەسكەرتكەن.

يسلام عۇلامالارى: «كۇپىرلىكتىڭ شاريعاتتاعى ماعىناسى دىندە ايقىن دالەلدەرمەن بەلگىلى بولعان نارسەنى جوققا شىعارىپ، ونى مويىنداماۋ» دەگەن. يمام ناۋاۋي: «اقيقات جولىن ۇستانۋشىلار قۇبىلاعا بەت بۇرعانداردىڭ ء(وزىن مۇسىلمان ساناعانداردىڭ) ەشبىرىن جاساعان كۇناسى نەمەسە ءناپسىنىڭ قالاۋىنا ەرگەنى ءۇشىن كۇپىرلىككە شىعارمايدى» دەپ ايتقان. (شارحۋ ساحيح مۋسليم، 1 توم، 150 بەت).

يمام تاحاۋي: «ادام دىنگە كىرگىزگەن نارسەنى قايتادان جوققا شىعارمايىنشا كاپىر بولمايدى» دەپ ايتقان. پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ) «ءلا ءيلاھا يللا اللاھ ءسوزىن ايتىپ ولگەن ادام مىندەتتى تۇردە جانناتقا كىرەدى» (بۋحاري، مۋسليم) دەپ ايتقان. بۇل حاديستە پاعامبارىمىز «لا يلاھا يللا اللاھ» دەگەن ادامدى مۇسىلمان ساناپ تۇر. ايتىلعان ماتىندەرگە كوز جۇگىرتەر بولساق يمان مەن كۇپىرلىك جۇرەكتە ورىن الادى، ال جۇرەكتەگى نارسەنى تەك اللاھ قانا بىلەدى، سول سەبەپتى ادامداردىڭ جۇرەگىندەگىنى بىلمەي ولاردى كاپىر دەپ ايتۋ دۇرىس ەمەس.

ەكىنشىدەن،يسلام دىنىندە جازىقسىز ادام ءولتىرۋ جانە وزگە ادامداردىڭ مال-مۇلكىن تارتىپ الۋ حارام بولىپ تابىلادى. يسلام – مەيىرىمدىلىك ءدىنى. سوندىقتان پايعامبار مۇسىلماندارعا دا، مۇسىلمان ەمەستەرگە دە مەيىرىمدى بولعان. قۇراندا اللاھ تاعالا: «كىمدە-كىم كىسى ولتىرمەگەن نەمەسە جەر بەتىندە بۇزاقىلىق جاساماعان بىرەۋدى ولتىرسە بۇكىل ادامزاتتى ولتىرگەن سياقتى بولادى، سونداي-اق، كىم ءبىر ادامدى تىرىلتسە (ولىمنەن قۇتقارسا), بارلىق ادامزاتتى تىرىلتكەن سياقتى بولادى» (مايدا 32) دەپ ايتقان. بۇل اياتتىڭ تاپسىرىندە يبن ابباس (ر.ا): «اللاھ جازىقسىز ءبىر ادامدى ءولتىرۋ بۇكىل ادام بالاسىن ولتىرگەنمەن تەڭ، ال كىمدە-كىم اللاھتان قورقىپ جازىقسىز ادامدى ولتىرۋدەن باس تارتسا، بۇكىل ادامزات بالاسىن امان الىپ قالعانمەن تەڭ» دەپ ايتقان. يسلام دىنىندە ادام ءولتىرۋدى ايتپاعاندا، ءتىپتى ادامعا از بولسا دا زيان كەلتىرۋدىڭ ءوزى كۇنا بولىپ ەسەپتەلەدى. پايعامبارىمىز:  «شىنايى يمان كەلتىرگەن مۇسىلمان - وزگە ادامدارعا زيان كەلتىرمەگەن ادام» دەپ،  باسقا ادامنىڭ جانىنا، مالىنا، ارىنا زيان كەلتىرۋگە قاتاڭ تىيىم سالعان.

سوندىقتان وسىنداي پىكىردە جۇرگەن ادامداردان ساق بولعانىمىز ءجون. ول ءۇشىن ارينە، ءدىني ساۋاتىمىزدى ارتتىرۋ قاجەت. سونداي-اق ءداستۇرلى ەمەس باعىتتا جۇرگەن ادامداردى ءداستۇرلى ورتاعا قايتارۋ باعىتىنداعى جۇمىستى ءدىنتانۋشىلار مەن يمامدارعا نەمەسە مەملەكەتتىك جانە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا  عانا جۇكتەپ قويماي، جالپى ەل بولىپ جۇمىلۋدى قاجەت ەتەدى.

ماقسات رامانقۇلوۆ، تەولوگ

Abai.kz