بۇل قازاقستاننىڭ ۇلتتىق بانكىنىڭ دۇيسەنبى، قاڭتاردىڭ 18-نە بەلگىلەگەن رەسمي باعامىنان 11,68 تەڭگەگە قىمبات. الماتىنىڭ ۆاليۋتا ايىرباستاۋ بەكەتتەرىندە دوللار 375 تەڭگەدەن ساتىلۋدا.

تەڭگە مۇنايدىڭ ارزانداۋىنىڭ اسەرىنەن السىرەۋدە. Brent ماركالى مۇنايدىڭ باررەلى الەم نارىقتارىندا يراننان سانكتسيالار الىنىپ تاستالعان سوڭ ودان ءارى قۇلدىراۋدا. 

قوش! تاۋەلسىز ەلدىڭ تەڭگەسىنە تونگەن قاۋىپتى سەيىلتۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟ بۇل سۇراققا ەكونوميكا ساراپشىسى ماقسات سەرالى بىلاي جاۋاپ بەرەدى.

ماقسات سەرالى، ەكونوميست:

- كەزىندە قىتايدىڭ ەكونوميست ساراپشىسى گەنري ليۋ: "مەن قازاقستاندى 1 جىلدىڭ ىشىندە باي قىلا الامىن" دەگەن ەكەن. سونىمەن "ول نە دەپتى؟" دەپ جازعاندارىنا كوز جۇگىرتىپ كوردىك. سويتسەك ساراپشى ءبىزدىڭ ۇكىمەتكە جالپى ەسى دۇرىس دۇنيە ايتقان ەكەن. ەكونوميستىڭ سوزىنشە، قازاقستان ەكونوميكاسىن كوتەرۋدىڭ بىرنەشە ءتاسىلى بار. سولاردىڭ ءبىرى – ەلدەگى مۇنايدى تەڭگەمەن ساتۋ. ناتيجەسىندە مەملەكەتتىڭ دوللارعا تاۋەلدىلىگى تومەندەيدى. ول مۇنداي كەڭەستى كەزىندە قىتاي ۇكىمەتىنە بەرگەنىن، قىتايلار قازىرگى ۋاقىتتا سىرتقى ساۋدانى ءتول ۆاليۋتالارى – يۋانمەن جۇرگىزۋگە كوشىپ جاتقانىن ايتادى.
"مەن انتيامەريكاندىق ەمەسپىن، – دەيدى گەنري ليۋ. – امەريكالىقتار قازىر مۇنايلارىڭىزدى دوللارمەن ساتىپ الىپ جاتىر. ەگەر "قارا التىندى" تەڭگەمەن ساتساڭىزدار، ولاردىڭ اكتيۆتەرى سىزدەردىڭ قولدارىڭىزعا وتەدى. نەلىكتەن؟ سەبەبى ولار مۇنايدان بۇرىن سىزدەردەن تەڭگەنى ساتىپ الادى. ال تەڭگەنىڭ ۆاليۋتالىق كۋرسى قازاقستان ۇلتتىق بانكىنىڭ قولىندا".
گەنري ءليۋدىڭ ايتۋىنشا، باسقا مەملەكەتتەر دە قازاقستاننىڭ تەڭگەسىن ساتىپ الا باستايدى، ويتكەنى تەڭگە ولارعا مۇناي ساتىپ الۋ ءۇشىن كەرەك. وسىنداي قادامدارعا بارۋ ارقىلى ەلدىڭ ىشكى دامۋىن، ۆاليۋتا نارىعىنداعى پوزيتسياسىن نىعايتۋعا بولادى. ال ەگەر تەڭگە حالىققا جەتپەي جاتسا، ونى كوپ قىلىپ ەميسسيالاۋعا (باسىپ شىعارۋعا) مەملەكەت قۇقىلى، ويتكەنى تولەم جەتكىلىكسىز بولىپ جاتسا، امەريكالىقتار دا دوللاردى باسىپ شىعارا بەرەدى.

دەسەك تە، مۇنايدى تەڭگەگە ساتۋ ءۇشىن كەم دەگەندە 40-50 پايىز وتاندىق ونىممەن ىشكى نارىقتى قامتامماسىز ەتۋ كەرەكپىز، ولاي بولماسا مۇناي ساتۋدان تۇسكەن تەڭگە ماسساسى ىشكى نارىقتا گيپەر ينفلياكتسيانى تۋدىرادى. تەڭگە اينالىمىن كۇشەيتۋ كەرەك، ول ءۇشىن مۇنايدان تۇسكەن تابىستى وندىرىسكە جۇمساۋ كەرەك.

تەڭگە - قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ باستى نىشانى. ەگەر دە تەڭگەدەن ايرىلساق، ازاتتىعىمىز دا قولدان سۋسىپ كەتۋى مۇمكىن. سوندىقتان، مەملەكەتىمىز تەڭگەنى ساقتاۋ ءۇشىن قولدان كەلگەن بار مۇمكىندىكتى جاساۋعا ءتيىس. "مۇنايدى تەڭگەمەن ساتۋ" ماسەلەسى دە وسىنداي قىسىلتاياڭ ساتتە ايتىلىپ وتىرعان - يدەيا. ول يدەيا قولداۋ تابا ما، تاپپاي ما؟! ماسەلە سوندا... 

ءشارىپحان قايسار

Abai.kz