جاقىندا پاناما وفشورلارىنىڭ تولىق ءتىزىمى جاريالانعان. وندا قازاقستاننىڭ قازىرگى ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ەرلان ساعاديەۆتىڭ دە ەسىمى بار بولىپ شىقتى. الايدا باق-قا بەرگەن سۇحباتىندا مينيستر مىرزا ەندىگى ءارى شەتەلدىك اكتيۆتەردىڭ يەسى ەمەس ەكەندىگىن ايتىپ اقتالعان ەكەن.

حالىقارالىق جۋرناليستىك زەرتتەۋ كونسورتسيۋمى (ICIJ)  پاناما ارالدارىنداعى  Mossack Fonseca فيرماسىنداعى جاسىرىن اكتيۆتەردىڭ يەلەرىنىڭ ءتىزىمى كۇن ساناپ تولىعىپ كەلەدى.

اتالعان ۇيىمنىڭ جاڭارتىلعان تىزىمىندە قازاقستاننىڭ ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ەرلان  ساعاديەۆتىڭ دە ەسىمى ءجۇر. وندا كورسەتىلگەن مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، ەرلان كەنجەعاليۇلى Mossack Fonseca-تەگى العاشقى ەسەبىن (سالىمىن) 2009 جىلى اشتىرىپتى.

ال مينيستر مىرزانىڭ ءوزىنىڭ ايتۋىنشا، ول ۇزاق ۋاقىت بويى كاسىپكەرلىكپەن اينالىسىپ كەلگەندىكتەن، پاناما وفشورلارىنىڭ تىزىمىندە ونىڭ ەسىمى بولۋى سەنساتسيا تۋدىرارلىق جاڭالىق ەمەس.

«مەن، 25 جىل بويى كاسىپكەرلىكپەن اينالىسىپ، الەمنىڭ 10-نان استام مەملەكەتىندە كاسىپ اشىپ، ونى دامىتۋمەن اينالىستىم. كوپتەگەن حالىقارالىق كونسەرتسيۋمداردا اكتسيالارىم بولدى. ال قازىر مىنە، شەتەلدە نە اقشام، نە اكتيۆتەرىم، نە كومپانيام جوق. ال بۇرىنعى كومپانيالارىم مەن اكيالارىم ءۇشىن مەنىڭ اتى-ءجونىم ءالى تالاي تىزىمدەردە شىعىپ جاتسا، وندا تۇرعان ەشتەڭە جوق. بۇل قالىپتى جاعداي»، - دەپتى ءمينيسترى Today.kz پورتالىنا بەرگەن سۇحباتىندا.  

ەرلان ساعاديەۆ ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ اقپان ايىندا ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ورىنتاعىنا جايعاسقان ەدى. وسىعان دەيىن ول قر يندۋستريا جانە جاڭا تەحنولوگيالار ۆيتسە-ءمينيسترى بولىپ قىزمەت ىستەگەن.

90-شى جىلدارى ەرلان ساعاديەۆ Developed Technology Resource (ميننەاپوليس،  ميننەسوتا شتاتى) كومپانياسىنىڭ ماركەتينگتىك تەحنولوگيالار جوباسى بويىنشا جەتەكشىسى بولعان. 2003 جىلى اقش-تىڭ دەلاۆەر شتاتىندا تىركەلگەن  قازاقستاندىق  "فۋدماستەر"  كومپانياسىنىڭ 30 پايىزدان استام اكتسياسىن فرانتسيالىق Lactalis ءسۇت ونىمدەرىن دايىندايتىن كورپوراتسياسىنا ساتىپ جىبەرگەن. بەيرەسمي دەرەكتەر بويىنشا ساتىلىم قۇنى – 50 ميلليون دوللاردى قۇراعان.

ايتا كەتەيىك، اتالعان پاناما وفشورىندا 250 ادامنىڭ ەسىمى جاريالانعان بولاتىن. ولاردىڭ ىشىندە بىرقاتار قازاقستاندىق كومپانيالار مەن بەلگىلى ازاماتتار بار ەكەن.

سونىمەن پاناما وفشورلارىنداعى قازاقستاندىقتار كىمدەر؟

ەرلان ساعاديەۆ (قر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى);

ءنۇرالى اليەۆ، (كاسىپكەر);

تولەگەن بالعىمباەۆ (قر ەكس-پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ۇلى);

باقىت نيازوۆ (Real Invest Group حولدينگىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى);

تالعات قۋانىشەۆ ( «ForteBank» اق باسقارما توراعاسى);

ەرلان قوساەۆ (مۇحتار ءابلازوۆتىڭ سىبايلاسى رەتىندە رەسەيدەن قازاقستانعا قايتارىلعان);

شىڭعىس دوسمۇحامبەتوۆ (بۇرىڭعى قر تۋريزيم جانە سپورت ءمينيسترى تەمىرحان دوسمۇحامبەتوۆتىڭ ۇلى);

نۇرلان قاپپاروۆ (مارقۇم، بۇرىڭعى «كازاتومپروم» ۇلتتىق كومپانياسىنىڭ باسشىسى بولعان);

بەرىك قانيەۆ (نۇرلان قاپپاروۆ پەن  ەربولات دوساەۆپەن بىرگە «Lancaster Group» اق قۇرعان،  ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ توراعاسى بولعان);

ايگۋل نۇريەۆا ( «كازاقتەلەكوم» اق-نىڭ 24,96 % اكتسياسىنىڭ يەسى);

سونىمەن قاتار، زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ بارىسىندا وفشورلىق يمپەريا قۇرعان الەمنىڭ 120 ساياساتكەرىنىڭ دە ىسىمدەرى ەلگە ءمالىم بولدى. ساۋد ارابياسى كورولىنىڭ، ءازىربايجان پرەزيدەنتىنىڭ بالالارىنىڭ، پاكىستان پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ جانە رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ وفشوردا جاسىرىپ قالعان اقشالارى اشكەرەلەنگەن.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz