سۋرەتتە: شقو اكىمى دانيال احمەتوۆ سوعىس ارداگەرىنە سىيلىق تابىستاپ تۇر.

شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى دانيال احمەتوۆكە قاتىستى مىناداي سۇراقتىڭ تۋىنا ونىڭ مىناداي ارەكەتى سەبەپ بولىپ جاتقانعا ۇقسايدى. قانداي ءىستى قولعا السا دا، توتەسىنەن قوزعاپ جىبەرەتىن كەنجەتايۇلى 9-مامىر قارساڭىندا كەنەتتەن مىرزالىعى تاسىپ، ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا قاتىسقان ارداگەرلەردىڭ ارقايسىسىنا 500 مىڭ تەڭگەدەن سىياقى بەرمەك بولىپ شەشىم قابىلداپتى. الگى جارتى ميلليون تەڭگە وبلىستىق بيۋدجەتتەن بولىنەدى ەكەن. دەمەك، احمەتوۆ مىرزانىڭ اشىق قولدىلىعىنا بۇل ارادا وبلىستىق ءماسليحات دەپۋتاتتارى، اكىمشىلىكتەگى جاۋاپتى تۇلعالار تەگىس ات قوستى دەۋگە بولادى.

بىلتىرىعى ەسەپ بويىنشا، شقو-دا  594  سوعىس ارداگەرى مەن 27605 تىل ەڭبەككەرى بار. وبلىس بويىنشا ءۇش ەلدى مەكەن، 160-تان استام كوشە، 20-دان استام مەكتەپ سوعىس باتىرلارىنىڭ ەسىمىن يەلەنگەن. سوعىس قۇرباندارى مەن قاھارماندارىنا ارنالعان 338 ەسكەرتكىش-عيماراتتىڭ بارلىعى 2015 جىلى جەڭىستىڭ 70-جىلدىعىنىڭ قۇرمەتىنە تەگىس جوندەۋدەن وتكەن-ءدى.

بۇنىڭ ءبارىن ءجون-اق دەلىك. الايدا، قارجى داعدارىسى مەن قارجى تاپشىلىعىن ءجيى ەسىمىزگە سالىپ، الەۋمەتتىك جاردەمگە مۇقتاج جاندارعا جاسايتىن كومەگىن اياپ قالاتىن ۇكىمەتتىڭ شقو-داعى «شىعىنعا» ءۇنسىز قاراپ وتىرعانىن ءتۇسىنۋ قيىندىق تۋدىرۋدا. نەگە دەسەڭىز، بىلتىرعى تامىز ايىنان باستاپ ۇكىمەت قانداي قارجى شىعىنىن بولسىن ۇنەمدەۋگە كوشىپ، ءتىپتى، مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ ءبىر ۋاق جەيتىن تاماعىن تارتىپ الىپ ەدى عوي.  جاس وتباسىلارىنا مەملەكەتتىك باعدارلامالار ارقىلى تيەتىن تۇرعىن ۇيلەردىڭ قۇرىلىسى دا، بەرىلۋى دە توقتادى. تومەنگى جالاقى تومەنگى شەگىندە قالىپ، جۇمىس ورىندارى قىسقارىپ جاتىر. ارينە، بۇنىڭ ءبارىن ەل ءىشى قارجى داعدارىسى كەزىندەگى قىسقارتۋلار مەن ۇنەمنەن تۋعان شارالار عوي دەپ تۇسىنىستىكپەن قابىلداۋدا. ءسويتىپ وتىرعاندا احمەتوۆتار اڭقىپ شىعا كەلەدى. ءجا، 594 سوعىس اراداگەرى مەن 27605 تىل ەڭبەككەرىنە بەرىلەتىن تەڭگە كولەمى 14 995 00 000 بولسىن دەلىك. بۇل سوما شقو سياقتى ءوندىرىستى، كەندى، شارۋاشىلىقتى ءوڭىر ءۇشىن تۇك ەمەس دەلىك. الايدا، وسى سومانىڭ شەگىندە احمەتوۆ مىرزا تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ وتان قورعاۋشىلارىنا، ۇلتتىق اسكەرىمىزدىڭ سايىپقىران ۇلى مەن قىزىنا سىياقى جاساپ جاتسا نە دەر ەدىك؟ «ۋا، بارەكەلدى»، - دەر ەدىك.  ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا ەرلىك جاساعان اتالاردىڭ داڭىقتى جولىن جاس ۇرپاقتىڭ بويىنداعى رۋحپەن كورگىسى كەلگەن ءداستۇر جالعاستىعى دەر ەدىك. ال، ەندى، كەشىرىڭىز، وسىنى ويعا الماستان باياعى كرەملگە ادالدىعىن ساقتاپ قالۋعا اسىعىپ، «سوعىس اراداگەرلەرىنە بەرەتىن سىياقىمدى جەڭىستىڭ 70-جىلدىعىنان كەم قىلمايمىن» دەپ كۇشەنگەن  كەنجەتايۇلىنىڭ تاپ مىنا تىرلىگىن ءبىز دارحاندىق ەمەس، داراقىلىق دەپ تۇسىنۋگە ءماجبۇرمىز.

كرەمل دەگەننەن شىعادى. ماسكەۋدە، كرەمل قابىرعاسىنداعى ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندەگى ەرلىگى ءۇشىن باتىر-قالا اتاعىن العان ون ەكى قالاعا ارنالعان مەموريالدىق كەشەن بار. سول مەموريالداردىڭ قاتارىندا كيەۆ قالاسىنىڭ اتى دا اتالىپ، «باتىر قالا - كيەۆ» دەپ تۇرۋشى ەدى. جىل سايىن، جەڭىس كۇنىنىڭ قاراساڭىندا ماسكەۋ تۇرعىندارى، قالالىق  زيالى قاۋىم، بيلىك ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى، ستۋدەنتتەر مەن وقۋشىلار الگى مەموريالداردىڭ الدىنا بارىپ،  گۇل شوقتارىن قوياتىن. بيىل  «باتىر قالا - كيەۆتەن» وزگەسىنىڭ الدىنا گۇل دەستەلەرى قويىلىپتى دا، ۋكراينا استاناسىنىڭ الدى بوس قالىپتى. نەگە؟  «وسىلايشا، جەڭىس كۇنى قارساڭىندا ناتسيستىك گەرمانياعا قارسى كۇرەستە تۇرعىندارى جانقيارلىق ەرلىك كورسەتكەن "باتىر-قالالار" ەسكەرتكىشتەرىنىڭ بارىنە گۇل قويۋ ءداستۇرى بۇزىلدى» دەپ جازىپ جاتىر ينتەرنەت پايدالانۋشى تۇلعالار. 

وسىنداي جايتتى كورگەن سوڭ كەيبىر ينتەرنەت پايدالانۋشىلار مۇنى ماسكەۋ مەن كيەۆ اراسىنداعى جاۋلىق قاتىناستى كورسەتۋ ءۇشىن ادەيى جاسالعان دەپ باعالادى. ويتكەنى، سوۆەتتىك باتىر-قالا ەسەبىندەگى، تاعى ءبىر ۋكرايندىق قالا - ودەسساعا ارنالعان ەسكەرتكىش گۇلسەبەتتەرىمەن بەزەندىرىلگەن.

P.S. ايتپاسقا تاعى امال كەم. بىزدە، تەگى، «ۇلى وتان سوعىسىنداعى جەڭىسكە» دەگەن قۇرمەت  شەكسىز. سودان كەيىن ينتەرناتسيونال جاۋىنگەرلەرىمىزدىڭ دە جات جەردەگى ەرلىگىن ايتىپ ماقتانۋدان تانبايمىز. ولاردىڭ بەينەلەرى كورىنىس تاپقان مەموريالدىق ەسكەرتكىشتەر ءار اۋىل، ءار اۋداندا تۇر. تاعزىم جاسايمىز. كوزىمىزگە جاس الىپ، ولاردىڭ قايتپاس قايسارلىعى تۋرالى تەبىرەنە سويلەيمىز. بىلتىردان بەرى (قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنان كەيىن) سول قاتارعا ۇلى دالامىزدى قاس جاۋلارىنان ازات ەتكەن ۇلى بابالارىمىزدىڭ ەسىم-سويلارى، ەرلىك-داڭقى جازىلا ما دەپ كۇتىپ ەدىك. جوق، ونىڭ ءبىرى بولمادى. بىزدە جالعىز ۇران: «ارتىمىزدا موسكۆا. شەگىنەرگە جول جوق!»

Abai.kz