الماتىدا 15 بىردەي ءسابيدى ساتۋ ىسىنە قاتىستى اتىشۋلى سوت پروتسەسى ءجۇرىپ جاتىر. قىلمىستىق ءىس جۋرناليستەر ءۇشىن جابىق جاعدايدا قارالۋدا دەپ حابارلايدى 31 ارنا.

قازىر بۇل قىلمىستىق ءىستىڭ ءتورتىنشى ەپيزودى قارالىپ جاتىر. كامەلەتكە تولماعان بالالاردىڭ قۇقى بۇزىلماۋى ءۇشىن جابىق جاعدايدا ءوتىپ جاتقان بۇل قىلمىستىڭ ءىستىڭ قالانىڭ قاي جەرلەرىندە، قاي ۋاقىتتا بولعانىن انىقتالعان.

2013 جىلدىڭ 20 اقپانى كۇنى الماتى ىرگەسىندەگى "كەرۋەن ساراي" قوناق ۇيىندە ءوز بالاسىن 6000 اقش دوللارىنا ساتىپ جاتقان جەرىندە وسى كەلىنشەك قولعا  ءتۇستى.  پەرزەنتحانادان شىققان كۇيى باۋىر ەتى بالاسىن جىلدام ساتپاق بولعان ايەل، ءوزىنىڭ بۇل ارەكەتىن وسى سابيدەن ۇلكەن ناۋقاس بالامنىڭ ەمىنە كەرەك قاراجاتتى وسىلاي تاپپاق بولدىم دەپ اقتالعان ەدى. پوليتسيادان كەشىرىم سۇراپ، جالىنعان.

ءدال وسى وقيعادان ءبىر اي بۇرىن الماتى كوپسالالى كلينيكالىق اۋرۋحاناسىنىڭ الدىندا تۇرعان كولىك ىشىندە 2500 اقش دوللارىنا ءسابي ساتىلدى. ءسابيدىڭ اناسىنىڭ كىم ەكەنى - تەرگەۋمەن انىقتالماعان. 2014 جىلدىڭ 15 مامىرىندا الماتى-تالعار تاس جولىنىڭ بويىنداعى «ماگنۋم» امبەبەپ دۇكەنىنىڭ قاسىنا توقتاعان تاعى ءبىر كولىكتە كەلەسى تاستاندى ءسابيدىڭ تاعدىرى شەشىلەدى. ول ءسابيدىڭ دە اناسىنىڭ كىم ەكەنى بەلگىسىز.

وسى جىلدىڭ 23 قازانى كۇنى  ورتالىق مەشىتتىڭ جانىندا تاعى ءبىر تاستاندى ساۋداعا تۇسكەن. 2015 جىلدىڭ 4 تامىزىندا «ساياحات» اۆتوبەكەتىنىڭ قاسىنا توقتاعان كولىكتە تاعى ءبىر ءسابي 3500 اقش دوللارىنا ساتىلادى. بۇل - الماتى كوپ سالالى اۋرۋحاناسىنىڭ قاسىنداعى پەرزەنتحانا قىزمەتكەرلەرىنىڭ قاتىسۋىمەن بولعان قىلمىستىق ءىستىڭ ىشىندەگى ءبىرلى-ەكىلى دەرەك قانا. ال سوتقا جەتكەن ىستە - 15 ءسابيدىڭ ساۋداعا سالىنعانى تەرگەۋمەن انىقتالدى.

"40 تومنان اسا ماتەريالدار. سەزىكتى 32 ادام ايىپتالۋدا. ونىڭ ىشىندە مەدمەكەمەنىڭ قىزمەتكەرلەرى ساتىپ العاندار دانەكەر بولعان ادامدار دا بار", - دەيدى  الماتى قالاسى ءىىد ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ جەتەكشىسى سالتانات ازىربەك.

تەرگەۋمەن انىقتالعانداي، سەزىكتى 32 ادامنىڭ ون شاقتىسى - پەرزەنتحانا قىزمەتكەرلەرى. ولاردىڭ اراسىندا ءبولىم مەڭگەرۋشىسىنەن باستاپ، اكۋشەر دارىگەر، مەيىربيكە، ءتىپتى اسحانا قىزمەتكەرى دە بار. قالعان كۇدىكتىلەر  سابيلەردى ساتىپ العان اسىراۋشى اتا-انالار مەن ادام ساۋداسىنا دانەكەر بولعان ورتاداعى دەلدالدار. قازىر الماتى قالاسىنىڭ كامەلەتكە تولماعاندار ىستەرى جونىندەگى مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق سوتىندا ءجۇرىپ جاتقان بۇل اتىشۋلى پروتسەسس جابىق ءوتىپ جاتىر. ويتكەنى، ونسىز دا ۇلكەندەر ساۋداعا سالعان سابيلەردىڭ قۇقى بۇزىلماسى ءۇشىن.

"سەگىز جىل بويى جۇرگىزىلگەن ساۋدانىڭ قۇربانى بولعان بالالاردىڭ  الدى سەگىزدە، ەڭ كىشىسى جاسقا دا تولماپتى. قازىر كۇدىكتىلەر قاماۋعا الىنعان جوق. ال بالالار - وزدەرىن ساتىپ العان اتا-اناسىنىڭ قاسىندا. ياعني، قىلمىستىق ىستە جابىرلەنۋشى جانە  كۇدىكتى دەپ تانىلعان ەكى تاراپ تا ءبىر ۇيدە تۇرىپ جاتىر. باسقانىڭ بالاسىن باۋىرىنا باسامىن دەپ، كۇدىكتىگە اينالعان انالاردىڭ ءبىرى گۇلميرا" ، - دەيدى الماتى قالالىق سوتىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى دياس ماحامبەتوۆ.

"ۇلىم - ۇيدە. بۇل جاعدايدان حابارى جوق. ەگەر مۇنى قالاي دا زاڭدى جولمەن شەشۋگە بولاتىن بولعاندا، بۇلاي بولماس پا ەدى. باسىندا كۇيەۋىم كەلىستى ول كىسىلەرمەن. مەنىڭ تەك بالالى بولعىم كەلدى. بالالاردىڭ جازىعى جوق قوي", - دەيدى گۇلميرا ەسىمدى كۇدىكتى.

قىلمىستىق ىستە پەرزەنتحانانىڭ ەكس قىزمەتكەرلەرىنىڭ، ء"تىرى تاۋارلارىن" وتكىزۋ ءۇشىن،  گۇلميرا سەكىلدى ۇزاق جىل بالا كوتەرە الماي جۇرگەن ايەلدەردى جاعالاعانى كورسەتىلگەن. ياعني، ونداعى ەكى ەپيزودتا ساۋداعا سالعان بالالاردىڭ اسىراۋشى اتا-انالارىمەن ەكو-ورتالىقتا، ەندى بىرىمەن الماتىداعى بەدەۋلىكتى ەمدەيتىن مەدمەكەمەدە كەزدەيسوق كەزدەسىپ قالاتىندىعى ايتىلادى. 2008-2015 جىلدار ارالىعىندا ساتىلعان بالالاردىڭ قۇنىن دا بۇرىنعى اق حالاتتىلار ءارتۇرلى بەلگىلەگەن. تەرگەۋمەن انىقتالعان اقپارات بويىنشا، تەك ءبىر عانا قىزمەتكەردىڭ، ياعني، پەرزەنتحانا مەيىربيكەسىنىڭ قاتىسۋىمەن بولعان ىستەردە سابيلەر تومەندەگىدەي باعادا ساتىلعان.

02.05.2012 جىلى ۇل نارەستە 3500 اقش دوللارى

13.01.2013 جىلى قىز نارەستە 2500 اقش دوللارى

16.03.2013 جىلى قىز نارەستە 3300 اقش دوللارى

25.12.2013 جىلى ۇل نارەستە 3000 اقش دوللارى

14.03.2015 جىلى قىز نارەستە  6000 اقش دوللارىنا ساتىلعان.

سوڭعى فاكت بويىنشا، ياعني، نارەستە 6000 اقش دوللارىنا ساۋداعا تۇسەتىن كۇنى 2013 جىلى 13 ناۋرىزدا بالاسىنان باس تارتپاق بولعان انا، پەرزەنتحانادا اكۋشەر بولىپ جۇمىس ىستەگەن ايەلدىڭ ۇيىنە كەلىپ قونادى. ەرتەڭىندە ەكس-اكۋشەر مەن ونىڭ سول تۇستاعى ارىپتەسى ەكەۋى جاس بوسانعان انادان بالاسىن الىپ، ءسابيدىڭ بولاشاق اسىراۋشى اناسىنىڭ ۇيىنە اپارىپ بەرەدى دە، 6000 اقش دوللارىن الىپ قايتادى. الايدا، جارتى ايدان سوڭ، بالاسىنان باس تارتقان انا قايتا ويلانىپ، ءسابيىن وزىنە قايتارىپ الادى. قازىر قىلمىستىق ىستە كۇدىكتى دەپ تانىلعان پەرزەنتحانانىڭ ەكس-قىزمەتكەرلەرىنىڭ وزدەرىمەن تىلدەسۋ مۇمكىن بولمادى.

ال اتىشۋلى بولعانىمەن جابىق جاعدايدا ءوتىپ جاتقان سوت پروتسەسىنىڭ كۋاگەرلەرى، بۇل قىلمىستىق ىستە ءتىپتى، جاس بوسانعان انالاردىڭ كىم ەكەنى انىقتالماعان  بىرنەشە ەپيزود بارىن ايتادى.

"مەن ءوزىم ساناپ شىقتىم. بوسانعان جەتى انانىڭ اتى-ءجونى انىقتالماعان. قالاي سوندا؟ ءوزىڭىز ويلاپ قاراڭىزشى، پەرزەنتحانادا بالا بار دا، ونىڭ اناسى ەسەپكە الىنباۋى دەگەن سۇمدىق قوي. مۇمكىن ول انالار وزدەرىنىڭ بالالارىنىڭ ءتىرى قالعانىنان حابارى دا جوق شىعار؟ ولارعا ء"ولىپ قالدى" دەگەن شىعار", - دەيدى  گۇلميرانىڭ  قورعاۋشىسى ايمان ۋماروۆا.

ايمان ۋماروۆا ءوز تاجىريبەسىندە مۇنداي سۇمدىق ءىستى ءبىرىنشى مارتە كەزدەستىرىپ وتىرعانىن ايتادى. تەك قورعاۋشىلار ءۇشىن عانا ەمەس، جالپى قوعام ءۇشىن اتىشۋلى بولىپ تانىلعان ءىس وتە كۇردەلى دەيدى. ونىڭ ۇستىنە، قىلمىستاردىڭ جاسالۋ ۋاقىتى بىرنەشە جىلدى قامتىعاندىقتان، «قىلمىس بولعان كەزدەگى قىلمىستىق كودەكس تالاپتارىنىڭ دا ءارتۇرلى ەكەندىگى دە ەسكەرىلەتىنى تاعى بار» دەيدى. سونداي-اق، ادۆوكات، ساۋداعا سالىنعان بالالاردىڭ بۇدان دا كوپ ەكەندىگىنە سەنىمدى.

"22-دەن دە اسادى دەيدى بالالاردى. مەنىڭ ويىمشا، 22-دەن دە الدەقايدا كوپ. 30, 40, 50 بولۋى مۇمكىن", - دەدى ادۆوكات.

پوليتسيا دا بالا ساتۋ دەرەگىنە قاتىستى ىستە جاڭا دەرەكتەردىڭ پايدا بولىپ جاتقانىن العا تارتىپ وتىر. ال بۇرىنعى قىزمەتكەرلەرى ءىستى بولعان مەديتسينالىق مەكەمەگە جاۋاپتى ورگان وكىلدەرى بولسا، ەكس-قىزمەتكەرلەردىڭ قازىرگىلەرمەن قانداي دا ءبىر بايلانىسى بولسا، ناقتى شارا قولدانامىز دەپ وتىر.

"بالا ساتۋ ماسەلەسىنە بايلانىستى، ءالى ناقتى سوت ۇكىمى شىققان جوق. كۇدىكتىلەر جۇمىستان بوساتىلىپ، كەرەكتى شارالار قولدانىلدى. ول كىسىلەرمەن سىبايلاس بولعان كىسىلەر ءالى دە بۇل اۋرۋحانادا جۇمىس ىستەيتىن بولسا، وعان دا مىندەتتى تۇردە شارا قولداناتىن بولامىز", - دەيدى  الماتى وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى اقنيەت بالتانوۆا.

ءدال وسى ىستە كۇدىكتى دەپ تانىلعان بۇرىنعى اكۋشەر، مەيىربيكە جانە پەرزەنتحانادا اس تاراتۋشى بولىپ جۇمىس ىستەگەن ازاماتشالاردىڭ ۇيىنە ىزدەپ باردىق. بىراق كەيبىرىن تابا المادىق. ەندى ءبىرى تىلدەسۋدەن باس تارتتى.

بالا ساتۋ ىسىندەگى كۇدىكتىلەردىڭ ۇستىنەن قىلمىستىق كودەكستىڭ بىرنەشە بابى بويىنشا ءىس قوزعالعان. قىلمىسقا اقشا جاساۋ ءۇشىن بارعاندار ەمەس، بالالى بولعىسى كەلگەنى ءۇشىن، قىلمىستى بولعاندار تۋرالى ايتساق.

بىرىنشىدەن ولار اتالعان قىلمىسقا قاتىسقانى ءۇشىن ايىپتى، ياعني بالانى ساتىپ الدى. ەكىنشىدەن، وسى قىلمىسىن جاسىرۋ ءۇشىن، ءوز اتتارىنا جالعان قۇجات جاساتتى. ۇشىنشىدەن، جالعان قۇجاتتىڭ نەگىزىندە ۇكىمەتتەن بالا كۇتىمى جونىندە قىلمىستىق ءىس قوزعالعانعا دەيىن جاردەماقى الىپ كەلدى. ال ولار ءۇشىن جازانىڭ ۇلكەنى - تۋعانىنداي بولىپ كەتكەن، باۋىر باسىپ ۇلگەرگەن، اسىراپ العان بالالارىنان ايىرىلۋى مۇمكىن.

بىراق  بۇل  اتىشۋلى ءىستىڭ ەڭ ۇلكەن قۇربانى - كىشكەنتاي سابيلەر. تۋماي جاتىپ، تاعدىرى ساۋداعا تۇسكەنى ازداي ەندى وزدەرى «اتا-انام» دەپ تانىپ كەلگەن جاقىندارى ولارعا جات بولۋى مۇمكىن. سوندىقتان سوتتىڭ جۇگى اۋىر...

Abai.kz