قازىر جاس بولسىن، ءتىپتى، جاسى ۇلكەن ايەل دە شالبارىن «جىرتىپ» كيگەندى جاقسى كورەدى. كوشەدەگى جىرتىق شالبارعا قاراپ، مىنا ءبىر جايت ەسكە ورالادى.

ستۋدەنتتىك شاققا جاڭا قادام باسقان كەز. وزىمشە سانقويمىن، ساندەنىپ كيىنۋگە بارىمدى سالامىن.

سول جىلدارى قىز-ۇل  دەمەي بالەن باۋى سالاقتاعان، كوپ قالتاسى بار شالبارلار سانگە شىقتى.  قالىسامىن با، سانقويلىعىم ۇستاپ مەن دە بىرەۋىن الىپ كيدىم.

ءبىر جولى ۇيگە بارعاندا باۋى سالاقتاعان شالبارىمدى كيىپ باردىم. ول كەزدە اتا-انام كوكشەتاۋدا تۇراتىن، ال مەن قاراعاندىدا وقيتىنمىن. ءبىر-ءبىرىمىزدى ابدەن ساعىنىسىپ قالىپپىز. ءماز بولىپ قاۋىشىپ، اڭگىمە ايتىپ كوپ وتىردىق. سودان جاتار ۋاقىتتا ورنىمنان كوتەرىلىپ، كەتىپ بارا جاتقام. اكەمنىڭ اناما اقىرىن عانا «بالامنىڭ شالبارى نە دەگەن جامان، البىر-جۇلبىر...» دەگەنىن قۇلاعىم شالىپ قالدى. ءومىرى بەتىمە قارسى كەلمەگەن اكەم مارقۇمنىڭ بۇل ءسوزى جۇرەگىمە تىكەنەكتەي قادالدى. جاتار ۋاقىت بولسا دا، «ۇيگە بەكەر كيىپ كەلىپپىن» دەپ ۇزاق ويلاندىم. كەيىن ۇمىتىلىپ كەتتى.

بىراق ارادا قانشاما ۋاقىت وتسە دە، اكەم ومىردەن وتكەننەن كەيىن ونى رەنجىتكەن، كوڭىلىنە كەلگەن قىلىقتارىم، ءىس-اركەتتەرىم تۋرالى كوپ ويلاناتىن بولدىم. بىراق وكىنگەنمەن نە پايدا؟ وتەر اكە ومىردەن ءوتتى، وكىنىشتىڭ دە ورنى تولمايدى...

بارىنەن دە كوشەدە البىر-جۇلبىر، جىرتىق شالبار كيىپ كەتىپ بارا جاتقان جانداردى كورگەندە وسى جايت ويىما ورالادى. جىرتىق شالبار سياقتى مەنىڭ دە كيىمىم سول كەزدە اكەمە قاتتى ەرسى كورىنگەن ەكەن عوي. امال نەشىك.

ال قازىر ىشىمنەن ولار دا مەن سياقتى كەيىن وكىنە مە ەكەن دەپ ويلانامىن. قازىر شىنداپ كەلگەندە ۇلكەندەردىڭ ءوزى دە مۇنداي جايتتارعا اسا ءمان بەرىپ، ايتپايدى. مۇمكىن وكىنبەيتىن دە شىعار... كىم بىلەدى؟...

وتكەندە ءسىڭىلىم دە «جىرتىق شالبار» كيىپ الىپتى. ەشتەڭە دەي العان جوقپىن. ويتكەنى، ءالى جاس. ونى قاتتى جاقسى كورەتىندىكتەن وزىمە دەگەن كوڭىلىن قالدىرعىم كەلگەن جوق. ءارى بۇل جاستا ەشتەڭەنىڭ پارقىنا بارمايتىنى انىق. سوندىقتان وعان بۇل جايتتى مەن ايتىپ، تۇسىندىرۋگە مىندەتتىمىن. بىراق بۇل ويىمدى اق قاعازعا تۇسىرەيىن دەپ شەشتىم. وزگەلەردى بىلمەيمىن، مۇمكىن ءمان بەرەر، مۇمكىن ءمان بەرمەس. بىراق ءوز سىڭىلىمە بۇل جايت وي سالار دەگەن ۇمىتتەمىن.

ارينە، قازىر سانقوي بولۋ كەرەك. بىراق مەنىڭ تۇسىنىگىمدە سانقويلىق، ەڭ الدىمەن، الەم-جالەمدى ۇستىڭە جاپسىرا بەرۋ ەمەس، جاراستىرىپ كيۋ. تازا، ۇقىپتى ءجۇرۋ. نە ىستەسەڭ دە، ءار ءىس-ارەكەتىڭنىڭ قازاقى بولمىسىمىزعا قايشى كەلمەسىنە ءمان بەرۋ.

ال قازىر «مودا» بولامىز دەپ «دودا» بولامىز. ءساننىڭ ءجونى وسى ەكەن دەپ البا-جۇلبا بولۋ ەۋروپالىقتارعا ءتان ەرەكشەلىك. مەنىڭشە، ول ەرەكشەلىك تە ەمەس، قازاقتا مۇندايلاردى «جىن پەرى» دەپ اتاعان. جىن-شايتانعا ۇقساعاندى ولار ءسان كورگەنىمەن، بىزگە قايشى. رۋحاني جانىمىزعا قايشى قىلىق.  جالپى «پسيحولوگتار دا ادامنىڭ سىرتقى كەلبەتى، ونىڭ ىشكى جان دۇنيەسىنەن كوپ حابار بەرەدى» دەيدى. ەندەشە جىن-شايتانعا ۇقساپ «جىرتىق» شالبار كيگەننىڭ نەسى ءسان؟...

سەرىكگۇل سۇلتانقاجى

Abai.kz