پارلامەنتكە جەر ماسەلەسىنە تىكەلەي قاتىسى بار جايىلىمدار تۋرالى زاڭ جوباسى ۇسىنىلىپ جاتقان كورىنەدى. بۇل زاڭنىڭ قانداي ارتىقشىلىعى، قانداي كەمشىلىگى بار؟ ونى حالىق بولىپ تالقىلايىق دەگەن نيەتپەن اتالمىش زاڭ جوباسىن قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى بەرىك ءسالىمجانۇلى دۇيسەنبينوۆتەن ءوتىنىش جاساپ سۇراپ الىپ وتىرمىز. كەزىندە "جەر كودەكسى" قابىلدانىپ كەتكەننەن كەيىن سان سوعىپ قالعانىمىز راس. سونداي ولقىلىقتى بولدىرماۋ ءۇشىن وقىرماندارىمىز زاڭمەن تولىق تانىسىپ شىعىپ، ءوز ويلارى مەن ۇسىنىستارىن وسى ماتەريالدىڭ استىنا پىكىر رەتىندە جازىپ قالدىرۋىنا بولادى.

Abai.kz پورتالى

 

جوبا

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭى

جايىلىمدار تۋرالى

 وسى زاڭ جايىلىمداردى ۇتىمدى پايدالانۋعا بايلانىستى قوعامدىق قاتىناستاردى رەتتەيدى جانە جايىلىمدىق ينفراقۇرىلىم وبەكتىلەرىنىڭ جاي-كۇيىن جاقسارتۋعا، جايىلىمداردىڭ توزۋ پروتسەستەرىنىڭ الدىن الۋعا باعىتتالعان.

1-باپ. وسى زاڭدا پايدالانىلاتىن نەگىزگى ۇعىمدار

وسى زاڭدا مىناداي نەگىزگى ۇعىمدار پايدالانىلادى:

1) جايىلىم – اۋىل شارۋاشىلىعى جانۋارلارىن جىل بويى نەمەسە ماۋسىمدىق جايۋ ءۇشىن پايدالانىلاتىن، اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرلەردىڭ قۇرامىنداعى جەر ۋچاسكەلەرى. بۇعان قوسا، وسى زاڭنىڭ ماقساتتارى ءۇشىن مال جايۋعا بولاتىن، باسقا ساناتتاعى جەرلەردىڭ قۇرامىنداعى جەر ۋچاسكەلەرى  جايىلىمدار دەپ تانىلادى;

2) ماۋسىمدىق جايىلىمدار – اۋىل شارۋاشىلىعى جانۋارلارىن  قولايلى تابيعي-كليماتتىق جاعدايلاردا جايۋ ءۇشىن كوكتەمدە، جازدا، كۇزدە، قىستا پايدالانىلاتىن جايىلىم;

3) جايىلىمدى پايدالانۋشى – وسى زاڭعا جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىنا سايكەس جايىلىمداردى پايدالانۋ قۇقىعى  بار جەكە نەمەسە زاڭدى تۇلعا;

4) شالعايداعى جايىلىمدار – شالعايداعى مال شارۋاشىلىعى ءۇشىن پايدالانىلاتىن جانە  اۋىل شارۋاشىلىعى جانۋارلارى ەلدى مەكەندەردەن الىس جەرلەردەگى اۋماقتاردا ۇستالاتىن جايىلىم;

5) جايىلىمداردى پايدالانۋ تۋرالى كەلىسىم – اۋداندىق ماڭىزى بار قالا، كەنت، اۋىل، اۋىلدىق وكرۋگ اكىمى جايىلىمداردى باسقارۋ جانە ولاردى پايدالانۋ جونىندەگى جوسپارلارعا سايكەس، جەر ۋچاسكەلەرىنىڭ مەنشىك يەلەرىمەن نەمەسە جەر پايدالانۋشىلارمەن جانە  جايىلىم پايدالانۋشىلاردىڭ وكىلدەرىمەن جاساساتىن كەلىسىم;

6) جايىلىمدىق ينفراقۇرىلىم وبەكتىلەرى – قۇرىلىستار، كوپىرلەر، جولدار، سۋلاندىرۋ قۇرىلىستارى (ۇڭعىمالار، قۇبىرلى جانە شاحتا قۇدىقتارى، اپاندار), مال ايدايتىن تراسسالار، مالدى ايالداتۋعا جانە سۋارۋعا ارنالعان الاڭدار، قويلاردى توعىتۋعا ارنالعان باكتار، اۋىل شارۋاشىلىعى جانۋارلارىن جايۋ قاجەتتىلىكتەرىنە ارنالعان قورالار مەن قورشالعان جەرلەر، باقتاشىلاردىڭ  ماۋسىمدىق تۇرۋىنا ارنالعان ءتيىستى قۇرىلىستار جانە جايىلىمداردى ۇستاۋ جانە پايدالانۋ ءۇشىن قاجەتتى وزگە دە جىلجىمايتىن مۇلىك;

7) جايىلىمداردى باسقارۋ جانە پايدالانۋ جونىندەگى ۋاكىلەتتى ورگان (بۇدان ءارى – ۋاكىلەتتى ورگان) – جايىلىمداردى باسقارۋ جانە پايدالانۋ سالاسىنداعى رەتتەۋدى جۇزەگە اسىراتىن مەملەكەتتىك ورگان;

8) جايىلىمداردىڭ جالپى الاڭىنا  جۇكتەمەنىڭ شەكتى رۇقسات ەتىلگەن نورمالارى – جايىلىمدىق پىشەننىڭ بوتانيكالىق قۇرامى مەن ونىڭ شىعىمدىلىعىنا  زالال كەلتىرمەي مالدى جايۋ جۇزەگە اسىرىلاتىن، وڭىرلەر بولىنىسىندە جايىلىمداردىڭ جالپى الاڭىنا  اۋىل شارۋاشىلىعى جانۋارلارىنىڭ تۇرلەرى بويىنشا  تۇسەتىن جۇكتەمەنىڭ سارالانعان نورمالارى;

9) اۋىسپالى جايىلىم – بەلگىلى ءبىر كەزەڭدىلىكپەن (جىل سايىن، ماۋسىم سايىن نەمەسە بىرنەشە جىل سايىن)  پايدالانۋ مەرزىمدەرى اۋىستىرىلاتىن جانە  پايدالانىلاتىن جايىلىمداردى دەيەكتىلىكپەن اۋىستىرۋ (جايۋ، ءشوپ شابۋ جانە تىنىقتىرۋ) قولدانىلاتىن  جايىلىمداردى پايدالانۋ جانە  ولاردى شىعىمدىلىعى جوعارى جاي-كۇيدە ۇستاپ تۇرۋ ءۇشىن ولارعا كۇتىم جاساۋ جۇيەسى جانە جايىلىمدارعا كۇتىم جاساۋ جانە ولاردى جاقسارتۋ جونىندەگى ءىس-شارالاردى جۇرگىزۋ;

10) جايىلىمداردى گەوبوتانيكالىق زەرتتەپ-قاراۋ – جايىلىمداردىڭ شىعىمدىلىعىن، پىشەننىڭ قۇرىلىمى مەن قۇرامىن، ونىڭ ءوسىپ-ونگەن جەرىن، مالدىڭ ءار ءتۇرىن جايۋعا ارنالعان جايىلىمداردى پايدالانۋ مۇمكىندىگىن، جايىلىمدارداعى  ءشوپتى جانە اعاشتى-بۇتالى وسىمدىكتەردىڭ ساپاسىن جانە ونىڭ قورلارىن ايقىنداۋ، سونداي-اق سۋ كوزدەرىنىڭ، مال ايدايتىن تراسسالاردىڭ جانە جايىلىمداردى كەزەڭدىك پايدالانۋ مۇمكىندىگىنىڭ بولۋىنا قاتىستى جايىلىمداردى پايدالانۋ سيپاتىن ايقىنداۋ ماقساتىندا جۇرگىزىلەتىن زەرتتەپ-قاراۋ.

2-باپ. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جايىلىمدار تۋرالى زاڭناماسى

1. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جايىلىمدار تۋرالى زاڭناماسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسىنا نەگىزدەلەدى جانە وسى زاڭ مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ وزگە دە نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىلەرىنەن تۇرادى.

2. ەگەر قازاقستان رەسپۋبليكاسى راتيفيكاتسيالاعان حالىقارالىق شارتتا وسى زاڭدا كوزدەلگەننەن وزگەشە قاعيدالار بەلگىلەنەتىن بولسا، وندا حالىقارالىق شارتتىڭ قاعيدالارى قولدانىلادى.

3-باپ. جايىلىمداردىڭ قۇقىقتىق رەجيمى

جايىلىمداردىڭ قۇقىقتىق رەجيمى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جەر، ورمان، سۋ زاڭناماسىنا، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ  ەرەكشە قورعالاتىن تابيعي اۋماقتار سالاسىنداعى زاڭناماسىنا سايكەس بەلگىلەنەتىن، ولاردىڭ بەلگىلى ءبىر جەر ساناتىنا تيەسiلi ەكەنىنە جانە ونى پايدالانۋ تارتىبىنە نەگiزدەلە وتىرىپ ايقىندالادى.

4-باپ. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ قۇزىرەتى

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى:

1) جايىلىمداردى پايدالانۋ جانە قورعاۋ سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ نەگىزگى باعىتتارىن ازىرلەيدى;

2) ۋاكىلەتتى ورگاندى ايقىندايدى;

3) وزىنە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسيامەن، وسى زاڭمەن، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ وزگە دە زاڭدارىمەن جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ اكتىلەرىمەن جۇكتەلگەن وزگە دە فۋنكتسيالاردى ورىندايدى.

5-باپ. ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ قۇزىرەتى

ۋاكىلەتتى ورگان:

1) جايىلىمداردى پايدالانۋ جانە قورعاۋ سالاسىندا مەملەكەتتىك ساياساتتى ىسكە اسىرادى;

2) جايىلىمدارعا مونيتورينگ جۇرگىزۋدى ۇيىمداستىرۋدى جۇزەگە اسىرادى;

3) جايىلىمداردى ۇتىمدى پايدالانۋ قاعيدالارىن ازىرلەيدى جانە بەكىتەدى;

4)  جايىلىمداردى گەوبوتانيكالىق زەرتتەپ-قاراۋدى ەسكەرە وتىرىپ، اۋىسپالى جايىلىم سحەماسىن ازىرلەيدى جانە بەكىتەدى;

5) كەشەندى ەكوجۇيەلىك  زەرتتەۋلەر نەگىزىندە  ناقتى وڭىرلەر ءۇشىن جايىلىمداردىڭ توزۋىمەن جانە شولگە اينالۋىمەن كۇرەسۋ جونىندەگى  ءىس-شارالاردى باعالاۋ ادىستەمەسىن ازىرلەيدى جانە بەكىتەدى;

6) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتىنە ءبىر وبلىستىڭ، رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالانىڭ، استانانىڭ  اۋماعىنداعى شالعايداعى جايىلىمداردى  باسقا وبلىستىڭ، رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالانىڭ، استانانىڭ ۇزاق مەرزىمدىك پايدالانۋىنا بەرۋ تۋرالى ۇسىنىس ەنگىزەدى;

7) جايىلىمداردىڭ جاي-كۇيى، ساپاسى جانە  وتكىزۋ قابىلەتى،  جايىلىمدىق ينفراقۇرىلىم وبەكتىلەرىنىڭ جاي-كۇيى تۋرالى دەرەكتەردى جيناۋدى جۇزەگە اسىرادى;

8) جايىلىمداردى پايدالانۋ جانە قورعاۋ سالاسىنداعى حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتى جۇزەگە اسىرادى;

9)  وسىمدىك جابىنىن جاقسارتۋ ءۇشىن يننوۆاتسيالار نەگىزىندە  جاسىل تەحنولوگيالاردى قولدانۋ جولىمەن جايىلىمداردى قالپىنا كەلتىرۋ، ساقتاۋ جانە ءتيىمدى پايدالانۋ ءۇشىن عىلىمي-زەرتتەۋ، ىزدەستىرۋ، جوبالاۋ جۇمىستارىن ۇيىمداستىرادى;

10) وسى زاڭدا، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ وزگە دە زاڭدارىندا، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ اكتىلەرىندە كوزدەلگەن وزگە دە وكىلەتتىكتەردى جۇزەگە اسىرادى.

 

6-باپ. اۋداننىڭ (وبلىستىق ماڭىزى بار قالانىڭ) جەرگىلىكتى وكىلدى ورگانىنىڭ قۇزىرەتى

اۋداننىڭ (وبلىستىق ماڭىزى بار قالانىڭ) جەرگىلىكتى وكىلدى ورگانىنىڭ قۇزىرەتىنە:

1) جايىلىمداردى باسقارۋ جانە ولاردى پايدالانۋ جونىندەگى جوسپاردى بەكىتۋ;

2) ءتيىستى اكىمشىلىك-اۋماقتىق بىرلىكتىڭ جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن، جايىلىمداردى باسقارۋ جانە ولاردى پايدالانۋ جونىندەگى جوسپاردى ىسكە اسىرۋ قورىتىندىلارى تۋرالى اۋداننىڭ (وبلىستىق ماڭىزى بار  قالانىڭ) جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانىنىڭ ەسەبىن تىڭداۋ;

3) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىنا سايكەس  ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارى مەن زاڭدى مۇددەلەرىن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا وزگە دە وكىلەتتىكتەردى  جۇزەگە اسىرۋ جاتادى.

 

7-باپ. اۋداننىڭ (وبلىستىق ماڭىزى بار قالانىڭ) جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانىنىڭ جانە اۋداندىق ماڭىزى بار قالا، كەنت، اۋىل، اۋىلدىق وكرۋگ اكىمىنىڭ قۇزىرەتى

1. اۋداننىڭ (وبلىستىق ماڭىزى بار قالانىڭ) جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانىنىڭ قۇزىرەتىنە:

1) جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ورگانىمەن كەلىسۋ بويىنشا جايىلىمداردى باسقارۋ جانە ولاردى پايدالانۋ جونىندەگى  جوسپاردى ازىرلەۋ جانە  ونى اۋداننىڭ (وبلىستىق ماڭىزى بار قالانىڭ) جەرگىلىكتى وكىلدى ورگانىنا بەكىتۋگە ەنگىزۋ;

2) اۋداننىڭ (وبلىستىق ماڭىزى بار قالانىڭ) جەرگىلىكتى وكىلدى ورگانىنا جايىلىمداردى باسقارۋ جانە ولاردى پايدالانۋ جونىندەگى  جوسپاردى ىسكە اسىرۋ قورىتىندىلارۋ تۋرالى ەسەپتى ۇسىنۋ;

3)  باسقا اۋداننىڭ (وبلىستىق ماڭىزى بار قالانىڭ) اۋماعىنداعى جايىلىمداردى ۇزاق مەرزىمدىڭ  پايدالانۋعا بەرۋ بولىگىندە  وبلىستىڭ  جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانىنا ۇسىنىستار ەنگىزۋ;

4) جەرگىلىكتى مەملەكەتتىك باسقارۋ مۇددەلەرىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىمەن  جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارعا جۇكتەلەتىن وزگە دە وكىلەتتىكتەردى جۇزەگە اسىرۋ جاتادى.

2. اۋداندىق ماڭىزى بار قالا، كەنت، اۋىل، اۋىلدىق وكرۋگ اكىمى:

1) جەرگىلىكتى قوعامداستىق جيىنىنا ءتيىستى اۋماقتارداعى جايىلىمداردى ءبولۋ جانە  پايدالانۋ بولىگىندە جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ فۋنكتسيالارىن جۇزەگە اسىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا ەسەپتى ۇسىنادى;

2) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىمەن  ءوزىنىڭ قاراۋىنا جاتقىزىلعان وزگە دە ماسەلەلەردى شەشەدى.

 

8-باپ. جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ورگاندارىنىڭ قاراۋىنا جاتقىزىلعان ماسەلەلەر

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىنا سايكەس جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ورگاندارى:

1) ءتيىستى اۋماقتارداعى جايىلىمداردى ءبولۋ جانە پايدالانۋ بولىگىندە، ونىڭ ىشىندە جايىلىمداردى باسقارۋ جانە ولاردى پايدالانۋ جونىندەگى  جوسپارلاردى ازىرلەۋگە قاتىسۋ بولىگىندە  جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ فۋنكتسيالارىن جۇزەگە اسىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا اۋداندىق ماڭىزى بار قالا، كەنت، اۋىل، اۋىلدىق وكرۋگ اكىمدەرىنىڭ  ەسەپتەرىن تىڭدايدى جانە تالقىلايدى;

2) ءتيىستى اۋماقتاردا جايىلىمداردى پايدالانۋ بولىگىندە  جايىلىم پايدالانۋشىلار بىرلەستىكتەرى باسشىلارىنىڭ اقپاراتىن تىڭدايدى جانە تالقىلايدى;

3) حالىقتىڭ مالىن جايۋ ءۇشىن  اۋداندىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ، كەنتتەردىڭ، اۋىلداردىڭ، اۋىلدىق وكرۋگتەردىڭ  اۋماقتارى شەگىندە ورنالاسقان جايىلىمداردى انىقتاۋ جانە ايقىنداۋ جونىندەگى  جۇمىستاردى ۇيىمداستىرادى;

4)  جايىلىم پايدالانۋشىلار اراسىندا جايىلىمداردى ءبولۋ بويىنشا  اۋداندىق ماڭىزى بار قالا، كەنت، اۋىل، اۋىلدىق وكرۋگ اكىمىنە ۇسىنىستار ەنگىزەدى;

5) اۋداندىق ماڭىزى بار قالالار، كەنتتەر، اۋىلدار، اۋىلدىق وكرۋگتەر اۋماقتارى شەگىندە  جايىلىم پايدالانۋشىلار بىرلەستىكتەرىنىڭ قىزمەتىن ۇيىمداستىرۋعا قاتىسادى.

 

9-باپ. جايىلىم پايدالانۋشىلاردىڭ قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرى

1. جايىلىم پايدالانۋشى:

1) جايىلىم پايدالانۋشىلار بىرلەستىگىن قۇرۋ ماقساتىندا  بىرلەسكەن قىزمەت تۋرالى شارت جاساسۋعا;

2) جايىلىمداردى پايدالانۋ تۋرالى كەلىسىم جاساسۋعا;

3) جايىلىمداردى بەرۋ شارتتارىنا سايكەس اۋىل شارۋاشىلىعى جانۋارلارىن جايۋ ماقساتىندا  جايىلىمدى پايدالانۋعا;

4) جايىلىمداردى پايدالانۋ ماسەلەلەرى بويىنشا جەرگىلىكتى قوعامداستىڭ جينالىسىنا قاتىسۋعا;

5) جايىلىمدىق ينفراقۇرىلىم وبەكتىلەرىن سالۋ جونىندەگى جۇمىستى  بەلگىلەنگەن تارتىپپەن ورىنداۋعا;

6) وسى زاڭدا جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ وزگە دە زاڭدارىندا كوزدەلگەن وزگە دە قۇقىقتاردى جۇزەگە اسىرۋعا قۇقىلى.

2. جايىلىم پايدالانۋشى:

1) جايىلىمداردى بەرۋ شارتتارىنا جانە  جايىلىمداردى پايدالانۋ تۋرالى كەلىسىمنىڭ ەرەجەلەرىنە سايكەس جايىلىمدى ءتيىمدى پايدالانۋعا;

2) جايىلىم اينالىمىن ساقتاۋعا;

3) جايىلىمداردا  زووگيگيەنالىق جانە ۆەتەريناريالىق (ۆەتەريناريالىق-سانيتاريالىق) تالاپتاردى جانە  ءورت قاۋىپسىزدىگى قاعيدالارىن ساقتاۋعا;

4) باسقا جايىلىم پايدالانۋشىلاردىڭ  قۇقىقتارىن بۇزباۋعا;

5) جايىلىمداردى پايدالانۋ كەزىندە وسى زاڭدا جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىندا كوزدەلگەن وزگە دە تالاپتاردى ساقتاۋعا مىندەتتى.

 

10-باپ. جايىلىم پايدالانۋشىلار بىرلەستىگى

1. جايىلىمداردى پايدالانۋ كەزىندە  بىرلەسكەن قىزمەتتى جۇرگىزۋ ءۇشىن جايىلىم پايدالانۋشىلار  قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ  ازاماتتىق زاڭناماسىنا سايكەس جاسالاتىن، بىرلەسكەن قىزمەت (قاراپايىم سەرىكتەستىك) تۋرالى شارت نەگىزىندە  جايىلىم پايدالانۋشىلار بىرلەستىگىن قۇرا الادى.

2. جايىلىم پايدالانۋشىلار بىرلەستىگى  ءوزارا كەلىسۋ بويىنشا ورتاق ىستەردى باسقارۋ مەن جۇرگىزۋدى جايىلىم پايدالانۋشىلاردىڭ بىرەۋىنە تاپسىرا الادى.

3. جايىلىم پايدالانۋشىلار بىرلەستىگى جايىلىمداردى پايدالانۋ ماسەلەلەرى بويىنشا جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ورگاندارىنىڭ الدىندا ەسەپ بەرەدى.

4. جايىلىم پايدالانۋشىلار بىرلەستىگىنىڭ قىزمەتىن ۇيىمداستىرۋدىڭ وزگە دە ماسەلەلەرى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىق كودەكسىمەن ايقىندالادى.

 

11-باپ. جايىلىمداردى باسقارۋ جانە ولاردى پايدالانۋ

1. جايىلىمداردى باسقارۋ جانە ولاردى پايدالانۋ جونىندەگى بەكىتىلگەن جوسپارعا سايكەس جايىلىمداردى باسقارۋ جانە ولاردى پايدالانۋ جۇزەگە اسىرىلادى.

جايىلىمداردى باسقارۋ جانە ولاردى پايدالانۋ جونىندەگى 
جوسپار  –   اۋىل شارۋاشىلىعى جانۋارلارىنىڭ جەمشوپ قاجەتتىلىكتەرىن تۇراقتى قامتاماسىز ەتۋ جانە  جايىلىمداردىڭ توزۋ پروتسەستەرىنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن قىسقا مەرزىمدىك جانە (نەمەسە) ۇزاق مەرزىمدىك  كەزەڭدەرگە بەكىتىلەتىن نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكت بولىپ تابىلادى.

جايىلىمداردى باسقارۋ جانە ولاردى پايدالانۋ جونىندەگى  جوسپارلاردى ازىرلەۋ كەزىندە  ءتيىستى اۋماقتاردا  مال جايۋ ءداستۇرى ەسكەرىلەدى.

2. جايىلىمداردى باسقارۋ جانە ولاردى پايدالانۋ جونىندەگى جوسپارلار:

1) قۇقىق بەلگىلەيتىن قۇجاتتار نەگىزىندە  جەر ۋچاسكەلەرىنىڭ مەنشىك يەلەرى مەن  جەر پايدالانۋشىلار بولىنىسىندە اكىمشىلىك-اۋماقتىق بىرلىك اۋماعىندا جايىلىمداردىڭ ورنالاسۋ سحەماسىن;

2) جايىلىمداردى گەوبوتانيكالىق زەرتتەپ-قاراۋ جاي-كۇيى تۋرالى مالىمەتتەردى;

3) ماۋسىمدىق جايىلىمداردى پايدالانۋ كەزىندە  وسىمدىك جابىنىنىڭ جاي-كۇيىن ساقتاۋ ءۇشىن  اۋىسپالى جايىلىمداردىڭ قولايلى  سحەمالارىن;

4) يەلەرىن – جايىلىم پايدالانۋشىلاردى كورسەتە وتىرىپ،  مال باسىنىڭ سانى تۋرالى دەرەكتەردى;

5) جايىلىمداردى پايدالانۋ شارتتارى رەتىندە  جايىلىم پايدالانۋشىلار ساقتاۋعا ءتيىستى،  اۋىل شارۋاشىلىعى جانۋارلارىنىڭ ساۋلاعىنا  قاتىستى شارالار (ۆاكتسيناتسيالاۋ، توعىتۋ) تىزبەسىن;

6) جايىلىمداردىڭ، الاڭداردىڭ سىرتقى جانە نەگىزگى  ىشكى شەكارالارى، جايىلىمدىق ينفراقۇرىلىم وبەكتىلەرى جانە جايىلىمداردىڭ ساپالىق جاي-كۇيى  بەلگىلەنگەن كارتانى;

7) مالدى جاياتىن جانە ولاردى ايداپ وتەتىن ماۋسىمدىق مارشرۋتتاردى بەلگىلەيتىن، جايىلىمداردى پايدالانۋ جونىندەگى  كۇنتىزبەلىك گرافيكتى;

8) مالدى ايداۋ كەزىندەگى سەرۆيتۋتتار تۋرالى مالىمەتتەردى;

9) ءتيىستى اكىمشىلىك-اۋماقتىق بىرلىككە ءتان باسقا دا مالىمەتتەردى قامتۋعا ءتيىس.

3. وسى باپتىڭ 2-تارماعىنىڭ 4) جانە 5) تارماقشالارىندا كوزدەلگەن مالىمەتتەردى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۆەتەريناريا سالاسىنداعى زاڭناماسىنا سايكەس،  اۋىل شارۋاشىلىعى جانۋارلارىن بىردەيلەندىرۋ جونىندەگى دەرەكقوردى جۇرگىزۋدى جۇزەگە اسىراتىن جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار قۇرعان مەملەكەتتىك ۆەتەريناريالىق ۇيىمدار بەرەدى.

4. جايىلىمداردى باسقارۋ جانە ولاردى پايدالانۋ جونىندەگى  جوسپارلاردى  بەكىتكەننەن كەيىن اۋىسپالى جايىلىم ەسكەرىلەتىن جانە جايىلىمدار مەن  جايىلىمدىق ينفراقۇرىلىم وبەكتىلەرىن  بەرۋ مەن ولاردى ۇتىمدى پايدالانۋدىڭ  نەگىزگى شارتتارى قامتىلاتىن،  جايىلىمداردى ۋاقىتشا وتەۋسىز پايدالانۋ تۋرالى كەلىسىم ازىرلەنەدى جانە جاسالادى.

5. جايىلىمداردى باسقارۋ جانە ولاردى پايدالانۋ جونىندەگى  جوسپارلارعا سايكەس  جايىلىمداردا  اۋىل شارۋاشىلى ءوندىرىسىن جۇرگىزۋ ءۇشىن بەرىلەتىن  جەر ۋچاسكەلەرىن ايقىنداۋ كەزىندە  جايىلىم پايدالانۋشىلار  مىناداي شارتتاردى:

1) مال باسىنىڭ سانىن;

2) جايىلىمدىق ينفراقۇرىلىم وبەكتىلەرىنىڭ بولۋىن جانە ولاردىڭ جاي-كۇيىن;

3) جەر ۋچاسكەسىندەگى جەمشوپ شۇيگىندىلىگىن ەسكەرەدى.

6. جايۋ ءۇشىن اۋىل شارۋاشىلىعى جانۋارلارى بولماعان نە  جايىلىمداردىڭ جالپى الاڭىنا جۇكتەمەنىڭ  شەكتى رۇقسات ەتىلگەن نورماسىنىڭ جيىرمادان از پايىزىن قۇرايتىن مولشەردە بولعان جانە (نەمەسە) ەكى جىل بويى جەمشوپ دايىنداۋ ماقساتىندا ءشوپ شابىلماعان جاعدايدا،  جايىلىمداردا اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىسىن جۇرگىزۋگە بەرىلگەن جەر ۋچاسكەلەرى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جەر زاڭناماسىندا كوزدەلگەن تارتىپپەن الىپ قويۋعا جاتادى.

7. جايىلىم الاڭىنىڭ بىرلىگىنە  وڭتايلى جۇكتەمەنى ەسەپتەۋ كەزىندە  باسقا اۋىل شارۋاشىلىعى القاپتارىنىڭ ىشىندەگى  الاڭى 20 گەكتارعا دەيىنگى  شاعىن كونتۋرلى (سەبىلگەن) جايىلىم ەسكەرىلمەيدى.

12-باپ. جايىلىمداردى بەرۋ ءتارتىبى

1. جايىلىم جەكە جانە زاڭدى تۇلعالارعا  جەكە اۋلاسىن ۇستاۋ، شارۋا نەمەسە فەرمەر قوجالىعىن جۇرگىزۋ، سونداي-اق  تاۋارلىق اۋىل شارۋاشىلىق ءوندىرىسىن جۇرگىزۋ ءۇشىن  وسى زاڭعا جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىنا سايكەس بەرىلەدى.

2. كەنتتەردىڭ جانە اۋىلدىق ەلدى مەكەندەردىڭ جانىندا ورنالاسقان، مەملەكەتتىك مەنشىكتەگى جايىلىمدار  انالىق (ساۋىن) مال باسىن ۇستاۋ  بويىنشا جەرگىلىكتى حالىقتىڭ  مۇقتاجىن قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن بەرىلەدى.

3. جايىلىمداردىڭ جالپى الاڭىنا جۇكتەمەنىڭ  شەكتى رۇقسات ەتىلگەن نورمالارى ساقتالعان كەزدە عانا  وسى باپتىڭ 2-تارماعىندا كورسەتىلگەن جايىلىمداردا  باسقا اۋىل شارۋاشىلىعى جانۋارلارىن جايۋعا رۇقسات ەتىلەدى.

اۋىل شارۋاشىلىعى جانۋارلارىن جايۋ كەزىندە   جايىلىمداردىڭ جالپى الاڭىنا جۇكتەمەنىڭ  شەكتى رۇقسات ەتىلگەن نورمالارى اسىپ كەتكەن كەزدە جايىلىم  جايىلىمداردى باسقارۋ جانە ولاردى پايدالانۋ جونىندەگى  بەكىتىلگەن جوسپارلارعا سايكەس اكىمشىلىك-اۋماقتىق بىرلىك (اۋىلدىق وكرۋگ) شەگىندە بەرىلەدى.

4. اۋىلدىق ەلدى مەكەندەر شەگىندە  جەكە اۋلانى ۇستاۋ ءۇشىن جايىلىمداردى بەرۋ اۋداندىق ماڭىزى بار قالا، كەنت، اۋىل، اۋىلدىق وكرۋگ اكىمىنىڭ، ال  اكىمشىلىك-اۋماقتىق بىرلىك (اۋىلدىق وكرۋگ) شەگىندە –  اۋداننىڭ (وبلىستىق ماڭىزى بار قالانىڭ) جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانىنىڭ  شەشىمىمەن جۇزەگە اسىرىلادى جانە  جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ  ورگاندارىنىڭ ۇسىنىمدارى ەسكەرىلە وتىرىپ جۇزەگە اسىرىلادى.

5. اكىمشىلىك-اۋماقتىق بىرلىك (اۋىلدىق وكرۋگ) شەگىندە  ورنالاسپاعان جەكە جانە (نەمەسە) زاڭدى تۇلعالاردىڭ  مال باسى  جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ورگانىمەن كەلىسۋ بويىنشا  شالعايداعى جايىلىمدارعا ورنالاستىرىلادى.

13-باپ. شالعايداعى جايىلىمداردى بەرۋ جانە پايدالانۋ ءتارتىبى

1. شالعايداعى جايىلىمدار  مەملەكەت  مەنشىگىندە بولادى.

2. ءبىر  وبلىستىڭ، رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالانىڭ، استانانىڭ  اۋماعىنداعى شالعايداعى جايىلىمداردى باسقا وبلىستىڭ، رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالانىڭ، استانانىڭ  ۇزاق مەرزىمدىك پايدالانۋىنا بەرۋدى ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ ۇسىنىسى بويىنشا  قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى جۇزەگە اسىرادى.

3. ءبىر اۋداننىڭ، وبلىستىق ماڭىزى بار قالانىڭ  اۋماعىنداعى  شالعايداعى جايىلىمداردى  باسقا اۋداننىڭ،  وبلىستىق ماڭىزى بار قالانىڭ  ۇزاق مەرزىمدىك پايدالانۋىنا بەرۋدى  وبلىستىڭ جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانى جۇزەگە اسىرادى.

4. شالعايداعى جايىلىمدى بەرۋدە جايىلىمداردى باسقارۋ جانە پايدالانۋ  جونىندەگى جوسپار نەگىزىندە  شالعايداعى جايىلىم ۋچاسكەلەرىنە  تىكەلەي جاقىن ورنالاسقان  ەلدى مەكەن اۋماعىندا تۇراقتى تۇراتىن جايىلىم پايدالانۋشىلار مەن وسى زاڭنىڭ 12-بابىنىڭ 5-تارماعىنا سايكەس  اۋىلدىق وكرۋگ اۋماعىنىڭ شەگىنەن تىس  مال باسىن ۇستاۋ  ۇسىنىلعان جايىلىم پايدالانۋشىلاردىڭ ارتىقشىلىقتى قۇقىعى بار.

5.  مال باسى شالعايداعى جايىلىمداردا ۇستالاتىن جايىلىم پايدالانۋشىلاردىڭ بيۋدجەت قاراجاتى ەسەبىنەن شالعايداعى ۋچاسكەلەردە سالىنعان،  مالدى سۋارۋعا ارنالعان سۋلاندىرۋ قۇرىلىسى مەن تابيعي سۋ ايدىندارىنا قول جەتكىزۋدە باسىم قۇقىعى بولادى.

14-باپ. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جايىلىمدار تۋرالى زاڭناماسىن بۇزعانى ءۇشىن جاۋاپتىلىق

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جايىلىمدار تۋرالى زاڭناماسىن بۇزۋ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىنا سايكەس جاۋاپتىلىققا اكەپ سوعادى.

 

15-باپ. وسى زاڭدى قولدانىسقا ەنگىزۋ ءتارتىبى

وسى زاڭ العاشقى رەسمي جاريالانعان كۇنىنەن كەيىن كۇنتىزبەلىك ون كۇن وتكەن سوڭ قولدانىسقا ەنگىزىلەدى.

 

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى                                                ن.ءا.نازارباەۆ                       

 

 

«جايىلىمدار تۋرالى»   

قازاقستان رەسپۋبليكاسى زاڭىنىڭ جوباسىنا

تۇسىندىرمە جازبا

 

جوعارىدا اتالعان زاڭ جوباسى وتاندىق مال شارۋاشىلىعىن ءداستۇرلى تۇردە جۇرگىزۋ ءۇشىن جاڭا عىلىمي، تەحنولوگيالىق، باسقارۋشىلىق جەتىستىكتەردى ەسكەرە وتىرىپ، شالعايداعى مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋ جانە قايتا جانداندىرۋ قاجەتتىگى كورسەتىلگەن، مەملەكەت باسشىسىنىڭ 2012 جىلعى 14 جەلتوقسانداعى 

«قازاقستان – 2050» ستراتەگياسى: قالىپتاسقان مەملەكەتتىڭ جاڭا ساياسي باعىتى» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىن، سونداي-اق  مەملەكەت باسشىسى ن.ءا. نازارباەۆتىڭ  «100 ناقتى قادام» اتتى ستراتەگيالىق ۇلت جوسپارىندا كورسەتىلگەن 35-ءشى جانە 97-ءشى قادامداردى ىسكە اسىرۋعا باعىتتالعان.

رەسپۋبليكادا شامامەن 188 ملن. گەكتار جايىلىمدار بار، ولاردىڭ 80 ملن. گەكتارى عانا پايدالانىلادى، بۇل نەبارى 43 %-دى قۇرايدى. بۇل رەتتە، وسى مولشەردىڭ ىشىندەگى 27 ملن. گەكتار جايىلىم توزعان جانە ولاردىڭ باسىم بولىگى ەلدى مەكەندەرگە جاقىن ورنالاسقان جەرلەرگە تيەسىلى. بۇۇ-نىڭ حالىقارالىق ساراپشىلارىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا بۇدان كەلەتىن شىعىن جىلىنا 1 ملرد. دوللاردى قۇرايدى.

ەلدى مەكەندەر ماڭىنداعى جايىلىمدىق جەرلەردە مال سانىنىڭ تىم كوپ بولۋى ولاردىڭ توزۋىنا سەبەپ بولادى. جەمشوپ تەڭگەرىمىنىڭ ناشارلاۋى سالدارىنان اۋىلدىق وندىرۋشىلەردە، ءبىر جاعىنان، مال باسىن كوبەيتۋ، ەكىنشى جاعىنان، قولدا بار مال باسىنىڭ ونىمدىلىك دەڭگەيىن ارتتىرۋ مۇمكىندىگى جوق. رەسپۋبليكا بويىنشا تۇتاستاي مال شارۋاشىلىعىنىڭ رەنتابەلدىلىگى مەن شىعىندىلىعىنىڭ تومەن بولۋى  وسىدان تۋىندايدى.

ەكىنشى سەبەپ – ينفراقۇرىلىمنىڭ بولماۋىنا، ءبىرىنشى كەزەكتە الىس جەرلەردەگى جايىلىمداردا سۋلاندىرۋدىڭ بولماۋىنا  بايلانىستى، شالعايداعى مال شارۋاشىلىعىنىڭ ءتيىمسىز پايدالانىلۋى، بۇل ولاردى مال جايۋ ءۇشىن پايدالانۋعا قيىندىق تۋعىزادى. بارلىق اۋىل شارۋاشىلىعى جانۋارلارى مال باسىنىڭ
80 %-دان استامى جەكە اۋلالاردا ۇستالادى، ولاردىڭ قوجايىندارى ەكونوميكالىق فاكتورلارعا بايلانىستى مالدارىن تۇراتىن جەرىنەن
5-7 كم راديۋستا جايادى.

وسى تۇرعىدا، رەسپۋبليكادا تۇراقتى جەمشوپ بازاسىن قۇرۋ ءۇشىن جانە ەكولوگيالىق تازا ءارى ارزان مال شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن الۋ ءۇشىن جەتكىلىكتى دارەجەدە پايدالانىلماي جاتقان تابيعي جايىلىمدىق القاپتار الەۋەتىنىڭ زور ەكەنى كورىنەدى.

 

كوبىنەسە مۇنداي جاعداي جايىلىمداردى پايدالانۋ سالاسىنداعى قوعامدىق قاتىناستاردى ناقتى زاڭنامالىق رەتتەۋدىڭ بولماۋىنا بايلانىستى. جايىلىمداردى ۇتىمدى پايدالانۋ جونىندەگى ۋاكىلەتتى ورگان ءالى كۇنگە دەيىن زاڭنامالىق دەڭگەيدە ايقىندالماعان.

ۇلىبريتانيادا «جايىلىمدار تۋرالى» زاڭمەن ولاردى پايدالانۋ، مال جايۋدى ۇيىمداستىرۋ جانە زياندى وسىمدىكتەرمەن كۇرەسۋ ماسەلەلەرى رەتتەلەدى. مۇنداي اكت موڭعوليادا دا بار. وعان سايكەس جايىلىمداردى مەليوراتسيالاۋ جانە سۋلاندىرۋ جونىندەگى شارالار جۇزەگە اسىرىلادى. بۇل ەلدىڭ ۇكىمەتى جايىلىمداردى دامىتۋ جونىندەگى ءىس-شارالاردى قارجىلاندىرۋعا جىل سايىن   2 – 2,8 ميلليون دوللار بولەدى.

وسىعان ۇقساس زاڭدار رەسەيدە، قىرعىزستاندا، تاجىكستان مەن تۇرىكمەنستاندا بار، ال قازاقستاننىڭ جايىلىمدىق جەرلەرى جالپى جەر الاڭىنىڭ   70 %-ىن نەمەسە 188 ميلليون گەكتاردى الىپ جاتسا دا، بۇگىنگى كۇنگە دەيىن جايىلىمدار تۋرالى ارنايى زاڭى جوق.

اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى جەر قاتىناستارى نەگىزىنەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جەر كودەكسىمەن جانە «شارۋا نەمەسە فەرمەر قوجالىقتارى تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىمەن رەتتەلەدى.

جوعارىدا اتالعان نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىلەردىڭ نورمالارىندا جايىلىم رەسۋرستارىن باسقارۋ جانە ۇتىمدى پايدالانۋ سالاسىندا تۋىندايتىن ماسەلەلەردىڭ كەڭ اۋقىمى جەتكىلىكتى دارەجەدە رەگلامەنتتەلمەگەن.

وسىعان وراي، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتىنىڭ دەپۋتاتتارى – «نۇر وتان» فراكتسياسىنىڭ  مۇشەلەرى ازىرلەگەن زاڭ جوباسى ۋاقتىلى ءارى اسا وزەكتى بولىپ تابىلادى جانە جايىلىمدار ينفراقۇرىلىمىنىڭ جاي-كۇيىن جاقسارتۋعا، جايىلىمدىق جەرلەردىڭ توزۋ پروتسەستەرىنىڭ الدىن الۋعا جانە قورشاعان ورتاداعى جايىلىمدىق ەكوجۇيەلەردىڭ ەكولوگيالىق تۇتاستىعىن ساقتاۋعا، سونداي-اق قازاقستان ەت پەن ەت-ءسۇت ونىمدەرىن ءوندىرۋ سالاسىندا جاھاندىق ويىنشى بولا الاتىنداي، ەكولوگيالىق تازا مال شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ ءوندىرىسىن ۇلعايتۋعا باعىتتالعان.

ازىرلەنگەن زاڭ جوباسىندا مىنالار كوزدەلەدى:

- ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ جانە جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ورگانىنىڭ  جايىلىمداردى ۇتىمدى پايدالانۋ جونىندەگى قۇزىرەتىن ايقىنداۋ;

- جايىلىمداردى اۋداندىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ، كەنتتىڭ، اۋىلدىق ەلدى مەكەندەردىڭ جانە شالعايداعى جايىلىمنىڭ شەگىندە، شەگىنەن تىس بەرۋ جانە پايدالانۋ ءتارتىبى ايقىندالدى.

سونىمەن قاتار زاڭ جوباسىندا جايىلىمداردى ۇتىمدى پايدالانۋدى مەملەكەتتىك رەتتەۋ سياقتى ماسەلەلەر  قامتىلادى.

وسى زاڭ جوباسىن ىسكە اسىرۋ قوسىمشا قارجى قاراجاتىن بولۋگە اكەپ سوقپايتىنىن اتاپ ءوتۋ قاجەت، ويتكەنى جايىلىمدىق جەرلەردىڭ ءتيىمدى پايدالانىلۋىن مەملەكەتتىك قولداۋ ماسەلەلەرى ەلدىڭ اگروونەركاسiپتiك كەشەندى دامىتۋ جونiندەگi 2013 – 2020 جىلدارعا ارنالعان «اگروبيزنەس – 2020» باعدارلاماسىنىڭ شەڭبەرىندە ىسكە اسىرىلاتىن بولادى.

 

 

 

قازاقستان    رەسپۋبليكاسى پارلامەنتىنىڭ دەپۋتاتتارى                          ز. باليەۆا

                                                                                                                           ا. بازارباەۆ

                                                                                                                          س. دياچەنكو

                                                                                                                          ج. دۇيسەباەۆ

                                                                                                                          د. قۇسداۋلەتوۆ

«جايىلىمدار تۋرالى»

قازاقستان رەسپۋبليكاسى زاڭىنىڭ جوباسىن قابىلداۋدىڭ

ىقتيمال ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق،

ەكولوگيالىق سالدارلارىنىڭ

بولجامى

 «جايىلىمدار تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى زاڭىنىڭ جوباسى   مەملەكەت باسشىسىنىڭ  2012 جىلعى 14 جەلتوقسانداعى 

«قازاقستان – 2050» ستراتەگياسى: قالىپتاسقان مەملەكەتتىڭ جاڭا ساياسي باعىتى» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىن ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا ازىرلەندى، وندا  وتاندىق مال شارۋاشىلىعىن ءداستۇرلى تۇردە جۇرگىزۋ  ءۇشىن جاڭا عىلىمي، تەحنولوگيالىق، باسقارۋشىلىق جەتىستىكتەردى ەسكەرە وتىرىپ، شالعايداعى مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋ جانە قايتا جاڭعىرتۋ   قاجەتتىگى كورسەتىلگەن.

 زاڭ جوباسىندا:

1) ۇكىمەتتىڭ جانە ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ  جايىلىمداردى ۇتىمدى پايدالانۋ سالاسىنداعى قۇزىرەتى;

2) ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ  جانە جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ورگانىنىڭ جايىلىمداردى ۇتىمدى پايدالانۋ جونىندەگى   قۇزىرەتى;

3)  جايىلىمداردى اۋداندىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ، كەنتتىڭ، اۋىلدىق ەلدى مەكەندەردىڭ جانە شالعايداعى جايىلىمنىڭ شەگىندە، شەگىنەن تىس بەرۋ جانە پايدالانۋ ءتارتىبى ايقىندالادى.

زاڭ جوباسىن قابىلداۋ بىرقاتار وڭ الەۋمەتتىك، ەكونوميكالىق جانە ەكولوگيالىق سالدارلارعا اكەلەدى:

1) حالىقتى ساپالى ءارى ارزان مال شارۋاشىلىعى  ونىمدەرىمەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن جاعداي جاسايدى;

2) شالعايداعى مال شارۋاشىلىعىن جانە تۇتاستاي اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋ ءۇشىن جاعداي جاسايدى;

3) مال باسىن كوبەيتۋ جانە جەمشوپ قورىن قۇرۋ، سونداي-اق مال شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ وزىندىك قۇنىن ازايتۋ جانە ەتتىڭ ەكسپورتتىق الەۋەتىن ۇلعايتۋ.

وسى زاڭ جوباسىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن قوسىمشا قارجى قاراجاتىن بولۋگە قاجەتتىلىك تۋىندامايتىنىن اتاپ ءوتۋ قاجەت. 

 

قازاقستان    رەسپۋبليكاسى پارلامەنتىنىڭ    دەپۋتاتتارى                                  ز.  باليەۆا

                                                                                                                                     ا. بازارباەۆ

                                                                                                                                     س. دياچەنكو

                                                                                                                                     ج. دۇيسەباەۆ

                                                                                                                                     د. قۇسداۋلەتوۆ

 

Abai.kz