اتقارۋشى بيلىكتىڭ تاريحىنداعى 9-پرەمەر-مينيستر باقىتجان ساعىنتاەۆتىڭ ۇكىمەتىنە يمانعالي تاسماعامبەتوۆ كەلدى. ۆيتسە-پرەمەر بولىپ... ناقتىلاي ايتساق، يمانعالي نۇرعاليۇلى – باقىتجان ءابدىرۇلىنىڭ ورىنباسارى. ۆيتسە-پرەمەر تاسماعامبەتوۆ  ۇكىمەتتە ءبىلىم-عىلىم مەن مادەنيەت سالاسىن، دەنساۋلىق  پەن سپورت سالاسىن، اقپارات جانە كوممۋنيكاتسيا سالاسىن،  جالپاق تىلگە سالساق – جالپى يدەولوگيا سالاسىن باسقارادى. بۇل، ارينە، تاسماعامبەتوۆتىڭ بۇرىن ءجۇرىپ وتكەن جولى. ءارى ءوزى قاي قيىردا جۇرسە دە كوڭىل ءبولىپ، جانشىرلىق تانىتىپ وتىراتىن سالاسى. الايدا بۇگىنگى تاعايىنداۋعا قاراپ قوعامدىق پىكىرگە قوزعاۋ سالا بىلەتىن ورتا قومسىنىپ قالدى. تاسماعامبەتوۆ بۇدان دا جوعارى لاۋىزىمدى قىزمەتكە بارۋى كەرەك ەدى دەيدى ولار. سونداعىسى – سەنات توراعالىعى. ياعني، قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ورىنى. ال، توقاەۆتىڭ ورىنى – كونستيتۋتسيا بويىنشا ەكىنشى ورىن. توقاەۆ – قازىرگى وتىرىسىندا ەلباسىنان كەيىنگى مەملەكەتتەگى ەكىنشى تۇلعا. كوپشىلىك «ەكىنشىنى» تاسماعامبەتوۆكە ەنشىلەگىسى كەلەدى.  الايدا، مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ سان ءتۇرىن كورگەن سالماقتى ساياساتكەر تاسماعامبەتوۆ ءوزىن «ەكىنشىلىككە» دە، «ۇشىنشىلىككە» دە بالاعان ەمەس. مەملەكەت باسشىسى ۇسىنعان قىزمەتتى اتقارىپ، ابىرويمەن كەلە جاتقان ازامات.

"قورعانىس سالاسىنىڭ جۇمىسىن از ۋاقىتتا وڭالتىپ جونگە سالعان يمانعالي نۇرعاليۇلى بۇگىنگىدەي اينىمالى الماعايىپ زاماندا ۇقك توراعاسى بولۋى قاجەت ەدى" دەپ جاتقاندار دا بار. بىراق، ۇقك توراعالىعى وسىدان ءۇش-ءتورت كۇن بۇرىن ەكس-پرەمەر ماسىموۆكە ءتيدى ەمەس پە، سوندىقتان «قورعانىستى  كۇشەيتكەن تۇلعانى قاۋىپسىزدىكتەن كورۋىگە ءتيىس ەدىك» دەپ، يەگىمىزدى قىشىتپاي-اق قويالىق. ەسەسىنە، مەملەكەتشىل تاسماعامبەتوۆ قورعانىس پەن قاۋىپسىزدىكتى توعىستىراتىن ۇلكەن ءبىر سالاعا قايتىپ ورالدى. ءيا، ءبىلىم، مادەنيەت، ء دىن ءىسى، قوعامنىڭ رۋحاني قورعانىسى مەن دامۋى اينالاڭدا انتالاعان كوز كوبەيىپ، بارىڭدى بارىمتالاپ العالى تۇرعان الماعايىپ تار زاماندا كۇردەلىنىڭ كۇردەلىسى، كۇرمەۋى قيىن ءىستىڭ قيىنى بولىپ تۇر ەمەس پە؟ «جاھاندانۋ» دەپ قويىپ جايبىراقات جاتقان قازاقتىڭ ءتىلى عانا ەمەس، ءدىلىنىڭ ءوزى سىن ساعاتىنا تاياپ قالدى قازىر. قازاق قازاق بولعالى باستان كەشىپ، باس قاتىرماعان توسىن جايت – ءدىننىڭ دەرتى ءتىپتى قابىنداپ بارادى. قازاق ءبىر مەشىتتىڭ جاماعاتى، ءبىر داستارحاننىڭ قوناعى بولىپ قاتار وتىرا المايتىن حالگە جەتتى. وقۋدىڭ ءتىلى – اناۋ: الدىمەن قارا تانىپ، انا ءتىلىنىڭ ۋىزىنا جارىپ، تۇنىعىنا قانۋى ءتيىس ۇرپاق ءبىرى ءوزىڭدى، ءبىرى الەمدى ىقتىرىپ ىقپالىندا ۇستاۋعا ۇمتىلعان اعىلشىن مەن ورىستىڭ ءتىلىن وقىپ ويران-بوتقانىڭ بوداۋىنا كونۋى كەرەك بولىپ تۇر. الاش بالاسى اعىلشىن ءتىلىن جاتسىنىپ وتىرعان جوق، بىراق بيلىك پەن بيزنەستەگى القىمى ىسكەن الپاۋىت توپ ورتاعا ورىس ءتىلىن تىقپالاپ، تۇتاس حالىققا بىلگەنىن جاساپ باعۋدا.

قازاق رۋحانياتى قازىر قاتتى كۇيزەلىستە. ءباسپاسوز – رەسەي ءباسپاسوزىنىڭ ءبىر پۇشپاعى، وقىرمان – ورىس ءباپاسوزىنىڭ ەرىكتى قۇلىنا اينالدى. وسى كۇنى بارلىق تەلەارنالاردىڭ اكىمشىلىگىندە ايقۇلاقتانىپ رەسەيدىڭ ءبىر ازاماتى باسشىلىق قىزمەت اتقارىپ ءجۇر. جوعارىداعىلاردىڭ سوزىنە باقساق، «مىقتى مەنەدجەر ەكەن»-ءمىس. ء«بىزدىڭ باسپاسوزگە ءمىنسىز مەنەدجمەنت اكەلىپ سىڭىرمەك ەكەن»-ءمىس. ونىڭ ويىندا  نە ءجۇر، اقپارات كەڭىستىگىندەگى قاۋىپسىزدىگىمىزدىڭ قاۋقارى قانشا – وعان قابىرعا قايىستىرىپ، وي تولعايتىن شامادان قازىر ءبىز «شىعانداپ» كەتكەنبىز. ورىس ءباسپاسوزى جازسا – بولدى، ءورىستىلدى ءباسپاسوز ايتسا – بىتتىمەن كۇن كەشۋدەمىز. وسىلاي كۇن كەشۋدى اق جاعالى ۇلىعىمىزدان باستاپ ءبارىمىز قالىپتى ءومىر سالتى دەپ بىلەمىز. رەسەي مەن وزىمىزدەگى ءورىستىلدى ءباسپاسوزسىز ءومىر سۇرۋگە، مەملەكەتتىڭ اقپاراتتىق ءىسىن جۇرگىزۋگە بولا ما دەيتىن سۇراق تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ شيرەك عاسىرىن يگەرگەن  ۋاقىتتىڭ شەگىندە ەشكىمنىڭ شەكەسىن سولقىلداتىپ، ويلانتقان ەمەس. سونىڭ سالدارىنان قازاق حالقى زومبيلەر ەلىنە اينالىپ ءبىتتى. قازاق ءۇشىن بۇل كۇندە قىتاي – دۇشپان، اقش – جاۋ، تۇركيا ءبىزدى وتارلاپ العىسى كەپ جۇرگەن نيەتى بۇزىق ەل، ۋكراينا – قۇرىپ بىتكەن جۇرت ت.ب.  ايتىپ تىزە بەرسەك، اڭگىمە كوپ. سول كوپ ماسەلەنى يمانعالي نۇرعاليۇلى قاپىسىز بىلەتىن جانە ونىڭ شەشىمىن دە تابا بىلەتىن قايراتكەر رەتىندە ساعىنتاەۆ ۇكىمەتىنىڭ قۇرامىندا قىزمەت ەتۋگە تاۋەكەل ەتكەنگە ۇقسايدى.

ءبىر ەسەپتەن تاسماعامبەتوۆتىڭ ۇكىمەتتە جوعارىدا اتالعان سالانى باسقارۋعا كىرىسكەنى – ءبىزدىڭ بۇدان بىلاي رەسەيدەن ەپتەپ ىرگەمىزدى اۋلاق سالۋعا، اۋلاق سالماعاننىڭ وزىندە تەپە-تەڭ قارىم-قاتىناس جاساۋعا بەت بۇرعانىمىزدى بىلدىرەتىن سياقتى. سەبەبى – يمەكەڭ قازاق قوعامىنىڭ رۋحاني كەلبەتى وزىندىك كەلبەت بولۋى كەرەك دەپ تۇسىنەتىن جانە سوعان بارىن سالاتىن تۇلعا. بىرەۋدىڭ قاڭسىعى مەن تاڭسىعىن كوشىرىپ اكەلىپ تىقپالاي بەرۋ وعان جات قىلىق. الايدا... الايدا دەيتىن كۇماندى نارسە  كوڭىلدەن، ءسىرا، ارىلعان با؟ ء بىلىم سالاسىندا ۇشتۇعىرلى ءتىل، دۇنيە ءجۇزى تاريحىن ورىس تىلىندە، جاراتىلىستانۋ پاندەرىن اعىلشىن تىلىندە وقىتۋ دەيتىن رەفورمانى قانشا العا سالعانىمەن وتكىزە الماي جۇرگەن بيلىك تاسماعامبەتوۆتىڭ ەل ىشىندەگى بەدەلى مەن سۇيكىمىن پايدالانىپ ىسكە اسىرۋدى كوزدەۋى مۇمكىن. قازاق جانىنا اۋىر تيەتىن وزگە دە «رەفورمالاردى»تاسمامعامبەتوۆتىڭ قولىمەن ىستەۋ بالكىم بىرەۋلەرگە كەرەك بولىپ تا قالعان شىعار... مەملەكەت جۇمىسىنان قاجىمايتىن، تالمايتىن تۇلعانىڭ ۆيتسە-پرەمەر بولىپ تاعايىندالۋىندا  وسىنداي گاپتەردىڭ بولۋى دا ىقتيمال. 

الايدا، تاسماعامبەتوۆتىڭ ساعىنتاەۆ ۇكىمەتىندە لاۋازىمدى قىزمەت اتقارا ءجۇرىپ جوعارىدا اتالعان ماسەلەلەردى جولعا قوياتىندىعىنا سەنگىمىز كەلەدى.

داۋرەن قۋات

Abai.kz