قر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى تىزگىنىن ەكس-مينيستر  باقىتجان جۇماعۇلوۆ ۇستاپ تۇرعان  2012 جىلى ەلىمىزدەگى جيىرمادان استام جوعارعى وقۋ ورىنىن بىرىكتىرۋ تۋرالى باستاما كوتەرىلگەن ەدى. كەيىن بۇل باستامانى (كەزەكتى رەفورمانى دەسەك تە بولادى) ەلباسىنىڭ ۇسىنىسى رەتىندە ەلورداداعى كوپ شەندى قولداپ، قازىرگى مينيستر ساعادايەۆتىڭ تۇسىندا، ياعني، 2015 جىلى قانىش ساتپاەۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق تەحنيكالىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتى مەن قازاق-بريتان تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى بىرىكتىرىلدى. سول بىرىكتىرۋدىڭ بىلىق-شىلىعى ەندى اشكەرەلەنىپ جاتىر.

جاقىندا «Abai.kz» پورتالىنىڭ رەداكتسياسىنا ق.ي.ساتپاەۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق تەحنيكالىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ء(ارى قاراي - قۇتزۋ) ءبىر توپ وقىتۋشىلارى مەن قىزمەتكەرلەرى مينيسترلىكتىڭ باستاماسى بويىنشا تاعايىندالعان جاڭا باسشىلىق بۇيرىق شىعارىپ  جاتاقحانادان قۋىپ جاتقانىن ايتىپ، كومەك سۇرادى.

اتالعان وقۋ ورنىندا ءدارىس بەرەتىن وقىتۋشىلاردىڭ ايتۋىنشا، جاڭا باسشىلىق مەملەكەت تاراپىنان قۇتزۋ-ءدىڭ № 5 جاتاقحاناسىنان كەيبىر وقىتۋشىلاردى قۋىپ جاتقان كورىنەدى. سەبەبى جاڭا باسشىلىق پەدوگوگيكالىق قۇرام مەن اكىمشىلىكتىڭ تەحنيكالىق قىزمەتكەرلەرىنە ارنالعان جاتاقحانانىڭ جارتى بولىگىنە ستۋدەنتتەردى ورنالاستىرماق بولعان. مۇنىمەن قوسا بەلگىسىز سەبەپتەرگە بايلانىستى جاتاقحانانىڭ كوممۋنالدىق تولەماقىسىن دا كۇرت ءوسىرىپ جىبەرگەن.

ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى باستاماسىمەن 2015 جىلى مەملەكەتتىك مەكەمە سانالىپ كەلگەن قوس جوو – اياق استىنان اكتسيونەرلىك قوعامعا اينالعان. ال № 5 جاتاقانادا 15-20 جىلدان بەرى تۇرىپ كەلە جاتقان، سونىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەرگە بەرىلۋى ءتيىس پاتەر كەزەگىندە 2003 جىلدان بەرى تۇرعان ۇستازداردى 2015 جىلى قۇتزۋ-دىڭ اكتسيونەرلىك قوعام بولۋىنا بايلانىستى پاتەر كەزەگىنەن الىپ تاستاعان. وسىلايشا بعم مەن رەكتوراتتىڭ رەفورماسىنىڭ كەسىرىنەن  جيىرما جىلعا جۋىق ەڭبەك ءوتىلى بار وقىتۋشىلار ءبىر-اق كۇندە پاتەرسىز، جاتاقحاناسىز، ساندالىپ قالعان. 

ازىرگە سالىپ-ۇرىپ، جاتاقحانادان شىعىرماعانىمەن، رەكتورات تاراپىنان العاشقى ەسكەرتۋلەر ايتىلا باستاپتى.

جاتاقحانا تۇرعىندارىنىڭ (وقىتۋشىلار مەن قىزمەتكەرلەردىڭ) سوزىنە سەنسەك، ولاردىڭ كەيبىرىنە باسشىلىق تاراپىنان جۇمىستان شىعارۋدى جەلەۋ ەتىپ، قوقىن-لوققى كورسەتۋ فاكتىلەرى دە بولىپتى.

ايدىڭ كۇنى امانىندا قاڭعىرىپ قالعان ۇستازدار جاڭا رەكتوردىڭ اتىنا بىرنەشە مارتە حات جازعانىمەن، ءالى كەزدەسپەپتى.

لۋگانسكايا ساۋلە، اعا وقىتۋشى بولعان:

-1996 جىلدان باستاپ ق.ساتپاەۆ اتىنداعى قۇتزۋ-دە جۇمىس ىستەپ كەلدىم. ال بيىل 2016 جىلدىڭ 16 شىلدەسىندە كونكۋرستان وتپەي قالدىڭ دەگەن جالاڭ سەبەپپەن مەنى جۇمىستان شىعارىپ جىبەردى. كونكۋرستان نە سەبەپپەن  وتپەي قالعانىم دا بەلگىسىز، ايتەۋىر ايتاتىندارى «سچەتنىي كوميسسيا سولاي ەسەپتەپ شىعاردى» دەگەن ءبىر اۋىز ءسوز. مەن ءوزىمنىڭ ەڭبەك وتىلىمدە بىردە-ءبىر رەت ەرەجە بۇزعان ەمەسپىن.

مەن ءدال وسى جاتاقحانادا 1996 جىلدان بەرى تۇرىپ كەلەمىن. 2008 جىلدان باستاپ پاتەر كەزەگىندەمىن. راس، بىزبەن بىرگە كەزەكتە تۇرعانداردىڭ كوبىسى باسپانالى بولدى. ال مەنىڭ كەزەگىم ءالى كەلمەگەن-ءدى. بىلتىر سول كەزەكتەن دە ءبىزدى الىپ تاستادى. سويتسەك ءبىز ەندى مەملەكەتتىك قىزمەتكەر ەمەس ەكەنبىز. قۇتزۋ ەندى اكتسيونەرلىك قوعام بولىپ كەتكەن. مەن –جالعىز باستى انامىن. ەكى قىزىم ستۋدەنت. مەنى جۇمىستان عانا ەمەس، ەندى وسى ءوزىم 20 جىلدان بەرى تۇرىپ كەلە جاتقان پاتەرىمنەن دە قۋىپ شىعارماق. مەن قايدا بارامىن؟ مەملەكەتىمىزدىڭ ۇستازدارعا جاساعان قۇرمەتى، جاقسىلىعىنىڭ سوڭى وسى ما؟ نەندەي سەبەپپەن مەنى جۇمىستان شىعاردى؟ مەن ەندى شاراسىزدىقتان ەدەن جۋشى بولىپ جۇمىس جاساۋعا ءماجبۇرمىن.

ءابدىراسىلوۆا جەڭىسكۇل، اعا وقىتۋشى:

-مەنى دە بەلگىسىز سەبەپتەرمەن جاتاقحانادان شىعارۋ تۋرالى شەشىم قابىلداپتى. مەن بۇل جەردە 15 جىلدان بەرى تۇرىپ كەلەمىن. جالعىز باستى انامىن قازىر. 10 جىلدان بەرى دەمىكپە اۋرۋىمەن دياگنوستيكالىق ورتالىقتا ەسەپتە تۇرامىن. ماعان قويىلعان تالاپ مىناۋ ەكەن. «نەگە جەڭىسكۇل 2 بولمە العان؟» مەن 2015 جىلدىڭ تامىز ايىنان باستاپ زاڭدى دەكرەتتىك دەمالىسىمدى العانمىن. سوسىن انامدى اكەلىپ قىزىمدى باقتىرىپ وتىرمىن. ال ءوزىم كۇن كورىس قامىمەن دۇكەندە ساتۋشى بولىپ قىزمەت ەتۋگە تۋرالى كەلەدى. سەبەبى جاتاقحانانىڭ اقشاسىن تولەمەسەن تاعى شىق تا شىققا سالادى.

كونكۋرس دەمەكشى، قۇتزۋ مەن قبتۋ-دى بىرىكتىرۋ كەزىندە ەكى ۋنيۆەرسيتەتكە ءبىر رەكتور بەكىتىلىپ، بۇل مىندەت قبتۋ رەكتورى بەيسەمبەتوۆ ەسكەندىر قالىبەكۇلىنا جۇكتەلگەن ەدى.

جاڭا رەكتور قۇتزۋ-دا ءجيى بوي كورسەتپەگەنىمەن  ونىڭ قولعا العان  رەفورماسى مۇندا جۇرگىزىلىپ جاتقانى انىق. رەكتور كونكۋرستى قانداي ءتاالاپ ەرەجە بويىنشا جۇرگىزىپ جاتقانىن ءوزى بىلەدى. ال ءبىزدىڭ بىلەتىنگىمىز، كونكۋرستان كوپ تاجىربيەلى پەداگوگتاردىڭ وتە الماعانى. سونىڭ ءبىرى قۇتزۋ-دە تىرشىلىك قاۋىپسىزدىگى جانە قورشاعان ورتانى قورعاۋ كافەدراسىنىڭ اعا وقىتۋشىسى بولعان نۇرحايات گاريفقىزى حايرليەۆا.

باسشىلىق 53 جاستاعى نۇرحايات گاريفقىزىن عىلىم كانديداتى، دوتسەنت دەگەن اتاق-دارەجەسىنە قاراماستان، زەينەتكە شىعۋىنا 5 جىل قالعاندا جۇمىستان شىعارىپ جىبەرگەن. وسىدان سوڭ ءوز-وزىنە كەلە الماعان نۇرحايات گاريفقىزى ايتىس بولىپتى.

رەداكتسيامىزعا كەلگەن ۇستازدار جاڭا باسشىلىقپەن كەزدەسۋ كەزىندە بەلگىلى بولعانداي، جۇمىستان شىعارىلعانداردىڭ كوبىسى پارا الدى دەگەن كۇدىككە ىلىنگەندىگىن، الايدا رەكتورمەن كەزدەسۋ كەزىندە پرورەكتور حۋرشيدام يلاحۋنوۆانىڭ ۇستازداردان پارا الاتىندىعى دالەلدى تۇردە ايتىلعانىمەن يلاحۋنوۆاعا قاتىستى ەشقانداي شارا قولدانىلماعانىن ايتادى.

ىڭكارباەۆا ەليميرا، قۇتزۋ وقىتۋشىسى:

-مەن وسى جاتاقحانادا وتباسىممەن تۇرىپ كەلە جاتقانىما 12 جىل بولدى. ال قۇتزۋ-دەگى ەڭبەك ءوتىلىم: 14 جىل. ونىڭ ۇستىنە مەن وسى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ تۇلەگىمىن. مەن جۇمىس ىستەپ كەلە جاتقان ۋاقىتتىڭ ارالىعىندا بىزدە بىرنەشە رەكتور اۋىستى. رەكتورلار اۋىسقان سايىن وسى جاتاقحانانىڭ تۇرعىندارى تۇرتپەككە ىلىنەدى. ءبىزدى قايتا-قايتا شاقىرىپ، جاتاقحانادان قۋالايدى. ءبىز وسىدان ابدەن شارشادىق. ەندى مىنە،  بەيسەمبەتوۆ مىرزا ءتىپتى كەيبىر جاتاقحانا تۇرعىندارىن جاتاقحانادان شىعارۋدى باستاپ كەتتى. ءبىز وسى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ىستىعى مەن سۋىعىنا شىداپ، قيىن-قىستاۋ كەزدەردە دە جۇمىس ىستەپ كەلدىك قوي. بۇل جاتاقحانادا تۇرعىنداردىڭ جاعدايى بارلارى باسپانا الىپ كەتىپ جاتىر. ال  جاعدايلارى جوقتارى امالسىزدان وسى جەردە تۇرىپ جاتىر. وسى جاتاقحانادا جالعىز باستى انالار مەن كەمتار بالالار بار. بالالارىمىزدىڭ دا جۇرەكتەرى اۋىرىپ زارەلەرى ۇشىپ بولدى. بىازگە كەلىپ  «ماما، ءبىزدى شىعارايىن دەپ جاتىر ما، نە؟» دەپ سۇراعاندا-اق، ەت جۇرەگىمىز سىزداپ سالا بەرەدى. ءار رەكتور كەلگەن سايىن جاتاقحانانىڭ جامباسپۇلى وسەدى. ەگەر پاتەر الۋعا جاعدايىمىز كەلسە، ءبىز بۇل جەردە ءبىر مينۋت تا تۇرماس ەدىك قوي. بارار جەر، باسار تاۋىمىز جوق بولعان سوڭ، شاراسىزبىز.

ءتۇيىن ءسوز: حوش، جاڭا رەكتور جاڭا كادرلارىن اكەلسىن دەلىك، بعم-نىڭ بيزنەسمەن ءمينيسترى بۇرىڭعى كاسىبىنە بۇيرەگى بۇرىپ، مەملەكەتتىك مەكەمەنى اكتسيونەرلىك قوعامعا اينالدىرسىن دەلىك. بۇدان ۇتاتىن كىم؟ ۇتىلاتىن كىم؟ قاراپايىم وقىتۋشىلاردىڭ قۇقىعىن كىم قورعايدى؟ ايدىڭ كۇنى امانىندا دالادا قالعان ول ادامداردىڭ جاعدايى مينيستر ەرلان ساعاديەۆتى الاڭداتا ما؟ الدە ءۇيسىز-كۇيسىز جۇرگەن، ەندىگى تۇرىپ جاتقان جاتاقحاناسىنان دا قىسىم كورىپ، قۋىلىپ جاتقان ۇستازداردىڭ جانايقايىنا مينيستر ەرلان كەنجەعاليۇلىنىڭ تۇكىرگەنى بار ما؟

قۇتزۋ قىزمەتكەرلەرىنە تيەسىلى № 5 جاتاقانادا وقىتۋشىلار مەن وزگە دە تەحنيكالىق قىزمەتكەرلەر 15-20 جىلدان بەرى تۇرىپ كەلە جاتىر. 2003 جىلدان بەرى مەملەكەتتىك پاتەر كەزەگىندە تۇرعان ولاردى بعم رەفورماسىنىڭ كەسىرىنەن تۇرعىن ءۇي كەزەگىنەن الىپ تاستاعان.  2016 جىلدىڭ 26 شىلدەسىندەگى جاتاقحانا مەڭگەرۋشىسى س.مەدەتبەكوۆتىڭ بۇيرىعىمەن  وقىتۋشالىردى جاتاقحانانىڭ ءبىر بولىگىنە كوشىرىپ، قالعان بولىگى ستۋدەنتتەرگە بەرىلەتىنى ايتىلعان. ەكى-ءۇش بولمەلى سەكتسيالار بار. ول بولمەلەردىڭ ءار قايسىسى 12 شارشى مەتردى قۇرايدى. ال بۇل بولمەلەردىڭ ارقايسىسىنىڭ كوممۋنالدىق تولاماقىسى 18,000,00 تەڭگە.  ءتىپتى، مۇعالىمدەردى جاتاقحانانىڭ ءبىر بولىگىنە كوشىرۋ كەزىندە الگى بولمەلەرگە كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ءۇشىن قۇتزۋ قىزمەتكەرلەرى ءوز قالتالارىنان شىعىن شىعارعان. جوندەۋ جۇمىستارىنىڭ ورتاشا ەسەبى – 50,000,00 تەڭگە بولعان. وسى كۇنى جاڭا رەكتوردىڭ اتىنا حات جولداپ، ماسەلەنى شەشىپ بەرۋدى سۇراعان 130 تۇرعىننىڭ جانايقايىن ەستىر قۇلاق تابىلماي تۇر. ەگەر بعم بۇل ماسەلەنى ءوز قاراۋىنا الىپ، ۇستازداردىڭ قۇقىعىنىڭ تاپتالماۋىن قاداعالامايتىن بولسا، بۇل بىلىقتى باستاعان ساعاديەۆتىڭ «ساۋداسىنىڭ» بىتكەنى. ۇستاز ەڭ قادىرلى ماماندىق دەيمىز-اۋ. دەسەك تە، سول ۇستازدارىمىزدىڭ ءبىرى ساتۋشى، ءبىرى ەدەن جۋشى، ەندى ءبىرى تاكسيسيتكە اينالىپ كەتكەنى قالاي؟  ۇستازدارىمىزدى ءۇيسىز-كۇيسىز دالادا قاڭعىرتىپ قويىپ، ءبىزدىڭ بعم بالالارعا قانداي ءبىلىم بەرمەك؟

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz