مەكتەپتەردە مۇعالىم قۇقىن قورعاي المايدى ەمەس قورعاي الادى. دەگەنمەن ارتىنان قۋعىنداپ تۇسە مە دەپ قورقادى. بارلىق مەكتەپتەردە، اۋداندا، وبلىستا، رەسپۋبليكالىق «قازاقستاندىق سالالىق ءبىلىم جانە عىلىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ كاسىپوداعى» جۇمىس ىستەيدى. ءبىز حابارلاسقان ساۋالدارعا، جىبەرگەن حاتتاردى جاۋاپسىز قالدىرعان جوق. ءتىپتى وزدەرى دە حابارلاسىپ جاعدايدى بارىنشا تۇسىندىرۋگە تىرىستى. بۇنىمەن مەن كاسىپوداق جۇمىسىن جارنامالايىن دەپ وتىرعان جوقپىن. ءىستىڭ شالاعايلىعىنىڭ كوبىنەسە اۋداندىق، مەكتەپىشىلىك كاسىپوداقتان كەتىپ جاتاتىنى وتىرىك ەمەس. باستى سالماق سولارعا تۇسەدى. ولار شەشە المايدى دەگەن جاعدايدا «قازاقستاندىق سالالىق ءبىلىم جانە عىلىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ كاسىپوداعى» ۇيىمىنا شاعىمدانىپ، قۇقىقتىق كومەك الا الاسىزدار. كوپتىڭ كوكەيىندە جۇرگەن ءبىراز ساۋالدارعا «قازاقستاندىق سالالىق ءبىلىم جانە عىلىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ كاسىپوداعى» ۇيىمىنىڭ توراعاسىنىڭ (كاسىپوداق توراعاسى كەزەكتى ەڭبەك دەمالىسىندا بولعاندىقتان) ورىنباسارى ۆيكتور فەدوروۆيچتى سوزگە تارتىپ كورگەن ەدىك.

- «قازاقستاندىق سالالىق ءبىلىم جانە عىلىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ كاسىپوداعىنىڭ» نەگىزگى قىزمەتى قانداي، قىسقاشا توقتالىپ وتسەڭىز؟

- قازاقستاندىق سالالىق ءبىلىم جانە عىلىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ كاسىپتىك وداعى ءوز قىزمەتىندە بارلىق دەڭگەيدەگى مەملەكەتتىك بيلىك ورگاندارىنان، جۇمىس بەرۋشىلەر مەن ولاردىڭ بىرلەستىكتەرىنەن، ساياسي پارتيالار مەن وزگە دە قوعامدىق ۇيىمداردان تاۋەلسىز، ولارعا ەسەپ بەرمەيدى جانە باقىلاۋىندا بولمايدى. كاسىپوداق قىزمەتىنىڭ نەگىزگى مىندەتتەرى - كاسىپوداق مۇشەلەرى مەن كاسىپوداق ۇيىمدارىنىڭ كاسىبي ىنتاماعىن، ءوزارا كومەگى مەن سەرىكتەستىگىن نىعايتۋ، سونىمەن قاتار الەۋمەتتىك ارىپتەستىكتى دامىتۋ بولىپ تابىلادى. 

جالپى كاسىپوداق جارعىلىق ماقساتتارى مەن مىندەتتەرىن شەشۋ ءۇشىن ۇجىمدىق كەلىسسوزدەر جۇرگىزۋ ارقىلى كەلىسىمدەر، ۇجىمدىق شارتتار جاسايدى، ولاردىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىنا ىقپال ەتەدى. سالالىق كەلىسىم جاساۋدا الەۋمەتتىك ارىپتەستىكتىڭ تاراپى بولىپ تابىلادى، كەلىسىمىڭ جوباسىن ازىرلەۋ مەن ونى جاساۋ جونىندەگى كەلىسسوزدەرگە قاتىسادى. الەۋمەتتىك ارىپتەستىك جونىندەگى سالالىق ۇشجاقتى نەمەسە ەكى جاقتى كوميسسيانىڭ جۇمىسىنا قاتىسادى. 

سونىمەن قاتار جارعىلىق مىندەتتەردى شەشۋ ماقساتىندا قىزمەتكەرلەردىڭ الەۋمەتتىك-ەڭبەك قۇقىقتارىنا قاتىستى زاڭنامالىق جانە وزگە دە نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىلەرگە ۇسىنىستار ازىرلەۋگە، سونداي-اق كاسىپوداق مۇشەلەرىنىڭ مۇددەلەرىنە بايلانىستى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ساياسات سۇراقتارى، الەۋمەتتىك باعدارلامالاردى جاساقتاۋ مەن وزگە دە سۇراقتاردى ازىرلەۋ مەن تالقىلاۋعا قاتىسادى. كاسىپوداق مۇشەلەرىنە تەگىن ادىستەمەلىك، كەڭەسشىلىك، قۇقىقتىق كومەك كورسەتەدى.

- جالپى بۇگىنگى جاعدايدا ءبىلىم سالاسى قىزمەتكەرلەرى كوبىنەسە كاسىپوداققا سەنىمسىزدىكپەن قارايدى. ولاردى كوبىنەسە «ديرەكتوردىڭ ادامى» دەپ اتاپ ءجۇر. بۇعان نە سەبەپ دەپ ويلايسىز؟

- ءوز قىزمەتىن ءالسىز تانىتاتىن باستاۋىش كاسىپوداق ۇيىمدارىنىڭ كوشباسشىسى جونىندە ايتىلعان تەڭەۋدىڭ بولۋى مۇمكىن. ودان باسقا، نەگىزگى جۇمىسىنان بوساتىلماعان كاسىپوداق فۋنكتسيونەرى جۇمىس بەرۋشىنىڭ وكىلىنەن تاۋەلدى بولاتىنىن ءبىز جاقسى تۇسىنەمىز. ەگەر اڭگىمە مەكتەپ جونىندە بولسا، وندا مەكتەپ ديرەكتورىنان. كاسىپوداق ۇيىمى جۇمىسىنىڭ تيىمدىلىگىن كوتەرۋ ءۇشىن ءبىرىنشى كەزەكتە قورعانىس فۋنكتسياسىنىڭ ىسكە اسۋىنا كوزقاراستى قايتا قاراستىرۋ قاجەت. كاسىپوداق مۇشەسىنىڭ مۇددەسىن كاسىبي نەگىزدە قورعاۋ بويىنشا نەگىزگى جۇمىستى قۇقىقتىق قىزمەت اتقارۋ كەرەك، قازىرگى ۋاقىتتا وسى قىزمەتتىڭ قالىپتاسۋىنا كاسىپوداق جۇمىس جاساپ جاتىر. جۇمىس بەرۋشىنىڭ ەڭبەك زاڭدىلىقتارىن cاقتاۋىن قوعامدىق باقىلاۋ جاساۋدى، قىزمەتكەرلەردىڭ بۇزىلعان قۇقىقتارىن قورعاۋعا كومەكتى ماماندار كورسەتۋ كەرەك. كاسىپوداق كوميتەتىنىڭ قۇرامىنا سايلاناتىن قاراپايىم مۇعالىم، بىرىنشىدەن، ءوزىنىڭ ەڭبەك مىندەتتەرىنعى جۇكتەمەسى جەتكىلىكتى; ەكىنشىدەن، باقىلاۋ جۇرگىزۋگە جانە داۋلى جاعدايلاردى شەشۋدە قاجەتتى ءبىلىمى جەتكىلىكسىز. بۇگىندە كاسىپوداق ۇيىمدارىندا قورعانىس فۋنكتسيالارىن جانداندىرۋ ماقساتىندا بارلىق وبلىستىق ۇيىمداردار كاسىبي زاڭگەرلەرمەن، كەلىسسوز پروتسەستەرىن جۇرگىزەتىن ماماندارمەن جاساقتالۋدا.

كاسىپوداق جۇمىسىنىڭ باسىم باعىتتارىنىڭ ءبىرى كاسىپوداقتىق وقىتۋ بولىپ تابىلادى. بۇگىندە سايلانبالى قاسىپوداق قىزمەتكەرلەرىنىڭ كاسىپوداق زاڭدىلىقتارىن، ەڭبەك قۇقىقتارى بويىنشا سۇراقتارىن يگەرۋىنە باستى كوڭىل بولىنۋدە. وسى ماقساتتا كاسىپوداق كوميتەتتەرى بىرىگىپ تۇراقتى تۇردە جۇمىس جاسايتىن كاسىپوداق ۇيىرمەلەرىنىڭ سىنامالى جوباسى ىسكە قوسىلدى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى كاسىپوداقتار فەدەراتسياسىنىڭ وقۋ ورتالىعىندا ءاردايىم سەمينارلار وتكىزىلەدى.

كاسىپوداق ليدەرى، ياعني كاسىپوداق توراعاسىنىڭ ءيميدجى، ونىڭ جەكە قاسيەتتەرىنە بايلانىستى.
كاسىپوداق ليدەرى - ءوز پىكىرى بار جانە ونى تىك، ءارى ناقتى بىلدىرۋگە قورىقپايتىن، ەگەر قىزمەتكەردىڭ قۇقى بۇزىلعانىن كورسە، وعان اراشا بولا الاتىن، ۇجىمدىق شارت جاساۋدا قىزمەتكەرلەردىڭ مۇددەسىن قورعاي الاتىن بەدەلدى تۇلعا بولۋى ءتيىس.

بىراق، باتىل ارەكەت ەتۋ بارىسىندا، بايىپتىلىق ساقتاۋ كەرەك، شەشىمدەر قابىلداۋ كەزىندە ەڭبەك زاڭناماسىنا سۇيەنە ءبىلۋ جانە ۇجىمداعى ناقتى جاعدايدى ءبىلۋ قاجەت، ويتكەنى كاسىپوداق مۇشەلەرىنىڭ جانە كاسىپوداق ۇيىمىنىڭ پوزيتسياسىن السىرەتىپ الۋى ابدەن مۇمكىن.

كاسىپوداق ليدەرىنىڭ ەڭ باستى قاسيەتى – زاڭنامالاردى، نورماتيۆتىك- قۇقىقتىق اكتىلەردى باعدارلاي ءبىلۋ. ول ەڭ الدىمەن كاسىپوداق قىزمەتىنىڭ قۇقىقتىق نەگىزىن، ءوزىنىڭ جەكە قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرىن، جانە دە قولدا بار كەپىلدىكتەرىن ءجىتى ءبىلۋى ءتيىس. سونىمەن قاتار ءتيىستى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارى مەن نورماتيۆتىك – قۇقىقتىق اكتىلەرىن دە مەڭگەرگەن دۇرىس.

كاسىپوداق ليدەرىنە ەرىكتى ما، ەرىكسىز با قۇقىقتىق ساۋاتتى بولۋىنا تۋرا كەلەدى. ارينە، كاسىبي دەڭگەيدە قيىن، بىراق كاسىپوداق مۇشەلەرىنىڭ سۇراقتارىنا دۇرىس جاۋاپتار تابا ءبىلۋ ءۇشىن، قولدانىستاعى زاڭنامالارعا ساۋاتتى باعدار جاساي الۋى كەرەك.

اسىرەسە باستاۋىش كاسىپوداق ۇيىمىنىڭ باسشىسىنا قاجەتتى قاسيەت – ۇيىمداستىرۋشىلىق قابىلەتىنىڭ بولۋى. كاسىپوداق باسشىسى - كاسىپوداققا بىرىككەن بارلىق قىزمەتكەرلەردىڭ يدەيالىق دەم بەرۋشىسى، ۇيىم قىزمەتىن ۇيىمداستىرا بىلەتىن باسقارۋشىسى بولىپ تابىلادى. باستاۋىش كاسىپوداق ۇيىمىنىڭ توراعاسى قىزمەتىنە تاعايىندالمايدى، ونى سول ەڭبەك ۇجىمىنىڭ تىكەلەي داۋىس بەرۋى ارقىلى سايلادى. سونىمەن ۇجىم جۇمىس بەرۋشىمەن ەڭبەكتىك قاتىناسىندا ءوز مۇددەلەرىن كىم قورعايتىنىن ايقىندايدى. 

ءبىزدىڭ كاسىپوداق جۇمىسىنىڭ ەڭ ءبىر ءالسىز تۇسى بار –ول ءوز جۇمىسىن كورسەتە الماۋى. كاسىپوداق ۇيىمىنىڭ ماندىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن، ونىڭ ليدەرلەرى ءوز جۇمىستارىن جاريالىلىقتا ۇستاۋىن قامتاماسىز ەتكەندەرى ءجون. جالپى ۇيىم جۇمىسى اشىق، ال قارجى قىزمەتى – بارىنشا ءمولدىر بولۋى كەرەك. باستاۋىش ۇيىمدا وسى جۇمىستاردىڭ ءتيىستى دەڭگەيدە ورىن الۋىنا كومەگىن تيگىزەتىن جاقسى جولعا قويىلعان اپاراتتىق جۇمىس بولىپ تابىلادى. قىزمەتكەرلەردىڭ مۇددەسىن قورعاۋدا ءتيىمدى بولعان دالەلدەر مەن دەرەكتەر قىزمەتكەرلەردى كاسىپوداق ۇيىمىنىڭ قاجەتتىلىگىنە كوز جەتكىزەر ەدى. ەگەر كاسىپوداق مۇشەلەرى كاسىپوداقتىڭ اتقارعان جۇمىستارىنان حاباردار بولىپ وتىرسا، وندا كاسپوداقتى بەلسەندى قولداپ، وعان سەنىم ارتۋى كۇشەيە تۇسەدى.

كاسىپوداق جانە ونىڭ مۇشەلەرىن بايلانىستىراتىن قوسىمشا اقپاراتتىق كانالدار دايىنداۋ ماقساتىندا كاسىپوداق سايتى قۇرىلدى (ادرەسى-www.edu-tradeunion.kz), ونىڭ بەتتەرىندە سالالىق وداقتىڭ بارلىق قۇرىلىمدارىنىڭ قىزمەتى جايىندا اقپاراتتار ورنالاسادى، كاسىپوداق مۇشەسىنىڭ ۇيىم باسشىلىعىمەن «سۇراق-جاۋاپ» رۋبريكاسى ارقىلى ينتەراكتيۆتى سۇحباتتاسۋىنا مۇمكىندىك جاسالعان. سايتتا ەڭبەكتىڭ قۇقىقتىق رەتتەلۋى، سالالىق زاڭدىلىقتار سۇراقتارى بويىنشا ۇسىنىمدار مەن تۇسىنىكتەمەلەر ورنالاستىرىلىپ تۇرادى.

كاسىپوداقتىڭ اقپاراتتىق جۇمىسىندا رەسپۋبليكالىق جانە ايماقتىق باسىلىمدار مەن ەلەكتروندى باق بەلسەندى قولدانىلادى.

- وسى ۋاقىتقا دەيىن سىزدەردىڭ جاردەمدەرىڭىزگە جۇگىنگەندەر بولدى ما؟ مىسالى؟

كاسىپوداق قىزمەتىنىڭ نەگىزگى باعىتتارىنىڭ ءبىرى - قۇقىقتىق جۇمىس بولىپ تابىلادى. قۇقىقتىق جۇمىس، جۇمىس بەرۋشىمەن ەڭبەك زاڭدىدىلىقتارىنىڭ، كاسىپوداق تۋرلى زاڭدىلىقتار، ۇجىمدىق شارتتاعى مىندەتتەمەلەر جانە كەلىسىمدەردىڭ ساقتالۋىن باقىلاۋدى، كاسىپوداق مۇشەسىنىڭ ەڭبەك جانە الەۋمەتتىك قۇقىقتارى مەن مۇددەلەرىن قورعاۋدى، كاسىپوداق ۇيىمدارى مەن مۇشەلەرىنە كەڭەس، قۇقىقتىق كومەك بەرۋدى، قۇقىقتىق-تاربيە جۇمىسىن، كاسىپوداق اكتيۆىن وقىتۋدى قامتيدى. مىسالى، كاسىپوداق ۇيىمدارىنىڭ 2015 جىلعى قۇقىقتىق قورعاۋ جۇمىستارى بويىنشا قىزمەتىنىڭ ساندىق جانە ساپالىق كورسەتكىشتەرىنە توقتالساق: ەڭبەك زاڭدىلىعىن بۇزۋشىلىق- 2480, ونىڭ ىشىندە 379- جالاقى بويىنشا; جۇمىس جانە دەمالىس ۋاقىتى بويىنشى – 298, ەڭبەك قاتىناستارىن راسىمدەۋ – 629 قۇرعاندىعى انىقتالعان.

جۇمىس بەرۋشىلەرگە ورىن العان ەڭبەك قاتىناستارىنىڭ بۇزىلعانى جونىندە 678 ۇسىنىس جولداندى، ونىڭ ىشىندە 484 ۇسىنىسقا كەمشىلىكتەردى جويعانى تۋرالى جاۋاپ الىندى; مەملەكەتتىك ەڭبەك ينسپەكتسياسىنا، پروكۋراتۋرا، باسقا دا مەملەكەتتىك ۇيىمدارعا جىبەرىلگەن قۇجاتتار سانى 32; كاسىپوداق مۇشەلەرىنىڭ زاڭدىق مۇددەلەرىن جانە قۇقىعىن قورعاۋ ماقساندا 21 تالاپ سوتقا جىبەرىلگەن. كاسىپوداق مۇشەلەرىنىڭ وتىنىشتەرى بويىنشا 23 تالاپ-ءوتىنىشى جانە باسقا دا پروتسەسسۋالدى قۇجاتتار جاسالدى; 28 كاسىپوداق مۇشەسىنە سوت پروتسەستەرىندە وكىلدىلىكتى قامتاماسىز ەتتى.

ەسەپ جىلىندا بارلىعى 25 كاسىپوداق مۇشەسى ءوز جۇمىسىنا قايتا قوسىلدى، ونىڭ ىشىندە 11 سوت ينستانتسياسى ارقىلى. كاسىپوداق تالابى بويىنشا 82 زاڭسىز جۇمىستان بوساتۋدىڭ الدى الىنعان. سونىمەن قاتار 7 358 542 تەنگە زاڭسىز ۇستالىنعان نەمەسە تولەنبەگەن قاراجات كاسىپوداق مۇشەلەرىنە قايتارىلعان; كاسىپوداق مۇشەلەرىنىڭ 1234 جازبا وتىنىشتەرى قارالسا، قۇقىقتىق سۇراقتار بويىنشا 8626 اۋىزشا كەڭەستەر بەرىلگەن، ونىڭ ىشىندە جەكە قابىلداۋدا 3927, تەلەفون ارقىلى 4944, باق 455, ينتەرنەت جەلىسى ارقىلى 238.

- داۋدىڭ كوبى جەكە ۇجىمداردا شىعىپ جاتادى. سول داۋدىڭ ءبىرى كەيبىر مەكتەپتە جەكە ەڭبەك شارتىن جىل سايىن جاسايتىن ديرەكتورلار دا بار ەكەن. بۇل قىزمەتكەردى ء«جىپتىڭ ۇشىندا» ۇستاپ وتىرىپ ۇناماسا نەمەسە باسقا ادام العىسى كەلسە كەلەسى جىلى جۇمىستان شىعارا سالادى دەگەن ءسوز. جالپى ەڭبەك كەلىسىم شارتى قالاي جانە قانشا جىلعا جاسالادى؟

- تاراپتار ەڭبەك شارتىن جاساۋدا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەڭبەك كودەكسىنىڭ 30-بابىنا سايكەس، ونىڭ مەرزىمىن ايقىندايدى. ەڭبەك شارتىن جاساۋدا قويىلاتىن تالاپتىڭ ءبىرى مىندەتتى تۇردە، ونىڭ مەرزىمى. ەگەر ەڭبەك شارتى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەڭبەك كودەكسىنىڭ 30-بابى 1- تارماعىنىڭ 1- تارماقشاسىندا كوزدەلگەن مەرزىمگە سايكەس جاسالسا، وندا «ەڭبەك شارتى بەلگىلەنبەگەن مەرزىمگە جاسالعان»، دەپ كورسەتكەن دۇرىس. ەگەر ەڭبەك شارتى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەڭبەك كودەكسىنىڭ 30-بابى 1-تارماعىنىڭ 2- تارماقشاسىندا كوزدەلگەن ءبىر جىلدان كەم ەمەس بەلگىلى ءبىر مەرزىمگە جاسالسا، ناقتى مەرزىمىن كورسەتۋ كەرەك، مىسالى، مەرزىمى ءبىر جىل بولسا، وندا «ەڭبەك شارتى 2016 جىلدىڭ 20- ماۋسىمىنان 2017 جىلدىڭ 19-ماۋسىمى ارالىعىندا».

قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەڭبەك كودەكسى ەڭبەك شارتتارىنىڭ نەگىزگى ءتۇرى رەتىندە بەلگىلەنبەگەن مەرزىمگە جاسالعان ەڭبەك شارتىن انىقتايدى. ورىندالاتىن جۇمىستىڭ جاعدايىن نەمەسە الداعى جۇمىستىڭ سيپاتىنا قاراي جەدەل ەڭبەك شارتتارى جاسالادى، ياعني:1) ءبىر جىلدان كەم ەمەس مەرزىمگە; 2) بەلگىلى ءبىر جۇمىستىڭ ورىندالۋ ۋاقىتىنا; 3) ۋاقىتشا بولماعان جۇمىسكەردى الماستىرۋ ۋاقىتىنا; 4) ماۋسىمدىق جۇمىستى ورىنداۋ ۋاقىتىنا; 5) زاڭدى تۇلعانىڭ ۋاكىلەتتى ورگانى نەمەسە ول ۋاكىلەتتىك بەرگەن تۇلعا زاڭدى تۇلعانىڭ اتقارۋشى ورگانىنىڭ باسشىسىمەن ەڭبەك شارتىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىندا، تاراپتاردىڭ قۇرىلتاي قۇجاتتارىندا نەمەسە كەلىسىمىندە بەلگىلەنگەن مەرزىمگە.
ەگەر ەڭبەك شارتىندا، ونىڭ مەرزىمى كورسەتىلمەسە، وندا ەڭبەك شارتىنىڭ مەرزىمى بەلگىلەنبەگەن مەرزىمگە جاسالعان بولىپ سانالادى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەڭبەك كودەكسىنىڭ 30- بابى 1- تارماعىنىڭ 2- تارماقشاسىنا سايكەس ءبىر جىلدان كەم ەمەس مەرزىمگە جاسالعان ەڭبەك شارتى ءۇشىنشى رەت جاسالىپ نەمەسە ۇزارتىلىپ جاتسا، وندا ەڭبەك شارتىنىڭ مەرزىمى بەلگىلەنبەگەن مەرزىمگە جاسالعان بولىپ سانالادى

- مۇعالىمدەردى كوبىنەسە «قوعامدىق جۇمىس» دەگەن جەلەۋمەن سەنبىلىككە شىعارۋ، كەيبىر جەرلەردە كونتسەرتتەرگە بيلەتتەر الدىرۋ، قاجەتسىز گازەتتەرگە جازدىرۋ تۋرالى نە ايتاسىز؟

- ەلىمىزدە كونستيتۋتسيا بويىنشا ءماجبۇرلى ەڭبەككە تىيىم سالىنعان. قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋتسياسىنىڭ 24-بابى 1- تارماعىنا سايكەس «اركىمنىڭ ەڭبەك ەتۋ بوستاندىعىنا، قىزمەت پەن كاسىپ ءتۇرىن ەركىن تاڭداۋىنا قۇقىعى بار. ەرىكسىز ەڭبەككە سوتتىڭ ۇكىمى بويىنشا نە توتەنشە جاعدايدا نەمەسە سوعىس جاعدايىندا عانا جول بەرىلەدى».

قازاقستان رەسپۋبليكاسى ء«بىلىم تۋرالى» زاڭىنىڭ 51- بابى 4-تارماعىندا - قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىندا كوزدەلگەن جاعدايلاردى قوسپاعاندا، پەداگوگ جۇمىسكەرلەردى وزدەرىنىڭ كاسىپتىك مىندەتتەرىن ورىنداۋمەن بايلانىسى جوق جۇمىس تۇرلەرىنە تارتۋعا جول بەرىلمەيتىندىگى تۋرالى ناقتى كورسەتىلگەن. سوندىقتان دا سەنبىلىكتەر ەرىكتى نەگىزدە وتكىزىلەدى، ماجبۇرلەۋگە ەشكىمنىڭ دە قۇقى جوق. سونىمەن قاتار باسىلىمدارعا جازىلۋ نەمەسە ءارتۇرلى مادەني ءىس-شارالارعا بيلەتتەر ساتىپ الۋ تەك ەرىكتى تۇردە عانا بولۋى ءتيىس.

- كوبىنەسە جەكە قىزمەتكەرلەردە ەڭبەكاقىعا بايلانىستى داۋ بولىپ جاتادى. كەيبىر جەرلەردە مەكتەپتەردە بۋحگالتەرلەر بار، كەيبىر جەرلەردە ورتالىقتاندىرىلعان ياعني ءبىر اۋدانعا ء«بىر بۋحگالتەر». كوبىنەسە ءوزىنىڭ الاتىن اقشاسىن ەسەپتەتىپ العىسى كەلەدى. (نەگىزى ەسەپتەپ ءتۇسىندىرۋ ولاردىڭ مىندەتى ەكەنىن مۇعالىمدەر بىلەدى، دەگەنمەن) نە كەم، كەيدە ارتىق بولىپ كەلەسى ايدا ۇستاپ قالىپ جاتادى. وسىنىڭ بارلىعى مۇعالىمدەرگە سەنىمسىزدىك تانىتادى. بۋحگالتەرلەرمەن سويلەسپەك تۇگىلى ەسىگىن اشىپ كىرۋگە دە قيىندىق تۋىپ جاتادى. وسى جاعدايدا ءبىلىم سالاسى قىزمەتكەرى نە ىستەۋى كەرەك؟

- قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەڭبەك كودەكسىنىڭ 113- بابى 2- تارماعىنا سايكەس جالاقى تولەۋ كەزىندە جۇمىس بەرۋشى ءاربىر جۇمىسكەرگە ءتيىستى كەزەڭ ىشىندە، وعان تيەسىلى جالاقىنىڭ قۇرامداس بولىكتەرى، جۇرگىزىلگەن ۇستاپ قالۋلاردىڭ مولشەرلەرى مەن نەگىزدەرى تۋرالى، ونىڭ ىشىندە ۇستالىنعان جانە اۋدارىلعان مىندەتتى زەينەتاقى جارنالارى تۋرالى، سونداي-اق تولەنۋگە ءتيىستى جالپى اقشا سوماسى تۋرالى مالىمەتتەردى جازباشا نەمەسە ەلەكتروندىق نىساندا اي سايىن حابارلاۋعا مىندەتتى.
جۇمىسكەر جۇمىس بەرۋشىدەن تيەسىلى جالاقىنىڭ قۇرامداس بولىكتەرى جونىندە اقپارات الۋدى تالاپ ەتۋگە قۇقىلى. جۇمىس بەرۋشى ول مىندەتىن ورىنداماعان جاعدايدا جۇمىسكەر ءوزىنىڭ قۇقىن قورعاۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك ەڭبەك ينسپەكتسياسىنا جۇگىنۋىنە قۇقىلى.

- كاسىپوداق توڭىرەگىندە كوپتەگەن سوزدەر دە تۋىنداپ وتىر. ونىڭ كوبىسى مەكتەپىشىلىك كاسىپوداق تۋرالى. «ول انانىڭ ادامى، ول ەشتەڭە شەشپەيدى، اناۋ-مىناۋ» دەگەن الىپ-قاشپا اڭگىمە كوپ. ەگەر مەكتەپىشىلىك كاسىپوداق مۇعالىم قۇقىعىن قورعاي الماعان جاعدايدا نە ىستەۋ كەرەك؟ كەيدە تۋىنداعان داۋدىڭ «شىن-وتىرىگىن» انىقتاۋدىڭ ءوزى قيىنعا سوعادى. ويتكەنى كوپ جەردە ۇيىم باسشىسىنىڭ «كۇشى» باسىم. سول جاعدايدا قالاي شەشەسىزدەر؟ سوتقا بەرگەن جاعدايدىڭ وزىندە ءىستى قالاي ءوربىتۋ كەرەك؟

- وكىنىشكە وراي ەڭبەك قاتىناستارى ءاردايىم داۋسىز قالىپتاسىپ، شەشىلە بەرمەيدى. مۇددەلەرى سايكەس كەلە بەرمەيتىن سۋبەكتتەر بولا وتىرىپ، كەي جاعدايلاردا قاراما-قايشى بولىپ كەلەتىن جۇمىسكەر مەن جۇمىس بەرۋشى اراسىندا كەلىسپەۋشىلىكتەر ءجيى تۋىندايدى. بارلىق كەلىسپەۋشىلىكتەر ءجابىر كورگەن تاراپ قۇقىق بۇزۋشىلىق دەپ تاپقان ارەكەتتەر سالدارىنان تۋادى. 

تۋىنداعان جەكە ەڭبەك داۋلارى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەڭبەك كودەكسىنىڭ نورمالارىمەن رەتتەلگەن. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەڭبەك كودەكسىنىڭ 159- بابىنا سايكەس جەكە ەڭبەك داۋلارى كەلىسىم كوميسسياسىمەن، ال كەلىسىم كوميسسياسىمەن رەتتەلمەگەن سۇراقتار نەمەسە شەشىمىن تاپپاعان ماسەلەلەر جالپى سوت قۇزىرەتىندە قاراستىرىلادى.

جەكە ەڭبەك داۋلارىن قاراۋ ءتارتىبى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەڭبەك كودەكسىمەن رەتتەلەدى، سونداي-اق سوتتارداعى ەڭبەك داۋلارىن قاراۋ ءتارتىبى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىق پروتسەسسۋالدىق زاڭناماسىمەن انىقتالادى. كەيبىر ساناتتاعى قىزمەتكەرلەردىڭ جەكە ەڭبەك داۋلارىن قاراستىرۋ ەرەكشەلىكتەرى ارنايى زاڭدارمەن بەلگىلەنەدى.

«كاسىپتىك وداقتار تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى زاڭىنىڭ 16- بابىنا سايكەس كاسىپوداقتار قىزمەتكەرلەردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ ءۇشىن سوتقا تالاپ قويۋعا، سونىمەن قاتار سوت ورىندارىندا قىزمەتكەرلەردىڭ مۇددەلەرىن بىلدىرۋگە قۇقىلى. كەلىسىم كوميسسياسىندا جانە سوت ورىندارىندا قىزمەتكەردىڭ قۇقىن جانە مۇددەسىن قورعاۋدا زاڭگەرلىك كومەك تەگىن كورسەتىلەدى. ول ءۇشىن ءتيىستى جەرگىلىكتى كاسىپوداق ۇيىمىنا جازباشا تۇردە ءوتىنىش ءبىلدىرۋ قاجەت.

- كاسىپوداق مۇشەلىگىنەن شىعۋعا بولا ما؟

- كاسىپوداق – قوعامدىق ۇيىم، ونىڭ قىزمەتى مەنشىكتى جارعىسىمەن رەتتەلەدى. 
«قازاقستاندىق سالالىق ءبىلىم جانە عىلىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ كاسىپتىك وداعى» قوعامدىق بىرلەستىگى جارعىسىنىڭ 4.11-تارماعىنا سايكەس كاسىپوداق قۇرامىنان باستاۋىش كاسىپوداق ۇيىمىنا جەكە ءوتىنىش بەرۋ ارقىلى كاسىپوداق مۇشەلىگىنەن شىعا الادى.

- كوبىنەسە باق بەتتەرىندە كاسىپوداقتى «اقشا جاساپ» جاتقان «ورگان» دەپ كوڭىلى تولماي جاتقاندار دا كەزدەسەدى. بارلىق جەردە جارنا تولەنەدى. دەمالىس ورىندارىنىڭ 50 پايىزىن كاسىپوداق تولەيدى. تاعى باسقا سىزدەردىڭ تاراپتارىڭىزدان قانداي كومەكتەر بار؟

- سالالىق كاسىپوداق قوزعالىسى قىزمەتىنىڭ پرينتسيپتەرىنىڭ ءبىرى ونىڭ ترانسپارەنتتىلىگى، ياعني قىزمەتىنىڭ اشىقتىلىعى. بىزدە تالقىلاۋعا سالاتىن جابىق تاقىرىپتار جوق. بارلىق اقپاراتتار، ونىڭ ىشىندە كاسىپوداق جارناسى دا اشىق بولىپ تابىلادى. كاسىپتىك وداق «كاسىپتىك وداقتار تۋرالى» زاڭنىڭ 1- بابى 6)-تارماقشاسىنا سايكەس قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتارىنىڭ ەڭبەكتىك، وندىرىستىك-كاسiپتiك مۇددەلەرiنiڭ ورتاقتىعى نەگiزiندە ءوز مۇشەلەرiنiڭ ەڭبەك جانە الەۋمەتتiك-ەكونوميكالىق قۇقىقتارى مەن مۇددەلەرiن بiلدiرۋ جانە قورعاۋ ءۇشىن ەرiكتi تۇردە قۇرىلاتىن، تiركەلگەن مۇشەلiگi بار قوعامدىق بiرلەستiك. سونىمەن قاتار وسى زاڭنىڭ 9- بابى 1- تارماعى 8)-تارماقشاسىنا سايكەس مۇشەلىك كاسىپوداق جارنالارىن تولەۋ جانە ولاردى ءبولۋ ءتارتىبى كاسىپوداق جارعىسىندا كوزدەلەدى.

قازاقستاندىق سالالىق ءبىلىم جانە عىلىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ كاسىپتىك وداعىنىڭ جارعىسىمەن كاسىپوداقتا مۇشەلىك كاسىپوداق جارنالارىن تولەۋ جانە ولاردى ءبولۋدىڭ بىرىڭعاي ءتارتىبى بەلگىلەنگەن. وسى جارعىنىڭ 13.1 تارماعىنا ساي ءار ايداعى مينيمالدى مۇشەلىك جارنا كاسىپوداق مۇشەسىنىڭ بارلىق جۇرگىزىلگەن ايلىق جالاقىسىنىڭ 1 پايىزىن قۇرايدى.

كاسىپوداق جارناسى كاسىپتىك وداق الدىندا تۇرعان مىندەتتەردى شەشۋگە پيدالانىلادى، ءبىرىنشى كەزەكتە جۇمىس بەرۋشىلەر مەن مەملەكەتپەن قارىمقاتىناسىندا سالا قىزمەتكەرلەرىنىڭ مۇددەلەرىن جانە قۇقىقتارىن قورعاۋ جانە وكىلدىك ەتۋ.

كاسىپوداق جۇمىسى بەلگىلى ششىعىنداردى قاجەت ەتەدى، ولار قىزمەتتىك عيماراتتى ۇستاۋعا، كاسىپوداق قىزمەتكەرىنىڭ ەڭبەك اقىسى، باسىلىمداردىڭ شىعارىلۋىنا، زاڭگەر، بۋحگالتەر-ەكونوميست جانە قاجەتتى مامانداردى ۇستاۋعا ارنالعان شىعىندار.

باستاۋىش كاسىپتىك ۇيىمدا جينالعان قارجىنىڭ 6 پايىزى سالالىق كاسىپوداق جانە كاسىپوداقتار فەدەراتسياسىنا اۋدارىلادى، قالعان 9 پايىزى وبلىستىق، اۋداندىق كوميتەتتەر جانە باستاۋىش كاسىپوداق ۇيىمدارىنىڭ ارالارىندا بولىستىرىلەدى. باستاۋىش كاسىپوداق ۇيىمىنىڭ كاسىپوداق كوميتەتى قۇزىرەتىندە 50 پايىزدان كەم ەمەس بولىگى قالادى. كىرىس جانە شىعىس سمەتاسىمەن انىقتالعان، القالى كاسىپوداق ۇيىمىمەن (كوميتەت، كەڭەس) بەكىتىلگەن قارجىنىڭ بولىگى قىزمەتكەرلەرگە، ولاردىڭ جانۇيا مۇشەلەرىنە ساۋىقتاندىرۋ، ماتەريالدىق جانە قايرىمدىلىق كومەك كورسەتۋگە، سونىمەن قاتار اعارتۋشىلىق، مادەني ءىس-شارالاردى وتكىزۋگە جۇمسالادى.

مۇشەلىك كاسىپوداق جارنالارى تەك كاسىپوداق جارعىسىمەن ايقىندالعان ماقساتتارعا جۇمسالاتىنىن ۇمىتپاعان ءجون.

كاسىپوداقتار الەۋمەتتىك قامتاماسىز ەتۋ ۇيىمدارىنا جاتپايدى. كاسىپتىك وداق قىزمەتكەردىڭ ءوزىنىڭ قاتىسۋىنسىز بارلىق ونىڭ ماسەلەلەرىن شەشەتىن سەرۆيستىك كوماندا ەمەس.

كاسىپوداق قوزعالىسىنىڭ ءمانى قىزمەتكەرلەدىڭ بارلىق دەڭگەيدە ءوز قۇقىقتارىن قورعاۋدا ۇجىمدىق ارەكەتتى ۇيىمداستىرۋداعى بىرلىگى مەن ءوزارا كومەك كورسەتۋىندە. كۇنسايىن جۇزدەگەن ادامدار قىزمەتكەرلەردىڭ مۇددەلەرىن قورعاۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەيدى: اۋداندا، وبلىستاردا، رەسپۋبليكا دەڭگەيىندە ءبىلىم بەرۋ باسقارمالارىمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزۋ، الەۋمەتتىك ارىپتەستىك جونىندە كەلىسىمدەر جاساۋ، ەڭبەك اقىنى ارتتىرۋ بويىنشا ءتيىستى ورگاندارعا ۇسىنىستار بەرۋ، ەڭبەك جانە الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق قاتىناستار سۇراقتارى بويىنشا نورماتيۆتىك - قۇقىقتىق اكتىلەردى جەتىلدىرۋ، جەكە ەڭبەك داۋلارىنىڭ شەشىلۋىنە ىقپال جاساۋ، قۇقىقتىق سۇراقتار بويىنششا تەگىن كەڭەستەر بەرۋ جانە كوپتەگەن باسقا دا جۇمىستار اتقارىلۋدا.

- جالپى ءبىلىم سالاسى كوپ مينيستر اۋىستىرعان، رەفورماعا ءجيى ۇشىرايتىن سالانىڭ ءبىرى. قازىر ء«ۇشتىلدى» وقىتۋ جۇيەسىنە كەزەڭمەن كوشۋگە وڭتايلانىپ جاتىر. جەر-جەردە مۇعالىمدەرگە ارنالعان كۋرستار وتۋدە. كەيبىرەۋى تەگىن بولسا ينتەرنەتتەگى اقپاراتتارعا سۇيەنسەك كەي جەرلەردە اقشالاي ياعني مەكتەپتەگى مۇعالىمنىڭ قالتاسى ەسەبىنەن تولەنىپ جاتقان كورىنەدى. جالپى قايتا دايارلاۋ كۋرستارى جىبەرىپ وتىرعان مەكەمە ەسەبىنەن تولەنەتىن. وسى تۋرالى نە ايتاسىزدار؟

- بۇگىندە قوعامدا كوپ تالقىلاناتىن تاقىرىپتىڭ ءبىرى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە بولىپ جاتقان رەفورمالار، ونىڭ ىشىندە ءبىلىم بەرۋدىڭ ءۇشتىلدى جۇيەسى. 

«100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارى اياسىندا ءبىلىم بەرۋدىڭ ءۇشتىلدى جۇيەسىنە ءوتۋ قاراستىرىلعانى بەلگىلى، جوسپارعا سايكەس ءاربىر قازاقستاندىق وقۋشى ساباقتى ءۇش تىلدە: كازاق، ورىس جانە اعىلشىن تىلدەرىندە وقيتىن بولادى. وسىعان وراي قوعامدا، اتا-انالار اراسىندا كوپتەگەن سۇراقتار مەن تولقۋلار تۋىنداعانى راس، ولار ءبىزدىڭ مەكتەپتەرىمىزدىڭ دايىندىعى، اعىلشىن تىلىندە ساباق بەرەتىن مامانداندىرىلعان پاندىك مۇعالىمدەر، ياعني كادر الەۋەتىنىڭ دەڭگەيى جونىندەگى سۇراقتار.

قازاقستان مەكتەپتەرىندە ءۇشتىلدى ءبىلىم بەرۋ 2017-2018 وقۋ جىلىنان باستالادى. وسى وقۋ جىلىنىڭ 1 قىركۇيەگىنەن باستاپ ەشبىر سىنىپتا ءۇشتىلدى وقىتۋ ەنگىزىلەيىن دەپ جاتقان جوق. باعدارلاماعا سايكەس تەك 10 جانە 11-سىنىپتاردا ءتورت ءپان (فيزيكا، حيميا، بيولوگيا، ينفورماتيكا) اعىلشىن تىلىندە وتكىزىلەدى، ونىڭ ءوزى تەك 2019 جىلدان باستالادى. جاڭالىقتى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن مەملەكت 1 ترلن. 391 ملرد.تەنگە ءبولۋدى جوسپارلاپ وتىر.

2016 جىلى مەملەكەتتىك بيۋدجەت ەسەبىنەن 55 مىڭ قازاقستاندىق پەداگوگ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ كۋرستارىنان وتەدى. 2016 جىلدىڭ 30 مامىرىندا 4187 مۇعالىمگە ءبىر ۋاقىتتا كۋرستار اشىلدى. كۋرستاردى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى «ورلەۋ» ۇلتتىق بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ ورتالىعى» جانە «نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەبى» بىرىگىپ وتكىزدى.

نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەبىنەن 80 وقىتۋشى ترەنەر دايىندالعان. ولار قازىرگى ۋاقىتتا «ورلەۋ» ۇلتتىق بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ ورتالىعى 540 وقىتۋشى-ترەنەرىن جانە مەكتەپتىڭ 140 وقىتۋشىسىن وقىتۋدا. 760-تان استام ترەنەر باستاۋىش مەكتەپتىڭ 73 مىڭ مۇعالىمىن جاڭارتىلعان ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى بويىنشا جاز ماۋسىمىندا وقىتاتىن بولادى. بۇل جۇمىس وڭىرلەردىڭ 280 مەكتەبىندە وتكىزىلەتىن بولادى.

قازاقستاندا ءۇشتىلدى ءبىلىم بەرۋگە وتۋدە مۇعالىمدەردى دايىنداۋ ءۇشىن قارجى رەسۋرسى جەتكىلىكتى دەپ سەنەمىز. بۇگىندە ءبىلىم بەرۋدى جانە عىلىمدى دامىتۋدىڭ 2016 - 2019 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا پەداگوگيكالىق قىزمەتكەرلەر ءوز قاراجاتتارى ەسەبىنەن وقۋدا، دەگەن بىزدە ناقتى دەرەك جوق. ەگەر ونداي ناقتى دەرەكتەر بەلگىلى بولسا، ءتيىستى پىكىر ءبىلدىرۋ ءۇشىن سىزدەن ول جونىندە حابار بەرۋىڭىزدى وتىنەمىز.

- ءبىراز ارىپتەستەرىمىز مۇعالىمدەردى ءارتۇرلى جۇمىستارعا «شەگۋ»، سىبايلاس جەمقورلىقتى اشكەرەلەگەندە قۋدالاۋعا ءتۇستى. باق بەتتەرىندە وسىعان وراي ماقالالار دا جاريالانعان. مىسالعا الاتىن بولساق قاراساي اۋدانىنداعى ايمان ساعيدۋللاەۆانىڭ ماسەلەسى. مۇعالىمنىڭ كاسىپتىك قىزمەتىمەن بايلانىسى جوق جۇمىستارعا قارسى شىققانى ءۇشىن قۋدالاپ قىسىم كورسەتكەن. سول سياقتى اينۇر كۇلەنباەۆا مەكتەپتەگى جەمقورلىقتى اشكەرەلەگەنى ءۇشىن قۋدالاۋعا تۇسكەن. تاعى سول سياقتى الماتى وبلىسىندا ديرەكتور مەكتەپتەن تىگىن تسەحىن اشىپ مۇعالىمدەردى جۇمىسقا شەگىپ ول مۇعالىمدەر دە قۇقىن تالاپ ەتۋمەن تالاي زارداپ شەكتى. تەك جۋرناليستەردىڭ، قوعام قايراتكەرلەرىنىڭ، قازاقستان اۋماعىنىڭ مۇعالىمدەرىنىڭ قول جيناپ ارالاسۋىمەن ءىس شەشىلگەن. مىنە وسىنداي جاعدايدا كاسىپوداق بارلىق ماسەلەنى ورنىنا قويۋ كەرەك ەمەس پە؟ مۇمكىن سىزدەرگە اقپارات جەتپەگەن بولار. بۇنداي داۋلى ماسەلەلەردى ورنىنا قويۋ ءۇشىن سىزدەرگە حابارلاسۋ كەرەك پە؟

- ەڭبەك داۋلارىن شەشۋ سۇراقتارى تىكەلەي جەرگىلىكتى اۋماقتىق كاسىپوداق ۇيىمدارىمەن قاراستىرىلادى. ورىن العان جاعداي - قازاقستاندىق سالالىق ءبىلىم جانە عىلىم قىزمەتكەرلەرى كاسىپتىك وداعىنىڭ الماتى وبلىستىق ۇيىمىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىندەگى ايماق. الماتى وبلىسى قاراساي اۋدانى اۋماعىندا وبلىستىق ۇيىمنىڭ قۇرىلىمدىق ءبولىمى - قاراساي اۋداندىق كاسىپوداق كوميتەتى قىزمەت ەتەدى. 
قىزمەتكەرلەردىڭ تىكەلەي كاسىپوداقتىڭ ورتالىق باسقارۋ ۇيىمىنا ءوتىنىش جولداۋلارى بويىنشا سۇراقتارىنا قاجەتتى كەڭەستەر بەرىلەدى، قىزمەتكەرلەردىڭ اۋماقتىق ۇيىمدارمەن قۇقىقتارىن قورعاۋ جونىندە ءتيىستى شەشىمدەر قابىلدانۋىنا ىقپال جاسايدى، جانە دە مىندەتتى تۇردە ماسەلەلەرى باقىلاۋعا الىنادى. 

ايمان ساعيدۋللاەۆاعا توقتالاتىن بولسا، وعان قاتىستى ماسەلەلەر بىزگە بەلگىلى، ورىن العان داۋدى شەشۋ بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە.

اينۋر كۋلەنباەۆا كاسىپتىك وداقتىڭ سالالىق كەڭەسىنە جۇگىنگەن جوق. دەگەنمەن، ءبىز ورىن العان جايدى مىندەتتى تۇردە قاراستىرىپ ءتيىستى شارالاردى قولدانامىز.

- سىزدەردىڭ جەكە سايتتارىڭىز بار، جۇمىس ىستەپ تۇر. زاڭنامالاردىڭ بارلىعىن ورنالاستىرىپسىزدار، جاقسى. ەندى وبلىستار مەن اۋدانداردىڭ دا سونداي سايتتارىن ۇيىمداستىرىپ مۇعالىمدەردىڭ حابارلاسىپ قۇقىقتىق كومەك كورسەتەتىندەي جەكە بلوگتار اشىلسا نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى؟!

- ءاربىر اۋداندىق كاسىپوداق ۇيىمدارىندا جەكە سايتتاردى قۇرۋ ءبىرشاما ماتەريالدىق رەسۋرستى قاجەت ەتەدى. بۇگىنگى تاڭدا ءبىزدىڭ اۋماقتىق ۇيىمدار ونداي قارجىعا مۇمكىندىكتەرى جوق. ارينە، كەلەشەكتە بۇل ماسەلەلەر قاراستىرىلىپ، شەشىمىن تابادى دەگەن سەنىمدەمىز.
بۇگىندە ءاربىر قىزمەتكەر ءبىز ادرەسىن اتاپ وتكەن سالالىق كاسىپوداق سايتىنان قاجەتتى اقپاراتتاردى الۋعا مۇمكىندىكتەرى بار.

- سۇحباتتارىڭىزعا راحمەت، جۇمىستارىڭىزعا ساتتىلىك تىلەيمىن.

ءتۇيىن

بالالارىمىز جاقسى جەتىستىككە جەتىپ كوتەرىلسە ء«يا بۇل ءسوزسىز مۇعالىمنىڭ ارقاسى» دەپ ماراپاتتايمىز دا بالالارىمىز جامان قىلىق كورسەتسە بارلىعىن مۇعالىمگە جابا سالامىز. مۇعالىمنىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋگە قوعام بولىپ، اتا-انالاردىڭ اراسىندا دا جاقسى تۇسىنىك قالىپتاسپايىنشا كوتەرىلۋى ەكىتالاي...

م.تەمىربەك، «اعارتۋشى» قق مۇشەسى

Abai.kz