بەيسەنبى, 28 ناۋرىز 2024
بىلگەنگە مارجان 4528 0 پىكىر 14 قازان, 2016 ساعات 10:51

قازاق بوكسىنىڭ قامقورشىسى

ەلىمىزدىڭ سپورت سالاسىنىڭ تاريحى تەگەۋرىندى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ جارقىن ەسىمدەرىنە كەندە ەمەس. وسىعان وراي، امانشا اقپاەۆ پەن كاركەن احمەتوۆ تارىزدەس دارىندى جەتەكشىلەردى اتاپ وتۋگە ءتيىسپىز. قازاق فيزيكالىق مادەنيەتى مەن سپورتىن دامۋىنا زور ۇلەسىن قوسقان بۇنداي قايراتكەرلەردىڭ بىلىكتى ءىزباسارلارىنىڭ ءبىرى – بەكەت ساپابەكۇلى ماحمۇتوۆ. 1939 جىلى تۋعان سامبو كۇرەسىنەن سپورت شەبەرى، تالاپتى كاسىپكەردىڭ كەڭ كولەمدى ءىس-ارەكەتتەرى وتاندىق دزيۋدوشىلارىنىڭ حالىقارالىق دودالارداعى جەڭىستەرىنە ءوز سەپتىگىن تيگىزدى. بىراق، ەڭ الدىمەن ارداقتى اقساقالىمىز ءتول جۇدىرىقتاسۋشىلارىمىزدىڭ وليمپيادا ويىندارى مەن الەم بىرىنشىلىكتەرىنىڭ التىن تۇعىرىنان كورىنۋىنە اتسالىسۋىمەن جانكۇيەر قاۋىمىمىزعا ايگىلى. بەدەلدى زامانداسىمىزعا قاتىستى كەيبىر دەرەكتەردى ورتاعا سالعىم كەلەدى. 

توقسانىنشى جىلداردىڭ باسىندا، نارىق ەكونوميكاسىنا بەيىمدەلگەن ىسكەر قازاقتاردىڭ سانى جوقتىڭ قاسى ەدى. سوندىقتان، ەلىمىزدىڭ شارۋاشىلىعىنىڭ سۇبەلى ۇلەستەرى كوبىنەسە كەلىمسەكتەردىڭ ەنشىسىنە ءتيدى. وسىنداي اۋمالى-توكپەلى كەزەڭدە بەكەت ساپابەكۇلى ىسكەرلىگىن تانىتىپ، قۇلدىراپ كەتكەن سپورت سالاسىن قايتادان قالپىنا كەلتىرۋىنە كومەكتەستى. مىسالى، 1994 جىلى 75 كيلوگرامم سالماق دارەجەسىندە ونەر كورسەتكەن بوكسشىمىز اركادي توپاەۆ الەم كۋبوگىنىڭ يەگەرى اتاندى. الماتى اۋەجايىنىڭ الدىندا ماحمۇتوۆ مىرزا گۇرزى جۇدىرىعىنىڭ يەسى اركاديدى تەمىر تۇلپارعا مىنگىزدى. ارينە، وتپەلى كەزەڭنىڭ ورتا تۇسىندا سپورتشىلارىمىز ءۇشىن ءدال وسىنداي سىي-تارتۋلار سيرەك تابىستالعان ەدى.

2006 جىلى، قوس بىردەي قازاق پەن ۇيعىر سپورت قاۋىمىنىڭ ماقتانىشى، بوكس باپكەرى تۇرسىنعالي ەدىلوۆ مەنىڭ كوزىمشە بەكەت ساپابەكۇلى تەلەفونىنا قوڭىراۋ شالدى. تۇرسىنعالي نۇرجاقىپۇلى ءوزى دە پىسىق ادام، وڭاي شاعىلاتىن جاڭعاق ەمەس. سونىڭ وزىندە، ول جانى قالماي ماحمۇتوۆ مىرزاعا قاراي «شەف! شەف!» اسا ىزەتتى اتاۋىن پايدالاندى. 2010 جىلى، استانادا وتكەن بوكستان ەل چەمپيوناتىنىڭ قۇرمەتتى قوناقتارىنا ارنالعان مىنبەسىندە اتاقتى جاتتىقتىرۋشى ءدامىر بۋدانبەكوۆپەن بىرگە تارتىستى سايىستى تاماشالادىم. سالدەن سوڭ، ماحمۋتوۆ مىرزا دا وسى مىنبەسىنە وتىردى. ءدامىر اعا بەكەت ساپابەكۇلى جايىندا، كۇرسىنىپ، ماعان بىلاي دەدى: ء«بىز وسىنداي قامقورشىمىزدان ايرىلدىق». سەبەبى، سول ۋاقىتتا ارداقتى اقساقالىمىز ەلىمىزدىڭ بوكس سالاسىنا بەلسەندى تۇردە ارالاسپادى.

بوتەن جۇرتتىڭ وكىلدەرى دە بوكس مايتالمانىمىزدىڭ قاسيەتتەرىن مويىندايدى. تاۋلى ەبرەي، بەلگىلى تورەشى بوريس سەمەنوۆيچ (بەنو سيمونوۆيچ) 1998 جىلى جارىق كورگەن تسحۆيراشۆيلي «زۆەزدى كازاحستانسكوگو رينگا» كىتابىندا بەكەت ساپابەكۇلىنىڭ جەتىستىكتەرىن كەڭىنەن اڭگىمە ەتەدى. ايتپاقشى، بەنو ءسيمونوۆيچتىڭ تاريحي وتانىنا قاراي ساعىنىشى وتە ىستىق. يزرايلگە كەلگەندە ول بىلاي دەدى: «شىركىن-اي، قازىر عانا ءومىردىڭ قىزىعىن كورۋدەمىن!» 1986 مەن 2006 جىلداردىڭ ارالىعىندا اۋەسقوي بوكسىنىڭ حالىقارالىق قاۋىمداستىعىنىڭ (ايبا) پرەزيدەنتى، پاكىستاندىق پروفەسسور انۆار چاۋدري (1923-2010) دە 1998 مەن 2007 جىلداردىڭ ارالىعىندا ايبا-نىڭ ءبىرىنشى ۆيتسە-پرەزيدەنتى قىزمەتىن اتقارعان ماحمۇتوۆ مىرزانىڭ جان دوستارىنىڭ ءبىرى ەدى. كوپتەگەن جاعدايلاردا بەكەت ساپابەكۇلىنىڭ ديپلوماتيالىق، ىسكەرلى، ساياسي قابىلەتتەرى وتاندىق بوكسشىلارعا ءوز پايداسىن تيگىزدى. الگى تۇرسىن ەدىلوۆ تە شارشى الاڭداعى باياعى شايقاستاردى جىلى سەزىمىنەن ەسكە الادى: «ەگەر شەفتىڭ كومەگى بولماسا، اسا اۋىر سالماقتاعى جۇلدىزىمىز مۇحتارحان دىلدابەكوۆتىڭ كوپتەگەن جەڭىستەرى ورىن الماس ەدى».

تاجىريبەلى باپكەردىڭ بۇنداي پىكىرىنىڭ جانى بار. ناعىز وليمپيادا جەڭىمپازدارىمىز – ۆيكتور دەميانەنكو مەن ۆاسيلي لەۆيت – ميلليونداعان تەلەكورەرمەندەردىڭ كوزىنشە التىننان قاعىلعان ەدى. سەن جاتتىعۋ زالىندا قانشاما تەر توكسەڭ دە، بىلىكتى جاتتىقتىرۋشىنىڭ اقىل-كەڭەستەرىن مۇقياتتى تۇردە ورىنداساڭ دا – سەنىڭ وراسان زور ەڭبەگىڭ زايا كەتۋى ابدەن مۇمكىن، ەگەر جانىڭدا ماحمۇتوۆ مىرزا سەكىلدى قامقورشىسىڭ بولماسا. ونىڭ قوناقجايلى شاڭىراعى دا بەينە-ءبىر مۇراجاي ىسپەتتەس. مىنە، جۇدىرىقتاسۋ ونەرىنىڭ اڭىزى – مۇحاممەد اليمەن بىرگە تۇسىرىلگەن فوتوسۋرەتى. انە، اسا اۋىر سالماقتاعى عالامات بوكسشى لەننوكس ءليۋيستىڭ اۆتوگرافى بار پورترەتى. بەكەت ساپابەكۇلىنىڭ تالاي دوستارى، ارىپتەستەرى، شاكىرتتەرى بارشىلىق. ونىڭ وتباسى، تۋىستارىنىڭ دا جاعدايى جامان ەمەس. سونىمەن، اعامىزعا زور دەنساۋلىقتى عانا تىلەيمىز.

دانيار ناۋرىز

Abai.kz

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

العىس ايتۋ كۇنى

العىس ايتۋ كۇنى جانە ونىڭ شىعۋ تاريحى

جومارتبەك نۇرمان 1562
الاشوردا

قوجانوۆ مەجەلەۋ ناۋقانىندا (جالعاسى)

بەيبىت قويشىباەۆ 2253
عيبىرات

قايسار رۋحتى عازيز جان

مۇحتار قۇل-مۇحاممەد 3516