ىستابۇل، 1905 جىل.

وتارشىل قىتاي اكىمشىلىگىنىڭ بوداندىق ەزگىسىندەگى كەڭ بايتاق قازاق ەلىنىڭ شىعىسى، تۇركى الەمىنىڭ التىن بەسىگى، قۇتتى اتامەكەن التايدىڭ ازاتتىعى ءۇشىن سوڭعى دەمىنە دەيىن ايانباي سوعىسىپ، باسىن بەرىپ، شاھيد بولعان، كوزىنىڭ تىرىسىندە اتى اڭىزعا اينالعان قاھارمان بابامىز الاش ارداگەرى زۋقا باتىر ءسابيتۇلىنىڭ تۋىلعانىنا بيىل 150 جىل تولىپ وتىر.

1866 جىلى زايساننىڭ كەندىرلىك وڭىرىندە ءبىلىمدى وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن زۋقا باتىردىڭ اكەسى شىعىس قازاقستاندا اسا تانىمال بولعان ءسابيت داموللا ەدى. ارعى اتاسى دا اتاقتى نۇرمۇحاممەت ابىز. بالا كەزىنەن باستاپ وجەتتىلىگىمەن، وتكىر ويلارىمەن، ادىلەتتىلىگىمەن كوزگە تۇسكەن زۋقا باتىر، جاس كەزىندە جەتىم قالسا دا، اكەسىنەن العان، اسىرەسە ءدىني سالاداعى بىلىمىمەن ەرتە قوعامدىق ومىرگە ارالاسا باستايدى. كەيىننەن جات جۇرتتىق اكىمشىلىكتىڭ ەلىنە، جۇرتىنا كورسەتكەن زورلىق-زومبىلىعىنا توزە الماي، قالعان ءومىرىن ۇلت ازاتتىعى ءۇشىن جۇمسايدى. ەكىنشى جاقتان ۇلتىنا جانە دىنىنە قاراماستان مىڭداعان جەتىم-جەسىرگە، كەدەي-كەپشىككە، ادىلەتسىزدىككە  ۇشىراعان قورعانسىز جاندارعا پانا بولادى. پايعامبار جاسىنا كەلگەن شاعىندا ءدىنى ءۇشىن، ەلى ءۇشىن، وتانى ءۇشىن ۇزدىكسىز كۇرەسكەن قازاقتىڭ حالىق قاھارمانى، اياۋلى الاش ارداگەرى زۋقا باتىر، وتارشىل قىتاي اكىمشىلىگىنىڭ ادەيى دايىندالعان جەندەتتەرىنىڭ قولىنان 1929 جىلى جەلتوقساندا التايدىڭ كوكتوعايىندا باسى الىنىپ، شاھيت بولادى.

زۋقا باتىردىڭ 150 جىلدىق حالىقارالىق مەرەي تويى، قازاقستاننىڭ ۆەناداعى ەلشىلىگىندە رەسمي تۇردە باستالدى.

قازاقتىڭ ايگىلى قاھارمانى وسپان باتىر وزىنە بالا كەزدە اقىل كەڭەسىن ايتىپ، باتاسىن بەرگەن اكە جولداس زۋقا باتىردى ءپىرىم دەپ اتاپ وتكەن.

اتاقتى اقىن، ءدىني عۇلاما اقىت قاجى «ە، اللا بىزگە زۋقا سياقتى ءبىر پەندەنى باعىشتاعانىڭ ءۇشىن ساعان سانسىز شۇكىرشىلىك ەتەم» دەگەن.

ۇلتىنىڭ نامىسىن قورعايمىن دەگەنى ءۇشىن، قازاق ۇلتشىلى دەگەن كىنالاۋمەن 86 جىلدىق ءومىرىنىڭ 44 جىلىن قىتاي تۇرمەلەرىندە وتكىزگەن الەمگە تانىمال جازۋشى قاجىعۇمار شابدانۇلى، زۋقا باتىردىڭ ۇلتتىق مۇددە ءۇشىن جۇرگىزگەن كۇرەسىنە ءسۇيسىنىپ، تۇرمەدە زۋقا باتىر تۋرالى «پانا» رومانىن جازدى.

سوڭعى جىلدارى، اسىرەسە قازاقستاندا جارىق كورگەن مالىمەتتەر ارقىلى زۋقا باتىردىڭ كىم ەكەنىن جاقسى تۇسىنگەن قازاق ەلىنىڭ الدىڭعى قاتارلى عالىمدارى مەن تاريحشىلارى، زۋقا باتىر ءوز زامانىنىڭ كەڭەسارىسى، قازاقتىڭ ازاتتىعى ءۇشىن باسىن بەرگەن ناعىز الاش ارداگەرى دەپ باعالاۋدا.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى قورعانىس مينيسترلىگى، قارۋلى كۇشتەرىنىڭ اسكەري تاريحي مۋزەيىنىڭ ەسىگىن ايقارا اشىپ، ەلىن، جۇرتىن قورعاعان زۋقا باتىردىڭ ومىرىنە تىكە قاتىستى جادىگەرلەرمەن، ءارتۇرلى اقپاراتتىق ماتەريالدارعا تورىنەن ورىن بەردى.

جوعارىدا كەلتىرىلگەن بىرنەشە دايەكتتىڭ ءوزى زۋقا باتىردىڭ قانداي تۇلعا بولعانىن ايشىقتايدى.

تاۋەلسىزدىك جولىندا شاھيد بولعان، قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعىنا تۇسپا-تۇس كەلگەن، زۋقا باتىر بابامىزدىڭ 150 جىلدىق مەرەيتويى دا وننان استام مەملەكەتتە حالىقارالىق دەڭگەيدە، 30 دان استام ءىس-شارامەن اتالىپ وتۋدە.

«اتا - بىزدىكى، باتىر - حالىقتىكى» دەپ زۋقا باتىردى ەسكە الۋداعى نەگىزگى ماقساتىمىز، اتامىزدىڭ ۇلت مۇددەسىنە ارنالعان كۇرەس جولىن كەلەسى ۇرپاقتارعا جەتكىزۋ بولماق. وسى ءبىر ماقسات ورىندالىپ جاتسا 25 جىل تولىپ وتىرعان اتامەكەن تاۋەلسىزدىگىنىڭ ماڭگىلىك بولارىنا  وزىمىزشە ۇلەس قوسقان بولار ەدىك دەگەن سەنىمدەمىز.

ءومىرحان التىن

 Abai.kz