ۇلتتىق يدەولوگيا ۇعىمىن باتىس وركەنيەتى قابىلدامايدى. باتىس تەك قۇندىلىقتاردى قابىلدايدى: ءبىزدىڭ قۇندىلىقتار – قازاق مادەنيەتى، قازاق ءتىلى، قازاقى يسلامى. وسى ءۇش قۇندىلىق قازاقتىڭ باستى پريوريتەتتى بولۋ كەرەك. اتالعان ءۇش باسىمدىلىق رەابيليتاتسيانى قاجەت ەتەدى.

وتارشىلدىق كەزەڭى، گەنوتسيد، ۇلتتىڭ بولشەكتەنۋى، «قازاق الەمىنىڭ» قاسىرەتتى تاعدىرى جانە دەفورماتسيالار تۋرالى بايانداپ، قازاقتى الەمگە تانىتۋىمىز كەرەك. قازاق ۇلتى ەسىن جيۋ قاجەت. ەگەمەندىك العان تۇستا بۇل ءۇردىس جاقسى ءورىس العان ەدى، بىراق دۇرىس اياقتاي الماي وتىرمىز. بولشەكتەنگەن قازاق ۇلتىن ورالماندار كوشى ارقىلى بىرىكتىرۋدى جولعا قويۋ كەرەك. گەرمانيا سياقتى ءوز ورالماندارىمىزدىڭ قۇقىعىن كونستيتۋتسياعا جازساق تا ارتىقتىق ەتپەيدى.

جالپى، العاندا ورتالىق وبەكتىمىز – قازاق مادەنيەتى، قازاق ءتىلى، قازاقى يسلام بولعانى ءجون. بۇل ءار وبەكت جەكە ينستيتۋت ءرولىن اتقارادى. قازاقى يسلام – الەمدىك يسلامنىڭ ءبىر بولىگى. ء«داستۇرلى يسلام» دەگەنگە ەرىپ كەتۋ دۇرىس ەمەس، سەبەبى ء«داستۇرلى يسلام» دەگەنىڭىز «بۇلىنعىر» اتالىم. سول ءۇشىن دە ەشكىمگە جالتاقتاماي «قازاق يسلامى» دەپ ناقتىراق اتاساق. بۇل ءبىزدىڭ اتا-بابامىز ۇستانعان ءدىننىڭ ەتنوساياسي كونتەكسىن كورسەتەدى. «قازاق يسلامى» دەگەن ۇعىم دەفينيتسيانى انىقتايدى. قازاق مادەنيەتى، قازاق ءتىلى، قازاق يسلامى... ءبارى دە قازاق قۇندىلىقتارىن رەابيليتاتسيالانۋىن كۇشەيتەدى.

قازىر الەمدە كلەريكاليزاتسيا باعىتى كۇشەيىپ كەلەدى. وزبەك، تاجىك، تۇركمەن، قىرعىز ، قازاق سەكىلدى ۇلتتار يسلامشىل ەتنوسقا اينالىپ جاتىر. ال رەسەيدىڭ ورىستارى پراۆوسلاۆيە جەتەگىندە كەتىپ بارادى. تولەرانتتى ەۋروپا وڭشىل ۇلتشىلدىققا بەت بۇردى. وسى عالامدىق كلەريكالدانۋعا جالعىز-اق ادەكۆاتتى جاۋاپ بار: ول - ۇلتشىلدىق پەن قازاق يسلامى، ال ء«داستۇرلى يسلام» دەگەنىمىز تىم جالپىلاما، بولبىر تۇسىنىك.

قازاق مولداسى ءدىندار عانا ەمەس ۇلتجاندى، ءتىپتى ۇلتشىل بولسا، اسىرە يسلاميزم شەكتەلەر ەدى. ال قازاق مەشىتىندە ورىس تىلىنە ۋاعىز ايتۋعا جول بەرۋ - قازاقستاندا رەسمي تۇردە «رۋسسكي يسلامعا» جول بەرۋ بولىپ سانالادى. ورىس يسلامى قازاق ءتىلىن، قازاق مادەنيەتىن، قازاق ءداستۇرىن مويىندامايدى، ولار قازاق يسلامىن يسلام دەپ ەسەپتەمەيدى. ءبىز قازاقستاندا ورىس تىلىنە «قامقورلىق جاساۋ» ارقىلى تەك تىلدىك زاۋالدارعا تاپ بولىپ كەلەمىز: ماسەلەن، ءورىستىلدى قازاقتار باسقا ۇلتقا اينالىپ بارادى، ولاردىڭ ءوز ءتىلى، ءدىنى پايدا بولىپ جاتىر. ياعني، ولار بولاشاقتا «رۋسسكي يسلام» دەپ اتاۋعا بولاتىن ءسالافيزمنىڭ ءبىر ءتۇرىن ۇستاناتىن بولادى.

قازاقستاندا ءبىر-اق ۇلت بار. ول – قازاق ۇلتى. باسقا ەتنوستاردى ۇلت دەپ اتاۋ – كونستيتۋتسيانى بۇزۋ جانە سەپاراتيزمگە جول اشۋ. مەشىتتەرگە ورىس ءتىلىن ەنگىزۋ دە سول سەپاراتيزمدى قولداۋ بولىپ ەسەپتەلەدى.

ءازىمباي عالي

Abai.kz