قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءƏبىشۇلى نازارباەۆ قازاقستان مەملەكەتتىنىڭ قالىپتاسۋىمەن قارقىندى دامۋىنىڭ جəنە قوعامدى جاڭاشا رەفورمالاۋدىڭ ناقتى ستراتەگيالىق، كونتسەپتۋالدىق ۇلگىسىن ۇسىنىپ، ونى جۇزەگە اسىرۋعا بار كۇش -جۇگەرىن،سانالى عۇمىرىن ارناپ كەلە جاتقان ۇلى قايراتكەر. ەل باسقارعان قايراتكەردىڭ حالىققا ارناعان قاي ءسوزىنىڭ دە ءجونى بولەك.ويتكەنى ول سوزدەن ساڭلاق ساياساتكەردىڭ جۇرەگىن جارىپ شىققان وقشاۋ ويى،تەگەۋرىندى تۇجىرىمى،كەڭ اۋقىمدى كوزقاراسى «مەن مۇندالىپ» تۇرادى.ونىڭ ۇستىنە، نۇرسۇلتان ءƏبىشۇلى نازارباەۆتىڭ «جەلدىڭ وتىندە،ەلدىڭ بەتىندە » جۇرگەنىن ايقىن اڭعارتاتىن، «قازاقتىڭ ۇلتتىق قاسيەتتەرىنىڭ قايتا قالىپتاسۋىنا قامقورلىق جاساۋ-مەنىڭ پرەزيدەنتتىك تە،پەرزەنتتىك تە پارىزىم » دەگەندى انت ەتكەندەي نىق سەنىممەن ايتاتىن ادام ەكەنىن ەسكەرسەك، ول ويلاردى سارالايتىن سىننىڭ دا سالماعى ارتا تۇسپەك.سونداي- اق ەگەمەن ەلىنىڭ ەرتەڭى ءۇشىن ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولىپ جۇرگەن مەملەكەت باسشىسىنىڭ بۇكىل دۇنيەدەگى وزگەرىستەرگە مəن بەرۋىنە،تىكەلەي ارالاسپاعان كۇننىڭ وزىندە الدىن الا شارالار بەلگىلەۋىنە تۋرا كەلەتىن تۇستار از بولمايدى.

بوداندىقتان بوستاندىققا قادام باسقان جاڭا تۇرپاتتى مەملەكەتتىڭ كۇردەلى كەزەڭىندە پرەزيدەنت ەلىمىزدىڭ ەرتەڭى مەن بولاشاعى ءۇشىن ۇلتتىق مەملەكەتتىڭ مىزعىماس نەگىزىن قالاپ،عاسىرلار بويى اڭساعان ازاتتىقتىڭ باياندى بولۋى ماقساتىندا تىڭ جول- قازاقستاندىق جولدى قالىپتاستىردى.ەلباسى əلەمدەگى دامىعان مەملەكەتتەردىڭ باي تəجىربيەسىن تارازىلاي وتىرىپ،تəۋەلسىزدىگىن جاڭا العان ەلىمىزدىڭ جاھاندىق وركەنيەت كوشىنە قوسىلۋىنىڭ بىردەن-ءبىر دۇرىس جولىن نۇسقاپ جəنە جۇزەگە اسىرۋدى ءوز جاۋاپكەرشىلىگىنە الىپ،ونى جىل سايىنعى حالىققا ارناعان جولداۋلارىندا ەگجەي-تەگجەيلى بايانداپ كەلەدى تəۋەلسىز قازاقستان ءوزىنىڭ اڭساۋمەن العان ازاتتىعىمەن قوسا تىرشىلىگىن بىلىممەن بايىتىپ، عىلىممەن جەتىلدىرۋدى ماقسات ەتۋى قاجەت. ەگەمەندى ەلدىڭ بولاشاق ۇرپاقتارىن تəربيەلەۋدەگى اگرارلىق ءبىلىم بەرۋدىڭ ماقساتى نارىقتىق قاتىناستاردى ءتيىمدى جولعا قويۋدى كوزدەگەن ەكونوميكالىق وركەندەۋدەن دە، وراسان ءوزىنىڭ قىيىندىعى مەن ماڭىزىنىڭ تۇلعالانىپ تۇرعانىن ءتۇسىنۋىمىز كەرەك. وسى اگرارلىق ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا دەربەستىگىمىزدى العان العاشقى ازاتتىق جىلدارىندا، رەسپۋبليكامىزدا كوپتەگەن جۇمىستار جاسالىندى. كۇنى بۇگىنگە دەيىن قازاقستاندا جوعارى اگرارلىق ءبىلىم بەرۋدىڭ وتكەنى مەن بۇگىنگىسىن جəنە بولاشاعىنا كەشەندى تۇردە جان-جاقتى تالداۋ جاسالعان ەڭبەكتەردىڭ بولماۋى، بۇگىنگى تاڭدا وسى سالادا عىلىمي- زەرتتەۋ جۇمىستارىن قاجەت ەتەدى.

تəۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارى قازاقستان قارسىدان سوققان جەل مەن جاۋعان جاڭبىرعا،ءوزىنىڭ شارشاپ-شالدىققانى مەن قورقىنىشىنا،اينالاسىنداعى əر ءتۇرلى قيىن جايلارعا قاراماستان،تاۋ اسۋلارمەن تايسالماي ءجۇرىپ كەلە جاتقان جولاۋشىنىڭ جاعدايىن كوزگە ەلەستەتەتىن.العاشقى قادام- وتە كۇردەلى.جاڭا مەملەكەتىمىزدى قۇرۋعا كىرىسكەندە، ەڭ الدىمەن ءبىزدىڭ ءۇيىمىزدىڭ مىقتى ىرگە تاسى،نەگىزدەردىڭ نەگىزى قاجەت ەكەنىن تۇسىندىك ءبىز تəۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى كۇندەرىنەن باستاپ دامۋ ماقساتىنداعى ايقىن ۇستانىمدى قابىلدادىق، بۇل ۇستانىم مەملەكەت پەن قوعامنىڭ كۇش-جىگەرىن بىرىكتىرىپ،ءوسۋ ماقساتتارىنا قول جەتكىزۋگە باعىتتادى. بۇل رەتتە ءبىزدىڭ ەلىمىز ءۇش كەزەڭدى ءوتتى. ءبىرىنشىسى (1991-1995 جىلدار) بۇل كەزەڭدە ءبىز كەڭەستىك جۇيەنى بۇزىپ، مەملەكەتتىڭ نەگىزدەرىن قۇرۋمەن اينالىستىق. ەكىنشى كەزەڭ (1996-2000 جىلدار) –ەكونوميكا مەن ساياسي جۇيەنىڭ تەرەڭ قۇرىلىمدىق وزگەرىستەرىن ىسكە اسىرۋمەن بايلانىستى بولدى. ءۇشىنشى كەزەڭ (2001-2006) — ەكونوميكالىق ءوسۋ ۋاقىتى. بەيبىتشىلىك پەن تىنىشتىق، بۇگىندەرى باسىمىزدان وتكەرىپ وتىرعان ەكونوميكالىق قاۋىرت شاق جəنە ازاماتتارىمىزدىڭ ومىرلىك قۇشتارلىعى،ءوز كۇشتەرى مەن ەرتەڭگى كۇندەرىنە دەگەن سەنىمدەرى،ءبىز ءۇشىن ۇيرەنشىكتى قۇبىلىسقا اينالىپ وتىر.

ءبىز ولاردى، استاناداعى عيماراتتاردىڭ ۇستىنەن كۇندە ەرتەمەن باياۋ كوتەرىلىپ كەلە جاتقان كۇن شاپاعاتتارىن بايقامايتىنىمىز سياقتى، جاڭاعىلاردى دا كوبىنەسە بايقاي بەرمەيمىز.ال وسىدان ون جىل بۇرىن دəل وسىلاي بولاتىنا ەشكىم دە سەنگەن جوق.. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.Ə. نازارباەۆ قازاقستان حالقىنا 2005 جىلعى «قازاقستان ەكونوميكالىق، əلەۋمەتتىك جəنە ساياسي جەدەل جاڭارۋ جولىندا» اتتى جولداۋىندا: «وسى زامانعى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنسىز ءəرى الىستى بارلاپ، كەڭ اۋقىمدا ويلاي بىلەتىن وسى زامانعى باسقارۋشىلارسىز ءبىز يننوۆاتسيالىق ەكونوميكا قۇرا المايمىز. دەمەك، بارلىق دەڭگەيدەگى تەحنيكالىق جəنە كəسىپتىك ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋعا باعىتتالعان ءتيىستى شارالار قولدانۋىمىز شارت» — دەپ، اتاپ كورسەتتى [1]. مۇنداي عىلىمي زەرتتەۋ جۇمىسى اگرارلىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن ۇيىمداستىرۋدا جəنە جەتىلدىرۋدە وتكەندەگى قاتەلىكتەردى قايتالاماۋ ءۇشىن قاجەت. قاي كەزەڭدە بولماسىن اگرارلىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى باسقا سالالارعا قاراعاندا جوعارى قارقىنمەن دامىدى، بىلىكتى ماماندار دايارلاۋدا مول تəجىريبە جيناقتالدى. بۇل تəجىريبە قازىرگى كۇننىڭ وزىندە دە كوپتەگەن جاعدايدا اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ تۇپكىلىكتى جۇمىس قورىتىندىسى ماماندار مەن ولاردىڭ باسشىلارىنىڭ ۇيىمداستىرۋ، ساياسي جəنە ىسكەرلىك قاسيەتتەرىنە بايلانىستى ەكەندىگىن مويىنداتادى. دەمەك، اۋىل شارۋاشىلىق كادرلارىنىڭ ءوندىرىستى دامىتۋداعى، جاڭا تەحنولوگيانى يگەرۋدەگى بەلسەندىلىك ۇلگىلەرىن، ءوندىرىس باسشىلارىنىڭ جارقىن ءومىر جولدارىن كورسەتۋدىڭ تəۋەلسىز قازاقستاننىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ماماندارىن تəربيەلەۋدە ايتارلىقتاي ماڭىزى بار. ەكىنشى جاعىنان، اۋىل شارۋاشىلىق ماماندارى مەن باسشىلارىنىڭ قىزمەتى ءوز كəسىپكەرلىكتەرىمەن عانا شەكتەلىپ قويماي، مىندەتتى تۇردە مəدەني-تəربيەشىلىك ىسىمەن دە جالعاستى. قوعام ولاردان ۇجىممەن جۇمىس ىستەي بىلەتىن، جوعارى مəدەنيەتتى جəنە اسا ءبىلىمدار بولۋلارىن تالاپ ەتتى. ەلىمىزدەگى جاڭارۋ ۇردىستەر وتكەن تاريحىمىزدى وبەكتيۆتى تۇرعىدان دۇرىس باعالاۋعا، مəدەني قۇرىلىس سالاسىندا، ونىڭ ىشىندە جوعارى اگرارلىق ءبىلىم بەرۋدىڭ تاريحىن جاڭاشا كوزقاراس تۇرعىسىندا زەردەلەۋگە، ەگەمەندى ەلىمىزدىڭ بۇگىنگى كۇن تالاپتارىنا ساي نارىقتىق قاتىناستارعا كوشۋگە بايلانىستى جوعارى ءبىلىمدى رەفورمالاۋعا جəنە ونىڭ جوعارى ءبىلىم تۇجىرىمداماسىن عىلىمي نەگىزدەۋگە مۇمكىندىكتەر مەن قولايلى جاعدايلار جاسالدى. جوعارىدا اتالعان قايشىلىقتاردى بولدىرماۋ ءۇشىن اۋىل شارۋاشىلىق ماماندارىن دايارلاۋدا وتكەن تاريحي تəجىريبەنىڭ جاعىمدى جاقتارىن پايدالانا وتىرىپ، بۇگىنگى تالاپتارعا سəيكەس قازاقتاندا اگرارلىق ءبىلىمنىڭ قالىپتاسۋى مەن دامۋ تاريحىن ءبىر جۇيەگە كەلتىرۋ، زەرتتەۋ جۇمىسىمىزدىڭ وزەكتى مəسەلەسىنە اينالىپ وتىر.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.Ə. نازارباەۆتىڭ «جاڭا əلەمدەگى جاڭا قازاقستان» جولداۋىندا جاڭا كەزەڭنىڭ نەگىزگى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى «…وسى زامانعى ءبىلىم بەرۋ، «پاراساتتىڭ ەكونوميكانىڭ» نەگىزدەرىن قالىپتاستىرۋ، جاڭا تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ مامانداردى دايىنداۋ ساپاسىن كوتەرۋگە باستى سەبەپ بولاتىن، يننوۆاتسيالىق ەكونوميكانى دامىتۋ» دەپ اتاپ كورسەتىلگەن، سول سەبەپتى دە ەلىمىزدە بولىپ جاتقان əلەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق وزگەرىستەرگە بايلانىستى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە قويىلىپ وتىرعان جاڭا تالاپتارعا ساي ستۋدەنتتەردىڭ بەلسەندىلىگى مەن جەكە دارالىق قابىلەتتەرىنىڭ جەتىلۋىنە əسەر ەتەتىن جاڭا اقپاراتتىق تەحنولوگيالار قولدانۋ əلەمدىك ءبىلىم كەڭىستىگىنە ەنۋگە جول اشۋدا. وسى ورايدا جوعارعى وقۋ ورنىن وقۋ ۇدەرىسىندە اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋدىڭ ءمəنىن اشۋدى تالاپ ەتەدى. سوندىقتان ءبىزدىڭ زەرتتەۋ پروبلەمامىزدىڭ əدىسنامالىق نەگىزىنە جوعارعى وقۋ ورنىنداعى وقىتۋ جۇيەسى، ونىڭ ىشىندە كرەديتتىك وقىتۋ، اقپاراتتىق تەحنولوگيالار پايدالانۋ مəسەلەلەرى الىندى.

سونىمەن بىرگە پرەزيدەنت تəۋەلسىزدىكتىڭ تولىققاندى شەجىرەسىن جازۋ مىندەتىن دە ۇلت زيالىلارنىڭ الدىنا تالاپ ەتىپ قويدى.بۇل كوپ تومدىق «تəۋەلسىزدىك شەجىرەسى»، «ەلباسى جولدادى- ەلى قولدادى»، «Əلەم قازاقستان تۋرالى.Əلەم پرەزيدەنت تۋرالى »، «ەلمەن سىرلاسۋ»، اتتى ءتورت ءتۇرلى سەريامەن جارىق كورىپ وتىر. «تəۋەلسىزدىك شەجىرەسىنە» ەلباسى قول قويعان مەملەكەتتىك ماڭىزى بار قۇجاتتار- جارلىقتار، زاڭدار، وكىمدەر، قاۋلىلار ەنگىزىلدى. «ەلباسى جولدادى- ەلى قولدادى» دەلىنەتىن سەريادا پرەزيدەنتتىڭ 1996-2008 جىلدار ارالىعىنداعى قازاقستان حالقىنا جولداۋلارى تولىق قامتىلدى. ءۇشىنشى سەريا «Əلەم قازاقستان تۋرالى.Əلەم پرەزيدەنت تۋرالى »دەپ اتالادى.مۇنىڭ ءبىرىنشى تومىنا ەل ەگەمەندىگىنىڭ العاشقى 1991 جىلى-تəۋەلسىز قازاقستان مەملەكەتى مەن ونىڭ تۇنعىش پرەزيدەنتى ن.Ə.نازارباەۆتىڭ اتىنا جولدانعان əلەم ەلدەرى باسشىلارىنىڭ،كورنەكتى قوعام قايراتكەرلەرىنىڭ قۇتتىقتاۋلارى، جۇرەكجاردى لەبىزدەرى ەنگىزىلدى.جەر شارىنىڭ əر قيىرىنان كەلىپ تۇسكەن ىستىق ىقىلاس، شىن جۇرەكتەن ششىققان حاتتاردى تەبىرەنبەي وقۋ مۇمكىن ەمەس.

«ەلمەن سىرلاسۋدا» ەلباسىنىڭ قازاقستان رەسپبليكاسى پارلامەنتى وتىرىستارىندا، ءباسپاسوز كونفەرەنتسيالارىندا،ەل الدىندا سويلەگەن سوزدەرى،كوگىلدىر ەكراندا تىكەلەي ەفير ارقىلى ەلىمىزدىڭ كوركەيۋى جولىنداعى كوكەيكەستى مəسەلەلەردى كوتەرگەن باياندامالارى ،سوزدەرى،ەل جəنە شەتەل جۋرناليستەرىنە بەرگەن سۇحباتتارى جيناقتالدى.قالىڭ كوپشىلىككە ەكى تىلدە ۇسىنىلىپ وتىرعان كوپتومدىق كىتاپتاردا تəۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى كۇندەرىنەن بەرگى قازاقستان مەملەكەتنىڭ قاربالاسقا تولى تىرشىلىك تىنىسى، ارمان-تىلەگى ،ىلگەرى تالپىنىس-تالابى سان قىرىنان ايشىقتالادى.سونداي-اق بۇل ەڭبەكتەردە قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۇڭعىش پرەزيدەنتىنىڭ حالقىنا، وتانىنا دەگەن شىنايى سۇيىسپەنشىلىگىنىڭ،اتقارىپ كەلە جاتقان ۇشان-تەڭىز قىزمەتىنىڭ əر ساعاتى، əر اپتاسى، ءىر ايى،əر جىلى حرونولوگيالىق رەتپەن بەرىلدى. «قازاقستان رەسپۋبليكاسى» دەپ اتالاتىن كوپ سەريالى جيناق تۇڭعىش رەت جارىق كورىپ وتىر جəنە مۇنى تəۋەلسىزدىك شەجىرەسى، ەگەمەندى ەلىمىز بەن تۇڭعىش پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ جەمىستى قىزمەتىنىڭ ايناسى، جاڭا زاماننىڭ – جاڭا تاريحى دەسە دە بولادى.بۇل،تۇپتەپ كەلگەندە، دەربەس، جاڭا مەملەكەتتىگىمىزدىڭ شەجىرەسى، انىق تاريحى.بۇل يگى باستاما بۇدان بىلاي دا جالعاسىن تاۋىپ، جاڭا تومدار جارىق كورە بەرەدى،قازىرگى تاڭدا ۇلى دالادا بايىرعى بابالارىمىز جاساعان بايتاق تاريحتى باياندايتىن ءبىرشاما ەڭبەكتەر جارىق كوردى.دەگەنمەن ءبىز جاس ۇرپاقتىڭ بويىنا،ساناسىنا وتانشىلدىقتى،مەملەكەتشىلدىكتى سىندىرەمىز دەسەك، وسى جاڭا تاريحىمىزدى وقىتۋعا كۇش سالۋىمىز كەرەك.شىندىق جىلناماسىنداي بۇل قاجاتتىق كوپتومدىق ەڭبەك ەلىمىزدىڭ جاڭا تاريحىن، تالايلى تاعدىرىن «مەن ءوز حالقىمنىڭ جولىندا باسىمدى بəيگەگە تىككەن اداممىن» دەپ اعىنان جارىلعان پرەزيدەنتىمىزدىڭ ولشەۋسىز ەڭبەگىن قاستەرلەي بىلەتىن وتانشىل، مەملەكەتشىل وقىرمان قاۋىمنىڭ ءسۇيىپ وقيتىن كىتابىنا جəنە جاڭا تاريحىمىزدى ناسيحاتتاۋدىڭ مۇلتىكسىز قۇرالىنا اينالاتىنىنا ەش كۇمəن جوق. ەلباسىمىزدىڭ تاريحي ەڭبەكتەرى وتە مول، ول ءبىزدىڭ ماقتانىشىمىز، ۇلگى تۇتار تۇلعامىز.ونىڭ كەلەسى ەڭبەگى «عاسىرلار توعىسىندا» Əر ۇرپاق تاريحتى قايتا جازىپ شىعادى- دەگەن ءسوز بار.بəلكىم، ول- اقيقاتتان ونشا الىس كەتە قويمايتىن تۇجىرىم شىعار.بىراق سولاي ەكەن دەپ،كۇنى كەشە ءوز باسىمىزدان وتكەندەردىڭ كورەر كوزگە ءوڭىن اينالدىرىپ جەبەرۋشىلىكپەن كەلىسە قويۋعا بولماس.ونى ايتاپ وتىرعان سەبەبىم:قازىر ساياسي مەمۋار جازۋ قايتادان ۇردىسكە اينالدى.جالپى العاندا بۇل كىتاپ ءوز كوزىمىزبەن كورگەنىمىزدى، ءوز باسىمىزدان كەشكەنىمىزدى، جۇزدەس- سۇحباتتاس بولعان تۇلعالاردىڭ مىنەزدەمەلەرىن قامتىعانىمەن،مەمۋار جانرىنا جاتپايدى.ەگەر بىزگە سالسا،بۇل شىعارمانىڭ جانرىن «بولاشاق جايلى ەستەلىك» دەپ ساناعان ورىندى سياقتى.ادامدار، əدەتتە وتكەننىڭ مəنىنە ەرتەڭنىڭ تۇرعىسىنان ءۇڭىلىپ تۇسىنەدى.نەگىزگى كوزدەلگەن مəسەلە وسى كىتاپتا – كەشەگى كەڭەستىك ءۇردىس قۇلاعاننان بەرگى كەزەڭدە كەزدەسكەن ساياسي مəسەلەلەردىڭ كۇردەلى تابيعاتىنا ءوز كوزدەرىمەن ءۇڭىلدىرىپ،ءوز تۇجىرىمدارىن جاساۋعا كومەكتەسۋ. «عاسىرلار توعىسىندا »العاش رەت باسىلىپ شىققان جەرى الماتى «ونەر» 1996جىلى جارىق كورگەن.نەگىزىنەن كولەمى جاعىنان اۋقىمدى، شىنايى جالعان تاريحي ەڭبەك.قاسقاشا ايتاتىن بولساق 3 تاراۋدان قۇرالعان 8-255 بەتتەر ارالىعىندا قامتىلعان.1تاراۋ كۇنى كەشەگىنى كوزگە ەلەستەتسەك 2 تاراۋ جول ايرىعىندا 3 تاراۋ ماعۇرىپ مەن ماشىراق اراسىندا.

كىتاپ وتە كۇردەلى جازالعان تاريحي ەڭبەك.ەلباسىمىزدىڭ ەڭبەگى «تاريح تولقىنىندا» ەڭبەك 1999 جىلى «اتامۇرا» باسپاسىندا باسىلىپ شىققان.بۇل ەڭبەك نەگىزىنەن 8 تاراۋدان تۇرادى.اتاپ كەتسەك ولار: 1 تاراۋ ۇلتتىق كەلبەتتى ۇلىقتايىق 2 تاراۋ قازاق دالاسى- ۇلى تۇركى ەلىنىڭ قارا شاڭىراعى 3 تاراۋ مəدەنيەت كەلەشەگى 4 تاراۋ الاش مۇراسى جəنە وسى جامان 5 تاراۋ ۇلتتىق بىرەگەيلىك تۋرالى 6 تاراۋ توتاليتارلىق ءتəرتىپ پەن ۇلتتىق ۇعىمدار 7 تاراۋ ورتالىق ازيانىڭ تəۋەلسىز مەملەكەتتەرى جəنە تاريح تاعىلىمدارى 8 تاراۋ تاريحتىڭ شەڭبەرلەرى جəنە ۇلتتىق زەردە. مەنىڭ تاريحقا دەن قويۋىمنىڭ سىر-سەبەبى دە بۇگىنگى كۇننىڭ وقيعالارىنىڭ تاريحتىڭ «تابىن» سەزىنگەندىگىمدە دەپ بىلەمىن.بۇلايشا پايىمداۋ كوپ ۇلتتى قوعامدا ايرىقشا مəن-ماعىنا ارقالايدى.تاريحقا تەرەڭ تۇسىنىكپەن دەن قويماي تۇرىپ،ونى تۇجىرىمداۋ مۇمكىن ەمەس. قازاق بولمىسىنىڭ كەلەسى ءبىر ەرەكشەلىگى –ونىڭ تاريحشىلدىعى.قارا حالىقتىڭ تاريحتان حاباردارلىعى مەيلىنشە جوعارى بولعان.كەرەك دەسەڭىز،ءبىلىم ينستيتۋتتارىنىڭ دامىعان جۇيەسى بار بۇگىنگى كۇننىڭ ءوزىن بۇرىنعى قازاقتاردىڭ ساناسىنداعى جاپپاي تاريحشىلدىقپەن سالىستىرۋعا بولمايدى.تاريحي ءبىلىمنىڭ مۇنداي جۇيەسى قاتارداعى كوشپەلىلەر ءۇشىن تاريحي-مəدەني وقيعالاردىڭ اعىنى رەتىندە بالا كەزىنەن سانا-سەزىمىنە ءسىڭىپ وتىرعان.حالىق تاريحىن ءتۇسىنىپ ء–بىلۋ ءəربىر ادامنىڭ ءوز باسىنداعى سەزىم-تۇيسىكپەن استاسىپ وتىرعان.رۋ شەجىرەسىن ءبىلۋ –ساحارا توسىندە كوشىپ- قونعان قازاقتار ءۇشىن ومىرلىك قاجەتتىلىك. تاريحتىڭ جəدىگەرلەرى تۋرالى،ولارعا دەگەن كوزقاراس تۋرالى ايتقاندا،مەنىڭ كوكەيىمدە تۇرعان نəرسە –ۇلتتىق رۋح دەپ اتالاتىن،بىراق تا انىقتاۋى قيىن «تاريحتىڭ زاتىن» ماتەريالدىق جاعىنان تۇرلاۋلى ەتىپ تۇراقتاندىرۋ قاجەتتىگى.قازاقتىڭ سانا –سەزىمى وتكەندەگى،قازىرگى جəنە بولاشاقتاعى –تاريحتىڭ تولقىنىندا ءوزىنىڭ ۇلتتىق «مەن» دەگىزەرلىك قاسيەتىن تۇسىنۋگە تۇڭعىش رەت ەندى عانا مۇمكىندىك العاندىعى جايلى جəنە بۇل مۇمكىندىك قانا; ول شىندىققا، تەك قازاقتاردىڭ عانا ەمەس،بارلىق قازاقستاندىقتاردىڭ جاپپاي ساناسىنا ورنىققان فاكتىگە اينالۋى قاجەت ەكەندىگىجايلى جازىلعان ەڭبەك بولىپ كەلەدى.كەلەسى ەڭبەگى «ەۋرازيا جۇرەگىندە» بۇل كىتاپتا ەلباسىمىزدىڭ قالاۋىمەن شىققان ءوزىنىڭ جازعان ەڭبەكتەرى استانا 2005 جىلى جارىق كورگەن.نەگىزگى مازمۇنى 3 تاراۋدان جəنە بولىمدەردەن تۇرادى.ولار: 1 تاراۋ استانا اڭسارى 2 تاراۋ قالا شەجىرەسى 3 تاراۋ ەلوردا ەستەتيكاسى. الايدا وسى ەڭبەك ەلوردامىز استانا جايلى بارلىق مəلىمەتتەردى ناقتى ايقىنداعان.بۇل استانالىق نىشاندار -əلەم كارتاسىنىڭ ەڭ ۇزدىك جولباسشىلارى.ولار بۇل كۇندە سولاي جاراتىلعان سياقتى قابىلدانادى.الايدا ولار بەلگىلى ءبىر ادامداردىڭ دارىنىمەن جəنە ەڭبەگىمەن جاسالعان.استانانى قۇرۋ –ۇلتتىق تاريحتىڭ جاڭا ءمəتىنىن جازۋ.نەگىزىنەن وسى ەڭبەكتە كۇردەلى شەشىمدەر، قاناتتاستاردىڭ كومەگى، سəۋلەت سالاسىنداعى ىزدەنىستەر،قالانىڭ بولاشاعى تۋرالى ويلار،ولكەنىڭ اڭىزدارى مەن جەر-سۋ اتاۋلارى،تۇرمىستىڭ تۇيىتكىلدەرى،تاريحي سالىستىرمالار،استانانىڭ بەدەرى مەن əسەمدىگى،ءبىر سوزبەن ايتقاندا جاڭا ەلورداعا ارنالعان ويلار مەن ىستەر ءبəرى وسى كىتاپتا جازىلعان،بەينەلەنگەن. كەلەسى ۇسىنىلىپ وتىرعان «نۇرسۇلتان ءƏبىشۇلى نازارباەۆ — تəۋەلسىز مەملەكەتتىڭ نەگىزىن قالاۋشى» اتتى ەڭبەك قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ن.Ə.نازارباەۆتىڭ قىزمەتىنە ارنالعان.كىتاپتا پرەزيدەنت ءومىر جولىنىڭ شاحتەرلەر مەن مەتاللۋرگتەر ولكەسىندەگى ەڭبەك جولىنان باستالىپ،əلەمدىك اۋقىمداعى كوشباسشىلىققا كوتەرىلۋىنە دەيىنگى كەزەڭى قامتىلعان.وسىنداي قولباسشىمىز بار ەكەنىنە ماقتان تۇتىپ،وعان دەگەن شەكسىز العىسىمدى بىلدىرەمىن.

Əدەبيەتتەر: 1. قازاقستان تəۋەلسىزدىگىنىڭ قالىپتاسۋ تاريحى. 2. بەيبىتشىلىك كىندىگى 3. ەۋرازيا جۇرەگىندە 4. تəۋەلسىز مەملەكەتتىڭ نەگىزىن قالاۋشىسى.

شىڭعىس بەردىقوجا

Abai.kz