وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى جانسەيىت تۇيمەباەۆ ارىس قالاسىندا جۇمىس ساپارىمەن بولدى. وندا اكىم بىرقاتار الەۋمەتتىك جانە كاسىپكەرلىك نىساندارىن ارالاپ، جۇمىس بارىسىمەن تانىستى.

ەڭ الدىمەن، وبلىس اكىمى باستاعان توپ ارىستىڭ اقدالا اۋىلدىق وكرۋگىندەگى «قازىنا جەر LTD» جشس ءسۇت فەرماسىن ارالاپ، ەگىستىك القابى جايىمەن تانىستى. بۇگىندە وندا 800 باس مال بولسا، سونىڭ 500-گە جۋىعى ساۋىن سيىرلار. ولاردان كۇنىنە 10 توننا ءسۇت الىنادى. ورتا ەسەپپەن ءسۇت فەرماسىنداعى ءاربىر ساۋىن سيىر 22-25 ليتر كولەمىندە ءسۇت بەرەدى. ال دايىن اعارعان «التىن ءدان» جانە «فۋدماستەر» جشس-نا تاسىمالدانادى.

ال ءسۇت فەرماسىنىڭ مەنشىگىندەگى 2847 گا جەردىڭ بۇگىندە 2278 گا يگەرىلىپ، ونىڭ 1265 گەكتارىنا جۇگەرى، 1013 گەكتارىنا جوڭىشقا ەگىلىپ، قولداعى ءىرى قارانى جەم-شوپپەن قامتۋ جايى وزدىگىنەن شەشىلىپ وتىر. مۇندا جەرگىلىكتى 75 ازامات جۇمىسپەن قامتىلعان.

سەرىكتەستىكتىڭ جايىمەن تانىسقان وبلىس اكىمى بۇل جۇمىستاردى وڭ باعالاپ، ءسۇتتى باعىتتاعى مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋدا ارنايى بازانىڭ قۇرىلۋ كەرەكتىگىنە توقتالدى. مۇنداي ۇلكەن كولەمدى بورداقىلاۋ الاڭدارىنىڭ وبلىستا نەبارى ەكەۋ ەكەنىنەن مىسال كەلتىرگەن اكىم وسى ماقساتتاعى جۇمىستاردى جانداندىرۋ ءۇشىن ارنايى سەمينار ۇيىمداستىرۋدى تاپسىردى.

مۇنان سوڭ، ايماق باسشىسى «جاڭا اقدالا» جشس تومات وڭدەۋ زاۋىتىن كوردى. ماۋسىم كەزىندە تاۋلىگىنە 600 تونناعا دەيىن قىزاناق وڭدەۋگە قاۋقارلى ءوندىرىس ورنى وسى جىلى جەمىس وڭدەۋ ءتۇرىن دە قىزمەتىنە قوستى. 2009 جىلى ءىس قوسىلعان تومات پاستاسى جانە الما توسابىن (پوۆيدلو) وندىرەتىن زاۋىتتا 48 ادام تۇراقتى، 200 ادام ماۋسىمدىق جۇمىسپەن قامتىلعان. جەكە ينۆەستور ەسەبىنەن قارجىلاندىرىلاتىن سەرىكتەستىكتىڭ 2747 گەكتار جەرى بولسا، سونىڭ بيىل 300 گەكتارىنا قىزاناق، 170 گەكتارىنا باۋ ەگىلىپ، ودان 975 توننا تومات كونتسەنتراتى (پاستاسى), 126 توننا الما (پوۆيدلو) توسابى ءوندىرىلدى. مۇنداعى جالپى ينۆەستيتسيا كولەمى 2 ملرد. 300 ملن. تەڭگەنى قۇرايدى.

جۇمىسشى توپتىڭ سوڭعى ايالداعان نىسانى – بۇگىنگى ارىس – شىمكەنت تاس جولىنىڭ بويىنان جاڭادان اشىلعان دەندروساياباق قۇرىلىسى بولدى. اۋماعى 12 گا القاپتى قۇرايتىن دەندراري ساياباعىنىڭ قۇرىلىس جۇمىستارى وتكەن جىلدىڭ تامىز ايىندا باستالعان. نىساننىڭ سالتاناتتى اشىلۋ راسىمىنە قاتىسقان ايماق باسشىسى ج.تۇيمەباەۆ ارىستىقتارعا ەستەلىك رەتىندە شىرشا اعاشىن ەگىپ، جەرگىلىكتى حالىقتى وسى ساياباققا كەمىندە ءبىر ءتۇپ اعاش ەگۋگە شاقىردى.

اتالعان باقتا بۇگىنگى تاڭدا بىرنەشە ءتۇرلى اعاش كوشەتتەرىنەن 10 مىڭ ءتۇپ جاسىل جەلەك وسىرىلۋدە. اتاپ ايتقاندا، مۇندا اعاشتاردىڭ تەز وسەتىن تۇقىمدارى - تەرەك، شاعان، ۇيەڭكى، تال، قايىڭ، اكاتسيا، كاتالپا، شىنار، شەگىرشىن، ۇشتىكەنەكتى، قاراعاش، مويىل، بوز ارشا، قاراعاي، شىرشا، جەمىس اعاشتارى، ءتىرى اعاش شارباق، كوپ جىلدىق گۇلزارلار بار.

وبلىس اكىمىنىڭ ارىس شاھارىنا جاساعان جۇمىس ساپارىنىڭ سوڭى قالا اكتيۆىنىڭ قورىتىندى وتىرىسىمەن اياقتالدى. ارىستىڭ 10 ايداعى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋ باعىتىندا اتقارىلعان جۇمىستارى مەن تاپ بولعان وزەكتى ماسەلەلەرى بويىنشا ارىس قالاسىنىڭ اكىمى مۇرات قادىربەك پەن ونىڭ ورىنباسارلارى جاساعان باياندامالاردان سوڭ جانسەيىت قانسەيىتۇلى بىرقاتار سالالارداعى كەمشىن تۇستارعا توقتالدى.

اتاپ ايتقاندا، اكىم قالا بيۋدجەتىنىڭ تەك 33,6 پايىزى نەمەسە 4,1 ملرد. تەڭگەسى وزىندىك كىرىستەر، ال قالعان 7 ملرد. تەڭگەسى وبلىس پەن رەسپۋبليكادان بەرىلەتىن سۋبۆەنتسيا مەن ترانسفەرتتەر ەكەنىنە توقتالدى. ال وزىندىك كىرىستەردىڭ باسىم بولىگى، ياعني، 2,9 ملرد. تەڭگەسى «ورداباسى» كورپوراتسياسىنىڭ سالىقتارى ەكەنىن ايتقان ول باسقا سالالاردا

دامۋشىلىقتىڭ تومەن ەكەنىن سىناپ، وسى باعىتتاعى جۇمىستاردى قولعا الۋ كەرەكتىگىن نازارعا الدى.

وزگە دە سالالارداعى كەمشىلىكتەردى تىزبەلەسەك. ارىستا 10 ايعا ارنالعان بيۋدجەت قاراجاتىنىڭ 319 ملن. تەڭگەسى يگەرىلمەگەن. يندۋستريالاندىرۋ كارتاسىنىڭ شەڭبەرىندە 3 جوبانى ىسكە اسىرۋ كوزدەلسە، سونىڭ بىردە-ءبىرى ورىندالماعان. مۇنان بولەك، «بيزنەستىڭ جول كارتاسى» باعدارلاماسى بويىنشا قارجىلاندىرىلۋى ءتيىس 12 جوبانىڭ تەك ەكەۋىنە اقشا بەرىلگەن. قالادا شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىككە قولداۋ كورسەتۋ شارالارى جەتكىلىكسىز دارەجەدە بولسا، ۆەتەريناريالىق شارالارعا جانە بوس جاتقان جەرلەردى ءتيىمدى پايدالانۋ ماسەلەسىنە جەتكىلىكتى دەڭگەيدە كوڭىل بولىنبەي كەلەدى. ماسەلەن، شاھاردا مال ولەكسەلەرىن تاستايتىن ورىندار قاجەتتىلىكتىڭ تەك 25 پايىزىن قۇرايدى ەكەن. ال قالا بويىنشا 45,8 مىڭ گەكتار ەگىستىك جەردىڭ تەك 25,9 مىڭ گەكتارى نەمەسە 56 پايىزى عانا يگەرىلگەن.

جوعارىدا اتالعان بىرقاتار سالالارداعى ولقىلىقتار ينفرقۇرىلىم، جۇمىسپەن قامتۋ، ءبىلىم بەرۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ، قۇقىق بۇزۋشىلىق، سانيتارلىق تازالىق ماسەلەلەرىندە دە بار. اسىرەسە، وبلىس اكىمىنىڭ كوممۋنالدىق مەكەمەلەردەگى وڭتايلاندىرۋ جايتتارىنا كوڭىلى تولمادى.

«قالاعا قاراستى جوسالى، باقىرشا، توعانساي جانە اقتاس ەلدى مەكەندەرىندەگى شاعىن ورتا مەكتەپتەردە ءدارىس الاتىن 33 بالاعا 7 مۇعالىم جانە 12 شارۋاشىلىق قىزمەتكەرلەر قىزمەت كورسەتەدى. وسى 4 مەكتەپتى ۇستاۋعا بيۋدجەتتەن جىلىنا 14 ملن. تەڭگە جۇمسالادى. ال وسى بالالاردى جاقىن ەلدى مەكەندەردەگى مەكتەپتەرگە تاسىمالداسا 13 ملن. تەڭگە ۇنەمدەلەر ەدى. كوڭىل بولەتىن ماسەلە، 1100 ورىندىق امانگەلدى مەكتەبىندە 500 عانا وقۋشى وقيدى. وسىنداي جاعدايلار ب.ونتاەۆ، ج.تاشەنوۆ جانە قابىلساي مەكتەپتەرىندە دە ورىن الىپ وتىر. ال اققالا جالپى ورتا مەكتەبىنىڭ عيماراتى بوس تۇر»، - دەدى ج.تۇيمەباەۆ.

وتىرىستى قورىتىندىلاعان ايماق باسشىسى ارىس قالاسىنىڭ اكىمىنە سالىق سالۋ بازاسىن ۇلعايتىپ، بيۋدجەتتىك ەمەس ينۆەستيتسيالاردى تارتۋ باعىتىنداعى جۇمىستاردى ارتتىرۋدى تاپسىردى. سونىمەن قاتار، ول اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى جۇمىستاردى ارتتىرىپ، بوس جاتقان جەرلەردى قايتا اينالىمعا قوسۋدى، جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشۋدى، ءبىلىم وشاقتارىنداعى وقۋ-تاربيە جۇمىستارىنىڭ ساپاسىن ارتتىرىپ، قۇقىقبۇزۋشىلىق پەن قىلمىسكەرلىكتى ازايتۋ بويىنشا پارمەندى شارالار قابىلداۋدى جۇكتەپ، تاۋەلسىزدىك تويىن جوعارى دەڭگەيدە ۇيىمداستىرۋدى جۇكتەدى.

Abai.kz