قوناەۆقا ارنالعان ولەڭىم ۇرلاندى...
قۇرمەتتى رەداكتسيا! قىسىلعاندا جانىما دەمەۋ بولار دەگەن ۇمىتپەن سىزدەرگە سۇيىكتى وقىرماندارىڭىز رەتىندە حات جولداپ وتىرمىن.
نەدەن باستارىمدى دا بىلمەيمىن. «بىلاي ەتسەم، وگىز ولەدى، بىلاي ەتسەم، اربا سىنادىنىڭ» كەرى كەپ وتىر. سول ءۇشىن سىزدەردەن كومەك سۇراپ وتىرمىن.
مەن قاپشاعاي قالاسىنداعى د.ا.قوناەۆ اتىنداعى №1 قازاق ورتا مەكتەبىندە قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى پانىنەن ساباق بەرگەنىمە دە جيىرما جىلداي بولىپتى. بۇل مەنىڭ ەكىنشى ماماندىعىم. سەمەيدەن جۋرناليست بوپ كەلىپ، مۇعالىم بوپ كەتۋىمنىڭ دە وزىندىك سەبەپتەرى بار. ۇستازدىق پەن اقىندىقتى قاتار الىپ كەلە جاتقان جايىم بار. ۇلكەندى-كىشىلى 17 كىتاپتىڭ اۆتورىمىن.
ءوزىم ساباق بەرەتىن وسى قوناەۆ مەكتەبىنىڭ مۇراجايىنا كىرىپ كەلگەنىمدە ءبىر جاڭا كىتاپ پايدا بولعانىن بايقاپ، اشىپ قاراي باستادىم. كىتاپتىڭ اتى «ۇلى تۇلعانىڭ ۇلاعاتى» دەپ اتالاتىن اۋىر قوماقتى كىتاپ. د.ا.قوناەۆتىڭ 100 جىلدىعىنا ارناپ بالقاش ءوڭىرى شىعارعان كورىنەدى. «باقاناس 2012» دەپ تۇر تيتۋل بەتىنىڭ استىڭعى جاعىندا. ءوزىم دە د.قوناەۆتىڭ 100 جىلدىعىنا ارناپ «الىپ تۇلعا جانە ايدىندى قالا» اتتى پۋبليتسيستيكالىق جيناق جازعاندىقتان، نە جازدى ەكەن دەگەن قىزىعۋشىلىقپەن اقتارىپ قاراي باستادىم. سوڭىنا تامان، 336-بەتتە «اقىندار جىر ارنايدى ارداعىنا» دەگەن ايدارمەن اقىنداردىڭ ولەڭىن بەرىپتى. كەلەسى بەتتى اشىپ قالعانىم سول – تاباقتاي بوپ بولسىنبەكوۆ ساپارعازى دەگەن كىسىنىڭ سۋرەتى شىعا كەلدى. بۇل كىسى ءوزى باقاناس اۋىلىنان زەينەت جاسىنا شىققاننان كەيىن كوشىپ كەلگەن بولاتىن. يگى جاقسىلارمەن جاناسىپ، اكىمدەرگە، باسشىلارعا عانا ولەڭ ارناپ، ايتەۋىر ءوزىن تانىتۋعا تىرىساتىن. سونىمەن «قۋىرداقتىڭ كوكەسىن تۇيە سويعاندا كورەسىڭ» دەگەندەي، تاباقتاي سۋرەتتىڭ استىنا قاراعانىم سول ەدى، ماڭدايىمنان تەر بۇرق ەتە قالدى. الدەن ۋاقىتتا بارىپ ەسىمدى جيناپ، ولەڭدى وقي باستادىم. «قازاقتىڭ قوناەۆى» اتتى ءوزىمنىڭ ولەڭىم كوزىمە وتتاي باسىلدى. ءتىپتى تاقىرىبى مەن استىنداعى بەس شۋماق ولەڭدى دە تۋرا ءبىر ءسوزىن وزگەرتپەي بەرىپتى. بۇل ولەڭ 2002 جىلى قاپشاعاي قالاسىنداعى د.ا.قوناەۆتىڭ 90 جىلدىعىنا ارناپ قالادا العاش اشىلعان ەسكەرتكىش الدىندا وقىلعان مەنىڭ ولەڭىم بولاتىن. ۇجىمداعىلار: «وي، مىناۋ سەنىڭ ولەڭىڭ عوي. انا كىسى قالاي الىپ العان. كىتاپتىڭ بارىندە بار عوي. وقۋشىلار جاتقا بىلەدى. بۇنىڭ ءانى دە بار ەمەس پە؟!» - دەيدى جاپىرلاپ.
ينتەرنەتتەن تەلەفونىن تاۋىپ الىپ، كىتاپ شىققان باسپاعا تەلەفون شالدىم. كىلەڭ ورىستار. «Ihtelservice» باسپاحاناسىندا باسىلعان. 25.07.2012 قول قويىلعان. ولار: ء«بىز ەشتەمە بىلمەيمىز، بىزگە ەلەكتروندى نۇسقادا الىپ كەلگەن»، - دەيدى. زاڭگەرىمەن دە سويلەستىردى. ولار 2002 جىلدان بەرگى باسپاعا باسىلىپ كەتكەن، سارعايعان گازەتتەردەگى الگى قولدى بولعان ولەڭدى كورىپ، زاڭنىڭ مەن جاعىندا ەكەنىن، كىتاپتىڭ رەداكتورىنان تالاپ ەتەتىنىمدى ايتتى.
بۇل كىتاپتى شىعارۋعا ارنايى كوميسسيا قۇرىلعان:
بالقاش اۋدانىنىڭ اكىمى - ايتباي كوشكىمباەۆ;
بالقاش اۋدانىنىڭ اكىمىنىڭ ورىنباسارى: سايران سماعۇلوۆ;
«د.ا.قوناەۆتىڭ تۋعانىنا 100 جىل تولۋىنا ارنالعان» قوعامدىق قوردىڭ تەڭ توراعاسى – تۇرلانعازى ەسىمقۇلوۆ;
«د.ا.قوناەۆتىڭ تۋعانىنا 100 جىل تولۋىنا ارنالعان» قوعامدىق قوردىڭ تەڭ توراعاسى – ءلاتىپ نۇرتاەۆ;
بالقاش اۋداندىق «بالقاش ءوڭىرى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى كۇمىسبەك ەرباەۆ.
كىتاپتىڭ رەداكتورى دا كۇمىسبەك ەرباەۆ – دەپ كورسەتىلگەن.
مىنە، كورىپ وتىرسىزدار، وڭشەڭ سايدىڭ تاسىنداي، «سەن تۇر، مەن اتايىندار». ال ولاردىڭ ەشقايسىسى مەنىمەن پىسقىرىپ تا سويلەسكىسى جوق. ءبىر رەت تەلەفونىن كوتەرىپ، قىسقا عانا سويلەسۋگە جارادى. ءبىتتى، سودان كەيىن مۇلدەم ءوشىرىپ تاستادى. مەنىڭ تەلەفون ءنومىرىمدى تانىپ الدى عوي. بىرەۋى: «ەستىلمەيدى» دەپ قۇتىلدى، ەكىنشى رەت كوتەرمەيدى. جوندەرىن ايتىپ، «وسىنداي قاتە كەتىپ قالىپتى، كەشىرىم سۇراپ، گازەتىمىزگە تۇزەتۋ بەرەيىك» دەمەيدى. بىرەۋدىڭ تەلەفونىمەن زۆونداپ قالىپ ەم، كۇمىسبەك ەرباەۆ «كىم ەكەن؟» دەپ، جورعالاي جونەلدى. مەن ەكەنىن بىلگەن سوڭ، «الگى قاپشاعايلىق پا؟ تاتە، ماعان نەمەنە قىل دەپ تۇرسىز، مەن ساپارعازى اعايعا زۆونداپ ءبىلدىم، قىزى الدى، ول كىسى اۋىرىپ جاتىر، سويلەي المايدى، ال نە ىستەيسىز، بارىڭىز دا، سول كىسىنى تۇرعىزىپ، جاۋاپ الىڭىز، مەنىڭ باسىمدى قاتىرماڭىز» دەگەنى. الدىندا سويلەگەن ءسوزى باسقا بولاتىن. «مەن جۇما كۇنى قاپشاعايعا بارام، سىزگە جولىعام، ەكەۋمىز ساپارعازىعا بارىپ، ءتىپتى بولماسا، بالالارىنان بىلەمىز» دەگەن. ەندى ول كىسىنىڭ سويلەي المايتىن حالدە جاتقانىن ەستىپ العان سوڭ، ءسوزى دەرەۋ وزگەرىپ شىعا كەلدى. «ول كىسى ماعان مەدالىمەن، سۋرەتىمەن وسى ولەڭدى ءوز قولىمەن تاپسىرىپ: «مەنىڭ ولەڭىم، كىتاپقا باسىڭدار» دەپ الىپ كەلدى»، - دەدى. ول مۇمكىن بە، الدە باقاناسقا عانا تارالاتىن كىتاپ، التىنشاش قايدان كورەدى عوي دەيسىڭ، ساباقتان باس كوتەرە المايتىن مۇعالىم عوي، - دەدى مە ەكەن؟! كىم ءبىلسىن... ماعان ءبارى جۇمباق... راسىندا ول كىسى قاتتى ناۋقاس.
«التىنشاشتىڭ ولەڭى مەنىكى بوپ باسىلىپ كەتىپتى، ۇيات بولدى-اۋ»، - دەپ، مۇمكىن قىزىنا ايتتى ما ەكەن، دەگەن ويمەن «نۇرلى ولكە» گازەتىنىڭ ءجۋرناليسى ايجارىق كوپتىلەۋوۆتى ەرتىپ، ۇيىنە دە باردىق. ۇلكەن جەر ءۇيدىڭ قاقپاسى اشىق قالعان. شىلبىرىن سۇيرەتىپ، بوس جۇرگەن قاباعان يتىنە دە قاراماستان، ەسىگىن توقىلداتتىق. ەشكىم اشپادى. ناۋقاس كىسى ىشىندە ەكەنىن جۇرەگىم سەزەدى.
ەلگە تانىمال رەسپۋبليكالىق ء«بىلىم شاپاعاتى» گازەتىنىڭ 2011 جىلعى «زەردە» جۇلدەسىنە يە بولعان ولەڭىم بۇل.
«زەردە» سىيلىعى «ۇستازداردىڭ ۇستازى» ليريكالىق تولعاۋى ءۇشىن جۇمابەك قۋانىشبايۇلىنا، «قاپشاعاي تۋرالى ودا»، ولەڭدەر توپتاماسى ءۇشىن التىنشاش جۇمانقىزى جاقيانوۆا، قازاق ءتىلى-ادەبيەتى ءپانى مۇعالىمى قاپشاعاي قالاسى. (ينتەرنەتتەن الدىم)
1993 جىلى ءوزىم كوزىممەن كورىپ، دومبىرادا ءبىر شۋماق ولەڭمەن كيىز ۇيگە قۇرمەتپەن كىرگىزگەن ديمەكەڭە ارناعان ولەڭىم بۇل.
كەمەڭگەردىڭ 90 جىلدىعىنا ارناپ العاش قالاعا ەسكەرتكىش قويىلعاندا وقىلعان ولەڭىم بۇل.
د.قوناەۆتىڭ 100 جىلدىق مەرەيلى مەرەكەسىندە قالا اكىمى ءان جازدىرتىپ، ساحنادا شىرقالعان ولەڭىم بۇل.
شاكىرتتەرىم مانەرىمەن توگىلدىرىپ جاتقا ايتاتىن ولەڭىم بۇل.
قالا جايلى 4-5 كىتابىما ەنگەن ولەڭىم بۇل. ت. ب. تولىپ جاتىر.
ال، ساپارعازى بولسىنبەكوۆ اعامىز نەگە بۇلاي جاسادى ەكەن؟ اتتەڭ...
قالالىق سوتقا دا جۇگىنگىم كەلدى، ايتەۋىر ادىلدىگىن تابۋىم كەرەك قوي. بىراق، ارىم جىبەرمەدى. ول كىسى اۋىرىپ جاتىر عوي، ەل نە دەيدى؟. سولاي، ادىلدىك ىزدەپ ءجۇرمىن، ارىپتەستەرىم! سىزدەر نە ايتار ەكەنسىزدەر؟!
قاپشاعاي قالاسىنىڭ تۇرعىنى
جاكيانوۆا التىنشاشتان