ماعان جابىلعان جالا ءۇشىن اكادەميك مۇرات جۇرىنوۆ تا،  جالعان ات جامىلعان اۆتورسىماق «ادىلەت ەلەۋسىزۇلى» دا زاڭ الدىندا جاۋاپ بەرەدى. ويتكەنى،  مەنىڭ بۇل التى اكادەميكتىڭ حاتىنا مۇلدەم قاتىسىم جوق، بۇل حات تۋرالى ولاردىڭ بىرىمەن دە سويلەسكەن جوقپىن، ەشكىمگە قول قويدىرعان جوقپىن. 

365ينفو.كز سايتىندا  «الاڭداماڭىز، ايگۇل حانىم. اكادەميكتەردى ارانداتىپ وتىرعان كىم?» - اتتى  ناعىز ارانداتۋشى ماقالا كەشە ءتۇن جامىلىپ جاريالانىپتى. وندا وزىمە قاتىستى، جالا جابىلعان جەرلەرىن كەلتىرە كەتەيىن.

«… قر ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميكتەرى – ءا. حايدار، ر. سىزدىقوۆا، س. قيراباەۆ، ءو. ايتباەۆ، ش. سارىباەۆ جانە م. قويگەلدى باستاعان عالىمدار دا وسى ماسەلەگە قاتىستى ۇكىمەت باسشىسى ب .ءا. ساعىنتاەۆقا، مەملەكەتتىك حاتشى گ.ابدىحالىقوۆاعا، پرەزيدەنت اكىمشىلىگى باسشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى م. تاجينگە حات جازىپ، ول باسپاسوزدەردە جاريالانعان ەدى.

الايدا، ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى، اكادەميك مۇرات جۇرىنوۆتىڭ ايتۋىنشا، «قازاق ۇنى» پورتالىنىڭ پرەزيدەنتى، «اق جول» پارتياسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى قازىبەك يسا جانە ءاليا ەسىمدى كەلىنشەك س. قيراباەۆ، ءو. ايتباەۆ جانە ت.ب. عالىمدارعا وزدەرى دايىنداپ جاتقان حاتتىڭ مازمۇنىن باسقاشا ءتۇسىندىرىپ، جالعان ءتىزىم كورسەتىپ، ادەيى ۇيىمداستىرعان كورىنەدى» - دەپ سوعادى.

ودان سوڭ مەنىڭ اتىما «ارانداتۋشى» دەگەن «اتاقتى» تىركەپ قويىپ،  باسى جەتكەنشە اۋزىنا كەلگەنىن ايتىپتى «اۆتور»  «ادىلەت ەلەۋسىزۇلى» دەگەن جالعان ات جامىلعان بىرەۋ.

ءدال وسى سوزدەرى ءۇشىن   «365ينفو.كز»  سايتى دا، اكادەميك مۇرات جۇرىنوۆ تا،  جالعان ات جامىلعان اۆتورسىماق «ادىلەت ەلەۋسىزۇلى» دا زاڭ الدىندا جاۋاپ بەرەدى. ويتكەنى،  مەنىڭ بۇل التى اكادەميكتىڭ حاتىنا مۇلدەم قاتىسىم جوق، بۇل حات تۋرالى ولاردىڭ بىرىمەن دە سويلەسكەن جوقپىن، ەشكىمگە قول قويدىرعان جوقپىن.

ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى  ەرلان ساعاديەۆ ەندى ماڭدىتا الماعان ءبىلىم-عىلىم ماسەلەسىن جيىپ قويىپ، وسىنداي لاس ارەكەتكە كىرىسىپ كەتكەن بە، الدە مينيسترگە جاعىنىپ قالايىق دەگەن مينيسترلىكتىڭ كەڭسەسىن جاعالاپ جۇرگەندەردىڭ  «كەڭەسى» مەن «تىرلىگى» مە، ول جاعىن بىلە المادىق. بىردەن ء«دال سولاي» دەپ جازساق،  ۇلت مۇددەسى ءۇشىن جۇگىرىپ جۇرگەن ءبىز پاقىردى «ارانداتۋشى» ەتىپ،  كەرىسىنشە ءوزى ارانداتىپ وتىرعان  «اتاعىنان ات ۇركەتىن» اكادەميكتەن ايىرمامىز شامالى بولىپ قالار…

بىردەن اكادەميك ومىرزاق ايتبايۇلى اعاما حابارلاستىم.

– اعا، مەن سىزگە جوو-دان قازاق ءتىلى، ادەبيەتى پاندەرىنىڭ الىنىپ قالۋىنا بايلانىستى  اشىق حات جازعان  التى اكادەميكتىڭ حاتى تۋرالى سويلەستىم بە؟  مۇرات جۇرىنوۆ اعامىز «قازىبەك يسا جانە ءاليا ەسىمدى كەلىنشەك س. قيراباەۆ، ءو. ايتباەۆ جانە ت.ب. عالىمدارعا وزدەرى دايىنداپ جاتقان حاتتىڭ مازمۇنىن باسقاشا ءتۇسىندىرىپ، جالعان ءتىزىم كورسەتىپ، ادەيى ۇيىمداستىرعان كورىنەدى»-دەپ  ايتىپتى.

– جوق، مەن مۇرات جۇرىنوۆقا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ ءرولىن ارتىرۋ تۋرالى زيالىلاردىڭ كونستيتۋتسيالىق رەفورما جونىندەگى كوميسسياعا جولداعان اشىق حاتى بويىنشا سەنىڭ حابارلاسقانىڭدى ايتتىم.  سونى سۇراپ وتىر ەكەن دەپ ويلادىم. ول التى اكادەميكتىڭ حاتى بويىنشا ماعان بەلگىلى عالىم (اتىن اتادى ق.ي.)  حابارلاسىپ، مەن ول ماسەلەنى  قولداپ، قولىمدى قويىپ بەردىم عوي.

«365 ينفو» سايتىندا «اكادەميا پرەزيدەنتى ەسىمدەرى اتالعان اكادەميكتەر ءۇشىن كەلەڭسىز، ءتىپتى، زاڭ بۇزۋشىلىق ارەكەت بولدى دەپ ەسەپتەيدى» - دەيدى ادىلەت ەلەۋسىزۇلى دەگەن بىرەۋ.  ال ايگىلى عالىم، ۇعا اكادەميگى، حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» قوعامىنىڭ پرەزيدەنتى  ومىرزاق ايتبايۇلى وزىنە مەن ەمەس، باسقا  ادامنىڭ  حابارلاسقانىن  جانە ء«يا، مەن ءوز قولىمدى قويدىم» دەپ وتىر…  ارينە، مەنىڭ بۇل حاتقا قاتىسىم جوق بولعاندىقتان ءارى قاراي تارقاتپاي-اق قويايىن. ەرتەڭ-اق اقيقات ايتىلادى. ۇلت مۇددەسىن ۇمىتىپ، ماسەلەگە قاتىسى بولماسا دا، جانامالاي شاۋىپ، تۇگەل ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭ ادۆوكاتتارىنا اينالىپ كەتكەن «عالىمداردىڭ» دا بەت پەردەسى اشىلادى…

اكادەميك-عالىم سەرىك قيراباەۆ اعامىز ءومىرى تەلەفون سوعىپ، سويلەسىپ كورمەگەن ادامىم بولعاندىقتان، تەلەفونىن تاۋىپ الىپ، قوڭىراۋ سوقتىم. بىراق حابارلاسا المادىم.

دالەل-دايەكسىز ءسوزى ارقىلى بارىنە كىنالى بولىپ وتىرعان مۇرات جۇرىنوۆ اعاما دا تەلەفون شالىپ، الا المادىم.

سوندىقتان، مەن قر ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىن باسقارىپ وتىرعان اكادەميك مۇرات جۇرىنوۆ اعامىزعا مىناداي ساۋالدار قويعىم كەلەدى. :

– ءسىزدى اكادەميك باسىڭىزبەن، دالەلسىز،  جاڭىلىس ايتىلعان جالعان ءسوزدى جانىڭىزدى سالىپ  تاراتىپ وتىرۋىڭىزعا نە ءماجبۇر ەتتى؟

«اناۋ ايتتى-مىناۋ ايتتى» -دەگەن قارابازاردا عانا بولاتىن  قارابايىرلىق  ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىن باسقارىپ وتىرعان اكادەميك اعامىزعا لايىق دەپ ويلايسىز با؟

مەن شەتەل اسىپ كەتكەم جوق، اللاعا شۇكىر، امان-ەسەن ءجۇرىپ جاتىرمىن، ءبىر اۋىز حابارلاسىپ ءبىلىپ الۋىڭىزعا نە كەدەرگى بولدى؟

«ادىلەت» دەگەن اتتى جامىلىپ وتىرعان «ادىلەتسىز» ەلەۋسىزۇلى ەلەۋسىز قالعىسى كەلىپ، ءبىردى -بىرگە سوعىپ لاعىپ، تاسادان تاس اتىپ وتىر. ەشقانداي دالەلسىز، ماعان حابارلاسپاي، اكادەميك جۇرىنوۆتىڭ  جاڭىلىس ەستىگەن جالعان ءسوزىن جالاۋلاتىپ الىپ، «ناعىز ارانداتۋشى» بولىپ وتىرعان ول «اۆتورسىماق»  زاڭ الدىندا جاۋاپ بەرەدى. بازارداعى ايەلدەردەي، «اناۋ ايتتى، مىناۋ ايتتى» دەپ، بايبالام سالىپ وتىرعان ونىڭ شىن اتى-ءجونىن انىقتاپ، جامىلعىسىن اشامىز. ونىڭ ماعان نەگە حابارلاسپاعانىن جاقسى ءبىلىپ وتىرمىن. ەگەر ماعان حابارلاسسا، مەنىڭ مينيستر ساعاديەۆكە قارسى جازعان ول التى اكادەميكتىڭ حاتىنا التى الاسى، بەس بەرەسىم جوق، مۇلدە قاتىسسىز ەكەنىم انىقتالىپ قالادى عوي. ال بۇلارعا ونداي شىندىقتىڭ كەرەگى جوق.  ولارعا  تەك «قازاق ءۇنى» ۇلتتىق پورتالى مەن  قازىبەك يسانى قارالاۋ، «ارانداتۋشى» اتاندىرۋ كەرەك بولىپ تۇر.

بۇل «تيسە-تەرەككە، تيمەسە-بۇتاققا» دەپ سىلتەگەن «ادىلەت»  دەگەن جالدامالى ء«جۋرناليستىڭ» «سىلتەمە» دەگەندى بىلمەيتىن، جۋرناليستيكادان  ماقۇرىم ەكەنى كورىنىپ تۇر. «قازاق ءۇنى» پورتالىندا جاريالانعان ماقالالاردىڭ قاي سايتتان الىنعانى تۋرالى سىلتەمەدەن  حابارى جوق، ساۋاتسىز ەكەنى انىق. بۇل «365 ينفو.كز» سايتىنا دا قاتىستى ايتىلعان ءسوز.

جالاقورلار ايتقانداي، ەگەر ءبىزدىڭ ويىمىز ارانداتۋ بولسا، ءبىز ءبىلىم ءمينيسترى ەرلان ساعاديەۆتىڭ رەسمي بەينە-جاۋابىن ەڭ الدىڭعىلاردىڭ ءبىرى بولىپ جاريالار ما ەدىك؟ ءبىز ەكى تاراپتىڭ دا پىكىر-ۇستانىمدارىن ەلگە قاتار بەرىپ، جەتكىزىپ وتىرمىز. ۇلتتىق تەستىلەۋگە قاتىستى رەداكتسياعا ۇلتتىق تەستىلەۋ ورتالىعىنان رەسمي جاۋاپ كەلدى. ونى دا باستىق. سوندا ءبىزدىڭ قاي جەرىمىز ارانداتۋشى!

قايران، قازاقتىڭ ماڭدايىنا بىتكەن قايسار عۇلاما قانىش ساتباەۆتار قازىعىن قاققان قاسيەتتى ۇلتتىق اكادەميامىز كىمدەردىڭ قولىنا تۇسكەن؟   مۇرات جۇرىنوۆ اعامىز جاسى كەلىپ،  جاڭىلىس ەستىپ، جاڭساق سويلەي باستاسا، ۇلتتىق اكادەميا سەكىلدى اسا جاۋاپتى عىلىم ورداسىنا جابىسىپ قالماي، جاستاۋ عالىمدارعا تىزگىندى تاپسىراتىن كەزى الدەقاشان جەتكەن ەكەن-اۋ دەپ ويلادىق…

P.S.  بۇگىن ءبىزدىڭ «قازاقۇنى» ۇلتتىق پورتالىمىزعا حاكەرلىك شابۋىلدار جاسالىپ،  كۇندىز جابىلىپ قالدى. داۋىلدىڭ قايدان سوققانىن سەزىپ وتىرساق تا، دالەلىمىز بولماعان سوڭ، ۇندەمەي وتىرمىز. ايتپەسە،  دالەلسىز سوعا بەرەتىن اكادەميك پەن «ادىلەتسىز»  «اۆتوردان»  ايىرمامىز نە؟

قازىبەك  يسا

Abai.kz