بۇگىن استانادا وتكەن جيىندا  قر ينۆەستيتسيا جانە دامۋ ۆيتسە-ءمينيسترى البەرت راۋ قازاقستان حالقىنىڭ بىرىڭعاي زەينەتاقى جيناعىنان تاعى 50 ميلليارد تەڭگە الىناتىنىن ايتتى. سويتسەك ول اقشا تەمىرجول سالاسىن دامىتۋعا جۇمسالادى ەكەن. نارىقتاعى پايىزدىق مولشەرمەن ينۆەستيتسيا تۇرىندە جۇمسالاتىن قارجىعا ۇلتتىق بانك ماقۇلدىعىن بەرگەن-ءمىس. باسى بالەدەن ارىلماعان ۇلتتىق بانكتىڭ باسقارما كەڭەسى وسىلاي دەپتى.

جاقىندا عانا قازاقستاندىقتاردىڭ زەيناتاقى قورىنا جاۋاپتى ۇلتتىق بانكتىڭ بىلىعىنان كەيىن قوعامدىق كەڭەس قۇرىلىپ، ونىڭ تىزگىنىن دوسىم ساتپاەۆ مىرزا ۇستاعان.

ءبىز البەرت راۋدىڭ رەسمي مالىمدەمەسىنە قاتىستى قوعامدىق كەڭەستىڭ توراعاسى، ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆتىڭ پىكىرىن بىلدىك.

- دوسىم اعا، ءسىز جاقىندا عانا وسى قوعامدىق كەڭەسكە توراعا بولدىڭىز. بىلۋىمشە، قوعامدىق كەڭەستىڭ قۇزىرەتى شامالى...

- ءوزىڭىز بىلەسىز، قوعامدىق كەڭەسكە توراعا بولعانىما بار بولعانى 1 اپتا. ءبىز، ءتۇرلى سالانىڭ ماماندارىنان جينالعان وتىزعا شاقتى ادام بىرىنشىدەن كونسۋلتاتيۆتى جۇمىستارمەن اينالىسامىز. ءبىز ۇلتتىق بانكتىڭ، مينيسترلىكتىڭ جۇمىستارىن باقىلاپ، ونىڭ اشىق ءارى جاريا تۇردە جۇرگىزىلگەنىن تالاپ ەتەمىز.

- بۇگىن ۆيتسە-مينيستر مىرزا زەينەتاقى قورىنان 50 ميلليارد تەڭگە الۋعا قۇلشىنىپ وتىرعانىن كورسەتتى. بۇعان نە ايتاسىز؟ 

- ۆيتسە-مينيستر راۋ مىرزا بۇگىن بىرىڭعاي قوردان 50 ميلليارد تەڭگە الىناتىنىن جانە ونىڭ تەمىرجول سالاسىن دامىتۋعا جۇمسالاتىنىن ايتتى. بۇعان ءبىز، قوعامدىق كەڭەس قارسى پىكىر ايتتىق. ءيا، ءبىز قارسىمىز. سەبەبى، تەمىرجول سالاسىن سۋبسيديالاۋدىڭ وزگە دە جولدارى بار. ال جاڭا عانا ماعان قر ينۆەستيتسيا جانە دامۋ ءمينيسترى حابارلاسىپ، ورىنباسارىنىڭ مالىمدەمەسىنە قاتىستى پىكىرىن ايتتى. كەشىرىم سۇرادى. بۇل ءبىزدىڭ كەڭەستىڭ مالىمدەمەسىنە جوعارعى جاقتان رەاكتسيا بار ەكەنىن بايقاتتى. ءبىز بۇل پروتسەسستەردىڭ اشىق ءارى جاريا تۇردە ءوتۋىن تالاپ ەتەمىز.

- دوسىم اعا، قوعامدىق كەڭەس جاڭاعى ۇكىمەتتىڭ باستاماسىن كەرى قايتارا الا ما؟

- ءبىز زەينەتاقى قورىنداعى قارجىعا قاتىستى بارلىق پروتسەسستەرگە باقىلاۋشى رەتىندە قاتىسامىز. ۇكىمەت تە، ۇلتتىق بانك تە، قوعامدىق ۇيىمدار دا بىزبەن ساناسۋى ءتيىس. ءبىز حالىقتىڭ وكىلىمىز.. بۇل بولاشاق زەينەتكەرلەردىڭ اقشاسى. بۇل قازىرگى زەينەتكەرلەردىڭ اقشاسى. سوندىقتان، بۇلاي بەتالدى اقشا الىنباۋى ءتيىس.

- جاڭاعى ءسوز بولعان 50 ميلليارد تەڭگە ينۆەستيتسيا رەتىندە قولدانىلادى دەدى. ۇكىمەت ءا، دەسە بولدى، زەينەتاقى قورىنا اۋىز سالۋدى ادەتكە اينالدىرىپ العانداي كورىنەدى. جوبالارىن قولداۋدىڭ وزگە ءادىسى جوق پا؟

- بار. بولعاندا قانداي؟!. ءبىر دۇنيەنى مويىنداۋ كەرەك. زەينەتاقى قورى مەن ۇلتتىق بانك بۇگىنگى جاعدايدا ۇكىمەتتىڭ ءاميانى سەكىلدى. حالىق تا اقىماق ەمەس قوي. ينفلياتسيا بار، دەۆالۆاتسيا بار. جوبالاردىڭ ءوزىن-ءوزى اقتاماۋى بار. ءبىر سوزبەن ايتقاندا تاۋەكەلى كوپ.

- مىسالى...

- زەينەتاقى قورىن باسقارۋدىڭ سينگاپۋرلىق ءادىسىن مىسالعا كەلتىرەر ەدىم. قازىر قازاقستاننىڭ زەينەتاقى قورىنداعى قارجى حالىقتىڭ ەمەس، جەكەلەگەن كومپانيالار مەن جوبالارعا سۋبسيديا تۇرىندە ۇكىمەتتىڭ مۇددەسىنە جۇمسالىپ جاتىر. ال سالىمشىلار ءوز قارجىلارىنا باقىلاۋ جاساي المايدى. سوندىقتان، ءبىز سينگاپۋردىڭ جۇيەسىن قولدانىسقا ەنگىزۋدى ۇسىنامىز. ول دەگەنىڭىز – زەينەتاقى قورىنىڭ 3 ءتۇرىن ەنگىزۋ. ءبىرىنشىسى – كادۋىلگى قور. ياعني زەينەت قورى. ادامداردىڭ زەينەت جاسىنا كەلگەندە الاتىن اقشاسى. ەكىنشى – تۇرعىن ۇيگە ارنالعان قور. بىزدە قازىر قانشاما قازاقستاندىق پاتەردەن پاتەرگە تەنتىرەپ ءجۇر. بۇل پروبلەمانى شەشۋدە وڭتايلى بولماق. ءۇشىنشى – مەديتسينالىق  قور. كەز-كەلگەن توتەنشە جاعدايدا سالىمشى ءوزىنىڭ قورداعى قارجىسى ەسەبىنەن ەمدەلۋگە مۇمكىندىك جاساۋ. قازىر ايتا كەتەيىك، ءتۇرلى سال اۋرۋلارى نەمەسە كۇردەلى وتا جاسالۋى ءتيىس جاعدايلار كوپتەپ كەزدەسىپ جاتىر. ولاردىڭ ەم اقىسىن تولەۋگە مۇمكىندىكتەرى جوق. ال مەديتسينالىق قور بولعان جاعدايدا – الگى پروبلەمالاردى شەشۋگە ابدەن بولاتىن ەدى.

- بۇل قانشالىقتى ءتيىمدى؟ سەبەبى، ءوزىڭىز ايتقانداي، سالىمشىلار، ياعني ءسىز بەن ءبىز ول قورداعى قارجىنا باقىلاي المايمىز عوي.

- مىنە، سوندىقتان ءبىزدىڭ قوعامدىق كەڭەس قۇرىلدى. راس ايتاسىز، ءبىزدىڭ ۇلتتىق بانك پەن ۇكىمەتكە جولدانعان ۇسىنىسىمىزدا – تۇرعىنداردىڭ، سالىمشىلاردىڭ زەينەتاقى قورىنداعى قارجىنى جارتى سوماسىن ۋاقىتىنان بۇرىن شەشىپ الۋ قۇقىعىن بەرۋ بولدى. بۇل دەگەنىڭىز، كەز-كەلگەن توتەنشە جاعدايدا، سالىمشىلارعا شوتتارىنداعى قارجىنىڭ جارتى بولىگىن يگەرۋگە  مۇمكىندىك جاساۋ.  ەگەر وسى مەحانيزمدەردى قولدانىسقا ەنگىزسە كەيبىر ماسەلەلەر شەشىمىن تابارى ءسوزسىز. ايتپەسە، قانشا ادام پەنسياعا شىقپاي جاتىپ قايتىس بولىپ جاتىر. ومىرلىك بەينەتىنىڭ زەينەتىن كورمەي مارقۇم بولىپ جاتقانداردىڭ قارجىسى سۇراۋسىز قالماۋى كەرەك. قاتاڭ بولسا دا سولاي. زەينەناقى قورىنداعى اقشانىڭ يگىلىگىن تەك ۇكىمەت كورمەۋى ءتيىس قوي. سوندىقتان، ءبىز ءوز ۇسىنىس، تالاپتارىمىزدى ءالى دە ايتاتىن بولامىز. ازىرشە، ءبىز باقىلاۋشىمىز.

- دۇرىس ايتاسىز، اعا. ۋاقىت ءبولىپ، پىكىر بىلدىرگەنىڭىزگە راقمەت. ىستەرىڭىزگە ساتتىلىك.

- سىزدەرگە دە راقمەت.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz