سادىق سماعۇلوۆ. قۇلاننىڭ ابجىلانى (ەسكە الۋ)
ءابجىلاننىڭ اتاسى جاقايىم جارىقتىق ادۋىندى كىسى بولسا كەرەك. العاشقى ۇلدارى قوي اۋىزىنان ءشوپ المايتىن جۋاس بولىپ «اس ءىشىپ، اياق بوساتار» بولىپ وسكەنىنە كوڭىلى تولماي ءجۇرىپ ەكىنشى رەت ۇيلەنگەندە تۋعان ۇلىنىڭ اتىن قۇلان قويىپتى. ونىسى قۇلانداي اساۋ، ءوز جەمىن ءوزى تاۋىپ جەيتىن تۇياقتى بولىپ وسسە ەكەن دەگەن تىلەكتەن تۋسا كەرەك. قۇلان وسە كەلە تەڭدەسى جوق تەنتەك، ۇر دا جىق بەرسە قولىنان، بەرمەسە جولىنان الاتىن، مال تاپقىش، الىمدى جىگىت بولىپ ءوسىپتى. نوقتاعا باسى سىيماي جۇرگەن كەزدە اكەسى ونى ۇيلەندىرىپ، تۇڭعىش نەمەرەسىنىڭ اتىن ءابجىلان قويىپ، ەل جۇرتىن تاڭداندىرىپتى. قۇلاننىڭ مىنەزىن، ءىس ارەكەتتەرىن ىشتەي ۇناتىپ، ەلدىڭ «ارىزىمەن» دۇشپان كوزى قىلىپ ۇرىسقان كەزدە، ۇستىنە تون جاۋىپ قويىپ ۇراتىنىن ەل جىر قىلىپ ايتاتىن. قۇلاننان تۋعان ءابجىلان دا جاقايىمنىڭ كوڭىلىنەن شىعىپ، ۇر دا جىق بولماسا دا وقۋعا زەرەك، العىر بولىپ وسەدى. ءوز اتىن «اتام قويعان ات» دەپ ماقتان تۇتاتىن. لاۋازىمى ءوسىپ قىرىقتىڭ بەسەۋىنە كەلگەندە جاڭا جولداستارمەن ارالاس اياسى كەڭەيىپ، ورتالىق كوميتەت، وبلىستىق كوميتەتتەرگە شىعا باستاعاندا ءابجىلان «ابەكە» بولدى. باسقالار ء«بىر باسقا ءبىر قۇلاق جەتەدى» دەپ ءبىر ينستيتۋتتى مىسە تۇتىپ جۇرگەندە، ءبىزدىڭ ابەكەڭ ەكى ينستيتۋتتىڭ ديپلومىن يەلەندى. باسشىلاردىڭ كوزىنە ەرتە ىلىگىپ، ۇيىمداستىرعىش قابلەتىمەن تانىلىپ، ەلدى وزىنە تارتا بىلگەن ەسىل ەر ەدى ول.
قايىرلى بولسىن قازاسى،
ءابجىلانداي دوسىمنىڭ.
ءومىر ءسۇردى جالت ەتىپ،
جارقىلىنداي جاسىننىڭ.
ورتامىزدا ءجۇرۋشى ەدى،
جۇك تاستاماس نارداي بوپ.
وزا شاۋىپ بايگەدەن،
قاتارىنىڭ الدى بوپ.
جاستىق شاقتىڭ ەسكەرتكىشى،
بايتەرەگى سەن ەدىڭ.
كومسومولدى باسقارىپ،
نە ەكەنىن كورسەتتىڭ،
جالىندى جاستىق جىگەردىڭ.
سەكسەننەن جاسىڭ اسقاندا،
ءومىر سىيماي ولشەمگە،
ينسۋلتتەن بولىپ اجالىڭ،
قايىرىلماس قازا كەلگەندە،
باقۇلداسپاي دا، كەتتىڭ-اۋ،
دوستارىڭمەن جان سىرلاس.
«دوسىڭىز وزدى ومىردەن»،
دەگەن داۋىسى مۇراتتىڭ،
قۇلاققا ءتيدى تۇرپىدەي.
كەمپىرىمدى دە جىلاتتىڭ،
كوزىنەن جاس شىعارىپ.
كۇن تۇتىلعان كۇن بولدى،
جارىق دۇنيە مۇنارتىپ.
اۋىسقاننىڭ كوز جاسى،
تىيىلمادى مولتىلدەپ.
قاشىپ قۇتىلماس ولىمنەن،
ماعان دا كەلدى كەزەك دەپ.
توپىراق سالار كورىمە،
ءابجىلانىم ءولدى دەپ.
اراداعى وكپە ناز،
ءبىر-اق كۇندە ءسوندى دەپ.
ءسوز سويلەۋشى ەڭ توگىلىپ،
ارمانمەن اسقاق، ۇمىتپەن.
نە دەگەن اۋىر اجالىڭ،
قاۋساتىپ كەتتىڭ قايعىڭا،
جان دۇنيەسىن ادامنىڭ.
الىستا ءجۇرىپ وزىڭنەن،
بۇل قالاي دەپ سەنبەدىم.
مۇحيتتى جاساپ مۇنايدان،
جۇزگىزەمىن دەپ ەدىڭ.
ءتاتتى ءازىلىڭ ءبىر قاقپاي،
ەندى قايتىپ ەستىلمەس.
جاقسى ىستەرىڭ جارقىراپ،
سايراپ تا جاتىر ىزدەرىڭ.
وسى جازار جوقتاۋدى،
سول ىزدەرىڭنەن ىزدەدىم.
عاجاپ ەڭ دوسىم، عاجاپ ەڭ،
باعىنا تۋعان دوستىقتىڭ.
جاستارعا قويدى باققىزىپ،
توسىنە وردەن تاققىزدىڭ.
قىزدارعا ايداتىپ تراكتور،
جەلكىلدەتتىڭ تۇلىمىن.
جىگىتتەرشە كيىنىپ،
جەلكەگە ءتۇيىپ بۇرىمىن.
قازاقتاعى قوي سانىن،
ەلۋ ميلليونعا جەتكىزىپ،
ورگىزەمىن دەپ ەدىڭ.
مۇحيتتى جاساپ مۇنايدان،
جۇزگىزەمىن دەپ ەدىڭ.
مۇحانۋرا، كامسومول،
شاكري مەن ءلاززات،
سول كەزدە كەلدى ومىرگە.
كوڭىلىڭ ءوسىپ جۇمىسپەن،
ءجۇرۋشى ەڭ ۇقساپ سەرىگە.
تۇكبەرمەسىڭ، سۇيگەنىڭ،
سەنە الماي قالدى ولىمگە،
ۇلگەرمەدىم دەپ تىلدەسىپ.
كوزىنىڭ جاسىن تيا الماي،
جەتىمسىرەپ قالعانداي،
اجالىڭمەن كۇرەسىپ.
نەمەرەلەرىڭدى يىسكەپ،
ماۋقىڭدى دا باسپادىڭ.
«اتا» دەگەن داۋىسىنا،
قۇشاعىڭدى اشپادىڭ.
ەرتەرەك كەلگەن اجالدىڭ،
جالىنان مىقتاپ ۇستاپسىڭ.
لاۋازىمىڭ ەرتە ءوستى،
شارۋاشىلىقتى مەڭگەرىپ.
«مينيسترلىكتى» باسقاردىڭ،
ءتۇن ۇيقىڭدى ءتورت ءبولىپ.
شوپاندار اۋىلىن ارالاپ،
جاعدايىن ويلاپ قارتتاردىڭ،
تەلەۆيزور كورسەتۋ،
بولىپ سەنىڭ ارمانىڭ.
47 قورا سالدىردىڭ،
قۇمنىڭ ءتوسىن جارىلقاپ.
يليچ شامىن جاققىزدىڭ،
ەل قارادى تاڭىرقاپ.
ارتەزيان بۇلاق اعىزدىڭ،
ادامعا دا، مالعا دا.
دالاداعى جەز كيىك،
اقبوكەن مەن قۇسقا دا.
دالا ءتوسىن جىرتقىزىپ،
ارپا، بيداي ەككىزدىڭ.
ەل بايلىعى دەگىزىپ،
قامباسىنا وتاننىڭ،
ميلليون پۇتتان توككىزدىڭ.
مولشىلىققا جەتكىزىپ،
اق ماي مەنەن قىزىل ەت،
ارزان ناندى جەگىزدىڭ.
قاساقانا قالجىڭعا،
ىستىمىن دەپ ىسقىردىڭ.
كوڭىل قوشى كەلگەندە،
باعىن دا اشىپ ءان جىردىڭ،
دوس كوڭىلىن تابۋشى ەڭ.
ءتۇر-ءتۇرىن ايتىپ قالجىڭنىڭ.
كۇرت وزگەردى سەنەن سوڭ،
دۇنيە استان كەستەڭ بوپ.
جەڭىلمەگەن بەس جىلدا،
مۇزداي قۇرسانعان نەمىستەن.
تالقان بولدى تالاپاي،
ءۇش شولمەكتەس ەلتسيننەن.
ەگەمەندىك الدىق، ەركىندىك،
كەڭگە جايىپ قاناتتى.
ارمانى دەپ بابانىڭ،
سويلەگەن ءسوزىڭ قازاقتىڭ
كوكىرەك، كوزىن وياتتى.
امال بار ما، قۇدايعا،
قوراڭ قالدى شاشىلىپ،
ۇيلەرىڭ قالدى قاڭىراپ.
قويلارىڭ كەتتى قاساپقا،
جەلگە ۇشقانداي جوعالىپ.
اۋىل توزىپ، ەل توزىپ،
نەگە سونشا سورلادىق.
مۇنايعا دا جۇزبەدىك،
كەلىمسەكتەرگە جەم بولىپ.
بايلىعىمىز شاشىلىپ،
بايۋ جولىن بىلمەدىك،
اتاق ءۇشىن الىسىپ.
باسقانى كوزگە ىلمەدىك.
ارتەزيان قالدى سۋالىپ،
اڭدارىڭ قالدى اڭىراپ.
تىرىلەر باسىن قوسقاندا،
قالجىڭداسار سەن جوقسىڭ،
ساعىنىسىپ توسكە الىپ.
ماڭدايىنا ۇلى ەلدىڭ،
سىيماي كەتتىڭ ارىسىم.
«ابەكەڭ» بولىپ قالدىڭ سەن،
«جىلانىڭ» ءوشىپ اڭىز بوپ.
ەل ەسىندە ەسىمىڭ،
التىنمەنەن جازىلىپ.
سەن تۋىپ ەڭ قۇلاننان،
ەل جۇرتىڭنىڭ باعى ءۇشىن.
جاتقان جەرىڭ جايلى بوپ.
جۇماق شامى جاعىلسىن.
Abai.kz
