ءبىرتۋار
زيالىلىقتىڭ بەلگىسى بارلىق ءىس-ارەكەتىنەن كورىنىپ تۇراتىن ادامدار بار. رابايدا ءبىر تۋاتىن ونداي تۇلعامەن سىرلاس بولۋ - پەندە بالاسى ءۇشىن زور باقىت. ول ادامدى ءار كورگەن سايىن جانىڭ جىلىپ، ءار سويلەسكەن سايىن، ويلاماعان جەردەن رۋحاني ولجانىڭ كەنىشىن تاپقانداي كوڭىلىڭ مارقايىپ قالادى.
كۇنى كەشە عانا دۇنيەدەن ءوتىپ، جامباسى ءالى قارا جەرگە تيە قويماعان گەراعاڭ – گەرولد بەلگەر مەن ءۇشىن سونداي اسىل جانداردىڭ ءبىرى بولدى. مەن ماڭگىلىك مەكەنىنە كەتىپ بارا جاتقان وسى ءبىر اياۋلى جانمەن سىرلاسقان كەزدەرىمنىڭ قاس-قاعىم ءساتىن دە ۇمىتا المايمىن. كەشەدەن بەرى سولاردىڭ ءبارى ەسىمە ءتۇسىپ، كوڭىلىم بۇزىلدى. جۇرەگى قازاق دەپ سوققان ءبىر ادەمى ساۋلە ماڭگىلىككە ءسونىپ، ەندى ونىڭ ەلەسى عانا قالعانداي كوز الدىمدا.
توقسانىنشى جىلدارى «اق جاۋىن» اتتى تۇڭعىش كىتابىم جارىق كوردى. زاماننىڭ قيىن كەزى ەدى. مەملەكەتتەن قالاماقى سۇراماق تۇگىل، كىتابىمىزدىڭ شىققانىنا ءماز-ءمايرام بولدىق. شىنىمدى ايتسام، مارقۇم زەينوللا سەرىكقاليەۆتىڭ العىسسوزىمەن شىققان سىن كىتابىم تۋرالى بىرەۋلەردىڭ جاقسى پىكىر ايتاتىنىنا اسا سەنىمدى ەمەس ەدىم. بىراق وعان اسا قاتتى ءمان دە بەرە قويعان جوقپىن. ەڭ باستىسى – كىتابىم جارىق كوردى. مەن ول فاكتىنى ادەبيەت مايدانىنداعى ەڭ العاشقى جەڭىسىم رەتىندە قابىلدادىم.
ءبىر كۇنى كەشكە ىلعي دا جاستارعا جاناشىر بولىپ جۇرەتىن زەينوللا سەرىكقاليەۆ اعام حابارلاستى. از-كەم اماندىق ساۋلىقتان سوڭ:
- سەنىڭ كىتابىڭ تۋرالى «كنيگوليۋب» گازەتىندە ورىس تىلىندە ءبىر جاقسى ماقالا شىقتى، وقىدىڭ با؟- دەپ سۇرادى.
- جوق، اعا. وقىماق تۇگىل ەستىگەن دە جوقپىن. كىم جازعان ەكەن؟
- اۆتورى جازىلماپتى. بىراق ماقالا وتە جاقسى، جان-جاقتى تالدانىپ جازىلعان.
سول كۇنى الماتىنى شارلاپ ءجۇرىپ، ارەڭ دەگەندە «كنيگوليۋب» گازەتىن تاۋىپ الدىم. گازەتتىڭ تۇتاس ءبىر بەتىنە شىققان ماقالا كوزىمە وتتاي باسىلدى. «پەرۆايا كنيگا كريتيكا». سىن كىتابىما جاقسى باعا بەرىلىپتى. ەندى ونىڭ ءبارىن ايتىپ بەرسەم، تىم قاتتى ماقتانىپ كەتكەندەي بولارمىن.
قانشا سۇراستىرسام دا، مەن وسى ماقالانى كىمنىڭ جازعانىن ۇزاق ۋاقىت بىلە الماي ءجۇردىم. ءبىراز جىل وتكەننەن كەيىن راديوداعى جۋرناليستىك قىزمەتىمە بايلانىستى گەراعاڭنان سۇحبات الۋعا تۋرا كەلدى. ول كىسىنىڭ جازعان دۇنيەلەرىمەن جاقسى تانىس بولعانىممەن، ءبىرىنشى رەت كەزدەسۋىم. اكەمنىڭ سوناۋ ءبىر جىلدارى گەراعاڭ تۋرالى وچەرك جازعانىن جاقسى بىلەتىنمىن.
وتە ۇقىپتى ادام ەكەن. جۇمىس ىستەيتىن ءار مينۋتى ەسەپتەۋلى. تۇسكى ساعات ۇشتە ءبىر ساعات ۋاقىتى عانا بار ەكەنىن الدىن الا ەسكەرتتى. بەلگىلەگەن ۋاقىتىندا ۇيىنە كەلدىم. قىرىق مينۋتتاي سويلەستىك، اڭگىمەسىنىڭ ءبارىن ديكتوفونعا جازىپ الدىم. ويىنداعىسىن بۇكپەي، اشىق ايتادى. كەيدە اڭگىمەسىنىڭ اراسىنا يۋمور ارالاستىرىپ، كۇلدىرىپ الادى. قوشتاساردا ول مەنەن:
- ايتپاقشى، سەنىڭ كىتابىڭ تۋرالى «كنيگوليۋبتا» شىققان مەنىڭ ماقالامدى وقىدىڭ با؟ – دەپ سۇرادى.
- وقىدىم، گەراعا. سونى ءسىز جازىپ پا ەدىڭىز؟ - دەپ قاتتى ۇيالعاننان گەراعامدى قۇشاقتاي الىپپىن، تاڭدانىسىمدى جاسىرا الماي...
ەندى، مىنە، سول قامقورشى اعامنان ماڭگى ايرىلعانىما سەنە الماي وتىرمىن. ەي، جالعان دۇنيە-اي!
امانگەلدى كەڭشىلىكۇلى
نەمىس بوپ تۋىپ، قازاق بوپ ءولدىڭ
(گەراعانىڭ قازاسىنا)
حالىققا ابىز بوپ،
وي-تولعاعىن ايتقان،
قازاققا اۋىز بوپ،
ايتا الماعانىن ايتقان
اسىل ويدىڭ قاناتى توپشىسىنان قايرىلدى،
ادىلەتتى ءسوز جوقشىسىنان ايرىلدى.
الاتاۋىم بۇگىن باسىنا قارا سالىپ تۇر،
اسپانىم مۇڭايىپ الاسارىپ تۇر...
جاپانعا بىتكەن جالعىز ەمەن ەدىڭ،
اقىل-ويدىڭ بايراعى،
ار-نامىستىڭ قايراعى – ناعىز كەمەل ەدىڭ!
مىڭداردىڭ مۇڭىن جۇرەگىڭدە قايناتتىڭ،
ناداندىقتىڭ كوگىنە جاي وعىن ويناتتىڭ...
تەك جۇرسەڭ بالكىم، توق جۇرەر مە ەدىڭ،
دومالاڭداپ جۇزگە كەپ جۇرەر مە ەدىڭ؟
توزاقتى كوردىڭ، مازاققا كوندىڭ.
نەمىس بوپ تۋىپ، قازاق بوپ ءولدىڭ!
سابيدەي تازا، كىشىپەيىل، دانا...
وكسىككە تۇنشىعىپ، قوش دەيىم، اعا!..
تۇرىسبەك ساۋكەتاەۆ.
07.02.2015 ج.
الماتى.
Abai.kz