«دالا مەن قالا» گازەتىنىڭ 18-قازاندا جارىق كورگەن №41 سانىندا ارىپتەسىمىز قالماحانبەت مۇقامەتقالي   «ەسIموۆ ۇمبەتوۆتەن نەگە ۇلگI المايدى - 2?» دەگەن ساۋال توسىپتى. الدىمەن اتالعان گازەتتەگى اۆتوردىڭ شولۋىنا كوز جۇگىرتىپ شىعايىق.

«بىردەن باسىن اشىپ الايىق: ءبىزدىڭ الماتى اكىمىمەن ارامىزدا التى الاسى، بەس بەرەسىمىز جوق. ءارى ءدال وسى تاقىرىپپەن «دالا مەن قالانىڭ» بەتىندە بۇعان دەيىن جارىق كورگەن ماقالامىزدى قايتالماق نيەتتەن دە ادامىز (قاراڭىز، «دمق»، №22, 8-ماۋسىم، 2009 جىل، «ەسىموۆ ۇمبەتوۆتەن نەگە ۇلگى المايدى؟»).بىراق...

«دالا مەن قالا» گازەتىنىڭ 18-قازاندا جارىق كورگەن №41 سانىندا ارىپتەسىمىز قالماحانبەت مۇقامەتقالي   «ەسIموۆ ۇمبەتوۆتەن نەگە ۇلگI المايدى - 2?» دەگەن ساۋال توسىپتى. الدىمەن اتالعان گازەتتەگى اۆتوردىڭ شولۋىنا كوز جۇگىرتىپ شىعايىق.

«بىردەن باسىن اشىپ الايىق: ءبىزدىڭ الماتى اكىمىمەن ارامىزدا التى الاسى، بەس بەرەسىمىز جوق. ءارى ءدال وسى تاقىرىپپەن «دالا مەن قالانىڭ» بەتىندە بۇعان دەيىن جارىق كورگەن ماقالامىزدى قايتالماق نيەتتەن دە ادامىز (قاراڭىز، «دمق»، №22, 8-ماۋسىم، 2009 جىل، «ەسىموۆ ۇمبەتوۆتەن نەگە ۇلگى المايدى؟»).بىراق...

ارعى اپتادا قازاق باسىلىمدارى الماتى ەسكەرتكىشتەرىنە قاتىستى اڭگىمەگە كەزەك بەردى. ماسەلەن، «ءيا، حالقىمىزدىڭ شەتەلدىك ونەر جۇلدىزدارىنا دەگەن قۇرمەتى ەرەكشە. ەسكەرتكىشتەرى كوكتوبەدەن كۇلىپ قارايدى. دجون لەننون، پول ماككارتني، رينگو ستارر... ال «سامال» ىقشاماۋدانىندا دجون لەننون اتىنداعى كوشە بار. راس، تۇرعىندار ول ءۇشىن قالا اكىمدىگىنە ۇسىنىس تاستاپ تا جاتپاعان، «دجون لەننون كوشەسى» دەپ جازعان دا، ءىلىپ قويعان. 30-تامىز كۇنى، حالقىمىز كونستيتۋتسيا كۇنىن مەرەكەلەۋدىڭ ورنىنا «استانا» الاڭىندا «ءبيتلزدىڭ» 50 جىلدىعى مەن دجون لەننوننىڭ 70 جىلدىعىن تويلادى...»-دەپ جازدى «ايقىن» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى نۇربولات امانجول. ال، «الماتى اقشامى» «لەنين قالعانىمەن، لەننون قالماي كەلەدى» دەدى. «الاش ايناسى» «روك-جۇلدىزعا الەيا بۇيىرعان الماتىدا الاش ارىستارىنىڭ ساياباعى قاشان اشىلادى؟» - دەپ سۇراۋ سالدى. ءدال وسى ەسكەرتكىشتەن باستالعان داۋعا ينتەلەگەنتسيا دا ءۇن قوسا كەتتى.جازۋشى عابباس قابىشۇلى ايتىپتى: «قالانىڭ تىزگىن-شىلبىرىن ۇستاپ وتىرعان جايساڭدار مەن قاسقالار، ولاردىڭ كوپشىكتەرىن قۇشاقتاپ جۇرگەن باسقالار سول توپتىڭ كوكەسى بولعان دجون لەننون مارقۇمنىڭ ارۋاعى الدىنداعى پارىز -قارىزدارىنان قۇتىلعان ەكەن...» دەپ («Abai.kz» اقپاراتتىق پورتالى).

ارينە، مادەني استانانىڭ مۇقىم شارۋاسىنىڭ بارىنە اكىم جاۋاپ بەرۋگە مىندەتتى ەمەس شىعار، ءارى ات باۋىرىنان اقشا ساۋىپ ۇيرەنگەن كوپ پىسىقتىڭ ارەكەتىنە قالا باسشىسىن كىنالاۋ دا ارتىق بولار. بىراق، ءبىزدىڭ ەلدەگى يدەولوگيالىق ناسيحاتتىڭ اقى يەسى اتقارۋشى بيلىك قانا ەدى عوي، وسىدان كەلىپ سماعۇلۇلىنىڭ سىنعا ۇشىرايتىنى انىق ءسوزسىز. مەيلى، كوشىپ تە، قاشىپ تا كەتەتىن ماسەلە ەمەس ەكەن، جالعىز-اق پارمەنمەن جوندەلەتىن، كەرەك بولسا كۇرەپ، سۇيرەپ تاستايتىن قارا تاسقا بولا ازاماتتىڭ التىن باسىنا سونشا ءسوز ايتقانىمىز ءجون بولماس دەپ جۇبانعىمىز دا كەلگەن... الايدا، ءدال وسى قول باسىنداي قارا تاستان قۇيىلعان ەسكەرتكىشتىڭ ءوزىن ەلدىك مۇراتقا نەگىزدەپ ورناتىپ جاتقان اعايىننىڭ تىرلىگىن كورىپ، «قاپ» دەمەسكە كادىك نە؟ مىسالى، وتكەن جۇمادا الماتى وبلىسىنىڭ كەربۇلاق اۋدانىنداعى التىنەمەل اۋىلىندا تەزەك تورە مەن بولتىرىك شەشەنگە قويىلعان ەسكەرتكىش بەلگىنىڭ اشىلۋ راسىمىنە ارنالعان شارالار ءوتتى. ال، كەلەسى كۇنى قاپشاعاي - باقاناس اۆتوجولىنىڭ بويىندا قابان جىراۋدىڭ كەسەنە-كۇمبەزى سالتاناتتى تۇردە اشىلىپ، باباعا ارناپ اس بەرىلدى. ءسال ارىدە عانا وبلىس ورتالىعىندا نۇرعيسا تىلەنديەۆكە ەسكەرتكىش قويىلدى. مۇنى قومسىنساڭىز، تالدىقورعاننىڭ تابالدىرىعىندا ايقارا قۇشاق اشىپ تۇرعان تاريح اتاسى قادىرعالي ءجالايريدىڭ بيىك تۇعىرداعى بەينەسىن، قالا تورىندەگى قارا نايزاسىنا سۇيەنگەن قاراكەرەي قابانباي باتىردىڭ ەسكەرتكىشتەرىن ەسكە سالايىق، ەندەشە...

ەندەشە، ەسىموۆ ۇمبەتوۆتەن نەگە ۇلگى المايدى؟»

P.S. جوعارىداعى جولداردىڭ ءۇتىر نۇكتەسىنە دەيىن «دالا مەن قالا» گازەتىنەن كوشىرىپ باسقان سوڭ ءبىز مىنانداي ويعا كەلدىك: ەسىموۆتىڭ ەسىگىن شالقايتا اشىپ، ەكىلەنە ايقايلاساڭ دا ول ۇمبەتوۆتەن ەسكەرتكىش ماسەلەسىندە ۇلگى المايدى.  جۋىق ارادا: «سەرىك ابىكەنىش نە ىستەپ ءجۇر-ەي!» - دەپ ەلەڭ ەتەر سىڭايى جانە بايقالمايدى. ەندەشە، «قاشپاعان سيىردىڭ ۋىزىنان» دامەتكەندەي بولمايىق. ءبىزدىڭ جاعىمىز تالعانشا سويلەپ-سويلەپ، سوڭىنان جاعالاي قيراپ جاتاتىنىمىزدىڭ سەبەبى دە - وسى: بولماس ءىستىڭ ارتىنا ءتۇسىپ بولدىراتىنىمىز. سوندىقتان، «قۇدايسىز قۋراي باسى سىنبايدى» دەپ قول قۋسىرىپ قانا وتىرماي ىسكە كىرىسۋ كەرەك. مىسالى، عابەڭە - عابباس قابىشۇلىنا، «ءانۋار ءالىمجانوۆ اتىنداعى» اللەيا اشىپ، نەگە تال ەكپەسكە؟.. اكەسى شاۋ تارتقان  قۋ مالشىعا جارىپ كەلە جاتقان قازاقى تاسىلىمىزگە سالىپ اقساقالداردى وسىنداي ءبىر يگى ىسكە «جۇمساپ الۋدى» ءجون كوردىك. نەگە؟ ويتكەنى، قازاقتىڭ شارۋاسىن بىرەۋ كەلىپ ىستەپ بەرمەيدى. قازاقتىڭ تىلەگىنە ءيىلىپ، ءتىلىن تۇسىنەتىندەر دە كەرەناۋ قاباقتى كەڭسەلەردەن تابىلا بارمەيدى. جاز. جاز. جانە جاز - ءبارىبىر. ارينە، پىكىر تۋعىزىپ، ماسەلەگە ەل مەن ەل ۇستىنەن كۇن كورىپ جۇرگەن اتقامىنەرلەردىڭ نازارىن بۇرىپ جازعان دا دۇرىس، جابىلا قيمىلداعان ءتىپتى دۇرىس. دەگەندە، عابەڭ قاسىنا تىلەۋلەس ىنىلەرىن ىلەستىرىپ قالالىق اكىمشىلككە ءبىر بارىپ قايتسا قالاي بولار ەكەن... اللەيا اشۋدىڭ ءجون-جوسىعىن مەلس ەلۋسىزوۆتان سۇراپ بىلە سالۋ قيىن ەمەس شىعار. كىمگە، قالاي جولىعۋ كەرەك، ءوتىنىشتى قالاي جازۋ كەرەك، تاعى نە ىستەۋ كەرەك، قازاقتىڭ ءبىر بالاسى عوي، ەلەۋسىزوۆ ەرىنبەي تۇسىندىرۋدەن قاشپاس، ءسىرا. ارينە، «ابايشىلدار، اڭقىتىپ اقىل ايتقانشا وزدەرىڭ نەگە ونەگە كورسەتپەيسىدەر!» دەپ سوگەتىن كوپتىڭ ءىشىن ءبىلىپ وتىرمىز. بىراق بىزدىكى اقىل ايتۋدان بۇرىن وي تاستاۋ. شىنىندا، اۋىزبىرلىك تانىتىپ، تالاپ ەتسەك، اكىمگە ءبىر، اركىمگە ءبىر سىلتەمەي ناقتى جوبا جوسپار قۇرىپ قيمىلداساق (اڭگىمە تەك ءانۋار ءالىمجانوۆتىڭ اتىندا اللەيا اشۋدا عانا ەمەس) ءىستىڭ بەتى بەرى قارار. ءورىستىلدى جۇرتتىڭ ويناپ ايتقانىنا جۇگىرىپ كەتەتىن اتقارۋشى بيلىك قازاقپەن دە ساناسار دەگەن دامە عوي بىزدىكى. ايتپەسە، ەسىل كۇندەرىمىز «سەن سالار دا مەن سالار، اتقا جەمدى كىم سالارمەن» ءوتىپ بارادى ەمەس پە؟..

«اباي-اقپارات»