Cولتۇستىك وڭىرلەردىڭ ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرگەن ەلباسى مەن ۇكىمەتىمىز بۇل ايماقتارعا ات باسىن تىرەگەن ورالمان وتباسىلارىنا بەرىلەتىن كومەكتىڭ كولەمىن باسقا وڭىرلەرگە قاراعاندا 2010 جىلى ەكى ەسەگە ءوسىردى. ارينە، ورالماندار ءۇشىن مەملەكەتتىك دەڭگەيدە جاسالىنىپ جاتقان وسى جەڭىلدىكتەر ولارعا مۇلدەم جەتپەي جاتقان جوق. دەگەنمەن ءبىر ەلدەن ءبىر ەلگە قونىس اۋدارعان قانداستارىمىز قۇجاتتارىن راسىمدەۋدە كوپتەگەن قيىنشىلىقتارعا كەزدەسىپ جاتادى. تالقىلانىپ جاتقان تىلدەردى قولدانۋ مەن دامىتۋدىڭ 2011-2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىندا وسى ماسەلەلەر دۇرىس شەشىمىن تاپسا دەگەن ءۇمىتىمىز بار. مىسالى، اتى-ءجونىمىزدىڭ ءارتۇرلى جازىلۋىنا بايلانىستى ءبىزدىڭ وتباسىنىڭ كەزدەسىپ جاتقان قيىنشىلىعى شاش-ەتەكتەن.

Cولتۇستىك وڭىرلەردىڭ ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرگەن ەلباسى مەن ۇكىمەتىمىز بۇل ايماقتارعا ات باسىن تىرەگەن ورالمان وتباسىلارىنا بەرىلەتىن كومەكتىڭ كولەمىن باسقا وڭىرلەرگە قاراعاندا 2010 جىلى ەكى ەسەگە ءوسىردى. ارينە، ورالماندار ءۇشىن مەملەكەتتىك دەڭگەيدە جاسالىنىپ جاتقان وسى جەڭىلدىكتەر ولارعا مۇلدەم جەتپەي جاتقان جوق. دەگەنمەن ءبىر ەلدەن ءبىر ەلگە قونىس اۋدارعان قانداستارىمىز قۇجاتتارىن راسىمدەۋدە كوپتەگەن قيىنشىلىقتارعا كەزدەسىپ جاتادى. تالقىلانىپ جاتقان تىلدەردى قولدانۋ مەن دامىتۋدىڭ 2011-2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىندا وسى ماسەلەلەر دۇرىس شەشىمىن تاپسا دەگەن ءۇمىتىمىز بار. مىسالى، اتى-ءجونىمىزدىڭ ءارتۇرلى جازىلۋىنا بايلانىستى ءبىزدىڭ وتباسىنىڭ كەزدەسىپ جاتقان قيىنشىلىعى شاش-ەتەكتەن.

مەن وزبەكستاننان كەلگەن ورالمانمىن. وزبەكستاندا مەنىڭ «مەكەباي رايىمبەكۇلى وڭاي» دەپ جازىلۋى ءتيىس اتى-ءجونىم «ۋنگاەۆ مەكەباي رايمبەكوۆيچ» دەپ جارتىلاي وزبەكشە، جارتىلاي ورىسشا جازىلىپ كەتكەن. ال ايەلىم التىنگۇل ساردارقىزىنىڭ اتى-ءجونى (فاميلياسى جالعاسباي) ءبىر جەردە «دجالگاسباەۆا التىنگۋل سارداروۆنا»، ءبىر جەردە «جالگاسباەۆا التينگۋل سارداروۆنا»، تاعى ءبىر جەردە «جالگاسپاەۆا» بولىپ جازىلعان. سول سەبەپتى اتاجۇرتقا ورالعان سوڭ قۇجات راسىمدەۋدە كوپتەگەن قيىندىقتارعا تاپ بولىپ وتىرمىز.
ايەلىم بيىل 53 جاسقا تولدى. بەس بالاسى بار انالار وسى جاستا زەينەتكە شىعادى دەپ قۋانىشىمىزدا شەك بولعان جوق. بىراق زەينەتاقى تاعايىندايتىن مەكەمەگە بارىپ، وسى قۋانىشىمىز سۋ سەپكەندەي باسىلدى. ويتكەنى قۇجاتتاردى قابىلدايتىن مامان ايەلىمنىڭ جەكە كۋالىگى مەن تۋ تۋرالى كۋالىگىندەگى جانە ەڭبەك كىتاپشاسىنداعى ارىپتەردىڭ ءارتۇر­لىلىگىن كورىپ، ادىلەت باسقارماسىنا سىلتەدى.

داۋدىڭ ۇلكەنى اۋداندىق ادىلەت باس­قارماسىندا باستالدى. ويتكەنى قى­زىم سۇلۋقالدىڭ وزبەكستاندا الىنعان تۋ تۋرالى كۋالىگىندەگى قازاقشاعا جاقىنداۋ «سلۋ-قال» دەپ جازىلعان اتى قازاقستاندىق جەكە كۋالىگىندە «سلۋكال» بولىپ، ال ۇلىمنىڭ وزبەكستاندىق تۋ تۋرالى كۋالىگىندەگى تازا قازاقشا «قاسىم» دەگەن اتى قازاقستاندىق جەكە كۋالىگىندە ورىسشا «كاسىم» بولىپ شىعا كەلىپتى. «بۇل قالاي؟ وزبەك بولۋدان قاشىپ، قازاق بولۋدى ارمانداپ كەلگەن ءبىز اتىمىزدى نەگە ورىسشا جازۋىمىز كەرەك» دەگەن سۇراعىمىزعا مۇندا جاۋاپ بەرگەن ەشكىم بولمادى. قىسقاسى، بەس بالامىزدىڭ وزىمىزدىكى ەكەنىن دالەلدەي الماي، دال بولىپ ءجۇرمىز.
ءبىزدىڭ تۇيگەنىمىز، مۇنداعىلار ەلبا­سى­نىڭ «ۇلتى قازاق ازاماتتاردىڭ تەگى مەن اكەسىنىڭ اتىن جازۋعا بايلانىستى ماسە­لەلەردى شەشۋ تۋرالى» جارلىعىنان نە بەيحابار، نە ورىنداۋعا قۇلىقسىز. ءاي­تەۋىر، ەلباسىنىڭ جارلى­عىن ارقا تۇتىپ، التى اي دەگەندە «دجالگاسباەۆا»، «سلۋكال»، «كاسىم» دەگەندى ازەر تۇزەتتىك. بىراق قىزىم ازيزانىڭ «مەكە­بيەۆنا» (دۇرىسى «مەكەباەۆنا») بولىپ جازىلعان تەگى الىنباس قامال بولىپ تۇر.

مىنا قىزىق جاعدايعا نازار اۋدا­رىڭىزدار. وزبەكستاننان اۋدانى­مىز­دىڭ ۆوزۆىشەنكا سەلولىق وكرۋگىنە كوشىپ كەلگەن بەكەتوۆ امانگەلدى بەركىن­بايۇلىنىڭ (جەكە كۋالىگىندە - بەكەتوۆ امانگەلدي بەركينباەۆيچ) 1994 جىلى 23 ناۋرىزدا تۋىلعان ەرحان اتتى ۇلى بار. بەركىنباەۆ ەرحان امانگەلدىۇلىنىڭ وزبەكستاننان العان تۋ تۋرالى كۋالىگىندە «بەركينباەۆ ەرحان امانگەلديۋلى» دەپ جازىلعاندىعى ءۇشىن ادىلەت باسقارماسىنداعىلار ەرحانعا جەكە كۋالىك بەرۋدى ءار ساققا جۇگىرتىپ، سوزبۇيداعا سالىپ ءجۇر. ولاردىڭ ايتۋىنشا، ەرحان جەكە كۋالىك الۋ ءۇشىن وزبەكستانعا بارىپ العاشقى تىركەۋ كىتاپشاسىنان كوشىرمە الىپ كەلۋ كەرەك ەكەن. ال كوپشىلىك ورالماننىڭ وزبەكستانعا بارماق تۇگىلى، وبلىس ورتالىعى پەتروپاۆلعا بارىپ كەلۋگە جاعدايلارى جوق. ولار ءتىپتى ورىس ءتىلىن بىلمەگەندىكتەن جۇمىسقا ورنالاسۋعا دا قابىلەتسىز بولىپ وتىر.
اۋداننىڭ بۇرىنعى اكىمى ايداربەك سەيپىلۇلى ساپاروۆ ءوزى اكىم بولىپ قىزمەت ەتكەن ەكى جىلعا تولار-تولماس ۋاقىت ارالىعىندا اۋدانداعى بارلىق سالادا ايتارلىقتاي يگىلىكتى جۇمىستار جاساعان ەدى. اسىرەسە، ورىس تىلىنە شورقاق ءبىز ورالماندارعا كوپتەگەن قولايلىلىقتار تۋعىزىپ، مۇددەمىزگە ساي ءبىراز شارۋالار تىندىرعان بولاتىن. «ماعجان جۇلدىزى» اتتى قازاق تىلىندەگى اۋداندىق گازەتتىڭ جارىق كورۋى دە - سول كىسىنىڭ ارقاسى. ءتىپتى ورالمانداردىڭ تىڭعىلىقتى ءسىڭىسىپ كەتۋلەرىنە جا­قىننان كومەك كورسەتۋ ماقساتىندا اۋدان اكىمشىلىگى جانىنان «ورالماندار كەڭەسىن» قۇرىپ، ولاردىڭ مىندەتتەرىن بەلگىلەپ بەرگەن ەدى. ال قازىر سول كەڭەستىڭ قادامى ىلگەرى باسپاي وتىر.

جالپى، تالقىلاۋعا ۇسىنىلعان ءتىل باعدارلاماسىندا تەك قازاقستان ازامات­تارىنىڭ عانا ەمەس، اتاجۇرتقا ورالىپ، ازاماتتىق الۋعا قۇجاتتارىن راسىمدەپ جۇرگەن ورالمان باۋىرلارىمىزدىڭ اتا­تەگىن جازۋ ماسەلەسى دە نازارعا الىنىپ، ءتيىستى شارالار قولعا الىنسا دەگەن ءۇمىتىمىز بار.

مەكەباي وڭاي

سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى

"انا ءتىلى" گازەتى