قاڭعىرىپ جۇرگەن قازاق جاستارىن ساعىنتاەۆ نەگە قولدامادى؟
ۇكىمەت باسشىسى باقىتجان ساعىنتاەۆ دەپۋتات ازات پەرۋاشەۆتىڭ جاستارعا ارنالعان جاتاقجاي سالۋ تۋرالى ۇسىنىسىن قابىلدامادى.
پرەمەردىڭ پەرۋاشەۆقا ايتقان جالعىز ءۋاجى – الەۋمەتتىك جاتاقجايلاردا تازالىق ساقتالمايدى-مىس. بۇعان بيۋدجەتتە قارجى جوق كورىنەدى. سوندىقتان ءتيىمسىز.
ال دەپۋتات ازات پەرۋاشەۆتىڭ ۇسىنىسى بويىنشا مۇنداي باسپانالاردىڭ شارشى مەترى از بولعاندىقتان، شىعىنى دا 40 پايىزعا ارزان تۇسەدى. قارا قازاقتىڭ قالاپ وتىرعانى دا وسى ەمەس پە؟
ءبىز جاستار اتىنان ءماجىلىس دەپۋتاتى ازات پەرۋاشەۆكە بەيبىت ەلدىڭ باسپاناسىز بوسقىندارىنىڭ جانايقايىن جەتكىزگەن ەك. ول ءوزىنىڭ دەپۋتاتتىق ۋادەسىن ورىندادى. ۇكىمەتكە ءبىزدىڭ جانايقايىمىزدى ايتىپ ساۋال جولدادى.
ال، باقىتجان ءابدىرۇلى جاستاردى نەگە قولدامادى؟
ىشكى ميگراتسيانىڭ سالدارىنان قازىر ەلىمىزدە بەيرەسمي بوسقىندار كوشى پايدا بولدى. مىسالى، ۋاقىتشا تىركەۋ كەزىندە رەسمي تۇردە 690 مىڭ ىشكى ميگرانت ەسەپكە الىنىپتى. بۇل كورسەتكىشتىڭ الدەقايدا كوپ ەكەنى تۇسىنىكتى.
| باسپاناسىز جاستار
|
483 مىڭ ادام | 14-29 جاس |
| جاس مامان | 30 مىڭ (75 پايىزى ءۇيسىز) | 21-22 جاس |
| ستۋدەنتتەر | 46 مىڭ (كۆارتيرانتتار) | 18-22 جاس |
الماتى قالاسى اكىمدىگى جاستار ساياساتى باسقارماسىنىڭ دەرەگىنە سۇيەنسەك، بىلتىرعى جىلدىڭ قورىتىندى ەسەبى بويىنشا، الماتى قالاسىندا 14-تەن 29 جاسقا دەيىنگىلەر ساناتىندا 483 مىڭ ادام بار ەكەن.
ال، جىل سايىن الماتى قالاسىندا 30 مىڭعا جۋىق جاس مامان جوو اياقتايدى. ولاردىڭ 7 مىڭعا جۋىعى الماتى قالاسىنىڭ تۋمالارى بولسا، قالعاندارى وزگە قالالاردان كەلگەندەر.
رەسمي ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك، جوعارىداعى 30 مىڭ جاس مامانىڭ 75 پايىزى الماتىدا قالۋدى ءجون كورەدى ەكەن. بۇل تىزىمگە الماتى ماڭىنداعى (قاسكەلەڭ، تالعار، ىلە اۋدانى) قالاشىقتاردىڭ جاستارى كىرمەگەن. كۇندەلىكتى كەلىپ-كەتىپ جاتقان جاستاردىڭ ەسەبىنە جەتۋ مۇمكىن ەمەس.
ال قازىردىڭ وزىندە ايدىك شاھارداعى 81 مىڭعا جۋىق ستۋدەنتتىڭ بار بولعانى 35 مىڭى مەملەكەتتىك جاتاقحانامەن قامتاماسىز ەتىلگەن. قالعان 46 مىڭ ستۋدەنت پاتەر جالداپ تۇرادى.
بۇل از دەسەڭىز، الماتى حالقىنىڭ 70 پايىزى وزگە قالالاردان كەلگەندەر.
جاستاردىڭ جانايقايى – لوببيلەر ايقاسىنىڭ قۇربانى بولماۋى كەرەك!
بۇل تاۋەلسىز قازاقستانىڭ كەلەشەك تۇتقاسى بولار جاستاردىڭ بۇگىنگى جاي-كۇيى. ءوز ەلىندە، ءوز جەرىندە بوسقىن دارگەيىندە جۇرگەن جاستارعا جاناشىرلىق تانىتار ۇكىمەت پە؟ باقىتجان ساعىنتاەۆ پا؟ ءبىر بايقاعانىمىز، باقىتجان ساعىنتاەۆتىڭ سىنىق ءسوزىنىڭ ارتىندا لوببيلەر شايقاسى تۇرعانداي...
دەپۋتات ازات پەرۋاشەۆتىڭ ۇسىنىسى بويىنشا باسپاناسىز جاستارعا باسپالداق بولار ۋاقىتشا جاتاقجاي سالىپ بەرۋدى قازاقستاننىڭ تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى باسشىسى دا قولدادى. «ەگەر ۇكىمەت قابىلدايتىن بولسا، ءبىز جاستارعا جاتاقجاي سالىپ بەرۋگە ءازىرمىز» دەدى. ەندەشە باقىتجان ءابدىرۇلى نەگە بۇلاي، ءۇزىلدى-كەسىلدى باس تارتىپ وتىر؟
ءتىپتى، قر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ 2010 جىلعى №555 قاۋلىسى بويىنشا «كوممۋنالدىق ماقساتتاعى قۇرىلىس وبەكتىلەرىندەگى سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق تالاپتاردا» جاتاقجايلار ەرەجەسى ناقتى كورسەتىلگەن. اتالعان ەرەجەنىڭ 8-بولىمىندە:
-ءار دالىزدە 10 بولمەلدەن;
-پاتەرلەر بويىنشا ءار دالىزدە 3 بولمەدەن;
-ءار بلوكتا ورتاق قولدانىستاعى اس ءۇي، اجەتحانا مەن جۋىناتىن بولمە;
-ءار بولمەگە 2-3 ادامنان;
-ءار ادامعا 0,6 م2 جەردەن قاراستىرىلعان.
بۇل ءپرينتسىپ بويىنشا مەملەكەتتىك «نۇرلى جەر»باعدارلاماسى الەۋمەتتىك جاتاقجايلار سالۋدا. ال «نۇرلى جەر» باعدارلاماسى بويىنشا، العاشقى سالىمىز باسپانا الۋ ءۇشىن ءبىر قالادا كەمىندە 2 جىل تۇراقتى تىركەۋدە بولۋىڭ شارت. ال تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋ ءۇشىن – پاتەر كەرەك. پارادوكس. كەز-كەلگەن ميگرانت جاس (ىشكى ەڭبەك ميگرانتى) 2 جىل پاتەر جالداپ تۇعان كۇنىڭ وزىندە تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋ مۇمكىندىگى بولمايدى.
تقجب-نىڭ ەڭ تومەنگى سالىمىن سالا المايدى
سونداي-اق، قازاقستانداعى ورتاشا جالاقى الاتىن ادام تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكىنىڭ ەڭ تومەنگى سالىمىن (30 پايىز) سالا المايدى. 120 مىڭ تەڭگە جالاقى الاتىن ادام جيناقتاۋشى قورعا 30-50 مىڭ تەڭگەدەن سالىم سالدى دەگەن كۇننىڭ وزىندە، مەملەكەتتىك باسپانانىڭ جارتى قۇنىن 5-7 جىلدا جيناقتاي الادى. دەمەك، تاعى 7 جىل پاتەر كەزىپ، بوسىپ جۇرۋگە مىندەتتى بولادى.
ال الماتى شارىندەگى ورتاشا جابدىقتالعان 1 بولمەلى پاتەردىڭ ورتاشا باعاسى – 50-70 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى. مۇنىڭ سىرتىندا ادام توزگىسىز باراقتار بار. ءبىز ءبىر اۋلادا 15-20 وتباسىنىڭ قىسىلىسىپ-قىمتىرىلىسىپ تۇرىپ جاتقانىن بارىپ كورىپ، جازدىق.
ساعىنتاەۆ كىمنىڭ سويىلىن سوعىپ ءجۇر؟
قازاقتا «باسى اۋىرماعانىڭ قۇدايمەن دە ءىسى جوق» دەگە ءسوز بار. ۇكىمەتتىڭ، باقىتجان ساعىنتاەۆتىڭ بۇل كەرەعارلىعى وسى ءسوزدىڭ استارىن اشىپ بەرگەندەي بولدى.
ءبىز العاش بولىپ، باسپاناسىز جاستارعا جاتاقجاي سالۋدى كوتەرگەننەن بەرى، رەداكتسيامىزعا حات جازىپ ۇكىمەتتىڭ دارگەيىنە جەتكەن وسى ماسەلەنى اياقسىز قالدىرماۋىمىزدى سۇراۋدا. قازىرگى تاڭدا پەرۋاشەۆ مىرزانىڭ باستاماسىن قولداپ، 20 مىڭنان استام جاس قول جينالدى. ءالى دە جينالۋدا. بارلىعىنىڭ باس قايعىسى – باسپانا!
ءتىپتى، ازات پەرۋاشەۆ ۇسىنىسىن الماتىداعى ءبىر توپ جاس تالقىعا سالعان جيىن ءوتتى. قوعام بەلسەندىسى داۋرەن بابامۇراتوۆ باستاماشى بولىپ، «جاس قازاق» رەسپۋبليكالىق اپتالىعى مەن «بولاشاق» جاستار قوزعالىسى ۇيىمداستىرعان جيىنعا الماتى قالالىق جاستار ساياساتى باسقارماسى باسشىسى، قازاقستانىڭ تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى وكىلدەرى مەن ءبىرسىپىرا جۋرناليست قاتىستى. جيىن قورىتىندىسى بويىنشا، دەپۋتات پەرۋاشەۆتىڭ ۇسىنىسىنا تولىقتىرۋلار ايتىلدى. ۇسىنىس قولداۋ تاپتى.
ءبىز كوتەرگەن ماسەلە رەسپۋبليكاداعى اتى ءماشھر باسىلىمداردى جاريا ەتىلدى. ءدال وسى ماسەلە «Abai.kz»، «Qazaquni.kz»، «365info.kz»،«minber.kz»،«arasha.kz»،«dalanews.kz»،«ult.kz»، «الاۋينفورم» اقپاراتتىق پورتالدارىندا، «دالا مەن قالا»، «ۆرەميا» باسىلىمدارىندا جاريا بولىپ، ۇزىن-ىرعاسى 2 ميلليونعا جۋىادامنىڭ قولداۋىنا يە بولدى.
راس، دەپۋتات پەرۋاشەۆتىڭ ۇسىنىسى يپوتەكا الۋعا مۇمكىندىگى جوق جاستار ءۇشىن ءتيىمدى-اق ەدى. وكىنىشكە وراي، بۇل باقىتجان ساعىنتاەۆ باسقارۋىنداعى ۇكىمەتكە ءتيىمسىز بولسا كەرەك. ساعىنتاەۆ مىرزا كىمنىڭ سويىلىن سوعىپ ءجۇر؟ باسپاناسىز جاستاردىڭ با، الدە...
جوعارىداعى ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ءۇزىلدى-كەلىسدى جاۋابىنان كەيىن، ءبىرتۇرلى ويعا قالدىق. باعاسى ارزان جاتاقجايلاردى سالۋعا قارسى ساعىنتاەۆ، جاستاردى يپوتەكاعا يتەرمەلەپ وتىر ما؟ ارينە، ۇكىمەت ءۇشىن قىمبات يپوتەكا ءتيىمدى. ال قارا قازاق ءۇشىن شە؟
نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى
Abai.kz
