عالامتور - بۇكىل الەم بويىنشا اقپاراتتار الماسۋ مۇمكىندىگى، جەلىلەر جۇيەسى. عالامتور - بايلانىس ارالارىن ءوزارا بىرىكتىرەتىن توراپتاردىڭ جيىنتىعى.

عالامتور - ادامزاتتىڭ ەڭ ۇلكەن جەتىستىگى، ادامدار ونى قولدانۋ ارقىلى ادام بالاسى وتە الىس قاشىقتىقتى باعىندىرىپ، باسقا ەلدەر مەن قۇرلىقتارمەن ەركىن بايلانىس قۇرا الادى.

عالامتوردى ءدىن سالاسىنداعى وتاندىق عالىمدار مەن ساراپشىلار، اقپاراتتىق ءتۇسىندىرۋ توبىنىڭ مۇشەلەرى مەن مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر دە ءوز جۇمىستارى بارىسىندا جەتكىلىكتى دەڭگەيدە قولدانىپ، ءدىني اقپاراتتاردى ناسيحاتتاۋعا قولدانۋدا.

الايدا، عالامتوردىڭ وسىنداي جەتىستىگى مەن قولجەتىمدىلىگىن ءداستۇرلى ەمەس ءدىني اعىمدار دا ءوز پايدالارىنا ءتيىمدى قولدانۋدا. ەكسترەميستىك جانە تەرروريستىك ۇيىمداردىڭ حالىققا اقپارات ارقىلى اسەر ەتۋدى كەڭىنەن قولدانۋى ولاردىڭ قىزمەتىنىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالدى. ەڭ الدىمەن ەكسترەميستىك جانە تەرروريستىك ۇيىمدار عالامتوردى جەلى قولدانۋشىلاردىڭ ءالى قالىپتاسىپ ۇلگەرمەگەن ساناسىنا ىقپال ەتۋ ءۇشىن قولدانادى. ياعني، ولاردىڭ نەگىزگى نىساناسى الەۋمەتتىك جاعدايى مەن دۇنيەگە دەگەن كوزقاراسى تولىق قالىپتاسپاعان جاستار بولىپ تابىلادى. مۇنداي ارەكەتتىڭ ءبىر قالا نەمەسە ءبىر ەلمەن شەكتەلمەيتىندىگى بەلگىلى، بۇل ەكسترەميستىك جانە تەرروريستىك ۇيىمدار ءۇشىن وتە ماڭىزدى. ولاردىڭ قىزمەتى وزدەرىنىڭ يدەولوگياسىن بەلسەندى تۇردە ناسيحاتتاۋعا، جاڭا مۇشەلەردى ءوز قاتارلارىنا تارتۋعا، جاقتاستارىن تەوريالىق جانە پراكتيكالىق تۇرعىدان وقىتۋعا جانە وزدەرىنە قارسى شىققان جەلى قولدانۋشىلارىنا قارسى اقپاراتتىق كۇرەس جۇرگىزۋگە باعىتتالادى.

ءدىني ساۋاتى تاياز ادامداردىڭ ءدىني اقپاراتتى عالامتوردان ىزدەيتىندىگى بەلگىلى. ال، مۇنداي ادامنىڭ اقپارات تاراتۋ ماسەلەسىندە وتە بەلسەندى جۇمىس جۇرگىزەتىن راديكالدى ۇيىمداردىڭ قارماعىنا ءىلىنۋى ابدەن مۇمكىن. «Google» ارقىلى ءبىر ماسەلەنى ىزدەگەن كەزدە راديكالدى باعىتتى ۇستاناتىن ۇيىمداردىڭ سالعان اقپاراتتارىنا كەزىگىپ، ولاردىڭ شەيحتارىنىڭ بەينە جانە اۋديو جازبالارىن تىڭداۋى مۇمكىن. ولاردىڭ جازبالارىندا جيھادقا شىعۋ، شەيىت بولۋ سەكىلدى ۇعىمداردىڭ بۇرمالانعان ماعىناسى بەرىلىپ، مۇنداي اقپاراتتار جەلى قولدانۋشىنىڭ ساناسىنا كەرى اسەر ەتۋى ىقتيمال.

تەرىس پيعىلدى اعىمداردىڭ كەيبىر سايتتارى حالىقتى ەكسترەميستىك نەمەسە تەرروريستىك ارەكەتتەرگە شاقىرۋدى ناسيحاتتاماۋى مۇمكىن. ولار يسلامعا ارنالعان اقپارتتىق پورتال رەتىندە جۇمىس جۇرگىزەدى. الايدا، ولار شىن مانىندە حالىقتىڭ ءداستۇرلى ءدىني ۇستانىمدارىن ىدىراتىپ، مۇسىلماندار اراسىنا جىك سالىپ، ءدىندى ىشتەي بولشەكتەۋدى كوزدەۋى مۇمكىن. مىسالى، ولاردا پارىزداردى (ناماز، ورازا) ورىنداماعاندار كاپىرگە بالانىپ، ءداستۇرلى حانافي ءمازھابىنا قايشى اقپاراتتار بەرىلەدى. ال، ءدىني ساۋاتى جەتكىلىكسىز ىزدەنۋشى مۇنداي سايتتارداعى ءدىن تاقىرىبىنداعى بارلىق مالىمەتتەر مەن دەرەكتەردى سول قالپىندا قابىلداپ، ساناسىنا سىڭىرەدى.

ەكسترەميستىك جانە تەرروريستىك ۇيىمدار جەكە ۆەب-سايتتارىن قۇرۋمەن قاتار پورتالدارداعى، الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى فورۋمداردا دا جۇمىس جۇرگىزەدى. بۇگىنگى تاڭدا الەۋمەتتىك جەلىلەر بۇكىلالەمدىك عالامتورداعى ەڭ تانىمال قىزمەت ءتۇرى بولىپ وتىر، ستاتيستيكا بويىنشا الەۋمەتتىك جەلىلەردى عالامتور قولدانۋشىلارىنىڭ 90 %-ى قولدانادى. دەرەكتەرگە سۇيەنەتىن بولساق، تىركەلگەن قولدانۋشىلارىنىڭ سانى بويىنشا العاشقى وندىققا كىرەتىندەر: Facebook (1,4 ملرد.), Youtube (1 ملرد), Google+ (500 ملن-استام), Twitter (500 ملن-نان استام), BKontakte (230 مل.-نان استام), ونوكلاسسنيكي (205 ملن-نان استام) جانە ت.ب. الەۋمەتتىك قىزمەتتەر. وسى الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى مۇنداي ۇيىمدار تانىمال حەشتەگتەردى (#) الىپ، ونىڭ مازمۇنىنا ءوز ماتەريالدارىن كوپتەپ ورنالاستىرادى.

سونداي-اق، ولار الەۋمەتتىك جەلىلەردە جاڭا تانىستار ىزدەپ تاۋىپ، ولاردى ءوز قۇرىقتارىنا ءتۇسىرۋدىڭ تاسىلدەرىن شەبەر قولدانادى. اسىرەسە بۇل ايەل ادامداردى ارباۋدا ءساتتى ىسكە اسادى. سەبەبى، جاراتىلىسى تۇرعىسىنان ەموتسياعا بەرىلگىش قىزدار عالامتورداعى جەلىلەر ارقىلى وزدەرىن تولعاندىرعان ماسەلەلەردى، كوڭىل-كۇيلەرىن ءبىلدىرىپ وتىرادى. عالامتور جەلىسىندەگى ماماندانعان تەرىس پيعىلدى اعىم مۇشەلەرى مۇنى ءوز پايدالارىنا اسىرىپ، ونداي قىزدارمەن سىر ءبولىسۋ ارقىلى وزدەرىنە جاقىنداتىپ، قۇرباندارىنا اينالدىرۋ ارقىلى ەڭ سوڭىندا «جىنىستىق جيھاد» جاساۋعا كوندىرەدى.

ءدىني ساۋاتى تومەن ادامداردى ارباۋدىڭ ءبىر قۇرالى عالامتور بەتىندە تۇرلىشە ءپاتۋا بەرۋ بولىپ وتىر. تەرىس ءپاتۋالار ادامداردى ەكسترەميزمگە يتەرمەلەيتىن كۇشكە يە، سەبەبى، دىندەگى ءپاتۋا قوعامداعى ءدىني احۋالعا تىكەلەي اسەر ەتە الادى. تەرىس ءپاتۋا بەرۋشى ادام سول ارقىلى قوعامعا ىرىتكى سالۋعا، قاقتىعىستار تۋعىزۋعا سەبەپكەر بولۋى ىقتيمال. مۇنداي تەرىس ءپاتۋالاردىڭ كەرى ىقپالى رەتىندە مىنالاردى كەلتىرۋگە بولادى:

- نەگىزسىز ءپاتۋالاردىڭ شەكتەن تىس كوبەيۋى ءدىني ساۋاتى تومەن ءدىندارلاردىڭ اداسۋىنا الىپ كەلەدى.

- ارانداتۋشى ءپاتۋالار يسلام تۋرالى جاعىمسىز پىكىرلەردى قالىپتاستىرىپ، ءداستۇرلى يسلام قۇندىلىقتارىنىڭ دامۋىنا كەرى اسەرىن تيگىزەدى.

- شەتەلدىك شەيحتار تاراپىنان بەرىلگەن ءپاتۋالاردا جەرگىلىكتى حالىقتىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارى، سالت-ساناسى ەسكەرىلمەيدى.

- تالاپقا ساي كەلمەيتىن ءپاتۋالار ءدىني ۇستانىمداردىڭ بۇرمالانۋىنا، دىنىشىلىك الاۋىزدىققا سوقتىرادى.

حالىقتىڭ ءدىني اقپاراتتاردى عالامتوردان ىزدەۋىنە عالامتوردىڭ  تاۋلىك  بويى جۇمىس ىستەيتىندىگى، مالىمەتتەردىڭ وڭاي ءارى جىلدام تابىلاتىندىعى، ارتىق ۋاقىت پەن اقشالاي شىعىندى قاجەت ەتپەيتىندىگى سەبەپ بولۋدا. ادامدار عالامتورعا قاتتى سەنىپ ارتىپ، بارلىق مالىمەتتەردى عالامتوردان تابا الاتىنىنا كۇمان كەلتىرمەيدى، ولاردىڭ ۇلكەن قاتەرلەرگە اپارىپ سوقتىراتىن زياندىلىعىن ەسكەرمەيدى.

مۇنداي كەلەڭسىزدىكتەرگە جول بەرمەۋ ءۇشىن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىن، سونىڭ ىشىندە عالامتور جەلىسىن ەرەكشە باقىلاۋعا الۋ قازىرگى تاڭدا ەڭ وزەكتى ماسەلەگە اينالىپ وتىر. مۇنداي قۇرباندىققا ۇشىراۋدىڭ باستى سەبەبى ءدىني ساۋاتسىزدىق دەۋىمىزگە بولادى. بۇل جەردە جاسالاتىن نارسە - وسىنداي ەكسترەميستىك جانە تەرروريستىك يدەولوگيانى ناسيحاتتاۋشىلارعا قايتارىم رەتىندە ولاردىڭ نەگىزگى نيەتىن، ولاردىڭ زياندى ارەكەتتەرىن اشكەرەلەيتىن اقپاراتتاردى وسى عالامتور بەتىندە دەر كەزىندە، بەلسەندى تۇردە تاراتىپ وتىرۋ. راديكالدى يدەولوگيانىڭ قاۋپى تۋرالى عالامتور اقپاراتتارىن، تەلە، راديو باعدارلامالاردى كوپتەپ شىعارۋعا باسا ءمان بەرىلۋى ءتيىس. بۇل اقپاراتتار مەن باعدارلامالاردا يسلام ءدىنىنىڭ سوعىس پەن قانتوگىسكە جول بەرمەيتىندىگى، تەرروريزم مەن ءدىننىڭ ءبىر-بىرىنە جات ۇعىمدار ەكەندىگى ناسيحاتتالۋى كەرەك. بۇل باعىتتا ەلىمىزدە اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستار از ەمەس، ەكسترەميزم مەن تەرروريزمگە قارسى كۇرەس جولىندا كوپتەگەن ەكسترەميستىك ۇيىمداردىڭ قىزمەتىنە سوتتىڭ شەشىمىمەن تىيىم سالىنىپ، ءدىني مازمۇنداعى ادەبيەتتەرگە، ۇنپاراقتار مەن اۋديو-بەينە ماتەريالدارعا، عالامتور سايتتارىنا ءدىنتانۋ ساراپتاماسى جۇرگىزىلىپ، الدىن الۋ شارالارى رەتىندە اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى كەزەڭ-كەزەڭىمەن جۇرگىزىلىپ، وسى باعىتتا ەلەۋلى قىزمەتتەر اتقارىلۋدا. دەگەنمەن مۇنداي حالىقتىڭ رۋحانياتى مەن ۇلتتىق قۇندىلىقتارىنا، ەلدىڭ ىشكى تۇراقتىلىعى مەن تۇتاستىعىنا قاۋىپ توندىرەتىن ماسەلەدە تەك كاسىبي ماماندار عانا ەمەس، ەلىن سۇيگەن ءاربىر ازاماتتىڭ كۇش سالىپ، اتسالىسقانى ءجون.

ءدىني مالىمەتتى، قاجەتتى ءپاتۋانى ىزدەگەن ءاربىر ازامات مۇمكىندىگىنشە شەتەلدىك عالامتور سايتتارىن پايدالانباۋعا تىرىسىپ، ءدىن ىستەرى كوميتەتىنىڭ جوباسى اياسىندا جۇمىس ىستەيتىن kaz-islam.kz, قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ رەسمي سايتى muftyat.kz جانە ونىمەن سەرىكتەس fatua.kz, azan.kz, muslim.kz, ummet.kz جانە ت.ب. سەكىلدى ەلىمىزدەگى سەنىمدى سايتتارعا جۇگىنگەنى ءجون.

قازاقستاننىڭ ءاربىر ازاماتى ءوزىنىڭ ءدىني ساۋاتىن ارتتىرۋعا ءمان بەرىپ، رۋحاني جانە ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى دارىپتەۋگە ءوز شاماسىنىڭ جەتكەنىنشە اتسالىساتىن بولسا ەلدىڭ ىشكى تۇراقتىلىعى مەن بۇتىندىگىنە ەشقانداي جات پيعىلدى اعىمداردىڭ سىزات تۇسىرە الماسى انىق.

جانار تەڭلىباەۆا قانتەمىرقىزى، قر ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام مينيسترلىگى ءدىن ىستەرى كوميتەتى ءدىن ماسەلەلەرى جونىندەگى عىلىمي-زەرتتەۋ جانە تالداۋ ورتالىعىنىڭ جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەرى

Abai.kz