وتكەن سەيسەنبىدە «قازترانسويل» اق ەلىمىزدىڭ قۇبىر تاسىمالداۋ سالاسىنىڭ 75 جىلدىق مەرەيتويىن اتاپ ءوتتى. مۇناي-گاز كەشەنى قىزمەتكەرلەرىنىڭ كاسىبي مەرەكەسى قارساڭىندا، ەستاي اتىنداعى قالالىق مادەنيەت سارايىندا ۇيىمداستىرىلعان سالتاناتتى شاراعا كومپانيا باسشىلىعى، قازىرگى قارقىندى دامۋ جولىنا تۇسكەن مەملەكەتىمىزدىڭ مۇناي قۇبىرى جۇيەسىنىڭ نەگىزىن قالاعان ارداگەرلەر، ەڭبەك سىڭىرگەن قىزمەتكەرلەر مەن ولاردىڭ ەڭبەك جولىن ابىرويمەن جالعاستىرىپ كەلە جاتقان ەڭبەككەرلەردىڭ بۇگىنگى تولقىنى جينالدى. مۇنايشىلاردى مەرەيتويمەن قۇتتىقتاۋعا وبلىس اكىمى باقىتجان ساعىنتاەۆ كەلدى.

وتكەن سەيسەنبىدە «قازترانسويل» اق ەلىمىزدىڭ قۇبىر تاسىمالداۋ سالاسىنىڭ 75 جىلدىق مەرەيتويىن اتاپ ءوتتى. مۇناي-گاز كەشەنى قىزمەتكەرلەرىنىڭ كاسىبي مەرەكەسى قارساڭىندا، ەستاي اتىنداعى قالالىق مادەنيەت سارايىندا ۇيىمداستىرىلعان سالتاناتتى شاراعا كومپانيا باسشىلىعى، قازىرگى قارقىندى دامۋ جولىنا تۇسكەن مەملەكەتىمىزدىڭ مۇناي قۇبىرى جۇيەسىنىڭ نەگىزىن قالاعان ارداگەرلەر، ەڭبەك سىڭىرگەن قىزمەتكەرلەر مەن ولاردىڭ ەڭبەك جولىن ابىرويمەن جالعاستىرىپ كەلە جاتقان ەڭبەككەرلەردىڭ بۇگىنگى تولقىنى جينالدى. مۇنايشىلاردى مەرەيتويمەن قۇتتىقتاۋعا وبلىس اكىمى باقىتجان ساعىنتاەۆ كەلدى.
بۇل كۇنى بارلىق ىزگى تىلەك، قۇرمەت سوناۋ جيىرماسىنشى عاسىردىڭ ورتا شەنىندە ەلىمىزدىڭ مۇناي تاسىمالداۋ جۇيەسىنىڭ نەگىزىن قالاعان اعا ۇرپاققا ارنالدى. ولاردىڭ تالاي قيىندىقتارعا قاراماستان مويىماي ىلگەرى جىلجىپ، ۇلكەن ماقسات جولىنداعى قاجىرلى ەڭبەكتەرىنىڭ ارقاسىندا ەلىمىز بۇگىنگى دەڭگەيىنە جەتىپ وتىر دەسەك قاتەلەسپەسپىز. سەبەبى مۇناي سالاسى ەل ەكونوميكاسىنىڭ قوزعاۋشى كۇشى ەكەندىگى ءسوزسىز. ال سول ارداقتى ارداگەرلەردىڭ جولىن بۇگىندە «قازترانسويل» كومپانياسىنىڭ مىڭداعان بىلىكتى قىزمەتكەرلەرى جالعاستىرىپ كەلەدى. «75 جىل - ۇلكەن بەلەس. وسى كەزەڭ ارالىعىندا العاشقى ۇستانعان باعىتىنان تايماي، تۇراقتى دامۋ جولىنا تۇسكەن كومپانيانىڭ تالاي اسۋلاردى باعىندىرعاندىعى بەلگىلى. ەلىمىزدىڭ بىرقاتار ايماقتارىن بايلانىستىرىپ، كورشىلەس رەسەي مەن قىتايعا باعىتتالعان مۇناي تاسىمالداۋ قۇبىرلارىن سالۋعا قاتىستى ءىرى جوبالار - وسىنىڭ بارلىعى اتالمىش كومپانيانىڭ دەر كەزىندە ءوزىنىڭ ستراتەگيالىق ساياساتىن دۇرىس قۇرا بىلگەندىگىنىڭ ناتيجەسى دەپ بىلەم. تاۋەلسىزدىك جىلدارى، «قازترانسويل» العاش قۇرىلعان كەزدە ونىڭ باسشىلىق قىزمەتتەرىنە جاس، بىلىكتى ماماندار كەلگەن بولاتىن. ولاردىڭ بۇگىندە وزدەرىنە ارتىلعان سەنىمدى اقتاپ، ارداگەر مۇنايشىلارىمىزدىڭ اماناتىن ابىرويمەن ارقالاپ كەلە جاتقان جايى بار. اعا ۇرپاق پەن جاس بۋىن وكىلدەرىنىڭ ساباقتاستىعى كومپانيانى بۇگىنگىدەي بەلەستەرگە جەتەلەپ كەلەدى»، - دەدى وبلىس اكىمى باقىتجان ساعىنتاەۆ. سونداي-اق ايماق باسشىسى جاقىندا وتكەن حالىقارالىق «ۇزدىك كاسىپ» بايقاۋىندا جالپىكوماندالىق ەسەپتە ەكىنشى ورىنعا يە بولعان مۇنايشىلاردى قۇتتىقتادى. ءبىر اتاپ وتەرلىگى، توپ جارىپ، جۇلدەلى ورىندارعا يە بولعان بەس قىزمەتكەردىڭ ۇشەۋى كومپانيانىڭ شىعىس فيليالىنىڭ مۇنايشىلارى بولسا، ونىڭ ەكەۋى - پاۆلودارلىقتار.
جالپى، قازاقستاندىق ماگيسترالدى مۇناي قۇبىرى جۇيەسىنىڭ تۋعان كۇنى رەتىندە 1935 جىلدىڭ 7-ءشى جەلتوقسانى سانالادى. ال قۇبىر تاسىمالداۋ ترانسپورتىنىڭ جەكە سالا رەتىندەگى دامۋى وتكەن عاسىردىڭ ەلۋىنشى جىلدارىنىڭ اياق كەزىنەن باستاۋ الدى. ول ەلىمىزدە اۋىر ونەركاسىپ، اسىرەسە قارا، ءتۇستى مەتاللۋرگيا جانە ماشيناجاساۋ بويىنشا جاڭا، ءىرى كاسىپورىنداردى سالۋ ءىسى جوسپارلانىپ جاتقان كەز. سونىڭ سالدارىنان رەسپۋبليكامىزدا مۇناي ونىمىنە دەگەن سۇرانىس ارتا ءتۇستى. 1963 جىلى ۇزەن، جەتىباي كەن ورىندارىنان شيكىزاتتى شەۆچەنكو قالاسىنا جەتكىزۋگە باعىتتالعان «ۇزەن-جەتىباي-شەۆچەنكو» مۇناي قۇبىرىنىڭ قۇرىلىسى باستالدى. ال 1969 جىلى «ۇزەن-قۇلسارى-گۋرەۆ» مۇناي قۇبىرى ىسكە قوسىلدى. جەتپىسىنشى جىلدارى ومبى-پاۆلودار، پاۆلودار-شىمكەنت باعىتىنداعى مۇناي تاسىمالىن قۇرۋ ءىسى قولعا الىندى.
1997 جىلى قۇرامىنا ەلىمىزدەگى بارلىق ماگيسترالدى مۇناي قۇبىرلارى ەنگەن «قازترانسويل» اكتسيونەرلىك قوعامى قۇرىلدى. ناق وسى كەزەڭنەن باستاپ كومپانيانىڭ جاڭا تاريحى باستالدى. «قازمۇنايگاز» ۇلتتىق كومپانياسىنىڭ ەنشىلەس كاسىپورىنى سانالاتىن «قازترانسويل» بۇگىندە ۇلكەن بەلەستەردى باعىندىرا ءبىلدى. كەنقياق-اتىراۋ، الىبەكمولا-كەنقياق، سولتۇستىك بۇزاشى-قاراجانباس، اتاسۋ-الاشانكوۋ سىندى جاڭا مۇناي قۇبىرلارى قولدانىسقا بەرىلدى. كەنقياق-قۇمكول قۇبىر تاسىمالى سالىنىپ، اتىراۋ-سامارا مۇناي قۇبىرىنىڭ تاسىمالداۋ مۇمكىندىگى ارتتىرىلدى. اقتاۋ پورتىنىڭ، بىرقاتار تەمىرجول تەرمينالدارىنىڭ قۋاتى كەڭەيتىلدى. مۇناي تاسىمالداۋ جۇيەسىنىڭ «ترانسنەفت» ااق، «ۋكرترانسنافتا» ااق، «گومەلترانسنەفت» سىندى ءىرى وپەراتورلارىمەن كەلىسىمشارتتار جاسالدى. ونىمەن قوسا، 2008 جىلى «قازترانسويل» «Batumi IndustrialHoldings Limited» كومپانياسىنىڭ اكتسيالارىنا تولىق يەلىك ەتۋ قۇقىعىنا يە بولدى. بۇل كەلىسىمشارتتىڭ ارقاسىندا العاش رەت قارا تەڭىزدەگى شەتەلدىك مۇناي ترانسپورتى اكتيۆتەرى الىندى.
كومپانيانىڭ اتقارعان جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسى رەتىندە جىلدان-جىلعا ءوسىپ كەلە جاتقان مۇناي تاسىمالىنىڭ كولەمىن اتاپ وتۋگە بولادى. ەگەر 1997 جىلى كاسىپورىن ءوز ماگيسترالدى جۇيەسى بويىنشا 22,9 ميلليون توننا مۇناي تاسىمالداسا، وتكەن جىلى بۇل كورسەتكىش 50,885 ميلليون توننانى قۇرادى.
«قازترانسويل» اق ەكى وندىرىستىك قۇرىلىمنان، شىعىس جانە باتىس فيليالدارىنان تۇرادى. بۇل رەتتە كومپانيانىڭ شىعىس فيليالىن قازاقستاننىڭ قۇبىر تاسىمالى جۇيەسىنىڭ «جۇرەگى» دەپ تەكتەن-تەككە ايتپاسا كەرەك. بۇگىندە ول باتىس-ءسىبىر، قازاقستاندىق مۇنايدى قابىلداپ الىپ، تاسىمالداۋ بويىنشا قىزمەت ءتۇرىن كورسەتەدى. سونداي-اق اتاسۋ-الاشانكوۋ مۇناي قۇبىرى ارقىلى شيكىزات ءونىمىن ەكسپورتقا شىعارۋمەن اينالىسادى. جانە ەلىمىزدىڭ ىشكى نارىعىنا، پاۆلوداردىڭ مۇناي-حيميا زاۋىتى مەن شىمكەنتتىڭ مۇناي وڭدەۋ زاۋىتتارىنا تاسىمالدايدى. مۇنىڭ بارلىعى كومپانيانىڭ بۇگىنگى كەلبەتىنىڭ ءبىر شاعىن كورىنىسى عانا. سالتاناتتى شاراعا جينالعاندار «قازترانسويل»-دىڭ مۇنداي جەتىستىكتەرگە تەك قىزمەتكەرلەرىنىڭ ءوز ىسىنە شىن بەرىلگەندىگىنىڭ، ولاردىڭ قاجىرلى ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا ەكەندىگىن باسا ايتتى.
مەرەكەلىك شارا بارىسىندا وبلىس اكىمى ب.ساعىنتاەۆ كومپانيانىڭ بىرقاتار ارداگەرلەرىن كوپ جىلعى ادال ەڭبەگى، ايماقتىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنا قوسقان جەكە قوماقتى ۇلەسى ءۇشىن وبلىس اكىمىنىڭ قۇرمەت گراموتاسىمەن جانە العىس حاتىمەن ماراپاتتادى. ولاردىڭ قاتارىندا ەڭبەك ارداگەرلەرى ۆ.گۋرتوۆوي، س.سەرگەەۆ، س.ءابدراحمانوۆالار بار. تاعى بىرقاتار ارداگەرلەر مەن قىزمەتكەرلەر قر ەنەرگەتيكا جانە گاز ءمينيسترىنىڭ بۇيرىعىمەن «مۇناي سالاسى قىزمەتىنىڭ ۇزدىك قىزمەتكەرى» ناگرادالارىنا يە بولدى. جوعارى ماراپاتتى يەلەرىنە «قازترانسويل» اق باس ديرەكتورى نۇربول سۇلتان تابىس ەتتى.
كەش سوڭىندا جەرگىلىكتى جانە قازاقستان ەسترادا جۇلدىزدا- رىنىڭ قاتىسۋىمەن كونتسەرت ۇيىمداستىرىلدى. مۇنايشىلاردى قۇتتىقتاۋعا قر حالىق ءارتىسى، بەلگىلى ءانشى روزا رىمباەۆا كەلدى.

د.ايتپايۇلى.