2017 جىلعى 15 ماۋسىمدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق مۋزەيىندە «ەكسپو-2017» حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمەسى اياسىندا «سۇلتان بەيبارىس جانە ونىڭ ءداۋىرى» كورمەسىنىڭ اشىلۋ سالتاناتى ءوتتى، - دەپ حابارلايدى اباي-اقپارات.

نەگىزگى دەرەكتەر بويىنشا بەيبارىس سۇلتان (1223 نەمەسە 1225-1277)  قارا تەڭىزدەن سولتۇستىككە قاراي «دەشتى قىپشاقتا» (قىپشاقتار دالاسى)  دۇنيەگە كەلگەن. XIV عاسىرداعى مىسىر تاريحشىسى ءال-ايني ءوزىنىڭ  «يكدۋ ال-دجۋمان في تاريح احل ال-ازمان» («ۋاقىت تۇرعىندارى تۋرالى ءىنجۋ القاسى») ەڭبەگىندە بەيبارىس بين ابدۋللانىڭ قىپشاق ناسىلىنەن ەكەندىگى تۋرالى جازعان. ءان-نۋۆايريدىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا، بەيبارىس تۇركى جۇرتىنان، قىپشاقتىڭ ەلبورىلى تايپاسىنان شىققان.

كورمەنىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ارىستانبەك مۇحامەديۇلى:

«قازاقستان ءۇشىن، ەلىمىز ءۇشىن بۇگىن ەرەكشە كۇن بولىپ تۇر. سەبەبى سۇلتان بەيبارىستىڭ كورمەسىن العاش رەت ەلىمىزگە الىپ كەلىپ وتىرمىز. وسى ۋاقىتقا دەيىن سۇلتان بەيبارىس تۋرالى كوركەم فيلم ءتۇسىرىلىپ، بىرنەشە سپەكتاكلدەر قويىلدى. بىراق سۇلتاننىڭ قولى تيگەن، ءوز قولتاڭباسىن قالدىرعان ەرەكشە جادىگەرلەرى ەلىمىزگە ءبىرىنشى رەت اكەلىندى. بۇل – بارشامىز ءۇشىن ۇلكەن قۋانىش، قۋانىشىمىز قۇتتى بولسىن»! – دەدى ءوز سوزىندە.

بەيبارىس تاقتا 17 جىل (1260-1277 جج.) وتىردى. سۇلتان بيلىك قۇرعان جىلدارى مىسىر قۋاتتى مەملەكەتكە اينالدى. ارنالار، كەمە جاساۋ ۆەرفتەرى، ەلدىڭ شەكارالارىندا اسكەري بەكىنىستەر، كايردە سارايلار مەن مەشىتتەر سالىندى، قولونەرى، ەگىنشىلىك، عىلىم، ساۋدا، ونەر سالالارى دامىدى.

اراب رەسپۋبليكاسى ەگيپەت كونە ىستەر مينيسترلىگىنىڭ يسلام سەكتورىنىڭ توراعاسى السايد حەلمي ەززات ماري:

«وسى قاسيەتتى جەردە تۋىلىپ، مىسىر جەرىنە قىزمەت ەتكەن بەيبارىس – وتە دانا سۇلتان. ول – ءوزىنىڭ  باتىرلىعىمەن، وتان سۇيگىشتىگىمەن، ەلىن، جەرىن قورعاۋ ارقىلى الەمگە تانىلعان سۇلتان. سىزدەر كۋا بولىپ تۇرعان كورمەگە سۇلتان ءومىر سۇرگەن كەزەڭنىڭ ءتۇرلى زاتتارى قويىلدى. مۇنداعى باستى جادىگەر – بەيبارىستىڭ باتىرلىعىن، سۇلتاندىعىن، ەرەكشە ەرلىگىن سيپاتتايتىن، ونىڭ ارىستان بەينەلەنگەن ەمبلەماسى، - دەپ سۇلتاننىڭ ءمورى ىسپەتتەس ارىستان تاڭباسى بار ەمبلەماسىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى.

بەيبارىس سۇلتان پالەستينا مەن سيريادا يرانداعى موڭعول ەلحاندارىنا جانە ەۋروپالىق كرەسشىلەرگە تويتارىس بەرگەن  سوعىستارىمەن تانىمال. حالىق ابۋل-فۋتۋح «جەڭىستەردىڭ اتاسى» دەپ ارداقتاعان بەيبارىس شىعىستىڭ كورنەكتى قولباسشىسى.

كورمەگە بەيبارىس سۇلتاننىڭ ءومىرى مەن ەل بيلەۋ تاريحىن باياندايتىن يسلام ونەرى مۋزەيى (كاير ق.، مىسىر) جيناعىنان جادىگەرلەر قويىلدى.

كورمە 10 تامىزعا دەيىن جالعاسادى.

ءشارىپحان قايسار

اباي-اقپارات