الماتى قالالىق سوتىنىڭ

قىلمىستىق ىستەر جونىندەگى

اپەللياتسيالىق القاسىنا

المالى  اۋداندىق №1 سوتىنىڭ سۋدياسى  ق.يمانقۇلوۆ  سوت ءىسىن جۇرگىزۋدە سوتتالۋشىنى اقتاۋ  ءۇشىن سوت جۇرگىزۋدىڭ پروتسەسسۋالدىق نورمالارىن ورەسكەل بۇزىپ  سۋديا مارتەبەسىنە لايىق ەمەس ساۋاتسىزدىق تانىتىپ، كەشىرىلمەيتىن قاتەلىكتەرگە جول بەردى. سۋديالىق لاۋازىمدارىن، قىزمەت بيلىگىن اسىرا پايدالانىپ مەنىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇقىمدى شەكتەپ، قر قك-ءنىڭ  418-بابىندا كوزدەلگەن  زاڭ بۇزۋشىلىق-كورiنەۋ ادiلەتسiز سوت ۇكiمiن شىعاردى.

سۋديا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سوت جۇيەسى مەن سۋديالارىنىڭ مارتەبەسى تۋرالى» كونستيتۋتسيالىق زاڭىنىڭ 3-تارماعىنا ساي سۋديالار سوت تورەلىگىن ىسكە اسىرۋ كەزىندە تاۋەلسىز جانە  تەك كونستيتۋتسيا مەن زاڭعا عانا باعىنادى» - دەگەن تالاپتى  ورىنداماي، ءوزىنىڭ سۋديالىق لاۋازىمىن تەرىس پايدالانىپ  «تاپسىرىس» بويىنشا  مەملەكەت اتىنان ۇكىم شىعاردى.

ءىستى سوتتا قاراۋ كەزىندە جول بەرىلگەن كودەكستiڭ پرينتسيپتەرi مەن وزگە دە جالپى ەرەجەلەرىن بۇزۋشىلىقتار، سونداي-اق iسكە قاتىسۋشى ادامداردى زاڭدا كەپىلدiك بەرiلگەن قۇقىقتارىنان ايىرۋ, سوت iسiن جۇرگiزۋ ءراسiمiن ساقتاماۋ جولىمەن نەمەسە وزگەدەي جولمەن iستiڭ ءمان-جايىن جان-جاقتى، تولىق جانە وبەكتيۆتi زەرتتەۋگە كەدەرگi جاساعان، سوت تورەلىگىنىڭ ۇكىمىن نەمەسە سوتتىڭ وزگە دە شەشىمدەرىن شىعارۋعا ىقپال ەتەتىن، نەمەسە ىقپال ەتۋى مۇمكىن زاڭدى وزگەدەي دە بۇزۋشىلىقتار قىلمىستىق iس جۇرگىزۋ زاڭىن ەلەۋلi تۇردە بۇزۋ بولىپ تانىلادى.  وسىنداي زاڭ بۇزۋشىلىق اتالعان ءىستى قاراعان سۋديا ق.يمانقۇلوۆ   تاراپىنان  جىبەرىلدى.

قر قپك-ڭ 433-بابىنىڭ 1,2,3,4,  434(1), 435 (1-4), 436(1,2)  تارماقتارىندا كوزدەلگەن  نورمالار  بۇزىلىپ  سوت تەرگەۋi  بiرجاقتى  جۇرگىزىلىپ،  تولىق  تالاپقا ساي زەرتتەلمەدى.    قر قپك-ڭ 434-باپتىڭ 1-ءشى تارماعىندا:  «انىقتالعان جاعدايدا iستiڭ دۇرىس شەشiلۋi ءۇشiن ەلەۋلi ءمانi بولۋى مۇمكiن ءمان-جايلاردى اشىلماعان كۇيi قالدىرعان سوت تەرگەۋi بiرجاقتى نەمەسە تولىق ەمەس جۇرگىزىلگەن بولىپ تانىلادى»-دەپ نورمالانعان.

سۋديا ءوزىنىڭ باستى مىندەتى زاڭ نورمالارىن بۇلجىتپاي  ورىنداۋعا  ءتيىستى بولا تۇرىپ، جەكە باس مۇددەسىن كوزدەپ، قىزمەتتىك لاۋازىمىن پايدالانىپ  زاڭعا قايشى ارەكەتكە بارىپ، سوتتا زەرتتەلمەگەن كسەروكوشىرمەدەگى ل.سىدىقوۆتىڭ حاتىنا  سىلتەمە جاساپ، جەكە شاعىمنىڭ شەگىنەن شىعىپ قر قپك-ءنىڭ 122 بابىنىڭ 2 تارماعىندا كوزدەلگەن  «...  سوت ءوز باستاماسىمەن دالەلدەمەلەر جيناۋعا قۇقىلى ەمەس»   جانە  قر قپك-ءنىڭ 112-بابى دالەلدەمەلەر رەتiندە جول بەرىلمەيتىن ناقتى دەرەكتەر   قاتارىنا وسى كودەكستiڭ 6) تارماعىندا كورسەتىلگەن  «بەلگiسiز كوزدەن نە سوت وتىرىسىندا انىقتالا المايتىن كوزدەن»  ياعني  وسى تالاپتار بۇزىلا وتىرىپ الىنعان جاعدايدا ەسەپتەلمەيدى دەگەن نورماعا، قىلمىستىق-پروتسەستىك زاڭدى بۇزا وتىرىپ الىنعان ناقتى دەرەكتەر دالەلدەمەلەر رەتىندە جول بەرىلمەيتىن دەرەكتەر دەپ تانىلادى جانە ولار ايىپتاۋ نەگiزiنە جاتقىزىلا المايدى، سونداي-اق وسى كودەكستiڭ 113-بابىندا كورسەتىلگەن كەز كەلگەن ءمان-جايلاردى دالەلدەۋ كەزiندە پايدالانىلا المايدى» - دەگەن زاڭ  تالاپتارىن  بۇزدى..

زاڭ تالابىندا كوزدەلگەن   ادامنىڭ ايعاعى، ەگەر ول ءوزىنىڭ حاباردار بولۋ كوزىن كورسەتە الماسا، دالەلدەمە دەپ تانىلمايدى دەگەن زاڭ  نورماسىنا سۇيەنىپ دالەلدەمە قاتارىنان الىپ تاستاۋدى تالاپ ەتتىم، ورىندامادى.  2011 جىلى جازىلعان تۇپنۇسقادا بەرىلمەگەن،   بەلگiسiز كوزدەن   سوت وتىرىسىندا انىقتالماعان،   پرورەكتور سىدىقوۆ پەن مۇقاشەۆتەردىڭ قولدارى قويىلعان مەنى ايىپتاعان دالەلسىز،  (ونداعى ماعان جابىلعان جالالار سوتپەن جوققا شىعارىلسا دا), دالەلدەمە رەتىندە ۇسىنىلعان جارامسىز  حاتقا سۇيەنىپ  زاڭ تالاپتارىنا قايشى ۇكىم شىعاردى.

سۋديا ق.يمانقۇلوۆ ءىستى جۇرگىزۋ بارىسىندا لاۋازىمىن تەرىس پايدالانىپ مەنىڭ جەكە شاعىمىدا كورسەتىلگەن بۇلتارتپايتىن ناقتى ايعاقتارىمدى  كورە-بىلە تۇرا،  ول ايعاقتار iستiڭ دۇرىس شەشiلۋi ءۇشiن ەلەۋلi ءمانi  بار  ءمان-جايلار رەتىندە انىقتالسا دا, ولاردى زاڭ تالابىنا ساي زەرتتەمەي اشىلماعان كۇيi قالدىرىپ  جاسىردى.

ۇكىمىنىڭ 2 بەتىندەگى 4 ابزاتستا:  سۋديا يمانقۇلوۆ مىرزا «سوت، باستى سوت تالقىلاۋىندا زەرتتەلگەن ىسكە قاتىسۋشىلار تاراپىنان ۇسىنىلعان ءاربىر دالەلدەمەنىڭ قاتىستىلىعى، جول بەرۋشىلىگى، دۇرىستىعى، ال بارلىق جينالعان دالەلدەمەلەر جيىنتىعىندا قىلمىستىق ءىستى شەشۋ ءۇشىن جەتكىلىكتى تۇرعىسىنان زاڭ مەن ار-وجدانىن باسشىلىققا الا وتىرىپ، جان-جاقتى، تولىق جانە وبەكتيۆتى قاراۋعا نەگىزدەلگەن ءوزىنىڭ ىشكى نانىمى بويىنشا باعالاپ، كەلەسى تۇجىرىمعا كەلەدى»-دەگەن ويىن جەتكىزە الماعان «قويىرتپاق» سويلەم جازعان. سۋديانىڭ بۇل تۇجىرىمى قر  قپك-ءنىڭ تالاپتارىنا قايشى، بۇرمالانىپ بەرىلگەن.   زاڭ تالابى، ول كودەكستە قالاي جازىلدى  سولاي  بۇرمالانباي  سىلتەمەنى ءدال   كودەكستە جازىلعانداي ەتىپ بەرۋ مىندەتتەلگەن.

مىناۋ كودەكستەگى  تۇپنۇسقا ۆاريانتى:  دالەلدەمەلەردi  iشكi سەنىم بويىنشا باعالاۋ  دەگەن  قر  قىجك-ءنىڭ 25-بابىنىڭ 1 تارماعىندا: «سۋديا، پروكۋرور، تەرگەۋشi, انىقتاۋشى دالەلدەمەلەردi قارالعان دالەلدەمەلەردiڭ جيىنتىعىنا نەگiزدەلگەن ءوزiنiڭ iشكi سەنiمi بويىنشا باعالايدى، بۇل رەتتە ول زاڭ مەن ار-وجداندى باسشىلىققا الادى»-دەلىنىپ  زاڭداستىرىلىپ نورمالانعان. 

قولدانىستاعى قازاق ءتىلىنىڭ سوزدىگىنە  جۇگىنەتىن بولساق، نانىم-سەنىم (قوس ءسوز) – ءبىر نارسەگە  يلانۋ، سەنۋ، كۇماندانباۋ،  ءشۇبا  كەلتىرمەۋ; ار-ۇيات (قوس ءسوز) – ار، نامىس، ادەپ;  ىشكى تۇيسىك (ىشكى نانىم-سەنىم) – اقىل-وي، سەزىم، زەيىن، تانىم.

ار-ۇياتتىڭ كورسەتكىشى بولاتىن ار-نامىس كەز-كەلگەن ادامنىڭ ادامي بولمىسىن انىقتايتىن پسيحولوگيالىق قاسيەت.  ار-نامىس ول جەكە ادامنىڭ بويىنداعى ادالدىق، ادىلەتتىلىك، اقيقاتتان اتتاماۋشىلىق, ار، ابىروي، تەكتىلىك، تاربيە كورگەندىلىك سەكىلدى  قاسيەتتەردىڭ جيىنتىعىنىڭ كورسەتكىشى تۋرالى تۇسىنىك. نامىس ول ادامعا تۋا بىتكەن  قاسيەت،   ادامگەرشىلىككە جات-ارەكەتتەردەن ساقتاندىرۋشى، ارامدىق، پاسىقتىققا، ساتقىندىققا قارسى تۇراتىن رۋحتى كۇش.

ال سۋديا يمانقۇلوۆ ءوزىنىڭ سۋديالىق بيلىگىن تەرىس پايدالانىپ «بۇل رەتتە ول زاڭ مەن ار-وجداندى باسشىلىققا الادى»  دەگەن زاڭ تالاپتارىنا  پىسقىرىپ تا قاراماي،  جاسالعان قىلمىستى جاسىرىپ «تاپسىرىسپەن»  ۇكىم شىعارۋى،  ار-وجدان ياعني ادىلەتتىلىك ءپرينتسيپى  ىشكى تۇيسىك (ىشكى نانىم-سەنىم) – اقىل-وي، سەزىم، زەيىن، تانىمىنىڭ ونىڭ بويىندا  جوق ەكەندىگىن كورسەتىپ  وتىر.  ول ار-وجداندى باسشىلىققا  الماعان ارەكەتىمەن   قىزمەتتىك جالعاندىق  جاساپ «تاپسىرىسپەن» قارسى تاراپ لاۋازىم يەسى «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ الماتى قالاسى بويىنشا ورىنباسارى ج.وماربەكوۆانى نەگىزسىز اقتاپ   ادىلەتسىز شەشىم شىعاردى.

سۋديالاردىڭ اتالعان نانىم-سەنىمى   بار ما، جوق پا، بار بولسا ول قانداي دارەجەدە  سوت شەشىمىن  شىعاراردا ول نانىم-سەنىم  اقيقاتتىڭ  قاي جاعىندا بولادى, ادىلەتتىلىك جاعىندا ما، الدە ادىلەتسىزدىك جاعىندا ما، ونى  تەك زاڭ تالاپتارىن، نورمالارىن باسشىلىققا العان جاعدايدا عانا بايقاۋعا بولادى.  زاڭ نورمالارى سۋديالاردىڭ  جان-دۇنيەسىندەگى نانىم-سەنىمىنە اسەر ەتەتىن زاڭعا سۇيەنگەن ادىلەتتى كۇشتى سەزىمى بولۋى ءتيىس.

سۋديا  مەملەكەت اتىنان سوت شەشىمىن شىعارعاندا (قر قىجك-ءنىڭ 25-بابىنىڭ 1 تارماعى) دالەلدەمەلەردى ىشكى سەنىم بويىنشا باعالاپ، ءوزىنىڭ ىشكى نانىم-سەنىمىنە سۇيەنەدى دەپ زاڭداستىرىلۋى كوزبوياۋشىلىق، زاڭنىڭ نەگىزگى گۋمانيستىك  مانىنە قايشى جالعان قاعيدا.  بۇگىندە سۋديالاردىڭ سوت شەشىمىن شىعاراردا جۇگىنەتىن ىشكى نانىم-سەنىمى باستاپقى كوزدەلگەن ادىلەتتىلىك مازمۇنىنان  الشاق،  تەك تاپسىرىس بەرگەن ىقپالدى لاۋازىم يەلەرىنىڭ نەمەسە بيلىگى، اقشاسى بارلارعا قىزمەت ەتۋمەن  شەكتەلۋدە.

سۋديالاردىڭ سىبايلاستىق ارەكەتتەرىنىڭ ەتەك العاندىعى سونشالىقتى ولار شىعارىلعان زاڭ نورمالارىن (باپتارىن) ءوز ىڭعايلارىنا  ساي بۇرمالاپ، ءوز جەكە باس مۇددەلەرىنە مۇلتىكسىز قىزمەت ەتەتىن  ەتىپ، ءارتۇرلى قيتۇرقى تاسىلدەرمەن بۇرىپ، زاڭداستىرىپ الادى.        

مەن «نۇر-وتان» پارتياسىنىڭ الماتى قالالىق فيليالىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى  ج. وماربەكوۆاعا   «قر رەسپۋبليكانىڭ پرەزيدەنتى - حالىق پەن مەملەكەتتىك بيلىك بىرلىگىنىڭ، كونستيتۋتسيانىڭ مىزعىماستىعىنىڭ، ادام جانە ازامات قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىنىڭ نىشانى ءارى كەپىلى» - دەپ كورسەتىلگەن 40-باپتىڭ 2 تارماعىنا سۇيەنىپ، جەرگىلىكتى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ 6 جىل بويى اۋرە-سارساڭعا سالىپ مەنىڭ كونستيتۋتسيامەن بەكىتىلگەن قۇقىعىمدى اياقسىز ەتۋىنە شاعىمدانىپ بارعان بولاتىنمىن.

الايدا ءوزارا سىبايلاسقان شەنەۋنىكتەردەن وماربەكوۆا حانىم  كەرىسىنشە مەن تۋرالى جەكە باسىمدى قارالايتىن جاتىمسىز مالىمەتتەر جيناپ، ونى حالىقارالىق جۋرناليستەر فەدەراتسياسىنىڭ مۇشەسى جاننا احمەتكە سۇحبات بارىسىندا شىندىققا جاناسپايتىن مەنىڭ  جەكە باسىما قاتىستى  قارالاۋلاردى   جاريا ەتىپ تاراتقان. ونداعى ماقساتى مەنى قارالاپ جۇرتقا جەككورنىشتى ەتىپ «ءوزى سونداي ەكەن» دەگەن قوعامدىق پىكىر تۋعىزۋ.

ايىپتالۋشى وماربەكوۆا حانىمنىڭ ءوز اۋزىنان شىققان   عالامتورعا   اقپان ايىنىڭ 4 جۇلدىزىندا  جاريالانعان  مىنا سوزدەرى  «ەسەنعازى اعاي   سوتتىڭ شەشىمىمەن ول ستۋدەنتتەردەن اقشا جيناعان،  ءارتۇرلى سوزدەر  سويلەگەن. بۇنىڭ بارلىعى ۆيدەو جازبادا كورسەتىلگەن. ونىڭ كىناسى دالەلدەنگەن. ۋنيۆەرسيتەت ونى جۇمىسقا قايتا العىسى كەلمەيدى.    مەن ءتىپتى ەرىنبەي وسى ءىستىڭ اقىرىنا دەيىن جەتۋ ءۇشىن وقۋدى ءبىتىرىپ كەتكەن ستۋدەنتتەرگە تەلەفون سوقتىم ولار باياعىدا وقۋدى ءبىتىرىپ كەتسە دە   وسى كىسىنىڭ قورقىتقانى   ءالى كۇنگە دەيىن  ەستەرىندە ەكەن، وسىعان قالاي سەنبەيسىڭ»-دەگەن شىندىققا جاناسپايتىن تەك قارالايتىن سوزدەر ايتقانىن،  اتالعان سوزدەرگە ەشقانداي دالەلى جوق ەكەنىن سوتتا ءوزى مويىندادى.

وماربەكوۆا حانىم، 2011 جىلى 27 قاراشادا «نۇر وتان» پارتياسى ورىنباسارى م.بەيدالىگە جولداعان، ساتباەۆ اتىنداعى قازۇتۋ-ءنىڭ پرورەكتورى لۇقپان سىدىقوۆپەن زاڭگەر ق.مۇقاشەۆتىڭ  قولى قويىلعان مەن تۋرالى جالعان جالا جابىلعان دالەلسىز  ايىپتاۋلارعا تولى حاتتىڭ كسەروكوشىرمەسىنە   سۇيەنگەنىن ايتىپ اقتالماق بولدى. الايدا مەنى جۋرناليستكە جامانداعان جوعارىدا وماربەكوۆانىڭ اۋزىنان شىققان شاعىمدا مەن اتاعان قارالاۋ سوزدەر بۇل حاتتا دا جوق بولىپ شىقتى.

ەندى سالىستىرىپ كورىڭىز وماربەكوۆا مەنى «سوتتىڭ شەشىمىمەن ستۋدەنتتەردەن اقشا جيناعان ت.ب. ول اۋديو-ۆيدەو جازبامەن دالەلدەنگەن دەپ» جالا جاۋىپ عايبات سوزدەرمەن ايىپتاعانى اتالعان 130-باپتا كوزدەلگەن قىلمىس بولىپ تابىلىپ، ول زاڭمەن قۋدالانادى. ال سوت وتىرىسى بارىسىندا وماربەكوۆاعا سۇحباتىندا اتاپ كورسەتكەن  «سوتتىڭ  شەشىمىمەن ستۋدەنتتەردەن اقشا جيناعان دەگەن شەشىم  قايدا سوتقا كورسەتىڭىز»، اۋديو-ۆيدەو جازبا قايدا؟-دەگەن سۇراقتارعا «ستۋدەنتتەردەن سوتتىڭ شەشىمىمەن اقشا جيناعان» دەگەن  سوتتىڭ ونداي شەشىمى بولماعانىن ونداي شەشىمدى مۇلدە كورمەگەنىن, «ستۋدەنتتەرگە تەلەفون سوقپاعانىن، ۆيدەو جازبانىڭ بولماعانىن، ءارتۇرلى سوزدەر ول  قانداي سوزدەر ەكەنىن بىلمەيتىنىن»- ايتىپ جاۋاپ بەردى.

ال پرورەكتور سىدىقوۆ جولداعان حاتتا جوعارىدا وماربەكوۆا جۋرناليستكە  بەرگەن مەن تۋرالى سۇحباتىندا  ايتقان سوزدەردىڭ، بىردە-ءبىرى جوق بولىپ شىقتى،  ءتىپتى ونداي سوتتىڭ شەشىمى مۇلدە بولماعاندىعى انىقتالدى. وماربەكوۆا سۇحباتىندا ايتقان «سوتتىڭ شەشىمىمەن ول ستۋدەنتتەردەن اقشا جيناعان، سوزدەر سويلەگەن. بۇنىڭ بارلىعى ۆيدەو جازبادا كورسەتىلگەن. ونىڭ كىناسى دالەلدەنگەن»-عايبات سوزدەر شىندىققا جاناسپايتىن جالعان ءسوز جەتكىزۋ، ياعني  قىلمىستىق باپپەن قۋدالاناتىن زاڭ بۇزۋشىلىق بولىپ تابىلادى.

ال وسى  مويىنداۋدان كەيىن سۋديا يمانقۇلوۆتىڭ  قك-ڭ 130-بابى بويىنشا كىنالى ەكەنى دالەلدەنىپ تۇرسا دا،  نۇروتان پارتياسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى وماربەكوۆانى  اقتاپ ۇكىم شىعارۋىنا بەرىلەتىن باعا «تاپسىرىستىڭ قۇلى» بولعان  سۋديانىڭ سىبايلاستىق جەمقورلىق ارەكەتى.

 «باستى سوت تالقىلاۋىندا سوت تەرگەۋى  كەزىندە سوت زەرتتەگەن  ىسكە قاتىستى،  رۇقسات ەتىلگەن، دۇرىس دالەلدەمەلەردىڭ جيىنتىعى  نەگىزىندە  انىقتالعانى،  سوتتالۋشى ج.وماربەكوۆا، جەكە ايىپتاۋشى ە.س.قۋاندىق جايىندا  بەرگەن سۇحباتى، ار-وجداندى كەمسىتۋ نە بولماسا بىرەۋدى كەمسىتۋ ەمەس، تەك ق.ي. ساتباەۆ اتىنداعى قازاق ۇتۋ-نەن تۇسكەن حاتىندا كورسەتىلگەن مالىمەتتەرگە نەگىزدەگەنى راستالدى»-دەۋى كوپە-كورىنەۋ وتىرىك. ول حاتتا وماربەكوۆانىڭ سۇحباتتا ايتقان كەمسىتۋ سوزدەرىنىڭ ءبىرى دە جوق.  سوتقا اتالعان حاتتىڭ ءتۇپ نۇسقاسى ەمەس، كسەروكوشىرمەسى عانا بەرىلگەن ال ونداي كوشىرمە سوتتا دالەلدەمە رەتىندە سانالمايدى. سۋديانىڭ  ايدان انىق كورىنىپ تۇرعان شىندىقتى  لاۋازىمىن اسىرا پايدالانىپ بۇلاي زورلىقپەن جوققا شىعارىپ بۇرمالاپ جالعاندىققا بارۋى،  سىبايلاستىق جەمقورلىققا جاتاتىن جەڭ ۇشىنان جالعاسۋ ارەكەتى.

سۋديانىڭ ىشكى نانىم-سەنىمگە سۇيەنىپ شىعارعان ۇكىمى تەك ناقتى باپتارعا جۇگىنىپ، زاڭدى باسشىلىققا العاندا عانا ادىلەتتى  بولادى.  ال  بۇل سۋديانىڭ ۇكىمى جەكە مۇددەگە عانا قىزمەت ەتەتىن  ارامدىققا تولى، سوت الدىندا ازاماتتاردىڭ تەڭدىگى تالابىنا قايشى تەك لاۋازىمدى شەنەۋنىكتى قورعايتىن كەزەكتى تاپسىرىستى ورىنداۋ  بولىپ وتىر عوي.

الايدا  شاعىمداعى سوتتىڭ انىقتاۋىنا جاتاتىن نەگىزگى  باستى داۋ   سوتتالۋشى   وماربەكوۆانىڭ 2017 جىلعى اقپان ايىنداعى مەنى  دالەلسىز عايباتتاپ، نەگىزسىز قارالاپ، شىندىققا جاناسپايتىن جالعان سوزدەر ايتىپ سۇحبات بەرۋى  ونىڭ عالماتور ارقىلى تاراتىلۋى بولاتىن. وسى سۇحباتتا  مەنىڭ اتىما ايتىلعان قارالاۋلاردىڭ شىندىققا جاناسپايتىن جالا ەكەندىگىنە بۇلتارتپايتىن ايعاقتار  ىسكە تىركەلدى.  وماربەكوۆا مەن ادۆوكاتى عالامتوردان تابىلمادى  ول سۇحبات جاريالانباعان دەگەنى، جالعان وسى ايىپتاپ قارالاۋ 7 ساۋىردە سوت تەرگەۋى كەزىندە قايتا جاريالانىپ وتىر.

4-9 اقپان كۇندەرى جۇلدىز وماربەكوۆانىڭ  ءوزىنىڭ شاقىرۋىمەن  نۇروتان پارتياسى كەڭسەسىنە كەلگەن جۋرناليست جاننا احمەتكە بەرگەن سۇحباتى  تۋرالى مالىمەتتەر،  5 مامىر كۇنى عالماتوردا جاريالانعان  «تيتۋشكي يز نۋروتانا»، «كلەۆەتا، كاك مەتود بوربى س نەگلاسنىمي ۆ نۋروتانە» اتتى ايدارمەن ماقالالاردا قايتا جاريالانعان.

يمانقۇلوۆتىڭ ىشكى نانىمى نەمەنە مەملەكەتتىڭ زاڭدارىنا مويىندامايتىن-باعىنبايتىن نانىم با؟ مۇنداي نانىم مۇقاتۋ، ءوش الۋ ماقساتىندا نە ارنايى تاپسىرىس بولعاندا اياق استىنان وياناتىن زاقازنوي نانىم-سەنىم.

مۇنداي تۇجىرىمعا ار-ۇياتتان جۇرداي، تەك ءمانسابىن، جەكە باسىنىڭ مۇددەسىن زاڭنان جوعارى قويعان سۋديا عانا جاسايدى.

قايداعى بولجام وماربەكوۆانىڭ اۋزىنان شىققان مىنا قارالاۋ  سوزدەرى شىندىققا  جاناسپايتىن ايىپتاۋلار اۋديو-ۆيدەو جازبادا كورىنىپ وماربەكوۆا ءوزى مويىنداپ تۇرسا دا بولجام بولا ما؟

سۋديا «ولاي بولسا، سوت، جابىرلەنۋشى ە.س.قۋاندىقتىڭ سۇقپاتتا ايتىلعان  سوزدەردىڭ ار-نامىسى مەن قادىر قاسيەتىن قورلادى دەپ ىشتەي قابىلداۋى، قك ء–نىڭ 131-بابىمەن (وسى   بۇرمالۋىنىڭ ءوزى  ۇكىمنىڭ زاڭسىز شىعارىلعانىن كورسەتىپ تۇر)  كىنالى دەپ تانىپ، قىلمىستىق  جاۋاپتىلىققا  تارتۋعا  جەتكىلىكسىز دەپ ەسەپتەيدى، سەبەبى قر قىجك-ءنىڭ 19-بابىنا ساي، ايىپتاۋ ۇكىمىن   بولجامدارعا نەگiزدەۋگە بولمايدى جانە ول  اقيقات   دالەلدەردiڭ جەتكiلiكتi جيىنتىعىمەن راستالۋى مۇمكىن ەكەندىگى بەكىتىلگەن»-دەپ زاڭ نورماسىن قاتە بۇرمالاپ كەلتىرگەندە نە، وماربەكوۆانىڭ شىندىققا جاناسپايتىن، مەنىڭ اتىما ايتىلعان قارالاۋ سوزدەرى ياعني، قۇقىق بۇزۋشىلىق ارەكەتىن جاسىرعىسى كەلگەنى  عوي.  ال اتالعان قر قىجك-ءنىڭ 19-بابىنىڭ كiناسiزدiك پرەزۋمپتسياسىنداعى 4 تارماق  قودەكستە بىلاي نورمالانعان: 4.ايىپتاۋ ۇكiمi بولجامدارعا نەگiزدەلە المايدى جانە ول جول بەرىلەتىن جانە انىق دالەلدەمەلەردiڭ جەتكiلiكتi جيىنتىعىمەن راستالۋعا تيiس. مۇمكىن دەگەن ءسوز ءتيىس ءسوزىنىڭ بالاماسى بولا المايدى.

ال سۋديانىڭ ۇكىمىندەگى كەلەسى ساۋاتسىز  «قوتىر» سويلەمى مۇلدەم تۇسىنىكسىز: «ءىستىڭ مۇنداي تۇرعىسىندا سوت سوتتالۋشى ج.وماربەكوۆاعا تاعىلعان جەكە ايىپ نەگىزسىز جانە ونىڭ ارەكەتىندە قك-ءنىڭ 131-بابىندا كوزدەلگەن قىلمىس قۇرامى جوق دەپ انىقتايدى، سەبەبى  قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارعى سوتىنىڭ 2002 جىلعى 15 تامىزداعى   №19 ساندى «سوت ۇكiمi تۋرالى» نورماتيۆتiك قاۋلىسىنىڭ 45-تارماعىنا ساي، ەگەر قىلمىس قۇرامىن تانۋ ءۇشىن زاڭدا كوزدەلگەن   شارتتار بولماسا،  قىلمىس  قۇرامىنىڭ بولماۋىنا  بايلانىستى  اقتاۋ ۇكىمى شىعارىلۋى ءتيىس ەكەنى كوزدەلگەن»-دەگەن  سىلتەمەسى  قيسىنسىز، ءتىپتى ءوزى   ايتقان  شارتتار  دا كەلتىرىلمەگەن.  سونداي-اق سۋديا ايتەۋىر  شەشىمىم زاڭدى بولسىن دەپ، كەلسىن-كەلمەسىن زاڭنان مارتەبەسى تومەن تۇراتىن ءنورماتيۆتى اكتىلاردان قاجەت ەمەس ۇزىندىلەردى ورىنسىز كەلتىرە بەرگەن.   

ال سۋديا سىلتەمە جاساپ بۇرمالاپ قيسىنسىز قىستىرىپ وتىرعان اتالعان زاڭ نورماسى   ءنورماتيۆتى اكتىنىڭ 45- تارماعىندا بىلاي جازىلعان: «قىلمىس قۇرامىن تانۋ ءۇشiن زاڭدا كوزدەلگەن شارتتار بولماسا (ارەكەت بiرنەشە رەت قايتالانسا، زاڭدا كورسەتiلگەن زارداپتاردىڭ بەلگiلەرi ورىن الماسا جانە ت.ب.) جاعدايلاردا قىلمىس قۇرامىنىڭ بولماۋىنا بايلانىستى اقتاۋ ۇكiمi شىعارىلادى. قك-ڭ 130 بابى بويىنشا سوتتالىپ وتىرعان وماربەكوۆانىڭ جۋرناليسكە بەرگەن سۇحباتىندا مەنى قارالاعان سوزدەرىنىڭ شىندىققا جاناسپايتىنىن ءوزى سوت وتىرىسىندا مويىنداعان،  اتالعان باپتا كوزدەلگەن قىلمىس ەكەنى انىقتالعان،   سۋديا  سىلتەمە جاساپ اقتاۋعا جاتادى دەپ وتىرعان  بۇل شارتتىڭ  كەلتىرىۋلى ماسقارا ساۋاتسىزدىق.

قر قك-ءنىڭ 130-بابىندا كوزدەلگەن قىلمىس قۇرامى بولىپ سانالاتىن ءمان-جايلار، سۋديا سىلتەمە جاساعان اتالعان زاڭ نورماسىنداعى شارتتار تىزبەسىندە جوق. سوندىقتان اتالعان 130-باپتا كوزدەلگەن قىلمىس ءتۇرى زاڭمەن قۋدالاناتىن قىلمىستىق ارەكەت بولىپ تانىلادى.

393-باپتىڭ 2 بولىگىنىڭ 3 تارماعى ايىپتاۋ ۇكiمiن بولجامدارعا نەگiزدەۋگە بولمايدى جانە ول سوت تالقىلاۋى بارىسىندا سوتتالۋشىنىڭ قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىق جاساۋعا كiنالىلىگى سوتتىڭ زەرتتەگەن دالەلدەمەلەرiنiڭ جيىنتىعىمەن راستالعان جاعدايدا عانا شىعارىلادى.

  مەنىڭ سوتقا جۇگىنگەن جەكە ايىپتاۋ تارتىبىمەن بەرىلگەن شاعىمىم قر قك-ءنىڭ 130-بابى-جالا جابۋ بويىنشا بولاتىن. الايدا سۋديا ۇكىمنىڭ 2 جەرىندە «قك-ءنىڭ 131-بابىندا كوزدەلگەن»- دەپ قىلمىس قۇرامى مۇلدەم باسقا  باپپەن اۋىستىرىپ ساۋاتسىزدىق تانىتىپ، قىزمەتتىك  جالعاندىق جاساعان.  مەنىڭ جەكە ايىپتاۋ تارتىبىمەن بەرگەن جەكە شاعىمىم- جالا جابۋ بابىن، 131–باپ قورلاۋ بابىمەن اۋىستىرىپ  سۋديالىق بيلىگىن تەرىس پايدالانىپ نەمقۇرايدىلىق تانىتىپ ۇكىم  شىعارعان.

وماربەكوۆانىڭ  جۋرناليستكە بەرگەن وسى سۇحباتىنداعى  مەنىڭ جەكە باسىم تۋرالى شىندىققا جاناسپايتىن، دالەلسىز  ار-نامىسىم مەن ىسكەرلىك بەدەلىمە نۇقسان كەلتىرەتىن عايبات سوزدەردى ايتىپ قارالاۋى  عالامتور- فەيسبۋك ارقىلى قازاقستان جۇرتشىلىعىمەن قوسا باسقا دا شەت ەلدەرگە تاراپ مەن تۋرالى جات قوعامدىق پىكىر قالىپتاستى. ال رەسپۋبليكا جۇرتى  مەنى تاريحشى عالىم  3 وقۋلىقتىڭ 200 دەن استام عىلىمي ماقالالاردىڭ اۆتورى رەتىندە  تانيدى.

ال   «نۇروتان» پارتياسىنىڭ الماتى قالالىق فيليالىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى  وماربەكوۆانىڭ  ەلدەن ەستىگەن سوزدەردى جيناپ مەنى  دالەلسىز، ەشبىر قۇجاتقا سىلتەمە جاساماي اۋىزشا قارالاۋى ول زاڭ تالابى بويىنشا جالا، ياعني قىلمىس بولىپ تابىلادى.

سۋديانىڭ ءوز ۇكىمىنىڭ 2-3 بەتتەرىندە جازعان «ولاي بولسا، سوت، جابىرلەنۋشى ە.س.قۋاندىقتىڭ سۇقپاتتا ايتىلعان  سوزدەردىڭ ار-نامىسى مەن قادىر قاسيەتىن قورلادى دەپ ىشتەي قابىلداۋى، قك–نىڭ 131-بابىمەن (وسى   بۇرمالۋىنىڭ ءوزى  ۇكىمنىڭ زاڭسىز شىعارىلعانىن كورسەتىپ تۇر)  كىنالى دەپ تانىپ، قىلمىستىق  جاۋاپتىلىققا  تارتۋعا  جەتكىلىكسىز دەپ ەسەپتەيدى، سەبەبى قر قىجك-ءنىڭ 19-بابىنا ساي، ايىپتاۋ ۇكىمىن   بولجامدارعا نەگiزدەۋگە بولمايدى جانە ول  اقيقات   دالەلدەردiڭ جەتكiلiكتi جيىنتىعىمەن راستالۋى مۇمكىن ەكەندىگى بەكىتىلگەن»-دەگەن تۇيىندەمەسى قر قپك-ڭ 433-بابىنىڭ 2, 3 تارماقتارىندا  كوزدەلگەن سوتتىڭ ۇكiمدە ايتىلعان تۇيىندەرىنىڭ iستiڭ ناقتى ءمان-جايلارىنا سايكەس كەلمەۋi;  قىلمىستىق-پروتسەستىك زاڭنىڭ ەلەۋلى تۇردە بۇزىلۋىنا اكەلىپ, Yكiمنiڭ كۇشiن جويۋ نەمەسە ونى وزگەرتۋگە تولىق  نەگiز بولىپ وتىر.

سۋديا تاراپىنان ورىن العان اتالعان زاڭ بۇزۋشىلىق ارەكەت قر قك-ءنىڭ 416 بابىندا كوزدەلگەن ايعاقتاردى بۇرمالاۋ قىلمىسىنا جاتقىزىلىپ،  قىلمىس  رەتىندە زاڭمەن قۋدالانادى.

سۋديا  «سوت، سوتتالۋشى وماربەكوۆانىڭ تاراپىنان بەرىلگەن سۇحپاتتا  ايتىلعان سوزدەردىڭ، ادامنىڭ ار-نامىسى مەن قادىر –قاسيەتىن ادەپسىز تۇردە كەمسىتۋ دەپ قابىلداۋعا جانە ج.وماربەكوۆانىڭ قاساقانا ە.س.قۋاندىقتىڭ ار-نامىسى مەن قادىر–قاسيەتىن كەمسىتەتىن ارەكەتتەر جاساعانىن ۇعىنىپ، سونى تىلەگەن پيعىلى  بولعان دەپ تۇجىرىمداۋعا نەگىز جوق دەپ سانايدى» - دەگەنى  سۋديالىق بيلىگىن اسىرا پايدالانىپ  مەنىكى دۇرىس دەگەن ەشبىر زاڭ نورماسىنا سۇيەنبەي ايتىلعان دالەلسىز زورلىق.

زاڭدى تالابىم جازىلعان شاعىمدارىمدى تەكسەرۋگە نيەتى بولماعان، وماربەكوۆا ءوزىمدى  كۇستانالاۋ   پيعىلىمەن اينالىسىپ، مەنى قارالايتىن قارسى ماتەريالدار مەن قۇجاتتار جيناۋى ولاردىڭ ءوزى شىندىققا جاناسپايتىن   جالعان بولۋى،   قادىر –قاسيەتىمدى  ادەپسىز تۇردە كەمسىتۋدىڭ  بۇلتارتپايتىن  نەگىزى بولىپ تابىلادى.    ونىڭ شىندىققا جاناسپايتىن  مەنىڭ اتىما ايتقان، جالعان قارالاۋ، عايبات كۇستانالاعان سوزدەرىن بۇرمالاپ، قىلمىس ەمەس دەپ سۋديا قورعاپ،  قر قپك-ءنىڭ 434, 435,436, 437-باپتارىندا قاراستىرىلعان زاڭ تالابىنا قايشى ارەكەتكە بارىپ، ۇكىمدى سىبايلاستىقپەن زاڭ نورمالارىن بۇرمالاپ شىعارعان.

«ج.وماربەكوۆانىڭ بەرگەن سۇحپاتىنان جانە سوت تەرگەۋى بارىسىندا زەرتتەلگەن دالەلدەردەن، جەكە ايىپتاۋشى ە.س.قۋاندىقتىڭ ار-نامىسىنا نۇقسان كەلتىرەتىن مالىمەتتەر ايتىلماعان»-دەپ سۋديا كوپە-كورىنەۋ قىزمەتتىك جالعاندىق جاساپ، زاڭ تالابىنا ساي دۇرىس قۇقىقتىق  باعا بەرمەگەن. ونىڭ جالعان ايتقاندىعىنا دالەل 130-باپ. جالا جابۋدا كوزدەلگەن زاڭ نورماسى: 1. جالا جابۋ، ياعني باسقا ادامنىڭ ابىرويى مەن قادiر-قاسيەتiنە نۇقسان كەلتiرەتiن نەمەسە ونىڭ بەدەلiن تۇسiرەتiن كورiنەۋ جالعان مالiمەتتەر تاراتۋ 2. كوپشiلiك الدىندا نەمەسە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىن نەمەسە تەلەكوممۋنيكاتسيالار جەلىلەرىن پايدالانا وتىرىپ جاسالعان ءدال سول ءىس-ارەكەت.

ايىپتاۋ ۇكiمi بولجامدارعا نەگiزدەلە المايدى جانە ول جول بەرىلەتىن جانە انىق دالەلدەمەلەردiڭ جەتكiلiكتi جيىنتىعىمەن راستالۋعا تيiس.

سۇحباتتاعى  عالامتور ارقىلى تاراتىلعان سوزدەرىنىڭ شىندىققا جاناسپايتىندىعى،  ول  اتالعان باپپەن قۋدالاناتىن قىلمىس ساناتىنا جاتادى.  (وماربەكوۆانىڭ   مەنى  كۇستانالاعان جالعان  سوزدەرى   كوپشىلىككە عالامتور ارقىلى تاراتىلعان).

سۋديانىڭ ۇكىمىندەگى تۇجىرىمداردى  قر جوعارعى سوتىنىڭ 1992 جىلعى 18 جەلتوقسانداعى № 6 سوت تاجىريبەسى زاڭدىلىعىندا قولداناتىن جەكە تۇلعالاردىڭ ار-وجدانىن، نامىسى مەن ابرويىن جانە قىزمەتتىك بەدەلىن قورعاۋ تۋرالى  نورماتيۆتىك قاۋلىسىندا  كورسەتىلگەن مىنا «تالاپتاردى قاناعاتتاندىرۋدا سوت شەشiمنiڭ قورىتىندى بولiمiندە ناقتى قانداي كiر كەلتiرەتiن مالiمەتتەر شىندىققا سايكەس كەلمەيتiنiن جانە قانداي تاسiلمەن ولار تەرiسكە شىعارىلۋىنا جاتاتىنى مiندەتتi تۇردە كورسەتiلۋi كەرەك»-دەگەن زاڭ تالابى ورىندالماي بۇرمالانعان.

وماربەكوۆانىڭ   ارەكەتىنىڭ سۋبەكتيۆتىك جاعى   تىكەلەي نيەتپەن  سيپاتتالادى، ياعني كىنالى    وماربەكوۆانىڭ   مەنىڭ ار-نامىسىم مەن قادىر-قاسيەتىمە، قىزمەتتىك بەدەلىمە نۇقسان كەلتىرەتىندىگىن  جۋرنليستكە ايتقان فاكتىلاردىڭ  جالعان ەكەندىگىن بىلە تۇرا،  ول ايتقانداي سوتتىڭ شەشىمىنىڭ جوق ەكەنىن بىلە تۇرا ادەيى وسى قارالاۋ ماقساتىنا جەتۋگە مۇددەلى بولعاندىعىن كورسەتەدى.

ال  وماربەكوۆانىڭ   زاڭسىز ارەكەتىنىڭ وبەكتيۆتىك جاعى-ول وزگە ادام تۋرالى شىندىققا جاناسپايتىن   ار-نامىسى مەن قادىر-قاسيەتىن جانە  ونىڭ  ىسكەرلىك بەدەلدىنە ەلەۋلى نۇقسان كەلتىرەتىن (ونىڭ ايتقاندارىنىڭ جالعان ەكەندىگى سوت شەشىمىمەن دالەلدەنگەن) جالعان ءسوز تاراتۋ  بولىپ تابىلادى.   بۇل   ارەكەتتىڭ  قوعامدىق قاۋىپتىلىگى سوندا،  ول ادامنىڭ ار-نامىسى مەن قادىر-قاسيەتىنە ورنى تولماس  زيان كەلتىرىپ، ونىڭ ىسكەرلىك بەدەلىن  تۇسىرەدى.

وماربەكوۆانىڭ  تاراتقان ماعان قاتىستى قارالاۋ مالىمەتتەرىن  شىندىققا جاناسپايتىندىعانا بۇلتارتپايتىن ايعاقتار-رەسمي قۇجاتتار ۇسىنىپ زاڭ تالابىنا ساي دالەلدەپ وتىرعانىم ەسكەرىلىپ، وسى جابىلعان جالا تەرىسكە شىعارىلىپ وعان كىنالى  جازالانۋى  ءتيىس.

ادامنىڭ ازاماتتىق  نامىسى مەن قادىر-قاسيەتىنە  قىزمەتتىك بەدەلىنە  نۇقسان كەلتىرگەن، ونىڭ قىزمەتتىك بەدەلىن تۇسىرەتىن كورنەۋ جالعان مالىمەتتەر تاراتقان ادام  زاڭ بويىنشا قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى. ماعان  سۇحباتتاعى   تاراتىلعان   بىرنەشە جالادان نامىسىم قورلانىپ  بەدەلىمە   نۇقسان كەلدى،   ستۋدەنتتەر، وقىتۋشى ارىپتەستەر الدىندا ادال اتىما  كىر جاعىلدى،  تەرىس كوزقاراستاعى قوعامدىق پىكىر تۋدى.

قر قپك-ءنىڭ 435-بابىنىڭ  1 تارماعىندا  قاراستىرىلعان   «سوتتىڭ تۇيىندەرى سوت وتىرىسىندا قارالعان دالەلدەمەلەرمەن  راستالماسا»  زاڭ نورماسى بۇزىلعان دەپ ەسەپتەلىپ، ۇكiم   iستiڭ ناقتى ءمان-جايلارىنا سايكەس كەلمەيدi دەپ تانىلىپ، جاڭادان باعالاۋعا جانە وسى كودەكستىڭ 431-بابىنىڭ ءبىرىنشى بولىگىندە كوزدەلگەن جاڭا شەشىمدى قابىلداۋعا قۇقىلى دەلىنگەن.  وسى زاڭعا قايشى ارەكەتتىڭ ورىن الۋىنا بايلانىستى اتالعان قىلمىستىق ءىس  قر قپك–نىڭ    457-باپ  قىلمىستىق زاڭنىڭ دۇرىس قولدانىلماۋى  مەن      458-باپ قىلمىستىق ءىس جۇرگىزۋ زاڭىنىڭ ەلەۋلى تۇردە  بۇزىلۋىنا بايلانىستى ۇكىم مەن قاۋلى بۇزىلىپ قايتا قارالۋعا جاتادى.

قر جوعارعى سوتىنىڭ 1992 جىلعى 18 جەلتوقسانداعى № 6 سوت تاجىريبەسى زاڭدىلىعىندا قولداناتىن جەكە تۇلعالاردىڭ ار-وجدانىن، نامىسى مەن ابرويىن جانە قىزمەتتىك بەدەلىن قورعاۋ تۋرالى  نورماتيۆتىك قاۋلىسىندا: «پود پوروچاششيمي سۆەدەنيامي پونيمايۋتسيا دەيستۆيا پو يح راسپروسترانەنيۋ، سووبششەنيە دليا ۆسەوبششەگو سۆەدەنيا يلي وتدەلنىم  ليتسام نە سووتۆەتستۆۋيۋششەي  دەيستۆيتەلنوستي  وبششەستۆەننو زناچيموي ي تەم سامىم ديسكرەديتيرۋيۋششەي چەلوۆەكا ينفورماتسي, پوروچاششەي  ەگو دوبروە يميا كاك ليچنوستي، كاك  رابوتنيكا، پريچينيۆشەي  نراۆستۆەننىە سترادانيا،  پوروچاششەي دەلوۆۋيۋ رەپۋتاتسيۋ. پري ەتوم نە وبيازاتەلنو ناليچيە ۋمىسلا ۆ پوۆەدەني راسپروستارانيتەليا وپوروچيت پوتەرپەۆشەگو. راسپروسترانەنيە، داجە پو نەوستوروجنوستي, سۆەدەني، پوروچاششيح دوبروە يميا درۋگوگو،- ەست  وسنوۆانيە  دليا پرينياتيا مەر زاششيتى چەستي ي دوستوينستۆا» - دەپ اتاپ كورسەتىلىپ، نورمالانعان.

تاعى وسى اتالعان قۇجاتتا: ازاماتتاردىڭ جانە ۇيىمداردىڭ ار-نامىسىنا جانە ابىرويىنا كىر كەلتىرەتىن مالىمەتتەردى تاراتۋ دەپ مىنا جاعدايلار تانىلادى: «باسپا جۇزىندە جاريالانعان، راديومەن، تەلەديداردان، جالپى باسقا دا بۇقارالىق قۇرالداردى پايدالانۋ ارقىلى حابارلانعان، قىزمەتتىك, پارتيالىق جانە باسقا دا مىنەزدەمەلەردە، ارىزداردا، ءارتۇرلى ۇيىمدارعا جولدانعان حاتتاردا كورسەتىلگەن، كوپشىلىك الدىندا سويلەۋ كەزىندە، لاۋازىمدى ادامدارعا، نەمەسە باسقادا، ونىڭ ىشىندە ءبىر نەمەسە بىرنەشە ادامعا اۋىزشا ايتىلعان مالىمەتتەر».

«جالا جابۋ» ياعني ادامنىڭ ار-نامىسى مەن قادىر-قاسيەتىنە  نۇقسان كەلتىرگەن، ونىڭ بەدەلىن تۇسىرەتىن كورنەۋ جالعان مالىمەتتەر تاراتقان ادام قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى. ماعان تاڭىلعان جالادان نامىسىم قورلانىپ  بەدەلىمە  كىر جاعىلدى،   ستۋدەنتتەر، وقىتۋشى ارىپتەستەر الدىندا ادال اتىما نۇقسان كەلىپ،  تەرىس كوزقاراستاعى قوعامدىق پىكىر تۋدى. «ادامنىڭ قۇقىعىن قورعاۋ جانە نەگىزگى بوستاندىقتارى تۋرالى ەۆروپا كونۆەنتسياسىنىڭ 10-بابى مەن «ازاماتتاردىڭ ساياسي قۇقىعى تۋرالى حالىقارالىق پاكتىنىڭ 17-بابىندا» كەز-كەلگەن ادامنىڭ جەكە باسىن زاڭسىز قورلاۋعا،  كەمسىتۋگە جول بەرىلمەيدى دەلىنگەن. وندايعا جول بەرگەندەر زاڭمەن قۋدالانۋى ءتيىس.  قر قىلمىستى ىستەر كودەكسىنىڭ 130-بابىنىڭ 1 تارماعىندا (جالا جابۋ) كورسەتىلگەن قىلمىس جاۋاپكەرلەر ارەكەتىندە بار ەكەندىگىن ەسكەرىپ, قر ازاماتى رەتىندەگى كونستيتۋتسيامەن بەكىتىلگەن 17-باپتىڭ 1-تارماعى، (ادامنىڭ قادىر-قاسيەتىنە قول سۇعىلمايدى) 18-باپتىڭ 1-تارماقتارىنداعى ازاماتتىق ار–وجدانىمدى قورعاۋ قۇقىمدى پايدالانىپ، قر قپك-ڭ 433-بابىنىڭ 1,2,3,4 تارماقتارىن،  434(1), 435 (1-4), 436(1,2)  440, 441-باپتارىن   باسشىلىققا الا وتىرىپ جانە جوعارىدا كەلتىرىلگەن دالەلدەردىڭ نەگىزىنە سۇيەنىپ                                           

سوتتان  

1) جوعارىدا كورسەتىلگەن  زاڭ بۇزۋشىلىقتاردى نەگىزگە الىپ، الماتى قالاسى  المالى اۋدانىنىڭ  №1 سوتىنىڭ  31 مامىر  2017 جىلعى   اقتاۋ  ۇكىمىن بۇزىپ,   قر  قك-ءنىڭ 130-بابىنىڭ 1- تارماعى (جالا جابۋ)  بويىنشا  وماربەكوۆا جۇلدىز   قاجىكەنقىزىنىڭ مەنى قورلاپ  مەن قادiر-قاسيەتىمدى ادەپسىز تۇرە كەمسىتكەنىن   ابىرويىما نۇقسان كەلتiرگەن، بەدەلiمدى تۇسiرەتىن كورiنەۋ جالعان مالiمەتتەر تاراتقانىن ەسكەرىپ   ايىپتاۋ ۇكىمىن شىعارۋدى سۇرايمىن.

• تالاپ ارىزىمنىڭ ازاماتتىق بولىگىن قاراپ، وماربەكوۆا جۇلدىز قاجىكەنقىزىنان مورالدىق شىعىننىڭ وتەۋىن 2 000 000,00 (ەكى ميلليون 00) تەڭگەگە باعالاپ سول شىعىندى وتەۋدى مىندەتتەۋدى سۇرايمىن.

قوسىمشا: شاعىمنىڭ 2-ءشى داناسى-4پاراق-8بەت

13 ماۋسىم  2017 جىل                 

ەسەنقازى قۋاندىق

Abai.kz