بالالار ءبىر-بىرىمەن قاتتى باسەكەلەسەدى، ۇرىسىپ، توبەلەسىپ، ويىنشىعىن ءبولىسىپ، تاجىكەلەسىپ، قاقىسىن قورقاپ جانە ت.ب. بۇل وزدىگىنەن ەش قورقىنىشتى ەمەس. اتا-انانى شارشاتاتىن قۇبىلىس. ۇنەمى ۇرىسا بەرەتىن بولسا، ادەت بولعانى. جالپى ەش زيانى دا جوق. بالا باسەكە مەن ارالاسۋدى بىرەۋدەن ۇيرەنۋى كەرەك قوي.

سوندىقتان اعا، اپكەلەرى بار بالالاردىڭ جولى بولعانى. ولاردىڭ كوز الدىندا «ءتىرى ترەناجەرى» بار. ولار ۇرىسىپ-تاتۋلاسىپ، ءبىر نارسەسىمەن ءبولىسىپ، كەلىسىمگە كەلىپ ۇيرەنەدى. بۇل ستراتەگيانىڭ ءبارىن بالا جاستايىنان قابىلداپ، داعدىلانىپ، كەلىسپەگەن كەزدە كەلىسپەدىم دەپ، نە كەلىستىم دەي الاتىن بولادى، قالاسا ۇرىسىپ، قالاماسا باسقا ءبىر امالىن قاراستىرۋدى ۇيرەنەدى. ياعني، جاعدايدى دامىتۋدىڭ جاقسى باستاماسى بار: ەگەر بالا ۇرىسىپ، توبەلەسپەسە ەشقاشان باسەكەلەسۋدى ۇيرەنبەيدى. سوندىقتان ولاردىڭ باسەكەلەسۋى قالىپتى جاعداي.

ەگەر ۇلكەنى كىشىسىن ۇيدە ۇرىپ، سوعىپ، كۇن كورسەتپەسە، ءسىز ويلاعانداي ادەپتى سويلەسپەسە، بىراق اۋلاعا شىعا قالسا كىشىسىنە قامقور بولىپ، ول قۇلاپ قالعاندا ۇلكەنى جەتىپ كەلسە، باسقا بىرەۋ تيىسكەندە ۇلكەنى قورعاپ السا، وندا ءبارى دۇرىس. وندا بالالارعا الاڭداماڭىز. ولاردىڭ قارىم-قاتىناسى قالىپتى دەڭگەيدە. ولارمەن دۇرىس سويلەسۋ، سىيلاسۋ تۋرالى كوبىرەك پىكىرلەسۋ كەرەك. كيكىلجىڭ تۋعاندا ماسەلەنى قالاي شەشۋ كەرەكتىگىن ۇيرەتىڭىز. ۇرىستى ازايتىپ، كەلىسىمگە كەلۋدىڭ امالدارىن كورسەتىڭىز. جاقسىدان ودان ارتىققا دەگەن ۇمىتىلىس پايدا بولادى.

بىراق كەيدە قارادۇرسىن قاتەلىكتەر كەتىپ جاتادى. بار جاقسىلىقتى جوق قىلاتىن جاعدايلار تۋىنداپ كەتۋى دە ىقتيمال. ونداي قاتەلىكتى ءوز وتباسىندا سونداي قاتەلىكپەن وسكەن ادامدار جىبەرەدى. مۇنداي جان جاراسى بار ادامدار وتە كوپ. كوبىنە ۇلكەن اپكە، اعالار. ءبىر ءۇيدىڭ تۇڭعىشى بولعاندار.
اتا-انا ۇنەمى كوپ جۇمىس ىستەيدى. كىشىسىن كوبىنە ۇلكەندەرى باعادى. كىشىلەرىن باققان ۇلكەندەرى وزدەرى اتا-انا بولعاندا وسىنداي جان جاراسى بارىن سەزەدى. كىشى بالا تۋعان كەزدە ۇلكەنىنىڭ بالالىق شاعى ءبىتىپ قالعان. ۇلكەنى كىشىسىنە 6-7 جاستان باستاپ جاۋاپتى بولا باستايدى. كىشىسىن ويناتۋ، ويىنشىعىن وعان بەرۋ، ۇنەمى كىشىسىنىڭ ەركەلىگىن كوتەرۋ، سونىڭ قالاۋىن ورىنداۋ، وزىنىكىن شەتكە ىسىرۋعا ءماجبۇر بولادى.

كوبىنە اتا-انا ۇلكەنىن ەرتە ءوستى دەپ ونى ەركەلەتۋدى، قامقور بولۋدى، مەيىرىمىن بەرۋدى ۇمىتىپ، ءۇستى-ۇستىنە تالاپتارىن كوبەيتەدى. كىشىسى جىلاسا ۇلكەنى ايىپتى، كىشىسى قۇلاسا ۇلكەنى ايىپتى، كىشىسى ويىنشىعىن جيناماسا دا ۇلكەنى جاۋاپتى. وسىدان بارىپ قارىم-قاتىناس قالىپتى جاعدايدان اۋىتقيدى. كەيدە ءبىر اداممەن قارىم-قاتىناس تەك قايعى-مۇڭ تۋدىرسا، ونداي اداممەن بايلانىستى ۇزگىڭ كەلەتىنى بار.

كەيبىر اتا-انالار ۇلكەنىنە كىشىسىن تاپسىرىپ، مەنشىكتەپ قوياتىنى سونشا، ۇلكەندەرى كوبىنە سول جاۋاپكەرشىلىكتى ءومىر بويى ارقالاپ وتەتىنى بار. ءتىپتى ەسەيىپ كەتكەن سوڭ دا. كىشىسى ەسەيە الماي، جاۋاپكەرشىلىك الۋدى ۇيرەنە الماي قالادى. ويتكەنى، ول دا اتا-انانىڭ قامقورلىعىنىڭ ورنىنا سۋرروگات العان. قانشا جەردەن اقىلدى، مەيىرىمدى بولسا دا 6 جاسار بالا اتا-انانىڭ ورنىن باسا المايدى. مىڭ جەردەن اتا-انانىڭ تالاپ ەتكەن ۇدەسىنەن شىعىپ تۇرسا دا بالانىڭ اتى بالا.

سول سەبەپتى كىشى بالا دا وزىنە لايىقتى قامقورلىق پەن مەيىرىمگە قانباي قالادى. قۇمىراسى تولمايدى. ول تەك سۋرروگاتقا قاناعات ەتتى. قۇمىراسى تولىسپادى، سەپاراتسيا جۇرمەدى ء(بىر زاتتى ەكىنشىسىنەن ايىرۋ), مۇنداي بالا كوبىنە ءينفانتيلدى كۇيىندە قالادى، بىردەڭەگە تاۋەلدى بوپ، ومىرلىك قيىندىقتارىن شەشە الماي، تۇراقتى قارىم-قاتىناس قۇرا الماي. ال، ۇلكەنى كەرىسىنشە كوپ نارسەگە قول جەتكىزەدى. وزىنە سەنىمدى بولىپ وسەدى.

جاۋاپكەرشىلىگى مىقتى بولادى. بىراق ادامعا سەنۋى تىم قيىن. ونىڭ بىرەۋدەن كومەك سۇراۋى قيىن. وزگەنىڭ قولداۋىن قابىلداۋى ەكىتالاي.

بۇنىڭ ءبارى ومىرلىك ماڭىزى بار قۇبىلىستار. ول وتباسىلىق قارىم-قاتىناسقا دا، دوستىققا دا اسەر ەتەدى. سودان ادام ورتا جاسقا جەتكەندە ءومىر ءسۇرۋ ىنتاسى تاۋسىلىپ قالعانداي كۇي كەشەدى. ۇنەمى وزگەلەردىڭ جۇگىن ارقالاپ وتۋدەن شارشايدى. وزگەدەن كومەك سۇرا الماۋدان قينالادى.

«كىشىسىنە قارا، سوعان بەر» دەگەننىڭ استارىندا «بىزگە قيىندىق تۋدىرما» دەگەن ءسوز تۇر. كىشى بالاعا سەن قارا دەگەن ەمەۋرىن. «سەن ونىڭ ايتقانىنا كونەسىڭ، ونى ويناتاسىڭ، ول ءۇشىن ءبارىن ىستەيسىڭ. ول جىلاماسىن. ءبىز وعان ۋاقىت بولمەيىك» دەگەن ءسوز. اتا-انالىق رەسۋرستىڭ جەتىسپەۋى، اتا-انانىڭ ۋاقىت تاپشىلىعى، شارشاۋى، كىشى بالاعا ۋاقىت بولە الماۋىنان ولار بار جاۋاپكەرشىلىكتى ۇلكەنىنە ارتىپ قويادى. بۇل دۇرىس ەمەس.

ليۋدميلا پەترانوۆسكايا، پسيحولوگ

اۋدارعان شىنار ءابىلدا

Facebook-تەگى پاراقشاسىنان