تاۋەلسىزدىك قول جەتكىزگەن وي ازاتتىعىنىڭ ورنى ەرەكشە. حالىقتىڭ ۇلى قازاننان بۇرىنعى عۇمىرى تارك ەتىلگەن، تەك كەڭەس بيلىگىن ماقتان تۇتقان زامان الدەقاشان ارتتا قالدى. كەشەگى الىپ يمپەريانىڭ ازاتتىق العان كۇللى وتار ايماقتارىندا تاريح قويناۋىنا جاپپاي تەرەڭدەۋ ەتەك العالى دا جيىرما شاقتى جىل بولدى. شۇكىر، بۇل شارۋادان ءبىزدىڭ ەل  دە شەت جۇرگەن جوق، ءىرى عالىمداردان باستاپ قاتارداعى ازاماتتارعا دەيىن شەجىرەمىزگە تەرەڭ ءۇڭىلىپ، قازاق تاريحىنىڭ ىقىلىم زاماننان باستالاتىنىنا كوز جەتكىزىپ كەلەمىز.

بابالاردىڭ داڭقتى ىستەرىن كەڭەس داۋىرىندە ماقتان ەتە المادىق. ويتكەنى ونداي ارەكەت «ۇلى قازان رەۆوليۋتسياسىنىڭ» بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرەر ەدى. ال وتار ەل وكىلى ەكەنىن ۇمىتىپ وندايعا جول بەرۋ دەگەنىڭىز - دۇركىن-دۇركىن ساياسي جازالاۋ ناۋقانىن باستان كەشكەن زيالىلار ءۇشىن وتە قاۋىپتى بولاتىن. بالەدەن ماشايىق قاشىپتى... سونداي پايىمنان تۋعان شىعار، تاۋەلدىلىك داۋىرىندە ءبىر زاڭعار جازۋشىمىز: «حالقىمنىڭ تۋعان كۇنى ۇلى قازاننان باستالادى، مەن مۇنى بالالارىمنىڭ بالالارىنا ايتىپ كەتەم»، - دەگەن سيپاتتا «جۇرەكجاردى سىر»  جازعان. قازىرگى تاڭدا بۇل ءسوز ۇمىتىلدى، دەگەنمەن، مويىنداۋ كەرەك، ءبىز تاپ وسىلاي مەملەكەتتىك دەڭگەيدە دارىپتەلگەن جاپپاي ماڭگۇرتتىك جاعدايدا ءوسىپ-جەتىلگەنبىز...

تاۋەلسىزدىك قول جەتكىزگەن وي ازاتتىعىنىڭ ورنى ەرەكشە. حالىقتىڭ ۇلى قازاننان بۇرىنعى عۇمىرى تارك ەتىلگەن، تەك كەڭەس بيلىگىن ماقتان تۇتقان زامان الدەقاشان ارتتا قالدى. كەشەگى الىپ يمپەريانىڭ ازاتتىق العان كۇللى وتار ايماقتارىندا تاريح قويناۋىنا جاپپاي تەرەڭدەۋ ەتەك العالى دا جيىرما شاقتى جىل بولدى. شۇكىر، بۇل شارۋادان ءبىزدىڭ ەل  دە شەت جۇرگەن جوق، ءىرى عالىمداردان باستاپ قاتارداعى ازاماتتارعا دەيىن شەجىرەمىزگە تەرەڭ ءۇڭىلىپ، قازاق تاريحىنىڭ ىقىلىم زاماننان باستالاتىنىنا كوز جەتكىزىپ كەلەمىز.

بابالاردىڭ داڭقتى ىستەرىن كەڭەس داۋىرىندە ماقتان ەتە المادىق. ويتكەنى ونداي ارەكەت «ۇلى قازان رەۆوليۋتسياسىنىڭ» بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرەر ەدى. ال وتار ەل وكىلى ەكەنىن ۇمىتىپ وندايعا جول بەرۋ دەگەنىڭىز - دۇركىن-دۇركىن ساياسي جازالاۋ ناۋقانىن باستان كەشكەن زيالىلار ءۇشىن وتە قاۋىپتى بولاتىن. بالەدەن ماشايىق قاشىپتى... سونداي پايىمنان تۋعان شىعار، تاۋەلدىلىك داۋىرىندە ءبىر زاڭعار جازۋشىمىز: «حالقىمنىڭ تۋعان كۇنى ۇلى قازاننان باستالادى، مەن مۇنى بالالارىمنىڭ بالالارىنا ايتىپ كەتەم»، - دەگەن سيپاتتا «جۇرەكجاردى سىر»  جازعان. قازىرگى تاڭدا بۇل ءسوز ۇمىتىلدى، دەگەنمەن، مويىنداۋ كەرەك، ءبىز تاپ وسىلاي مەملەكەتتىك دەڭگەيدە دارىپتەلگەن جاپپاي ماڭگۇرتتىك جاعدايدا ءوسىپ-جەتىلگەنبىز...

الايدا، پوەزياسىمەن تالاي ۇرپاعىمىز تاربيەلەنىپ، ۇلگى-ونەگە العان ۇلى پۋشكيننىڭ پىكىرىنە قاراعاندا، بۇل دەگەنىڭىز - ايتىپ-جەتكىزگىسىز جۇرەكسىزدىك، قويانجۇرەكتىك جانە اۋىزعا الۋعا ۇيات ماسقاراپازدىق بولاتىن. ول بىلاي دەگەن-ءدى: «گورديتسيا سلاۆويۋ سۆويح پرەدكوۆ نە تولكو موجنو، نو ي دولجنو; نە ۋۆاجات ونوي ەست پوستىدنوە مالودۋشيە». وتانىنىڭ باي تاريحىنان شىعارماشىلىعىنا مول ازىق الىپ وتىرعان الىپ اقىن ازاماتتىق حاقىندا وسىلاي پايىمداپ، بiلiمدiلiكتi جابايىلىقتان ەرەكشەلەندiرەتiن سيپاتتىڭ تۋرا وسى وتكەنگە قۇرمەتپەن قاراۋ سەزiمiندە جاتقانى جايىنداعى ويىن شەگەلەپ جازعان ەدى. الايدا بيلەۋشىلەر تەك سونى بىزگە، وتار پەندەلەرگە قاتىسسىز سانايتىن...

وسى رەتتە جازۋشى ءام ايگىلى تاريحشى كارامزيننiڭ: «مەملەكەتتiك ەرەجە بابالارعا قۇرمەتپەن قاراۋدى بiلiمدi ادامنىڭ جاقسى قاسيەتi قاتارىنا قويادى»، - دەگەن تۇجىرىمىن العا تارتۋ دا ورىندى. مۇنداي «مەملەكەتتiك ەرەجە» دە پاتشا مەن كەڭەس زاماندارىندا قازاققا قاتىسسىز سانالدى. الايدا ءبىزدىڭ تاۋەلسىز ءداۋىرىمىز ءۇشىن مۇنداي ەرەجەنىڭ زارۋلىگى مەن وزەكتىلىگى ەرەسەن. ونداي پايىم بiزدiڭ قازiرگi زامانىمىزبەن، ەلiمiز تاۋەلسiزدiك العالى بەرi مەملەكەتiمiزدە تاريحىمىزدى تانۋ باعىتىندا جۇرگiزiلiپ كەلە جاتقان iرi عىلىمي جانە قوعامدىق-ساياسي iس-شارالارمەن وتە ۇندەس قوي دەپ ويلايمىن، بۇل ءوزى، ءتىپتى، مەنىڭ ويىمشا، زاڭداستىرۋعا تىلەنىپ-اق تۇر.

وسى ورايدا ءوزiن-ءوزi تانۋ سىندى تاماشا حارەكەتتiڭ كەيبiر تەرiس كورiنiسiن سىني تۇرعىدان اۋىزعا الا كەتكەن دە ءجون. شەجiرەسiن تۇگەندەپ، تەگiن اسiرەلەي اسپەتتەۋگە كوشiپ العان بازبiرەۋلەر تاراپىنان تاريحتى ۇساق رۋشىلدىق نەگiزدە بۇرمالاۋ جانە وزiنەن وزگەلەردi وگەيسيتiن قيلى استام وزبىرلىقتار جاساۋ دەرەكتەرى ۇشىراسىپ قالۋدا. بۇل وتانشىلدىق مۇددەمەن ءۇش قايناسا سورپاسى قوسىلمايتىن، كەي ايماقتارداعى ءتۇرلi بۋىننىڭ اكiمشiلiك باسپالداقتارىندا قىلاڭ بەرەتىن رۋلىق-مانساپتىق وزiمشiلدiكتەردەن  باستاپ، سايلاۋ ناۋقاندارىندا ەلدiك باعدارلاما ەمەس، كەرەك اتا iزدەۋ ارەكەتتەرiنەن، وسى كەزدىڭ وزىندە جەكەلەگەن رۋشىل «جازعىشتاردىڭ» ايماق اتاۋىن رۋلىق نىشانعا سايكەس وزگەرتۋ «قاجەتتىگىن» ۇرانداتۋىنان  جانە قولدارىنان كەلەتىندەردىڭ قونىشىنان باسىپ، جەكەلەگەن رۋباسىلارىنا ءزاۋلىم ەسكەرتكىشتەر تۇرعىزۋلارىنان بايقالىپ ءجۇر.

بiز مۇنداي قىلىقتاردىڭ وتكiنشi ەكەنiنە سەنiمدiمiز. دەگەنمەن وندايلارعا تىيىم سالۋدىڭ پارمەندi شارالارىن ءاردايىم جۇزەگە اسىرا بەرگەن ءجون بولماق. ال مۇنىڭ ەڭ ۇتىمدى ءتاسiلi - جالپىۇلتتىق سانانى قالىپتاستىرۋدا، بارشانى، اسiرەسە جەتكiنشەك ۇرپاقتى شىنايى تاريحپەن تاربيەلەي بەرۋدە جاتىر دەگەن ويدامىز. ەلiمiزدiڭ باياندى بولاشاعى بiلiمدi, سانالى، ادال دا ءادiل، وتانشىل  ازاماتتار قاتارىن وسiرە تۇسۋمەن قامتاماسىز ەتiلمەك. وعان ءادىل تاريح پارمەندى قىزمەت كورسەتە الادى.

تاعى دا پۋشكينگە جۇگىنەيىك. سوناۋ ۇلى اقىننىڭ: «ديكوست، پودلوست ي نەۆەجەستۆو نە ۋۆاجاەت  پروشەدشەگو، پرەسمىكاياس پەرەد ودنيم ناستوياششيم»، - دەگەنi دە بار. مادەنيەتتىلىكپەن ادىپتەلگەن جابايىلىق، ەكىجۇزدى وڭباعاندىق پەن عىلىمي اتاق جامىلعان ناداندىق ۇستەم بولعان جەردە وتكەندى سىيلاۋ بولمايدى، وندايدا تەك بۇگىنگى كۇنىڭدى ويلاپ، بۇگىنگى كۇنىڭ تاۋەلدى بولىپ تۇرعان ءداۋىڭنىڭ تابانىن جالاپ،  سونىڭ الدىندا ماڭدايىڭ جەرگە تيگەنشە ءيىلۋىڭ ءام جەر باۋىرلاپ جورعالاي بەرۋىڭ كەرەك.

قاسiرەتتi دە تاعىلىمدى تاريحىڭدى بiلمەي، بiر كۇنگi ارتىقشىلىعىڭا ءماز بولىپ، ءوزiڭدi ارتىق جاراتىلعانعا بالاۋ نەمەسە كەرiسiنشە، قازiرگi جولىڭنىڭ بولماۋىن ماڭدايىڭا جازىلعان ماڭگiلىك تاڭبا رەتiندە كورۋ - قاتەلەسكەندىك بولادى.

بiزدiڭ ۇلى حالقىمىزدى ۇلى ەتكەن - الاساپىران زامانداردا سان تايپانىڭ قازاق تۋىمەن باستان كەشكەن ءتۇرلi ەرلiككە تولى تاعدىرى. سوناۋ قيلى تاعدىردى جاڭعىرتۋ - «الاش» تاريحي-زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ قازاق قۇرامىنا كىرگەن رۋ-تايپالار تاريحىن جازۋداعى باستى ماقساتى بولىپ كەلەدى. ءاربىر كوكىرەگىندە ساۋلەسى بار ازاماتقا ولاردى بiلۋ دە، ماقتان تۇتۋ دا كەرەك. تەك رۋشىلدىق ساياسات جۇرگiزۋدەن اۋلاق بولۋ ءلازiم.  ويتكەنى ونداي ارەكەت ۇلتتىق بىرلىكتىڭ ارتۋىنا، جالپىۇلتتىق سانانىڭ دۇرىس قالىپتاسۋىنا زالالىن تيگىزەدى. ال جالپىۇلتتىق سانانى بەكەمدەي تۇسەر يگى شارا - حالقىمىزدىڭ بارشامىزعا، كۇللى ەلىمىزگە  ورتاق ەرلiككە تولى تاعدىرى ورنەكتەگەن قاستەرلى وقيعالاردى تاني جانە ۇلىقتاي بىلۋدە، ماقتان ەتە الۋدا جاتىر.

قازاق تاريحى وتە باي، وندا ەلىمىزدىڭ بۇگىنگى تاڭداعى  بىرلىگىنە قىزمەت ەتەتىن بەلەستەر مەن دەرەكتەر از ەمەس. دەگەنمەن سولاردىڭ ەرەك تە دارا كەزەڭىنە، شىن مانىندەگى بىرەگەيىنە مەملەكەتتىلىگىمىزدىڭ باستاۋ العان جىلى جاتاتىنىن مويىنداۋ ءلازىم.

راس، شىنداپ كەلگەندە، ءبىزدىڭ مەملەكەتتىلىگىمىزدىڭ باستاۋى مىڭداعان جىلدارعا تەرەڭدەيدى، قازاق حالقى اتى اڭىز بوپ كەتكەن الاشا حان داۋىرىندە، تۇركى يمپەريالارىندا، شىڭعىس حان قاعاناتىندا، جوشى ۇلىسىندا، التىن وردادا، اق وردا، كوك وردادا مەملەكەتتىك بايراعىن جەلبىرەتتى.

بىراق، قالاي دەسەك تە، حالىقىمىزدىڭ تاريح ساحناسىنا ءوز اتىمەن - قازاق مەملەكەتى رەتىندە،  قازاق حاندىعى بولىپ شىعۋىنىڭ نەگىزىن قالاعان كەزدىڭ ورنى بولەك.

قازاق اتىمەن ەل بولۋدى كوكسەگەن جانىبەك پەن كەرەي سىندى ەكى سۇلتاننىڭ بۇدان بەس جارىم عاسىردان استام ۋاقىت بۇرىن - 1456 جىلى قاراماعىنداعى از جۇرتىمەن شۋ بويىنا وردا تىگىپ، تۋ كوتەرۋى ۇلى ءىستىڭ باسى بولدى. (باس-اياعى ون شاقتى جىلدا كۇللى قازاق جايلايتىن جەر-سۋ ءبىر شاڭىراق استىنا بىرىكتىرىلىپ، جيىلىپ، قازاق ەلى دەگەن ءوز اتاۋىمەن تاريح ساحناسىنان ورىن العان ىرگەلى مەملەكەتكە اينالدى. كەرەي سۇلتان باس حان - قاھان بولىپ سايلاندى). قازاق مەملەكەتىنىڭ (قازاق اتىمەن اتالعان حاندىقتىڭ) تۇڭعىش رەت تاريحي ساحناعا شىعۋى - بولاشاق ءبىرتۇتاس الىپ قازاق ەلىنىڭ ىرگەسىن قالاعان سوناۋ كىشكەنە وقيعا - ءوزىنىڭ ماڭىزى جاعىنان ۇلىلاردىڭ ۇلىسى بولىپ تابىلادى. سوندىقتان دا سول ءساتتى ءبىز ۇلىقتاپ، ارداقتاپ، دارىپتەۋگە مىندەتتىمىز، بۇل ءبىزدىڭ ازاماتتىق پارىزىمىز.

وكىنىشتىسى، وسى تاريحي بەلەسكە ەرەكشە ءمان بەرىپ، مەملەكەتتىك مەرەكە رەتىندە اتاپ ءوتۋ قاجەتتىگىن ءبىز ءالى ۇعا الماي كەلەمىز. قايتا، «ءبىز ەندى عانا ەل بولدىق» دەۋگە دايىن تۇرامىز. ال ونداي «اقجۇرەكتىك»، كەشەگى كەڭەستىك-بولشەۆيكتىك سيپاتتاعى «اعىنان جارىلۋىمىز»، شىنتۋايتىنا كەلگەندە - بۇرىنعى وتارلاۋشىلارىمىزدىڭ مەرەيىن تاسىتىپ، ەلدىگىمىزگە تەك زيانىن تيگىزەدى.

كەشەگى كەڭەس يمپەرياسىنىڭ ءبىرىنشى دە سوڭعى پرەزيدەنتى قازاق اۋماعىنا قالاي كوز الارتقانىن ەشكىم ۇمىتا قويماعان بولار، بىراق سوناۋ اقىرعى يمپەراتوردىڭ سو ءبىر كوز الارتۋىنىڭ وتارشىل ورىس-كازاك قاۋىمى پيعىلىمەن ۇندەسىپ جاتقانىنا كوپشىلىك ءمان بەرە قويعان جوق پا دەيمىن.

ەسكە تۇسىرەيىك، جاڭا مىڭجىلدىق تابالدىرىعىندا ماسكەۋ كازاچەستۆوسى اتاماندارىنىڭ كەڭەسى جابىق وتىرىس وتكىزىپ، قازاقستانداعى ورىستاردىڭ جاعدايى تۋرالى ماسەلە قاراعان بولاتىن. سونداعى تالقىلاۋدىڭ قورىتىندىسىندا: «قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءوزىنىڭ XV-XIX عاسىرلارداعى  الدەبىر مەملەكەتتىككە دەيىنگى (پروتومەملەكەتتىك) قۇرىلىمداردان ساباقتاستىق الاتىنىن ايتادى، الايدا، قوعام قۇرىلىسىنىڭ كوشپەندىلىك سيپاتىنا بايلانىستى، بۇل مەملەكەتتىك قۇرىلىمدار تۋرالى ناقتى ءسوز قىلۋ مۇمكىن ەمەس. ...ونىڭ ۇستىنە، قازىرگى قازاقستاننىڭ بىرقاتار ايماعىن، قازاق ەتنوسىنىڭ قالىپتاسۋ ۇدەرىسىمەن قاتار، ورىس حالقى يگەرىپ العان بولاتىن...» - دەگەن استام ءتۇيىن جاسالعان.

جابىق ءماجىلىس قاۋلىسىندا «رەسەي فەدەراتسياسى مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى اراسىنداعى شەكارا: ا) ناقتى ەمەس، ءا) تاريحي دايەكتەلمەگەن، ب) قايتا قاراۋدى تالاپ  ەتەدى دەپ سانالسىن» دەگەن تۇجىرىم جازىلىپ، بىرقاتار قاتەرلى شەشىمدەر شىعارىلعان.

ماسەلەن، ماسكەۋ اتاماندارىنىڭ كەڭەسى سول جيىنىندا: «قازاقستاننىڭ سولتۇستىگىن، شىعىسى مەن باتىسىن مەكەندەيتىن ورىس جانە كازاك تۇرعىندارىن رەسەي مەملەكەتتىگى باعىنىسىنداعى ورىس حالقىنىڭ اجىراماس بولىگى دەپ ەسەپتەۋ»، «مەملەكەتتىك شەكارانىڭ ورىس جانە قازاق حالىقتارىنىڭ ورنالاسۋلارىنىڭ ەتنوستىق شەكاراسىنا سايكەس جۇرگىزىلۋىن تالاپ ەتۋ جانە سوعان قول جەتكىزۋ»، «قازاقستاننىڭ بىرقاتار وبلىستارىندا ورىس جەرلەرىن قايتارىپ الۋ ماسەلەسى جونىندە رەفەرەندۋم وتكىزۋگە قول جەتكىزۋ»، «رەفەرەندۋم وتكىزگەنگە دەيىن قازاقستاننىڭ ورىس وتىرعان  اۋماقتارىن «داۋلى» دەپ تاۋىپ، ولاردى قازاق زاڭىمەن باسقارۋدى شەكتەۋگە قول جەتكىزۋ» دەگەن مەجەلەر بەلگىلەنىپ، تاعىسىن-تاعى سولار سياقتى ارانداتۋشىلىق تۇجىرىمدار جاسالعان ەدى.

قۇدايعا شۇكىر، مەملەكەتتىك شەكارامىز زاماناۋي تاجىريبە اۋقىمىندا ناقتىلانعالى جانە جاھاننىڭ ءىرى ەلدەرى تاراپىنان مويىندالعالى بەرى تالاي جىلدىڭ ءجۇزى ءوتتى. ايتسە دە، «سلاۆيان الەمى» اقپارات اگەنتتىگى مازمۇنداپ، دۇنيەجۇزىلىك ورمەك جەلىلەرىمەن، عالامتور ارقىلى كۇللى الەمگە تاراتىپ جىبەرگەن بۇل «جابىق ءماجىلىس» ماتەريالدارىن قالتارىستا قالدىرۋ، ياكي وعان تەرەڭ ءمان بەرمەي، نەمكەتتى قاراۋ - قازىرگى كەدەندىك وداققا بايلانىستى تۋىنداعان شەكارا اشۋعا قۇمارلىق احۋالىندا  دۇرىس بولمايدى.

كازاك-ورىس اتاماندارىنىڭ «قازاق ەتنوسىنىڭ قالىپتاسۋ ۇدەرىسى ءوتىپ جاتقان XV-XIX عاسىرلاردا-اق»  «قازاقستاننىڭ بىرقاتار ايماعىن ورىس حالقى يگەرىپ العان» دەگەن شالاساۋات ءام ارام پيعىلمەن بۇرمالاۋلى، بىراق وكتەم، وزبىر  سەس ەسكەن مالىمدەمەلەرىنە ءجاي عانا ەزۋ تارتىپ كۇلىپ قويا سالدىق بىلەم، الايدا ونىڭ، ءادىلىن ايتقاندا، تىم بوسبەلبەۋلىككە جاتارى كامىل. تاۋەلسىزدىگىنىڭ باياندى بولۋىن ويلايتىن ءاربىر ازامات وسى ورايداعى پارىزىن دىتتەۋى كەرەك. تۇپتەپ كەلگەندە، باسقىنشى رەسەي مەن دەموكراتيالىق رەسەي قۇندىلىقتارىنىڭ اراجىگىن ءدال دە ايقىن اجىراتۋعا كۇش سالىپ، حالقىمىزدى تاريحپەن تاربيەلەۋگە كۇش سالۋ ءلازىم.

بولشەۆيزم يدەولوگتارى قۇلاعىمىزعا قۇيىپ، قانىمىزعا سىڭىرگەن وتارلىق تاريحنامادان اجىرار شاق الدەقاشان كەلگەن، وسىنى زەردەلەيىك.

قازاق ەتنوسىنىڭ قالىپتاسۋ ۇدەرىسى قادىم زامانعا كەتەدى. بەرىسى - بۇل قۇبىلىس جوشى ۇلىسى، ياعني  التىن وردا داۋىرىندە اياقتالعان. جانىبەك پەن كەرەي سۇلتاندار سان ءتۇرلى كوشپەندى تۇركى رۋ-تايپالارىنان قۇرالعان، بىرنەشە ساياسي بىرلىككە قاراعان قازاعىن ءتىلى، ءدىلى، ءدىنى، ءومىر ءسۇرۋ سالتى، شارۋاشىلىق جۇرگىزۋ قالپى ءبىر بولعاندىقتان دا،  ءبىر جانە تۇتاس ەتنوس رەتىندە الدەقاشان قالىپتاسىپ، الىپ اۋماقتا تۇتاسىپ  جاتقاندىقتان دا، از جىل ىشىندە  دەربەس حاندىق تۋى استىنا توپتاستىرا الدى. جوشى حان داۋىرىنەن كەيىن قازاقتى ۇلى دالادا جاڭاشا تۇلەتىپ، ءوز اتىمەن اتالاتىن دەربەس مەملەكەت دارەجەسىندە قايتادان ۇيىستىرا الدى.

ال رۋ-تايپالار، قازاقتىڭ بارشا رۋلىق بىرلەستىكتەرى، ولاردىڭ تارماقتارى، اتالىقتار مەن اتالار سودان - بارشاسىنا ورتاق قازاق مەملەكەتتىگى قۇرىلعاننان باستاپ ازاماتتىق قوعام ينستيتۋتىنىڭ ءرولىن اتقاردى، ياعني، گەگەلدىڭ ويىمەن ايتقاندا، وتباسى مەن مەملەكەت اراسىنداعى ديففەرەنتسيا عانا بولدى. وسى رەتتە اتاپ ايتۋ كەرەك، بۇگىنگى كەيبىر وقۋ ءوتىپ كەتكەن ازاماتتاردىڭ «ءبىز ءالى ۇلت بولىپ ۇيىسىپ بولعان جوقپىز» دەگەن جىلاڭقى جاراپازانى قازاق تاريحىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرمەيتىن، قازاقتىڭ ۇلتتىق سانا-سەزىمىن ۇشتاي تۇسۋگە كەدەرگى كەلتىرەتىن زياندى ارەكەتتەر بولىپ تابىلادى.

سوندىقتان دا قازاق مەملەكەتتىگىنىڭ باستاۋىندا تۇرعان اتالمىش ەكى قايراتكەردىڭ تاريحي ەڭبەگىن تەرەڭ اشىپ كورسەتىپ، ءادىل باعاسىن بەرەتىن، قازاقتىڭ بىرلىگى راسىمدەلگەن كەزەڭدى اشىق اتاپ، بار داۋىسپەن جاھانعا جار سالاتىن ۋاقىت جەتتى.

ءبىز وسى ۋاقىتقا دەيىن ءار زامانعى باتىرلارىمىزدى، داڭقتى بابالارىمىزدى  ارداقتاپ، اس بەرىپ، ەسكەرتكىش قويىپ دەگەندەي ۇلكەن ىستەر جاساپ  كەلدىك. بۇل شارۋا جالعاسا دا بەرەدى. دەگەنمەن، قازاق مەملەكەتتىگىنىڭ ىرگەسىن قالاعان قوس سۇلتاندى ۇلىقتاۋ جەكەلەگەن رۋباسىن ارداقتاۋدان گورى ءماندى، ولشەۋگە سيمايتىن مولشەردە ماڭىزدى ەكەنىن پارىقتاۋ ءلازىم. رۋباسى - حالىقتىڭ ءبىر بولىگىنىڭ عانا، ال جانىبەك پەن كەرەي - بۇكىل ەلدىگىمىزدىڭ سيمۆولى. ولار - ۇلتتىڭ ۇلى تۇلعالارى. ەگەر ءبىز وسى قوس قايراتكەرگە جانە ولاردىڭ تاريحي قادامىنا ىلايىقتى قۇرمەت كورسەتە بىلسەك، وندا ءبىز جاس ۇرپاقتىڭ، كۇللى حالقىمىزدىڭ بويىنا ايرىقشا وتانشىلدىق سەزىم تەلىپ، شەت جۇرتتاعى مىسىق تىلەۋ ساياساتكەرلەردىڭ جىمىسقى نيەتىن بارشا جۇرتىمىزدىڭ ۇلتتىق ماقتانىشىمەن تۇنشىقتىرامىز.

قازاق مەملەكەتىنىڭ نەگىزى قالانعان شاقتى مەملەكەتتىك مەرەكە ەتە الماۋىمىز - ۇلى وقيعانى ءالى كۇنگى ءوز مانىندە پارىقتاي الماي كەلە جاتقانىمىزدىڭ كورىنىسى.  ۇساق كنيازدىكتەرگە بولشەكتەنىپ جاتقان  تەرىستىك-باتىستاعى كورشىلەر ءبىرتۇتاس قازاق ەلى قۇرىلعاننان كەيىن جارتى عاسىر وتكەننەن سوڭ عانا بىرىگىپ ەل بولۋ قامىنا كىرىستى. تەز وركەندەپ، ۇزاماي، التىن وردانىڭ ورنىن باستى... سول شاقتاعى جانە ودان بەرگى دامۋ وزگەشەلىكتەرى - باسقا اڭگىمە.

بىزگە بۇگىن الەم تانىعان مەملەكەتتىگىمىزدىڭ باستاۋىن ءور كوڭىلمەن اتاپ، ونى دا، ودان بەرگى قيلى بەلەستەردەگى بابالارىمىزدىڭ ەرلىك ىستەرىن دە جەتە تانۋ، ماقتانىش ەتە ءبىلۋ ماڭىزدى. بۇل ءۇشىن تاريحتى ۇلكەن ونەر تىلىمەن ناسيحاتتاۋ ءىسىن مەملەكەتتىك دەڭگەيدە جولعا قويعان ءجون. كەزىندە پرولەتاريات كوسەمىنىڭ كينوعا، ونەردىڭ وسىناۋ ماڭىزدى سالاسىنىڭ يدەيالىق مازمۇنىنا قالاي ءمان بەرگەنى جانە سونى ۇران ەتكەن كەڭەستىك-پارتيالىق باسقارمانىڭ قانداي ءىرى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزگەنى ءمالىم. بىزگە سوندا جيناقتالعان مول تاجىريبەنى قازىرگى تاڭدا ۇلتتىق مۇددە پايداسىنا تارتۋدى ويلاي وتىرىپ، وسىناۋ پارمەندى  ونەر ءتۇرىن، اسىرەسە، ىقپالى وركەنيەتتىڭ قارىشتاپ ىلگەرىلەۋىنە ساي ەرەكشە دارەجەگە كوتەرىلگەن تەلەۆيزيا ونەرىن قازاقى ۇلى ماقساتقا باعىندىرا دامىتۋدى كۇن تارتىبىندە ۇستاۋ ابزال.

بۇگىندە تەلەديداردا قازاق تىلىنە اۋدارىلعان شەتەلدىك سەريالدار كوپ. بىراق سولاردىڭ ۇلت تاربيەسىنە، تاۋەلسىزدىكتى نىعايتا ءتۇسۋ ىسىنە تۇك بەرمەيتىنى دالەل تىلەمەس دەپ ويلايمىن. قۇزىرەتتى ۇيىمدار مەن مەكەمەلەر وسى توڭىرەكتە وي جۇگىرتىپ، تاريحي تاقىرىپتى وزەك ەتەتىن تىزبەكتى  وتاندىق كينوونىمدەر جاسالۋىن ۇيىمداستىرسا دۇرىس بولار ەدى. بىزگە وتانشىلدىق مۇددەسىن كوزدەيتىن كوركەم-تانىمدى تۋىندىلار وتە قاجەت.

قازاقتىڭ وزىمەن بىرگە تۇرىپ جاتقان كۇللى وزگە جۇرت وكىلدەرىنە دە ورتاق ۇلتتىق مەملەكەتىن قۇرۋ يدەياسىنا ادال كوڭىلمەن قاراپ، سول جولدا جان-جاقتى جانە تەرەڭ تۇسىنۋشىلىكپەن تەر توگىپ ەڭبەك ەتۋگە بەل بۋعان بارشامىزدى ءاردايىم ۇلى بابالارىمىزدىڭ ارۋاعى قولداسىن، تاۋەلسىزدىك ازاماتتارى!

«اباي-اقپارات»