"تويدىڭ بولعانىنان بولادىسى قىزىق" دەمەكشى، "ەكسپو، ەكسپو" دەپ جۇرگەنىمىزدە ەكسپو دا ءوتتى. ءيا، ول قالاي ءوتتى؟ حالىقارالىق ماڭىزى ەرەكشە كورمەنى وتكىزۋ بارىسىندا استانا اكىمشىلىگى قانداي دايىندىق قامىن جاسادى؟ نە ىستەدى؟ نە ىستەلىندى؟ ءبىز، مىنە، وسى ساۋالدارعا جاۋاپ ىزدەيمىز.

استانا اكىمدىگى ەكسپو كورمەسىن وتكىزۋ بارىسىندا بارلىعى 647 مادەني شارا ۇيىمداستىرۋدى جوسپارلاعان بولاتىن. جوسپاردىڭ ۋاقىتىلى ورىندالۋى مەن كورمەنىڭ جوعارى دارەجەدە وتۋىنە اكىمشىلىك جانىنان قۇرىلعان ەكسپو-عا دايىندىق شتابىنىڭ سىڭىرگەن ەڭبەگى زور. بارلىق ءىس-شارالار بەكىتىلگەن مەرزىمدە ۇيىمداستىرىلىپ، قالا تۇرعىندارى مەن قوناقتارىنىڭ نازارىنا ۇسىنىلعان. ەكسپو-عا دايىندىق شتابىنىڭ جۇمىسى نەگىزگى بەس باعىت بويىنشا جۇرگىزىلدى. ولار: قۇرىلىس نىساندارىن ۋاقىتىندا اياقتاپ، پايدالانۋعا بەرۋ، كولىك جانە ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىم، شەتەلدەن كەلگەن قوناقتاردى قارسى الۋ، قالانى مەرەكەلىك بەزەندىرۋ، مادەني جانە سپورتتىق شارالاردى ۇيىمداستىرۋ; قوعامدىق كولىكتىڭ قوزعالىس باعىتىنىڭ سىزباسىن دايارلاۋ; قاجەتتى ازىق-تۇلىكپەن قامتاماسىز ەتۋ; ەلگە كەلگەن تۋريستەردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ.

كورمە ءوز جۇمىسىن باستاعالى بەرى استاناعا 2,1 ميلليون ادام كەلگەن. ونىڭ 1,4 ميلليونى – شەتەلدەن كەلگەن تۋريستەر. تەمىر جول بەكەتتەرىنىڭ قىزمەتىنە سۇرانىس – 60 پايىزعا، اۋەجاي قىزمەتىنە –  70 پايىزعا، تۋريستىك وپەراتورلاردىڭ جۇمىسىنا سۇرانىس 78 پايىزعا ارتتى. قالا قوناقتارى ءۇشىن اقپارات بەرەتىن التى دۇڭگىرشەك ىسكە قوسىلىپ، ءۇش تىلدە قىزمەت كورسەتىپ جاتتى. سونداي-اق، تۋريستەر ءۇشىن Welcometoastana ينتەرنەت-پورتالى اشىلدى. ءۇش ايدىڭ ىشىندە ونىڭ تۇراقتى قولدانۋشىلارىنىڭ سانى 20 مىڭدى قۇراسا، بارلىعى 95 مىڭ ادام كىرىپ كورگەن ەكەن.

استانا قالاسىنداعى توتەنشە جاعدايلاردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن قالا اكىمشىلىگىنىڭ جانىنان سيتۋاتسيالىق ورتالىق اشىلعان ەدى. ونىڭ كومەگىمەن كوشەلەرگە بەينەباقىلاۋ كامەرالارىن ورناتۋ ارقىلى قىلمىس دەڭگەيىن تومەندەتۋگە جول اشىلدى دەيدى اتالمىش ورتالىق قىزمەتكەرلەرى.

وسىنشا اۋقىمدى شارا اياسىندا ازىق-تۇلىكپەن قامتامىز ەتۋ ماسەلەسىنىڭ دە تۋىنداۋى ىقتيمال ەدى. الدىن الا بولجام بويىنشا، كورمەگە كەلەتىن قوناقتاردىڭ ەسەبىنەن ازىق-تۇلىككە دەگەن سۇرانىس 20-30 پايىزعا ارتىپ، قالاعا كۇن سايىن 1500 توننا ازىق-تۇلىك اكەلىنە باستادى. جاڭادان بازارلار جەلىسى قۇرىلدى. باعا تۇراقتىلىعىن باقىلاۋدا ۇستاۋ ءۇشىن “كەنمارت”، “استىقجان” ساۋدا ۇيلەرىنە 300 ميلليون تەڭگە كولەمىندە قارىز بەرىلدى. ءسويتىپ، اتالعان ساۋدا ۇيلەرى 49 ازىق-تۇلىككە ءوز باعالارىن قويعان. ول جىل سوڭىنا دەيىن ساقتالادى. بۇل شارالار ازىق-تۇلىككە دەگەن سۇرانىستىڭ 30 پايىزدان 80 پايىزعا وسۋىنە قاراماستان، باعانى تۇراقتى ۇستاپ تۇرۋعا مۇمكىندىك بەردى.

استانا قالاسى اكمىدىگىنىڭ مالىمەتتەرىنە سۇيەنسەك، ەكسپو كورمەسىن وتكىزۋگە بايلانىستى ۇزىندىعى 23,4 شاقىرىم 11 كوشە سالىنىپ، 17,6 شاقىرىم جولعا جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. كورمە ايماعىن جىلۋمەن جانە ەلەكتر جۇيەسىمەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن 50,2 شاقىرىمدىق جىلۋ جۇيەلەرى، 25 585 شاقىرىم ەلەكتر جەلىسى، ءۇش ەلەكترمەن قامتاماسىز ەتۋ جۇيەسى، “جاڭا جول” قوسالقى ەلەكتر ستانتسياسى سالىندى. ودان بولەك، قالا قوناقتارىنىڭ سانى ارتۋىنا بايلانىستى جاڭادان جەتى Shuttle Bus اۆتوبۋسى قوسىلدى. ول ەكسپو كورمەسى مەن قالا سىرتىنداعى اۋىلداردىڭ اراسىندا قاتىناپ، جولاۋشىلاردى تاسىمالداپ ءجۇردى. قالانىڭ 142 قوعامدىق كولىگى كۇن سايىن 55 مىڭ جولاۋشىنى تاسىمالداعان. قالا تۇرعىندارى وسى قوعامدىق كولىكتەر مەن ولاردىڭ قوزعالىس باعىتىن كورمە اياقتالعان سوڭ دا، قالا تۇرعىندارى ءۇشىن قىزمەت كورسەتۋىن جالعاستىرا بەرۋىن سۇراپ، ديسپەتچەرلىك ورتالىققا وتىنىشتەرىن بىلدىرگەن سوڭ، ول ماسەلە دە شەشىلدى.

كەپتەلىستى ازايتۋ ءۇشىن  نەگىزگى 12 كوشەدە جالپى ۇزىندىعى 37,55 شاقىرىم بولاتىن اۆتوبۋس جولاقتارى سالىندى.

كورمە قارساڭىندا شاعىن كاسىپكەرلىكتىڭ كۇرت ءوسىپ، سالىق كولەمىنىڭ دە ارتقانى بايقالدى. بۇل تۇرعىدا قالا اكىمدىگى مىناداي دەرەكتەر ۇسىنادى:

«2017 جىلدىڭ ماۋسىم جانە شىلدە ايلارىندا مەيرامحانا، قوناق ءۇي، قوعامدىق تاماقتانۋ ورتالىقتارىنان تۇسكەن سالىق كولەمى 462 ميلليون تەڭگەگە جەتتى. بۇل بىلتىرعى جىلمەن سالىستىرعاندا 105 ميلليون تەڭگەگە، ياعني 1,2 ەسەگە ارتىق. سونىمەن بىرگە بيزنەستىڭ دامۋ كورسەتكىشتەرى دە ارتتى. جىل باسىنان بەرى 143 084 كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرى تىركەلدى. ول وتكەن جىلعى ناتيجەدەن 10,4 پايىزعا كوپ. شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكتەردىڭ سانى 96 242-گە جەتتى».

مىڭداعان مەيماندارعا كورسەتىلەتىن مەديتسينالىق كومەكتىڭ دە ساپاسىنىڭ جوعارى بولۋى – باستى ماسەلەنىڭ ءبىرى بولدى. بۇل رەتتە مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتەتىن جەدەل شتاب قۇرىلدى. كورمە ايماعىندا جەتى مەديتسينالىق ءبولىم مەن مەديتسينالىق ورتالىق جۇمىس ىستەدى. قالا بويىنشا جەتى قالالىق مەديتسينالىق مەكەمە مەن جەتى رەسپۋبليكالىق كلينيكا قىزمەت كورسەتتى. جەدەل جاردەم قىزمەتىنىڭ جاڭا ورتالىق ستانتسياسى اشىلدى.

اۋقىمدى شارانىڭ ءساتتى ءوتۋى – ۇيىمداستىرۋداعى ۇساق-تۇيەك دەتالداردان  باستالاتىنى بەلگىلى. سونىڭ ىشىندە ەرىكتىلەر ەڭبەگى، جۇمىسى ايرىقشا. ۇلتتىق كومپانيانىڭ ەرىكتىلەرىنەن بولەك، قالادان 510 ەرىكتى جينالدى. ولار كۇن سايىن اۋەجايدان، بەكەتتەردەن تۋريستەردى كۇتىپ الۋ مەن ءتۇرلى ءىس-شارالاردى ۇيىمداستىرۋ سىندى جۇمىستارعا بەلسەنە ارالاستى. كورمە اياقتالعان سوڭ، ەرىكتىلەردىڭ بەلسەندىلەرى ارنايى قالا اكىمشىلىگى تاراپىنان ماراپاتتالدى.

زارينا ادىلبەك

Abai.kz