تۇرسىنبەك كاكىشەۆ، جازۋشى-عالىم:
– تۇرسىنبەك اعا، جۇرت ءسىزدى اۋزى دۋالى زيالىلارىنىڭ قاتارىنا قوسادى. ال ءسىز ءوزىڭىز كەزى كەلگەن جەردە ازاماتتىق پوزيتسيامدى كورسەتىپ، وزىندىك ويىمدى ايتا ءبىلدىم دەپ ويلايسىز با؟
– بىرەۋگە جاعار، بىرەۋگە جاقپاس… بىراق ءوز باسىم وسى جاسقا كەلگەنشە ايتاتىن ويىمنان توسىلىپ، سويلەيتىن جەردە قي-پاقتاپ، «قولتىعىمنان ءبوزىم، اۋزىمنان ءسوزىم ءتۇسىپ» كورگەن ەمەسپىن. قاجەتتى جەرىندە سويلەدىم، جونىنان تاسپا ءتىلىپ ايتاتىن جەردە ايتتىم. ءتىپتى قايسىبىر پىكىرلەرىم جۇمساق ورىنتاقتا وتىرعاندارعا جاقپاي قالعان كەزدەر دە بولدى. بىراق ولار قىڭىرايدى ەكەن دەپ مەن ىققان جوقپىن.

– دەمەك، باز بىرەۋلەر ءتارىزدى «قاپ، اتتەگەن-اي، ايتارىم ىشىمدە كەتتى-اۋ» دەپ اھ ۇرىپ قالعان كەزىڭىز جوق قوي…

– ءبىز كەڭەستىك يدەولوگيانىڭ قانى جەرگە تامباي تۇرعان كەزدە سول كەزدەگى بيلىكتىڭ ىعىنا جىعىلمادىق. ول كەزدەرى وت ەدىك، البىرت ەدىك. تاربيەگە كونىپ، اقىل تىڭدايتىنبىز. ال ەندى كەلىپ ءبىرشاما جاسقا كەلگەندە، ءوزىمىز بىرەۋگە اقىل ايتاتىن دەڭگەيگە جەتكەن تۇستا ءبىزدى «بىرەۋدىڭ ىعىنا جىعىلادى» دەۋ ءتىپتى قيسىنعا كەلمەيدى. سوندىقتان اشىعىن ايتايىن، كەزى كەلگەندە حانعا دا دات ايتاتىن ىڭعايىمىز بار.

– ايتسە دە قازىر قوعامدا «ءبىزدىڭ ەلدە وتىرىك سويلەمەيتىن، سونداي-اق شىندىقتى دا ايتا المايتىن تىم جالتاق زيالىلار لەگى كوبەيىپ كەتتى» دەگەن پىكىرلەر بار. ءسىز مۇنىمەن كەلىسەسىز بە؟

تۇرسىنبەك كاكىشەۆ، جازۋشى-عالىم:
– تۇرسىنبەك اعا، جۇرت ءسىزدى اۋزى دۋالى زيالىلارىنىڭ قاتارىنا قوسادى. ال ءسىز ءوزىڭىز كەزى كەلگەن جەردە ازاماتتىق پوزيتسيامدى كورسەتىپ، وزىندىك ويىمدى ايتا ءبىلدىم دەپ ويلايسىز با؟
– بىرەۋگە جاعار، بىرەۋگە جاقپاس… بىراق ءوز باسىم وسى جاسقا كەلگەنشە ايتاتىن ويىمنان توسىلىپ، سويلەيتىن جەردە قي-پاقتاپ، «قولتىعىمنان ءبوزىم، اۋزىمنان ءسوزىم ءتۇسىپ» كورگەن ەمەسپىن. قاجەتتى جەرىندە سويلەدىم، جونىنان تاسپا ءتىلىپ ايتاتىن جەردە ايتتىم. ءتىپتى قايسىبىر پىكىرلەرىم جۇمساق ورىنتاقتا وتىرعاندارعا جاقپاي قالعان كەزدەر دە بولدى. بىراق ولار قىڭىرايدى ەكەن دەپ مەن ىققان جوقپىن.

– دەمەك، باز بىرەۋلەر ءتارىزدى «قاپ، اتتەگەن-اي، ايتارىم ىشىمدە كەتتى-اۋ» دەپ اھ ۇرىپ قالعان كەزىڭىز جوق قوي…

– ءبىز كەڭەستىك يدەولوگيانىڭ قانى جەرگە تامباي تۇرعان كەزدە سول كەزدەگى بيلىكتىڭ ىعىنا جىعىلمادىق. ول كەزدەرى وت ەدىك، البىرت ەدىك. تاربيەگە كونىپ، اقىل تىڭدايتىنبىز. ال ەندى كەلىپ ءبىرشاما جاسقا كەلگەندە، ءوزىمىز بىرەۋگە اقىل ايتاتىن دەڭگەيگە جەتكەن تۇستا ءبىزدى «بىرەۋدىڭ ىعىنا جىعىلادى» دەۋ ءتىپتى قيسىنعا كەلمەيدى. سوندىقتان اشىعىن ايتايىن، كەزى كەلگەندە حانعا دا دات ايتاتىن ىڭعايىمىز بار.

– ايتسە دە قازىر قوعامدا «ءبىزدىڭ ەلدە وتىرىك سويلەمەيتىن، سونداي-اق شىندىقتى دا ايتا المايتىن تىم جالتاق زيالىلار لەگى كوبەيىپ كەتتى» دەگەن پىكىرلەر بار. ءسىز مۇنىمەن كەلىسەسىز بە؟

– كەلىسەمىن. مۇنى مويىنداۋىمىز كەرەك. ءبىزدىڭ ەل الدىندا جۇرگەن ازاماتتارىمىزدىڭ كوبىسى كەڭەستىك وتارشىل يدەولوگيانىڭ ۋىتىنان ءالى دە بولسا ارىلا الماي ءجۇر. سانامالاپ قاراساق، تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا 17 جىلدان اسىپ بارادى. بىراق ءبازبىر زيالىلارىمىز وسى ۋاقىتقا دەيىن ەگەمەندىگىمىزدى ەمەشەسى ءۇزىلىپ مويىنداپ ۇلگەرگەن جوق. كەڭەستىك وي-پيعىلدان وسى ۋاقىتقا دەيىن ارىلا الماي كەلە جاتقان قايسىبىر زيالىلارىمىز ءالى دە بولسا قازاقستاننىڭ تاۋەلسىز ەل ەكەندىگىنە سەنبەي ءجۇر. بۇل جاسىرىن ەمەس. راس، قازىر زيالى قاۋىم اراسىندا «ەلىم، جۇرتىم!» دەپ ۇرانداۋشىلار سانى باسىم. ولار ءبىر قاراعاندا، قازاققا شىن جاناشىر ءتارىزدى كورىنەدى. الايدا اينالىپ كەلگەندە، قازاق زيالىلارىندا تۋراشىلدىق جوق. اقيقاتىندا، ۇلتتىڭ ماقسات-مۇددەسىن كوزدەيتىن، ۇلت ءۇشىن شىبىن جانى شىرقىرايتىن ادام ساۋساقپەن سانارلىق. وسىنى ءبىلىپ وتىرعان حالىق «ءبىزدىڭ زيالىلارىمىز تىم جالتاق» دەمەگەندە نە دەيدى؟ زيالىلاردىڭ ءىس-ارەكەتىن سىنعا الماعاندا قايتەدى؟ قازىر حالىقتىڭ كوزى اشىق. قاراپايىم كوپشىلىكتىڭ باسىم بولىگى كۇندەلىكتى ساياساتتى قالت جىبەرمەي ساراپقا سالىپ وتىرادى. مىنە، وسىنى ەسكەرسەك، ءبىز الدىمەن ساياساتقا ۇلتتىق رۋح بەرۋدى ويلاستىرۋىمىز قاجەت.

– ءوزىڭىز بىلەسىز، قازىر اقىن-جازۋشىلارىمىزدىڭ كوبىسى پارتيالاردىڭ ءسوزىن سويلەيتىن ناۋقانشىل بولىپ كەتتى. قالاي ويلايسىز، جالپى، شىعارماشىلىق ادامىنىڭ بيلىككە ءبىر تابان جاقىن جۇرگەنى دۇرىس پا، الدە مەملەكەتتىك ساياساتقا بويلاپ ەنبەي ساياق جۇرگەنى ءجون بە؟

– مەن شىعارماشىلىق ادامىنىڭ وزىندىك ويى، پىكىرى ەشكىمگە باعىنبايتىن تاۋەلسىز بولعانىن قالايمىن. Cوندىقتان اقىن-جازۋشىلاردىڭ، زيالى قاۋىمنىڭ پارتياشىل بولعانىن، ناۋقانشىلدىققا سالىنعانىن قالامايمىن. وكىنىشكە قاراي، ءبىزدىڭ قايراتكەرلەردىڭ باسىم بولىگى شىعارماشىلىق پەن ساياساتتى ارالاستىرىپ، قويىرتپاق جاساپ ءجۇر. ونداي قويىرتپاققا باسىمدى سۇقپاي-اق قويدىم. بولاشاقتا دا باس سۇعۋدان اۋلاقپىن. جالپى، ءوز باسىم وسى جاسىما كەلگەنشە بىردە-ءبىر پارتيانىڭ ءسوزىن سويلەپ، مىنبە جاعالاپ كورمەپپىن.

– ءسىز، كەرىسىنشە، ءبىر سوزىڭىزدە «1949 جىلى كوممۋنيستىك پارتياعا مۇشەلىككە قابىلدانىپ، سول پارتيا بيلىكتەن ىسىرىلعانعا دەيىن مۇشەسى بولدىم. كوممۋنيستىك پارتيانىڭ قىزىل بيلەتى سۋىرمامدا ءالى ساقتاۋلى» دەگەن ەدىڭىز…

– ول ەندى راس. كوممۋنيستىك پارتيانىڭ مۇشەسى بولعانىمىز دا، سول پارتيانىڭ سالعان داڭعىل جولىمەن جۇرگەنىمىز دە شىن. ءتىپتى سول كوممۋنيستىك پارتياعا ساتقىندىق جاساماس ءۇشىن تىرلىكتە ءتىرى پەندەگە قيانات جاساۋدان قورقاتىنبىز. راسىن ايتسام، قازىردىڭ وزىندە سول كوممۋنيستىك پارتياعا بۇيرەگىم بۇرىپ تۇرادى. ويتكەنى كوممۋنيستەردىڭ ۇستانعان ساياساتى دۇرىس ەدى. ول كەزدەگى كوممۋنيستىك پارتيانىڭ وزىندىك سۇسى، بەت-بەدەرى بار بولاتىن. ناق قازىرگى قوعامعا سول كەڭەستىك داۋىردەگىدەي قاھارلى، ءسوزى ءوتىمدى كوممۋنيستىك پارتيا قاجەت-اق. پارتيالار توڭىرەگىندە ءسوز قاۋزاعاندا مەنىڭ الدىمەن ايتار ويىم – وسى.

– ال ءسىزدىڭ بۇل ويىڭىزدى ءبىز ءتارىزدى كەيىنگى بۋىن اعا بۋىننىڭ ادەتتەگىدەي «كەڭەستىك ءداۋىردى اڭساۋى» دەپ تۇسىنسە شە؟

– مىنە، ءبىزدى قۇرتاتىن وسى تۇسىنىك. قازىر بەلگىلى ءبىر ورتادا كەڭەس وكىمەتى تۇسىنداعى ىسكە اسىرعان تاجىريبەلەرىڭدى، بولماسا سول كەڭەستىك تاربيەنى، كەڭەستىك پارتيانى مىسالعا الىپ ءسوز ساپتاساڭ، ءسوز جوق، سەنى «كەڭەستىك ءداۋىردى اڭساۋشىلاردىڭ» قاتارىنا قوسىپ كەپ جىبەرەدى. ال نەگە اڭساماسقا؟ كەشىرىڭىز، مىنا ءسىز بەن ءبىزدىڭ كوزىمىز اشىق ۇرپاق بولىپ قالىپتاسۋىمىزعا ىقپال ەتكەن سول كەڭەس وكىمەتى ەمەس پە؟ كەزىندە مالدىڭ سوڭىندا ءجۇرىپ، قارايىپ قالعان قاراڭعى قازاق بالالارىن وقىتىپ، دالادان قالاعا اكەلىپ، كوكىرەك كوزىن وياتقان دا سول كەڭەس وكىمەتى عوي. مەن وسى جاعىنان العاندا، اندا-ساندا كەڭەس وكىمەتىنە العىسىمدى ايتىپ قوياتىن ادەتىم بار.

– قىزىق ەكەن… سوندا ءبىز 70 جىل بويى كەڭەستىك يدەولوگيانىڭ سانامىزدى وتارلاپ تاستاعانىن، ول تۇستا قانشاما زيالىلارىمىزدىڭ قۋعىندالعانىن، قىسقاسى، قازاقتى وي-اقىل، قارىم-قابىلەت جاعىنان بۇعاۋلاپ تاستاعانىن ىسىرىپ تاستاپ، «ءبىزدى كەڭەس وكىمەتى وقىتتى، كيىندىردى، اسىرادى» دەگەن تۇسىنىكتى قايتا جاڭعىرتۋىمىز كەرەك پە؟

– جوق، ءسىز مەنى قاتە ءتۇسىنىپ وتىرسىز. ءبىز كەڭەستىك ءداۋىردىڭ قازاققا شوقپار ەتىپ پايدالانعان كەرى ساياساتىن ۇمىتۋعا، ونى ىسىرىپ تاستاۋعا ءتيىستى ەمەسپىز. كەرىسىنشە، كەيىنگى بۋىندى قۇلدىق سانادان ارىلۋعا ۇندەۋىمىز كەرەك. بۇل – ءبىزدىڭ پارىزىمىز، مىندەتىمىز. مەنىڭ بۇل جەردە ايتىپ وتىرعانىم، قازان توڭكەرىسىنە دەيىن قازاق حالقى 100 پايىز ساۋاتتى بولدى ما؟ ول كەزدەرى ورىس ۇلتى 10-اق پايىز، ال قازاقتار 8 پايىز عانا ساۋاتتى ەدى. ال وسى كورسەتكىشتى جوعارى دەڭگەيگە جەتكىزگەن كەڭەس وكىمەتىنە نەگە جىلى پەيىل دە بىلدىرمەسكە؟ قايتالاپ ايتامىن، كەڭەس وكىمەتىنىڭ قياستىق جاساعان ساياساتىن ۇمىتۋعا بولمايدى. ونى ەش بۇكپەسىز ايتۋىمىز كەرەك. بىراق ول تۇستا جاقسى باعىتتى ۇستانعانىمىزدى دا ۇمىتپاعانىمىز ءجون. ماسەلەن، سول كەزەڭدە اۋىل شوپاندارى «قازاق دالاسىنا 50 ميلليوننان استام قويدى سىيدىرامىز. جوسپاردى اسىرا ورىنداۋىمىز كەرەك» دەپ جانتالاستى. ال قازىر شە؟ كەشىرەرسىز، بۇگىندە 50 ميلليون تۇگىل، 50 مىڭ باس قويدى ارەڭ ساناققا ىلىندىرەمىز. كەڭەستىك كەزەڭدە اۋىل شارۋالارى ناق قازىرگىدەي كەدەيشىلىكتى باستان وتكىزگەن جوق. بۇل – شىندىق.
قازىر ايلىعىن شاي-پۇلىنا جەتكىزە الماي، «شىقپا، جانىم، شىقپامەن» كۇن كورىپ وتىرعانداردىڭ كورسەتكىشى باسىم. مۇنى ويلاپ، وسىنداي ارەكەتتەرگە شىنىمەن جانى اۋىرىپ وتىرعان شەنەۋنىك اتاۋلى تاعى جوق. قازىر ءبىز شەنەۋنىكتەردىڭ ءبىر ناتيجەلى ءىس بىتىرگەنىنە ەمەس، ءبىر جيىندا قازاقشا سويلەگەنىنە شاپاتتاپ، ءماز-ءمايرام بولاتىن بولدىق. مەن كەيدە ءوز ەلىمىزدە تۇرىپ ءوز تىلىمىزدە سويلەي الماي، ءوز ۋايىمىمىزدى جەتەتىن جەرىنە جەتكىزىپ ايتا الماي قور بولعاندىعىمىزعا قاراپ كۇيىنەمىن. كەڭەستىك ءداۋىردىڭ جاقسىلىقتارىن سودان بارىپ تىزبەلەيمىن. بولماسا بۇيرەكتەن سيراق شىعارىپ، قىڭىرلىققا باسايىن دەپ وتىرعان جوقپىن.

– ال، سىزدىڭشە، ءوز ەلىمىزدە ءوز ءتىلىمىزدىڭ مەرەيىن كوتەرىپ، جوعارى تاراپقا ۋايىمىمىزدى ءدايىم تىڭداتا ءبىلۋ ءۇشىن ءبىز نە ىستەۋىمىز كەرەك؟

– ول ءۇشىن، جوعارىدا ايتقانىمداي، ساياساتقا ۇلتتىق رۋح ەنگىزۋىمىز قاجەت. ساياساتتىڭ وزىندە بۋىرقانىپ جاتقان قازاقى قان بولۋى كەرەك. سوندا عانا قازاق حالقىنىڭ ەڭسەسى بيىك بولادى. ەسىڭىزدە بولسىن، قازاقتىڭ ءسوزىن سويلەيتىن زيالىلاردا قازاقتىق رۋح بولماسا، ول – ۇلتتىڭ سورى… مىنە، ءبىزدىڭ قازاقتىڭ ءسوزىن سويلەيتىن زيالى قاۋىم، قوعام قايراتكەرلەرى وسىنى كوكىرەگىندە ءتۇيىپ ۇستاعانى ءجون. سونداي-اق مۇنى جالعىز زيالى قاۋىم ەمەس، ەلدىڭ جايىن ويلاپ، حالىقتىڭ ماسەلەسىن شەشەتىن ءار شەنەۋنىك جادىندا ۇستاۋعا مىندەتتى. ال ناق قازىرگى ءبىزدىڭ شەنەۋنىكتەرشە ءماجىلىستى «اسسالاۋماعالەيكۋممەن» باستاپ، ءارى قاراي ورەكەڭدەردىڭ رەسمي تىلىندە سايراعاننان ءبىز ۇتپايمىز. كۇنى ەرتەڭ وسىنىڭ زاردابىن جاستىقتان ءوتىپ شالدىققا جەتكەن مىنا ءبىز ەمەس، كەيىنگى بۋىن سىزدەر كورەتىن بولاسىزدار. سوندىقتان وسى باستان «بىتەۋ جارانىڭ» جانىن اۋىرتىپ تىرمالاي بەرۋ كەرەك، قايتا-قايتا تىرمالاي بەرۋ كەرەك. سوندا عانا جاراسىن اۋىرسىنعاندار دەرتىنەن ەمدەلۋگە نيەتتەنەدى دەپ ويلايمىن.

– ەستۋىڭىز بار شىعار، سوڭعى كەزدەرى «ۇلتتىڭ قۇرىلىسىن، قۇرامىن، تۇتاس ءبىر بولمىسىن، ويلاۋ قابىلەتىن زەرتتەيتىن عىلىمي ورتالىقتار قاجەت» دەگەن پىكىرلەر كوتەرىلىپ قالىپ ءجۇر. جالپى، كوپۇلتتى مەملەكەت بولا تۇرا بىزگە مۇنداي ورتالىقتار قۇرۋ مۇكىن بە؟

– مەنىڭ ءبىر اڭعاراتىنىم، بىزدە دابىراشىلدىق باسىم. كەيبىرەۋلەر ءتىپتى وزدەرىنە جارناما جاساۋ ءۇشىن ۇلتجاندى ازامات بولىپ كورىنگىسى كەلەدى. ارينە، قازاقتىڭ ۇشان-تەڭىز پروبلەماسى بار. ونى مويىنداۋ كەرەك. بۇل جەردە مەنىڭ ايتارىم، قازاقتىڭ مۇڭىن، ۋايىمىن ءسوز ەتەردە الدىمەن ناقتى مالىمەتتەرگە، زاڭعا سۇيەنىپ سويلەگەن ءجون. بىزدە، كەرىسىنشە، قىزىل سوزگە يەك ارتىپ، ءتىل مەن جاققا سۇيەنىپ، «قازاق قۇرىپ بارادى»، «قازاق رۋحاني تازالىقتان ادا» دەگەن ەشقانداي مالىمەتسىز، دايەكسىز جىلاڭقى پىكىرلەرگە ءجيى بوي الدىراتىندار جەتىپ-ارتىلادى. اسىرەسە، ۇلتقا قاتىستى ستاتيستيكالىق دەرەكتەردى ءسوز ەتكەندە قاتەلەسۋ باسىم. مەن ءبىر سوزىمدە «ازاماتتىق تاريحتا دا، ادەبي تاريحتا دا اقيقات ءالى ايتىلعان جوق» دەگەن ەدىم. ءالى دە وسى پىكىرىمدە قالامىن. مۇمكىن، وسى بۇقپانتايلانىپ وتىرعان تاريحي شىندىقتاردى تارازىلاپ، ساراپقا سالىپ وتىرۋ ءۇشىن تۇتاس ءبىر ۇلتتىڭ قۇرىلىسىن، قۇرامىن زەرتتەيتىن ورتالىقتار قاجەت شىعار. بىراق مۇنى دا ابدەن ەلەكتەن وتكىزىپ، سارالاپ العان ءجون.

– جوعارىدا ءسىز «وزدەرىنە جارناما جاساۋ ءۇشىن ۇلتجاندى بولىپ كورىنگىسى كەلەتىندەر دە بار» دەپ قالدىڭىز. قالاي ويلايسىز، وسى «جالعان كۇرەسكەرلەردى» جەڭۋ ءۇشىن قوعام قانداي ارەكەت جاساۋى كەرەك؟

– ول ءۇشىن تاربيەنى جوعارىدان باستاۋ كەرەك. ءبىز وسى ۋاقىتقا دەيىن ءتىل ۇيرەتۋدى، قازاقتىڭ سالت-داستۇرىنە بەيىمدەۋدى بالاباقشادان، ياعني تومەننەن باستادىق. بۇل ءۇردىس وتە جاقسى ناتيجە بەردى. قازىر ءبىزدىڭ جاستارىمىزدىڭ باسىم بولىگى قازاقتىڭ ءتىلىن، ءدىنىن، مادەنيەتىن بويلارىنا سىڭىرە باستادى. ال قازاقتىڭ اعا بۋىنى ءالى دە بولسا ماكسيماليستىك كوزقاراستان ارىلا الماي ءجۇر. جاسىراتىنى جوق، ءبىز وسى ۋاقىتقا دەيىن پارلامەنتتى قازاقشا سويلەتە الماي-اق قويدىق. ماسەلەن، 1972 جىلداردان بەرى تاۋەلسىزدىك الماعان تۇستان باستاپ گرۋزيا، ءازىربايجان، ارمەنيا ەلدەرىنىڭ جوعارعى كەڭەستەرى تازا ءوزىنىڭ انا تىلىندە سويلەدى. ءبىز ءتارىزدى «قازاقشا سويلەسەم، وزگەلەر تۇسىنبەي قالادى» دەپ جالتاقتاۋ ولاردا اتىمەن بولعان جوق. قازاققا دا وسىنداي باتىلدىق جەتىسپەيدى. سوندىقتان بولار، ءالى كۇنگە دەيىن نە ءتىلىمىزدىڭ ەسەسىن قايتارا الماي، نە ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزدى جەرىنە جەتكەنشە اسپەتتەي الماي ميمىرتتاۋ تىرلىك كەشىپ جاتقانىمىز…

– ءسىز ەكەۋمىز ءبىراز جايتتىڭ باسىن قايىردىق. سوڭعى ساۋال. اركىم بولاشاقتى وزىنشە بولجايدى. ءCىز وسى قازاقتىڭ بولاشاعىن قالاي بولجايسىز؟

– ءبىزدىڭ اتا-بابالارىمىز ەلدىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن جانىن پيدا ەتۋگە باردى. قانشاما تەر توكتى، شەيىت بولدى. ال كەيىنگى ۇرپاق سول تاۋەلسىزدىككە ەشقانداي قان-توگىسسىز بەيبىت تۇردە جەتتىك. وسىدان بولار، ءبىز كەيدە تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ قۇنىن ارزانداتىپ الامىز. ەندىگى مەنىڭ اقساقال رەتىندەگى بار ارمان-ماقساتىم – قازاق ەلى سول تاۋەلسىزدىكتىڭ قادىرىن بىلسە دەيمىن. بولاشاقتا زايىرلى مەملەكەت ەكەندىگىمىزدى الەم مويىنداپ، قازاقتىڭ وشاعىنىڭ وتى وشپەي، ءتۇتىنى ءتۇزۋ شىقسا بولدى دا…

داتىم
قازاقتىڭ سورى ما، بالكىم، باعى ما، ءبىز ەۋروپا مەن ازيانىڭ ورتاسىندا جاتقان داربازا ءتارىزدىمىز. شەكارامىز اشىق-شاشىق جاتىر. بىزگە ءبىراز مەملەكەتتەر سىرتتان كوز تىگىپ وتىر. ءتىپتى ولاردىڭ باز ءبىرى كومەك قولىن سوزعانسىپ، اڭىسىمىزدى اڭدۋدا. كەزىندە ءى پەتر قازاق شەكاراسىنا كوز تىگىپ تۇرىپ، «شىركىن-اي، مىنا الىپ دالانى باسىپ ءوتىپ، نۋى مەن سۋىنا قول ۇشىن تيگىزىپ كورەر مە ەدى؟!» دەگەن دەسەدى. كوردىڭىز بە، ارمان قانداي؟ ال قازىر ءبىزدىڭ سول كەڭ بايتاق دالامىزعا جان-جاقتان كەلىپ جاتقانداردىڭ سانى وتە كوپ. «قازاققا قول ۇشىن تيگىزەدى» دەگەن شەتەلدىك ينۆەستورلار قانشاما جەرىمىزدى يەمدەنىپ الدى. مەنىڭ بىلۋىمشە، «شەتەلدىك بيزنەس وكىلدەرىنىڭ قايسىبىرى جەرىمىزدىڭ 200 مىڭ گەكتارداي كولەمىن جەكەشەلەندىرىپ العان» دەسەدى. ويلاپ قارايىقشى، كەلىمدى-كەتىمدى شەتەلدىكتەردىڭ ارقايسىسى جەرىمىزدى مەنشىكتەپ الا بەرەتىن بولسا نەمىز قالادى؟ كۇنى ەرتەڭ كەلەر ۇرپاققا قانداي قازىنامىزدى قالدىرامىز؟ ەگەر وسى جايدى تەرەڭنەن ويلايتىن بولساق، شەكارامىزدىڭ بەكىنىسىن بەكىتىپ، جەرىمىزگە يەلىك ەتە ءبىلۋىمىز كەرەك. بۇل ءبىزدىڭ اعا ۇرپاققا جانە بيلىكتە وتىرعان ازاماتتارعا سىن.

سۇحباتتاسقان قارلىعاش زارىققانقىزى، «الاش ايناسى» گازەتى، 05.06.2009