مۋزەيگە ساياحات: ترەتياكوۆ مۇراجايىنان تۇيگەن وي

«ماسكەۋگە بارساڭ، ترەتياكوۆكا مۇراجايىنا سوقپاي كەتۋشى بولما!» دينارا ەسىمدى قۇربىمنىڭ كەڭەسى ەدى، بۇل. ماسكەۋدە ەكى جىل ءجۇرىپ ءبىلىمىن شىڭداعان ونىڭ ايتقانى  – مەن ءۇشىن زاڭ. پاريجدەگى لۋۆر مۇراجايىنان كەيىن قانداي دا ءبىر مۇراجاي شەدەۆرلەرىمەن تاڭقالدىرۋ قيىن شىعار، ارينە. بىراق ءار ۇلتتىڭ ءوز بەت-بەينەسى مەن قۇندىلىقتارىنىڭ كورسەتكىشىندەي بولعان مۇراجايدى كورۋ – پارىز. ءوز باسىم مۋزەي ارالاعاندى جاقسى كورەمىن، قازاقستاننىڭ قاي قالاسىنا بارسام دا، شەت ەلدىڭ قايسى جەرىندە بولسام دا، جەرگىلىكتى مۇراجايلارىن ارالاپ ءجۇرىپ، ۇلكەن رۋحاني ءلاززات الاتىنىم راس.

ترەتياكوۆ مۇراجايى ماسكەۋدىڭ ادەمى جەرىندە ورنالاسىپتى. بۇل جەردى ماسكەۋدىڭ كوپەستەر اۋدانى دەپ تە اتايدى ەكەن. كىرۋ اقىسى –  500 رۋبل، ءبىزدىڭ اقشاعا شاققاندا – 2500 تەڭگە شاماسى. اعاشتان سالىنعان پومەستە سياقتى بۇل  عيمارات اۋەل باستان-اق اعايىندى ترەتياكوۆتار ورىس كوركەمونەرىن دامىتىپ، الەمگە پاش ەتۋ ماقساتىمەن اشقان ورنى ەكەن. كىرە بەرىسىندە بار جيعان-تەرگەن قازىناسىن ورىس رۋحانياتى مەن مادەنيتىنە جۇمساعان پاۆەل ميحايلۇلى ترەتياكوۆتىڭ ەسكەرتكىشى تۇر. ترەتياكوۆ مۇراجايى – ورىستاردىڭ الەمدىك مادەنيەتكە قوسقان ۇلەسىن ايقىندايتىن رەسەي ۇلتتىق ونەرىنىڭ باستى مۋزەيى. بۇل مۇراجايلار كەشەنىندە XI عاسىر مەن حح عاسىردىڭ باسىنا دەيىنگى ورىستىڭ ونەر تاريحىمەن 180 000  تۋىندى ارقىلى تانىسۋعا بولادى. كەلۋشىلەر ءتۇرلى يكوندار مەن  موزايكالاردى، مۇسىندەردى، پورترەتتەر مەن تاريحي، تۇرمىستىق، كارتينالاردى تاماشالايدى. پەيزاج، ناتيۋرمورت پەن ابستراكتسيالى ونەرگە قىزىعاتىندار دا بۇل جەردەن ءوز ىزدەگەنىن تابا الادى. دەرەك بويىنشا، پ.ترەتياكوۆ 1851 جىلى لاۆرۋشينسكي كوشەسىنەن  گالەرەيا ءۇشىن ءۇي ساتىپ الىپ، بەس جىلدان كەيىن العاشقى كارتينالاردى، ن.گ.شيلدەردىڭ «يسكۋشەنيە» جانە ۆ.گ.حۋدياكوۆتىڭ «ستىچكا س فيندلياندسكيمي كوترابانديتامي» سياقتى تۋىندىلارىن ساتىپ الا باستايدى.

بۇل جەردە مەن وقۋشى كەزدەگى ورىس ءتىلى مەن ادەبيەتى پاندەرىنەن كورىپ، وقىپ وسكەن اۆتورلاردىڭ ەڭبەكتەرى مەن تۋىندىلارىن عانا ەمەس، ءوزىم بۇرىن-سوڭدى ەشقاشان كورمەگەن كارتينالارمەن دە تانىستىم. اسىرەسە، ورىس  ءجيۆوپيسىنىڭ XVIII–XX عاسىر ارالىعىنداعى مايتالماندارى تۋرالى جاقىنىراق بىلۋگە جاقسى مۇمكىندىك الدىم دەپ ويلايمىن. ادەتتەگىدەي، كىرە بەرىستەن اۋديوگيدتى جالعا الىپ، قۇلاعىما تاعىپ الدىم. ءار كارتينانىڭ جانىنا بارىپ، تەتىكتى باسساڭ بولدى، سول كارتينا جانە ونىڭ اۆتورى تۋرالى جان-جاقتى بايانداپ بەرەتىنى وتە ىڭعايلى. الەمدەگى ءوزىن-ءوزى مويىنداتقان مۇراجايلاردىڭ بارلىعى دەرلىك قازىر وسى اۋديوگيد تاسىلىنە كوشكەن دەپ ويلايمىن.

مۇنداعى ورىس اۆتورلارىنىڭ (نەمەسە رەسەيدە تۋىپ-وسكەن وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ) تۋىندىلارى نەگىزىنەن ەۋروپالىق شەبەرلەرگە ەلىكتەپ سالىنعاندىعى اشىق ايتىلادى. ءتىپتى قابىلەتتى شىعارماشىل جانداردى ارنايى يتاليا، فرانتسياعا جىبەرىپ، سۋرەتشىلىك ءبىلىمىن شىڭداپ، سوسىن ەلگە كەلىپ سۋرەت سالعىزدىراتىن مەملەكەتىك يدەولوگيا دا بولىپتى. بۇل گالەرەيادا جۇزدەگەن سۋرەتشىلەردىڭ تۋىندىلارى قويىلعان. ماعان ەرەكشە اسەر ەتكەن كارتينالاردىڭ قاتارىنا پ.روكوتوۆتىڭ  پوەتيكالىق پورترەتتەرىن جاتقىزار ەدىم.  ال ادەتتەن تىس بەينەدەگى وبرازداردى ءۇتىر-نۇكتەسىنە دەيىن قىلقالام كۇشىمەن جەتكىزە بىلگەن سۋرەتشى د.لەۆيتسكيدى بولەك اتار ەدىم. اسىرەسە رەسەيدەگى «بوتانيكالىق باق»  يدەياسىنىڭ اۆتورى دەميدوۆتىڭ وبرازى قىزىقتى بەينەلەنگەن. ۆ.بوروۆيكوۆسكيدىڭ سەنتيمەنتاليزمى جۇرەكتىڭ قىلىن تەربەر نازىكتىككە يە دەر ەدىم. وسىدان تۋرا ەكى ءجۇز جىل بۇرىن ءومىر سۇرگەن ونىڭ كارتينالارى بۇگىنگى جۇرەكتى دە سەلت ەتكىزە ءبىلۋ قۇدىرەتىن يە بولسا، ول دا سۋرەتشىنىڭ شەبەرلىگى بولار. اۆراام كانيبال اتتى ەفيوپيالىق ارابتىڭ ۇرپاعى –  ۆ.س.پۋشكيننىڭ كوزى تىرىسىندە ءوزى ۇناتىپ، جوعارى باعا بەرگەن پورترەتىنىڭ تۇپنۇسقاسى دا وسى جەردە ءىلۋلى تۇر.1916 جىلى گالەرەياعا ساتىپ الىنعان بۇل پورترەت «قورقىنىشتى اراب ءتۇرىم بار» دەپ ءوز ۇسقىنىن جاقتىرمايتىن كىرپياز اقىننىڭ كوڭىلىنەن شىققانى سونشا، پۋشكين سۋرەتشىگە  ءتانتى بولىپ، «ليۋبيمەتس» دەپ ولەڭ ارناپ جىبەرگەن ەكەن. سۋرەتشى و.كيپرەنسكي بۇل كارتينانى انتون دەلۆين اتتى پۋشكيننىڭ دوسىنىڭ تاپسىرىسىمەن ارنايى سالعانىن ءبىلدىم.

مەن ءۇشىن ەرەكشە اسەر قالدىرعان  تۋىندىلار – س.ششەدريننىڭ كارتينالارى.  ۆ.گ.پەروۆتىڭ ورىس حالقىنىڭ قاراپايىم تۇرمىسىن بەينەلەگەن سۋرەتتەرى دە قاراپايىم، ءارى شىنايى ەكەن. ونىڭ وبرازدى اشۋعا دەگەن  قۇلشىنىسى، كۇندەلىكتى قۋانىشتى ساتتەردى ءدوپ باسۋى كوڭىلگە جىلى سەزىم ۇيالاتادى. ال ءحىح  عاسىردا ءومىر سۇرگەن ا.سوۆراسوۆتىڭ تۋىندىلارىنان تابيعاتتىڭ ەڭ ءمولدىر ساتتەرى مەن تازا ادامي جىلۋلىقتى تابۋعا بولادى. كەلەسى ءبىر بۋىرقانعان كارتينا يەسى – ول ارينە، ي.ايۆازوۆسكي. تەڭىز سالۋدىڭ حاس شەبەرى اتانعان ونىڭ «سۋ- ادام- اسپان» بىرلىگىندەگى كەز كەلگەن كارتيناسى سەلت ەتكىزبەي، تامسانتپاي  قويمايدى. مەن بۇرىن بىلمەگەن، ترەتياكوۆ گالەرەياسىنا كەلىپ ءوزىم ءۇشىن اشقان ەسىم ول – ارحيپ كۋيندجي. ءوز زامانىنداعى باسقا سۋرەتشىلەر قولدانا بەرمەيتىن تەحنيكالىق جانە ادىستىك ەرەكشەلىكتەرى ونىڭ كارتينالارىن ايرىقشا باعالاۋعا تۇرتكى بولدى.  ي.كرامسكويدىڭ كارتينالارىنان پسيحولوگياىق تەرەڭدىك  كورسەم، ال ۇلتتىق فولكلوردى بەينەلەۋدىڭ حاس شەبەرى، بارىمىزگە تانىس ۆ.ۆاسنەتسوۆ ەكەنىنە تاعى ءبىر رەت كوز جەتكىزدىم. حح عاسىردىڭ ورتا شەنىنە دەيىن ءومىر سۇرگەن ونىڭ كارتينالارىنىڭ ىشىندەگى «باتىرلار» اتتى الىپ سۋرەتكە كەلگەندە مىناداي قىزىق كورىنىستىڭ كۋاسى بولدىم: ءبىر توپ تومەنگى سىنىپ وقۋشىلارىن ەرتىپ كەلگەن مۇعالىمدەر مەن اتا-انالارعا مۋزەيدىڭ ەكسكۋرسوۆودى وبرازعا كىرىپ تۇرىپ، ورىستىڭ زاماناۋي كەيىپكەرلەرى رەتىندە تانىلىپ جۇرگەن ءۇش باتىر تۋرالى اسەرلى اڭگىمە ءوربىتتى. اراسىندا وقۋشىلارمەن ديالوگقا دا ءتۇسىپ قويادى. مىنە تاربيە! مىنە يدەولوگيا! بالاعا ءوز تىلىندە، بالا پسيحولوگياسىنا بارىنشا جاقىن، ءارى پايدالى جانردى سونشالىقتى ىجداھاتتىلىقپەن ءتۇسىندىرىپ تۇرعان  مۋزەي قىزمەتكەرىنە دە، ولاردى جۇمىس كۇنى ەرتىپ كەلۋگە ارنايى ۋاقىتىن ءبولىپ كەلىپ تۇرعان اتا-اناعا دا  ريزا بولدىم.

مەشىتكە جول

شەت ەلگە شىققاندا مىندەتتى تۇردە جاسايتىن شارۋامنىڭ ءبىرى – مەشىتكە بارۋ. بۇنىڭ بىرنەشە وڭ تۇسى بار. بىرىنشىدەن، بارلىق يگىلىك ءۇشىن اللاعا شۇكىرشىلىك ايتىپ، جۇرەگىڭدەگى يمانىڭنىڭ كىلتىن تاعى ءبىر بۇرىپ قويۋدىڭ ماڭىزى زور. ەكىنشىدەن، دۇنيەدەن وتكەن ارۋاقتاردى ەسكە الىپ، ولارعا قۇران باعىشتاپ، ءوزىڭنىڭ ءبىر پارىزىڭنان قۇتىلعانداي، جەڭىلدەپ قالاسىڭ. ۇشىنشىدەن، ءار ەلدىڭ مەشىتى وزىنشە ەرەكشە، ونىڭ ارحيتەكتۋرالىق كەلبەتى، قۇلشىلىق ەتۋ مانەرى، ءبارى دە تانىمدىق ەكسكۋرسيا سياقتى ساناڭدا ساقتالادى. ماسەلەن، مالايزيا مەن تايلاند كورشى تۇرعان ەلدەر بولسا دا، ەكەۋىنىڭ مەشىتتەرىنىڭ سىرتقى سيپاتى جەر مەن كوكتەي. سونداي-اق مالايزياداعى مەشىت الدىندا كيىم ادەبىن قاداعالايتىن قىزمەتكەرلەر تۇرادى، ال مۇسىلمان ەمەستەر مەشىتتىڭ ەسىگىن سىعالاپ قانا كەرى قايتادى، ولارعا ىشكە كىرۋگە رۇقسات بەرىلمەيدى. ال تۇركيادا مۇسىلمانسىڭ با، ءبۋدديستسىڭ بە، ۇزىن كويلەك كيگەنسىڭ بە، شورتي كيگەنسىڭ بە ءبارىبىر، ءتىپتى اياق كيىمىڭدى شەشپەي-اق قولىڭا ۇستاپ، ەمىن-ەركىن مەشىتتەرىنە ەنە الاسىڭ، تۋرا مۋزەي سەكىلدى. ال كورشىمىز وزبەكستان ءمۇفتياتى كەزىندە قازاق ءدىني باسقارماسىنىنىڭ دا ورتالىعى بولعاندىقتان، ولاردا  جۇزدەگەن جىلدان بەرى كەلە جاتقان ەسكى مەشىتتەر كوبىرەك، كوبىنە ويىلعان قارا اعاشتان جاسالعان ءساندى ورنەككە اسا ءمان بەرەتىن ولاردا اسىرەسە ايەلدەر قاۋىمىن مەشىتكە كىرگىزۋگە اسا قۇلىقتى ەمەس...

سونىمەن، «جاراتقان اللا، مەشىتكە باسقان قادامىمدى ءوزىڭ ساۋاپتان جازا گور» دەپ، مەشىت قايداسىڭ دەپ، جاياۋ جولعا شىقتىم. ء(بىر جاقسىسى، مەن تۇسكەن ءۇي مەشىتتەن اسا الىس ەمەس ەكەن). ءجۇرىپ كەلە جاتقانىما بەس-ون مينۋت بولعان. ءبىر كەزدە ارتقى جاعىمنان ءبىر ەر ادامنىڭ داۋسى شىقتى: «يزۆينيتە، نە پودسكاجيتە، گدە زدەس مەچەت؟» ماسساعان... بۇل كىسى مەنىڭ مەشىتكە بارا جاتقانىمدى قايدان ءبىلىپ قويدى؟ بۇرىلىپ قاراسام... ۆەلوسيپەد مىنگەن قازاق ازاماتى. شىنىندا دا مەنەن سۇراپ تۇر. نە دەيىن؟ «مەن... مەشىتكە بارا جاتىرمىن. ءجۇرىڭىز، جول كورسەتەيىن» دەپ جاۋاپ قاتتىم، قازاق تىلىندە. انا كىسى مەنىڭ قازاقشا سويلەپ تۇرعانىما تاڭ-تاماشا. ول دا كۇتپەسە كەرەك. «ا-ا-ا، سولاي ما؟ وتە جاقسى، كەتتىك»، دەدى تاڭدانىسىن جاسىرا الماي، كۇلىمدەپ.

امانعازى اعامىز دا استانادان كەلىپتى. ىسساپارمەن ءجۇر ەكەن. «سمارتفونداعى جولنۇسقارعا سۇيەنىپ تەز تاۋىپ الام عوي، دەپ ەدىم، كەرىسىنشە شاتاسىپ، جول تاپپاي ءجۇرىپ قالدىم. ءسىزدىڭ كەزدەسكەنىنىڭىز جاقسى بولدى عوي»، دەدى ول. مەن اكەمە، اتا- اجەلەرىمە قۇران باعىشتايىن دەپ كەلە جاتسام، ول ءوزىنىڭ مارقۇم اناسىنا دۇعا ەتپەكشى ەكەن.  ەكى كوشەدەن وتكەن سوڭ، دىتتەگەن جەرىمىزگە كەلىپ جەتتىك.

ماسكەۋ مەشىتى ادەمى ەكەن. التىن جالاتىلعان قابىرعالارى كۇننىڭ كوزىنە شاعىلىسىپ، ەرەكشە قۇدىرەتتىلىگىن كورسەتىپ تۇرعانداي. امانعازى اعا ۆەلوسيپەدىن قاڭتارىپ قوياتىن جەر سۇراپ، كۇزەت قىزمەتىنە بارعان ەدى، ولار ونى ەش جەرگە قويا المايتىنىن ايتىپ، ات-تونىن الا قاشتى. ءجاي عانا قاقپانىڭ سىرتىنا قالدىرىپ كەتەيىن دەسە، ادام كوپ، قاۋىپسىز ەمەس. «مەن قاراي تۇرايىن، ءسىز كىرىپ شىعىڭىز» دەدىم، سوسىن. ول قۋانىپ كەتتى. ماسكەۋدىڭ اكىمدىگىنە تيەسىلى، كارتامەن جۇرەتىن بۇل ۆەلوسيپەدتەردىڭ قۇنى ارزان ەمەس، جارتى ساعاتتا قولدى بولىپ كەتۋى مۇمكىن عوي. اللا تاعالانىڭ قۇدىرەتى كۇشتى عوي، جيىرما مينۋت بۇرىن ءبىر-بىرىمىزگە قولداۋ كورسەتىپ جىبەرۋ ءۇشىن، بىزدەردى ادەيى  جولىقتىرعان بولار، كىم ءبىلسىن؟..

كەزەك ماعان كەلدى. مەشىتتىڭ سىرتىندا ءبىر-ەكى يمام كەلۋشىلەردىڭ وتىنىشىمەن قۇران وقىپ وتىر ەكەن. يمامداردى تاتارعا ۇقساتتىم. قۇران وقىتاتىن زالعا كىردىم. مىنە، تاعى دا وزگەشەلىك: بۇل جەردە قۇران باعىشتاتۋعا كەلەتىن جاماعات پارتا سياقتى قاتار-قاتار تىزىلگەن ستول مەن ورىندىققا وتىرىپ، يمامعا جەكە- جەكە قۇران وقىتادى ەكەن. ءبىر قاتاردا بەس-التى ادام، ولار سول بەس-التاۋى بىرگە كەلسە، بىرگە وقىتۋى مۇمكىن، اركىم ءار جاقتان كەلگەن بولسا، بەسەۋى جەكە-جەكە وقىتادى ەكەن.  مەن بۇل تۇرىممەن كەم دەگەندە ءبىر ساعاتتان استام ۋاقىت كۇتۋىم كەرەك ەدى. كۇتەر ەدىم، بىراق سىرتتا ەندى ماعان جول كورسەتەم دەپ، امانعازى اعا كۇتىپ تۇر. سونىمەن، قۇراندى ءوزىم وقۋعا تۋرا كەلدى. «فاتيحانى» جانە وعان قوسىپ «ىقىلاستى» ءۇش قايتارا وقىپ، ءۇمىت ەتكەن بارشا ارۋاقتارعا نيەت ەتىپ باعىشتادىم دا، مەشىتتىڭ كىرە بەرىستەگى جاشىكتەرىنىڭ بىرىنە ساداقامدى سالىپ، سىرتقا شىقتىم.

امانعازى اعا الگىندە مەنىڭ مەشىتتەن سوڭ اباي ەسكەرتكىشىنە باراتىنىمدى سۇراپ بىلگەن بولاتىن. ماسكەۋدەگى اباي ەسكەرتكىشى چيستوپرۋدنىي دەپ اتالاتىن بۋلۆاردا ورنالاسقان. ال بۇل كىسى سول بۋلۆاردىڭ بويىنداعى قازاقستان ەلشىلىگىنىڭ جانىنداعى قوناقۇيگە توقتاعان ەكەن. سونىمەن، جول  كورسەتۋ كەزەگى وعان كەلىپ، جارتى ساعاتتاي جول ءجۇرىپ، دىتتەگەن جەرگە كەلىپ جەتتىم.

اباي ەسكەرتكىشى جانە قازاق جاستارى

ەكى ەلدىڭ پرەزيدەنتتەرىنىڭ شەشىمىمەن، ماسكەۋدىڭ تورىنەن ورىن العان بۇل ەسكەرتكىش ابايدىڭ رەسەيدەگى جىلى بولىپ بەلگىلەنگەن 2006 جىلى قويىلعان بولاتىن.  ارادا التى جىل  وتكەن سوڭ، ماسكەۋدەگى بىرقاتار وپپوزيتسيالىق ەرەۋىلدەردىڭ اياسىندا  مىڭ جارىم ادام ءدال وسى ەسكەرتكىشتىڭ اينالاسىندا جاتىپ الىپ، بيلىككە ءوز تالاپتارىن قويعان بولاتىن. سودان كەيىن اباي شىعارماشىلىعىنا ورىس جاستارىنىڭ قىزىعۋشىلىعى ارتا ءتۇسىپتى دەگەن دە دەرەك بار.

اۋا-رايى كەرەمەت بولىپ تۇر. كۇن شۋاعىن توگىپ، اينالانى نۇرعا بولەيتىندەي. ەسكەرتكىشكە جاقىنداي بەرە قۇلاعىما تانىس اۋەن ەستىلدى. ءوز قۇلاعىما ءوزىم سەنە الماي تۇرمىن: دومبىرانىڭ ءۇنى! ءيا، ءدال بۇگىن ماسكەۋدەگى قازاق جاستارى جينالىپ، ءان مەن كۇيدەن شاشۋ شاشىپ جاتىر ەكەن. اينالا قاۋمالاي تىڭداپ تۇرعان جان كوپ. اراسىندا ورىسى، قازاعى، شەشەنى، ءبارى بار ەكەن. مەنىڭ كوزىم  قالىڭ توپتىڭ ىشىندە كوزدەرىنەن نۇر شاشىپ، قازاقشا ءان مەن كۇيگە دەلەبەسى قوزىپ، قوسىلىپ اندەتىپ تۇرعان شاشى بۇيرا ورىس قىزعا ءتۇستى. كوزىنەن توگىلگەن شۋاقتى اڭعارماۋ مۇمكىن ەمەس ەدى. جانىنا بارىپ، تانىستىم. كەرەكۋدىڭ تۋماسى ەكەن. بىرنەشە جىل بۇرىن وتباسىمەن كوشىپ كەلگەن ەكەن. «بىراق قازاق ەلىن ساعىنسام دومبىرا ءۇنىن تىڭداپ، قۋات الام» دەدى مولدىرەگەن كوزبەن. جۇرەگىم ەلجىرەپ كەتتى...

حالىق اندەرى، قۇرمانعازىنىڭ «ادايى»، ءشامشى اندەرى، «كوڭىل تولقىنى» ءبارى- ءبارى ورىندالدى. ەكى- ءۇش جىگىت، ەكى-ءۇش قىز كەزەك-كەزەك دومبىرانى قولدارىنا الىپ، شىرقاپ جاتىر، توگىلتىپ جاتىر. قانداي كەرەمەت! بۇل ەرەكشە اسەرىم ءۇشىن ءبىر اۋىز العىس ءسوز ايتپاسام بولماس دەپ، ىڭعايلى ءسات تۋا سالىسىمەن، بارشا جينالعان جاستاردىڭ ورتاسىنا شىعىپ، اپكەلىك العىسىم مەن تىلەگىمدى ايتتىم. ۇلتتىق ونەردەن رۋحاني ءلاززات الىپ تۇرعان جاستار قاۋىمى بۇل سوزىمە جادىراپ، كادىمگىدەي ارقالانىپ قالعان سەكىلدى.  وسىنداي قادامدارى وڭ ەكەنىن ايتىپ، دەمەپ قويماساق، ۇلكەندىگىمىز قايسى؟..

اينالامداعى جاستاردان جىگىتتەردىڭ اتى-ءجونىن، قايدا وقيتىندىقتارىن سۇراستىرا باستادىم. مىنا ءانشى جىگىتتىڭ اتى-ءجونى قۋات اسانباەۆ ەكەن. ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زاڭ فاكۋلتەتىندە وقيدى. ال نۇرلان بەرتىسوۆ جانە تالانت وڭعاروۆ اتتى ەكى ىنىشەك ديپلوماتيالىق اكادەميادا وقىپ ءجۇرمىز دەدى. ءسانيا ەسىمدى دومبىراشى قىز ەكونوميكانىڭ جوعارى مەكتەبىندە بىلىممەن سۋسىنداپ ءجۇر ەكەن. ال وسى جاستاردىڭ ليدەرلەرىنىڭ ءبىرى – مۇحتار بايماعۇلوۆ. ول «جاس تۇلپار» ۇيىمىنىڭ جەتەكشىسى ەكەن.

كوكىرەگىمدى قۋانىش  سەزىمى مە، ماقتانىش سەزىمى مە، سونداي ءبىر ەرەكشە ءبىر كوڭىل- كۇي بيلەدى. قىرىق مينۋتتاي ۋاقىتان سوڭ، «دومبىرا پاتي» ءوز مارەسىنە جەتىپ، جينالعاندار ەستەلىككە سۋرەتكە ءتۇستى. ەندى بايقادىم،  جاستار عانا ەمەس، ەكى-ءۇش ءىرى باستى اعا-اپكەلەر دە بار ەكەن، مۇندا. جاس قىز-جىگىتتەرگە باس-كوز بولىپ، رۋحىن ءبىر جەلبىرەتىپ كەتۋدى ۇيعارعان ۇيىمنىڭ باسشىلارى وسى كىسىلەر ەكەن. ولارمەن دە تانىستىم. زيالىلىقتارى بەت-الپەتتەرىنەن كورىنىپ تۇر. كوزىلدىرىك تاققان، ساليقالى دا بايسالدى اعامىز وسىندا جينالعان قازاقتاردىڭ  ىشىندەگى ەڭ ۇلكەنى بولسا كەرەك. ول – ماسكەۋلىك عالىم قانداسىمىز پولات ونەرۇلى جامالوۆ.  قاسىندا تۇرعان جىگىت اعاسى ماسكەۋدەگى كاسىپكەر قازاق جانداربەك اعىباەۆ ەكەن. ال مىنا ءبىر توپ جاستىڭ اناسىنداي بولىپ كۇلىمسىرەپ تۇرعان قازاق اپكەمىزدىڭ اتى-ءجونى ايشات بايعازيەۆا ەكەن. ماماندىعى – فيلولوگ.

ءبارى بىرتىندەپ تارقاي باستادى. ءبىر ۇزىنتۇرا ورىس جىگىتى عانا قاسىمىزدا تۇرىپ، ۇيىم باسشىلارىنان تاپسىرما الىپ جاتىر. مەنىمەن ءتىلىن مايىستىرىپ قازاقشا سويلەسىپ قويادى، سويتسەم، بۇل جىگىت ماسكەۋدىڭ تۋماسى، بىراق جان-تانىمەن قازاق جاستارىنىڭ دوسى بولعىسى كەلىپ جۇرگەن ارتيوم دەگەن ازامات ەكەن. «العاش رەت ءىلياس دەگەن دوسىم ءۇشىن كەلگەم» دەدى، ول كۇلىمدەپ.

كەنەتتەن اق شاشى رەتسىزدەۋ جينالعان ءبىر ورىس اپا القىنىپ جەتىپ كەلدى: ءبىر قولىندا ءبالىشى بار، جەپ تۇرعان تاماعىنىڭ اراسىنان تۇكىرىگىن شاشا، تەز-تەز سويلەي باستادى.  «سەن جىگىت مۇندا نە ىستەپ ءجۇرسىڭ؟» دەپ قاسىمىزدا تۇرعان ارتيومگە قاراپ كۇڭك ەتە قالدى. «مىنا اباي ەسكەرتكىشى نەگە تۇر؟» دەپ باستادى ول ءسوزىن ورىس تىلىندە. «بۇل بايعۇس اباي مۇڭايىپ وتىر، مىندا. وسى تۋرالى ولەڭ دە شىعارعام، كەزىندە. قاشان دەيسىزدەر عوي؟ مىنا ەسكەرتكىشتى سالۋ ءۇشىن مىندا تۇرعان بىرنەشە تالدى وتاپ، سوسىن ابايدى قويعان كەزدە. سوندا مەملەكەتتىك كۇزەت قىزمەتى مىنا جەردى قورشاپ تۇردى. نەگە ەكەنىن بىلەسىزدەر مە؟ ويتكەنى گريبوەدوۆتىڭ جانىنا بۇل ەسكەرتكىشتى قويۋعا ورىس جۇرتى بولىپ قارسى شىقتىق. سول كەزدە مىنا ولەڭدى جازعان ەدىم»، دەپ اپىل-عۇپىل سومكەسىن اشىپ، ولەڭىن وقي باستادى. ءبىز اڭتارىلىپ قالدىق، الگىندەگى جايدارى كوڭىل-كۇيىمىز تۇسە باستادى. «مىنە، وسىلاي، سوندىقتان مىنا ەسكەرتكىشتى الماتىسىنا اپارىپ قويۋ كەرەك، بۇل اباي الماتىسىن ساعىنىپ وتىر» دەدى الگى كەمپىر. «اباي الماتىنى قايدان ساعىنادى؟ ول ومىرىندە الماتىدا بولماعان دا شىعار، –   دەدىم، مەن شىداي الماي. – بىلە بىلسەڭىز، ءبىزدىڭ ەلدىڭ كوپ قالاسىندا پۋشكينگە ەسكەرتكىش قويىلعان. ول كەزدە ەشكىم قارسى شىعىپ، ەسكەرتكىشتى الدىرتىپ تاستاۋ تۋرالى تالاپ قويمادى. نەگە دەپ ويلايسىز؟» دەدىم. اپامنىڭ اپتىعى ازداپ باسىلىپ قالعان سياقتى. بۇدان ءارى سوزگە پولات اعا ارالاستى. «مەن –  ماسكەۋلىكپىن، –   دەپ باستادى ول ءسوزىن. – قارسى ايتارىڭىز بار ما؟..» پولات اعانىڭ ەكى-ءۇش مينۋت اڭگىمەسىنەن سوڭ اپتىعىپ تۇرعان الگى اپانىڭ اۋزىنا قۇم قۇيىلدى. مۇرنىنىڭ استىنان مىڭقىلداپ: «نەگىزى اۋەل باستا ءبىر ەل ەدىك قوي... سول الىپ ەلدى قۇرتۋ كىمنىڭ ويىنا كەلدى ەكەن؟.. نەگىزى سەندەر بىزگە ادالسىڭدار، سول وداقتان ەڭ سوڭعى شىققان قازاقسىڭدار عوي»، دەپ جاباشىركەيلەپ، بىرنارسە ايتقان بولىپ جاتىر. بىراق بۇدان كەيىن وعان ەشكىم نازار اۋدارمادى، باسى سالبىراپ، كەلگەن جاعىنا قاراي كەتىپ بارا جاتتى.

پولات اعامەن قازاق ۇيىمدارى، ماسكەۋدەگى قازاقتاردىڭ، ونىڭ ىشىندە ستۋدەنت جاستاردىڭ جاي-كۇيى تۋرالى ءبىراز اڭگىمە وربىتتىك. ەرتەسى كۇنى بولاتىن كىتاپحاناداعى كەزدەسۋلەرىنە شاقىردى. كەزىندە مۇرات اۋەزوۆ سىندى ۇلت جاناشىرلارى جەتەكشىلىك ەتكەن ماسكەۋدەگى قازاق ۇيىمدارىنىڭ بۇگىنگى ءىزباسارىنداي بولعان قازاق مادەني ورتالىعىنىڭ ماسەلەسى جەتكىلىكتى ەكەن. جەكە عيمارات سالىپ بەرۋ ماسەلەسى جىلدار بويى شەشىمىن تابا الماي جاتقان كۇردەلى دۇنيە ەكەندىگىن، ارنايى قولداۋ بولماسا، جەكەلەگەن ازاماتتار مىڭداعان قازاققا رۋحاني ۇيىتقى بولاتىن شارالاردى اۋقىمدى ەتىپ ۇيىمداستىرا المايتىندىعىن، «شابىت» بي ءانسامبلى، دومبىراشىلار توبى، «قازاق ءتىلى» كلۋبى، «جاس تالاپ» تەاتر ستۋدياسىنىڭ جەتىستىكتەرى مەن قيىنشىلىقتارى تۋرالى ءبىراز دۇنيەنىڭ باسىن قايىردى. زاڭدى تۇردە تىركەلگەن قۇقىقتىق پلاتفورمادا بىرنەشە  ۇيىم بار ەكەن، ولار: «مۇراگەر» قازاق مادەنيەتىنىڭ ماسكەۋلىك قوعامى، «استانا» ۇلتتىق مادەنيەت پەن حالىقتار دوستاستىعىن دامىتۋدى قولداۋ قورى، قازاق دياسپوراسىنىڭ قورى، ت.ب. «ءبىز بىرنەشە ۇيىم بولعانىمىزبەن، ءوزارا بولەكتەنبەيمىز. ويتكەنى قازاق ماديەنيەتى مەن رۋحانياتى بارىمىزگە ورتاق»، دەدى اسىلدىڭ سىنىعى. (بۇل كىسىنىڭ اكەسى كەزىندە قازىعۇرتتا تۋسا دا، وزبەكستاننىڭ عىلىم اكادەمياسىنداعى ەكونوميكا ينستيتۋتىن باسقارعان ونەر جامالوۆ تا سىرتتا ءجۇرىپ، تۋعان ەلگە دەگەن ىڭكارلىكتىڭ ايقىن ۇلگىسىن كورسەتە بىلگەن زيالى ازامات ەكەنى كوپشىلىككە ايان).

«باستى ماسەلەمىز، قازاق مادەني ورتالىعى ءالى اشىلماي جاتىر. ۆدنح-دان بەرىلگەن ارنايى ورىندى «قازمۇنايگاز» ءالى سالىپ بىتپەدى...» قىرعىزدار مەن بەلارۋستار از اقشاعا كوپ دۇنيە جاساپ، جۇمىسىن باستاپ كەتكەن، ال بىزدىكىلەر ەلۋ جىل مەرزىمگە تەگىن بەرىلگەن جەرگە ەلدە جوق باعاعا ەرەكشە دۇنيە سالامىز دەپ كوكىرەگىن كەرىپ، سوزبالاقتاپ ءالى ءجۇر ەكەن. قىرعىزدار 90 000 رۋبلگە،  بەلارۋستار 78 000 رۋبلگە جوندەۋ جۇمىستارىن جاساپ السا، قازاقستان جاعى ءوز شىعىنىن 7 500 000  رۋبل دەپ ەسەپتەپ بەرگەن. سوسىن رەسەي مۇنداي اقشاعا بولۋدەن باس تارتىپ، ەندەشە وزدەرىڭ سالىپ الىڭدار دەگەن... ماسكەۋلىك قازاق ۇيىمدارى كوورديناتسيالىق كەڭەسكە كىرىپ، سول اۋقىمدى جۇمىستىڭ ورىندالۋ بارىسىن باقىلاۋعا نيەت بىلدىرگەن ەكەن، ول ۇسىنىسقا كەلىسپەپتى. «قازاقستانداعى ورىس دياسپوراسىنا جاسالىپ جاتقان جاعدايعا قىزىعامىز. بىزگە ەڭ بولماسا ءوز مەملەكەتىمىزدىڭ ەلشىلىگى دە سولاي قارامايدى عوي، –  دەدى جانداربەك اعىباەۆ ءوز سوزىندە. – ال مۇندا ەلشىلىك ءبىزدى رەسەيلىك قازاقتار نەمەسە قازاقستاندىق قازاقتار دەپ بولەدى. كەيدە قازاق ستۋدەنتتەرىن شارامىزعا اتسالىسىرۋعا دا قارسى شىعىپ جاتادى. ماسەلە كوپ». «جان-جۇرەگىمىزبەن قۇلشىنىپ، ءوز ەركىمىزبەن اتسالىسقىمىز  كەلەتىن شاراعا ەلشىلىك مىندەتتەپ، بيلىگىن جۇرگىزگىسى كەلەدى، «ەگەر بىلاي ءبىزدىڭ ايتقانىمىزبەن جۇرسەڭىز عانا كومەكتەسەمىز» دەپ، قولبالا ەتكىسى كەلەدى. ءوز كۇشىمىزبەن، ءوز ابىروي- بەدەلىمىزبەن شامامىزدىڭ كەلگەنىنشە عانا ارەكەت ەتىپ جاتىرمىز. بىزگە مۇندا باستىق ەمەس، قولداۋ كەرەك، سونى تۇسىنەتىن ۋاقىتتارى بولدى عوي»، دەدى پولات ونەرۇلى.

ناگورنىي بۋلۆارى، №3 ۇيدەگى كىتاپحانا. اتتەڭ، كەرى قايتاتىن ۇشاعىمنىڭ ۋاقىتى سول ۋاقىتقا سايكەس كەلىپ، كەزدەسۋلەرىنە  بارا المادىم.

ماسكەۋدەگى قازاق شاڭىراعى

ەسكەرتكىش جانىندا ايشات اپكە ەكەۋمىز قالدىق. اڭگىمەمىز جاراسىپ-اق تۇر. جىميعان جۇزىمەن ءبۇلدىرشىن  قىزىنا انالىق مەيىرىمىن توگىپ تۇرعان بۇل قازاق اپكەمە ءىشىم جىلىپ بارادى. اڭگىمە- دۇكەن قۇرىپ، ءبىراز جەر بىرگە جۇردىك. ءبىر كەزدە ايشات اپكە ماعانا توسىننان ۇسىنىس تاستادى: «بۇگىن ۋاقىتىڭ بار ما؟ مەن وستانكينو تەلەمۇناراسى جاقتا تۇرامىن، سول جاقتاعى كوسموناۆتتار اللەياسىن، ۆدنح كورمەسىن كورسەتەر ەدىم، سوسىن ۇيگە كىرىپ ءدام اۋىز ءتيىپ شىعاسىڭ. اعاڭ – اقكوڭىل جان، قوناق كەلسە قۋانىپ قالادى»، دەدى رياسىز كوڭىلمەن. قاپەلىمدە بۇل ۇسىنىسقا نە دەرىمدى بىلمەي قالدىم. بىراق جيىرما جىلدان استام ماسكەۋدە تۇرىپ جاتقان جەرگىلىكتى تۇرعىنمەن، ونىڭ ىشىندە تۋعان تىلىندە كوركەم سويلەيتىن قانداس اپكەممەن نەگىزى قايدا بولسا دا بارۋعا ءازىر ەدىم.

ايشات اپكەممەن وتكىزگەن ءبىر كۇنىم ءبىر جىلعا ازىق بولارلىقتاي ەدى. كوسموناۆتتار الاڭىندا، اتاقتى ۆدنح كورمەسىندە بولىپ، كەلمەسكە كەتكەن كەشەگى سسسر-ءدىڭ «التىن داۋىرىندەي» بولىپ ءالى تۇرعان التىن جالاتىلعان، حالىقتار دوستىعىنىڭ سيمۆولى تارىزدەس ۇلتتىق كيىمدەگى قىزدار مۇسىندەلگەن فونتاننىڭ جانىنا كەلگەندە، جيىرما جىل كەرى جىلجىپ كەتكەندەي بولدىم. لەنيننىڭ الىپ ەسكەرتكىشى ءوزى جۇزەگە اسىردىم  دەپ سەنگەن قيالي قوعامىنا قاراي قول سىلتەپ ءالى تۇر، انەكەي... اينالامنىڭ بارلىعى سول كەڭەس داۋىرىندەگى قالىپتا قالىپ قويعانداي. ءتىپتى گازدى سۋ مەن بالمۇزداق ساتقان اينەكتى دۇكەندەرىنە دەيىن كونەنىڭ كوزىندەي بولىپ سول بويى ساقتالىپتى.  شارشاپ، قالجىراعان قاريا  دەرسىڭ. «ە-ە-ە، –  دەپ ويلادىم ىشتەي. –  وسىدان كەيىن ەكەن عوي، كورشىلەرىمىزدىڭ كەيبىر بىلىكتى، كوزى اشىق دەگەن ازاماتتارىنا دەيىن سسسر دەپ، ورمانعا قاراپ ۇلىپ وتىراتىندىقتارى... مىناداي ورتا، مىناداي اۋرا سونداي وي ويلاۋعا ەرىكسىز يتەرمەلەيتىنى انىق قوي. مىنە،  سوندىقتان دا ولاردىڭ ءار ەلدىڭ دەربەس، تاۋەلسىز ەل بولىپ كەتكەنىن قابىلداي الماۋىنا مىنا اتموسفەرا دا تىكەلەي اسەر ەتىپ تۇرعانىنا  كۋا بولدىم. ءتىپتى بۇرىنعى سسسر-ءدىڭ ەلەسى كەزىپ جۇرگەندەي، جۇرەگىم ازداپ مۇزداپ قويا بەردى. جاياۋ ارالاعاندا اياق تالاتىنداي اۋقىمدى الاڭقايدى الىپ جاتقان بۇل الىپ كورمە كەشەنىندە قىرعىزستاننىڭ، گرۋزيانىڭ جانە تاعى باسقالاردىڭ پاۆيلوندارى مەن مۇندالاپ تۇر. ادەتتەگىدەي، قازاق پاۆيلونى جوق. بىزدىكىلەر بىرەۋىن مەنسىنبەي، ەكىنشىسىن ويلانىپ جۇرگەندە، مىنا جاقتا باسقالار شارۋاسىن دوڭگەلەتىپ جاتىر. ءوز ۇلتتىق ونىمدەرىن ساتۋ ارقىلى، مادەني اۋىزبىرلىك ارقىلى جەرگىلىكتى قانداستارىنا قولداۋ عانا كورسەتىپ قويماي، كوزى تۇسكەندە رۋحىن كوتەرەرلىكتەي دەم بەرىپ تۇرعان بۇل عيماراتتار ءوز مىندەتىن ءوز قال-قادىرىنشە اتقارىپ تۇرعانىنا داۋ جوق

ايشات اپكە اقىرى قويار دا قويماي ۇيىنە الىپ باردى. ۆدنح-دان ەكى ايالداماداي جەرگە ترامۆايمەن باردىق. نە دەگەن كەڭ، جارىق، جاڭا، جايلى ترامۆاي دەسەڭشى! بىزدىكىلەر قالالىق ستيل مەن شاھار جاسىنىڭ ۇزاقتىعىنىڭ سيمۆولىنداي بولعان، الماتىمىزداعى جالعىز ترامۆايدان تۇبەگەيلى باس تارتىپ، قولدا بار نارسەنى قيراتىپ تاستاعاندا، بۇل جاقتا ونى ساقتاپ قانا قويماي، جاڭعىرتىپ، جاڭارتىپ قويىپتى... بيىك، كوپقاباتتى ءۇيدىڭ بىرىنە قاراي اياڭدادىق. ءۇي گۇلدەرىمەن كومكەرىلگەن كىرە بەرىستە ۆاحتيورشا اپاي وتىر. كىرگەن-شىققان ادامدارمەن جىلى امانداسىپ قانا قويماي، ۇيگە بوگدە ادام كىرىپ كەتىپ بارا جاتقان جوق پا ەكەن دەپ اڭعارىمپاز جۇزبەن قاراپ قويادى.

ايشات اپكەنىڭ تابالدىرىعىن اتاعاننان مۇرىنعا تانىس ءيىس كەلدى. ءيا، بۇل بالبىراعان قازاقى ءسۇر ەتتىڭ ءيىسى ەدى. ماعان قالانى كورسەتىپ جۇرگەندە، ايشات اپكە ۇيدەگى سىڭلىسىنە حابارلاسىپ، قازانعا ەت سالعىزىپ قويىپتى. قازاق –  ماسكەۋدە دە قازاق. نە دەگەن قوناقجايلىق، نە دەگەن دارحان مىنەز دەسەڭشى! ايتپەسە، قاي وزگە ۇلت كوشەدە تانىسقان ادامىن سول كۇنى شاڭىراعىنا اپارىپ، ۇلتتىق اسىن ۇسىنادى؟ كوكىرەگىمدى قازاق بولىپ تۋىلعانىما دەگەن كەرەمەت ماقتانىش جانە شۇكىرشىلىك  سەزىمى كەرنەدى.

سول كۇنگى داستارحان باسىنداعى اڭگىمە كەرەمەت بولدى. اعىباي اعامىز ومبىنىڭ قازاعى ەكەن. رەسەيدە تۋىپ وسسە دە، ءوزىنىڭ  ومىرلىك جارى رەتىندە  قازاق قىزىن تاڭداعىنىنىڭ ءوزى ۇلتىنا دەگەن، سالت-داستۇرىنە دەگەن بەرىكتىگىنىڭ كورىنىسى بولسا كەرەك. (ايتپەسە قالىڭ قازاقتىڭ ورتاسىندا، قازاق ەلى مەن جەرىندە تۋىپ، وسسە دە، قىتاي، جاپون، ورىس، شۇرشىتتەن ايەل الىپ جاتقان جىگىتتەردى تانيمىز عوي). ال بۇل جۇپتىڭ كوزىنىڭ اعى مەن قاراسىنداي بولعان ءاريداش اتتى قىزدارىنىڭ ەسىمىنىڭ ءوزى نە تۇرادى؟ قازاقستاندا ءجۇرىپ، مۇنداي ەسىمدى ءالى ەستىمەگەن مەن، ولاردىڭ تاپقىرلىعىنا، ۇلتشىلدىعىنا ءتانتى بولدىم. ءاريداش تومەنگى سىنىپتىڭ وقۋشىسى بولسا دا، بۇگىنگى دەيىن ءوز قاتارلاستارىنىڭ الدى بولىپ ۇلگەرگەن العىر، ىنتالى ءبۇلدىرشىن ەكەن. اعىباي اعا مەن ايشات اپكەنىڭ وتباسىنا بەرەكە مەن بىرلىك تىلەپ، ريزاشىلىعىمدى ايتىپ، ۇيىمە قايتتىم.

تۇيگەن وي

ماسكەۋ ساپارى دا مارەسىنە جەتتى. كوپ نارسە جادىمدا ساقتالارى انىق. كوپ نارسەنى ءالى وي سۇزگىسىنە سالامىن دەپ ويلايمىن.

وتكەن عاسىردىڭ جيىرماسىنشى جىلدارىنداعىداي كوپ ۇلتتى ءبىر وداق استىنا جيناپ باسقارامىز دەگەن پيعىلدىڭ ءالى دە جويىلا قويماعانىنا كوز جەتتى.

وتىزىنشى جىلداردا پرولەتاريات قاۋىمىنىڭ دىنىندەي ەتىپ، تابىندىرىپ قويعان ماۆزولەي بەينەسى ءالى ءبىراز ۋاقىت مۇنداعى بۇقارالىق  سانانىڭ ءامىرشىسى بولاتىن سياقتى.

قىرقىنشى جىلدارداعى «ۇلى وتان سوعىسى» دەگەن ۇلى يدەياعا ءالى دە قىزمەت ەتىپ جاتقان مەملەكەتتىك يدەلوگيانىڭ ماقساتى نە ەكەن دەپ تاعى ءبىر ويلانارىم انىق.

ەلۋىنشى جىلداردا باستالعان اقش پەن سسسر اراسىنداعى قىرعيقاباق سوعىستىڭ ەلەسى ءدال بۇگىندە رەسەيدىڭ باس قالاسىندا قايتا ءورشىپ تۇرعانداي اسەردە بولدىم.

الپىسىنشى جىلدارداعىداي جاپپاي كىتاپ وقۋ ءۇردىسىنىڭ ءالى دە ساقتالىپ كەلە جاتقانىن ءار قادام سايىن الدىڭنان شىعاتىن كىتاپ دۇكەندەرى دالەلدەپ تۇرعانداي كورىندى.

جەتپىسىنشى جىلدارداعى قالپىندا قالعان لەنين اتىنداعى ماسكەۋ مەملەكەتتىك كىتاپحاناسىنا كىرگەندە، تۋرا بۇرىنعى كەڭەس وداعىنا ساياحات جاسارىڭىزعا كۇمانىڭىز بولماسىن.

سەكسەنىنشى جىلدارداعىداي ساقتالعان، «لەنين تاۋلارىندا» ورنالاسقان ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىنىڭ كورپۋستارىن دا  كوپكە دەيىن ۇمىتپاسىم انىق.

توقسانىنشى جىلدارداعىداي ازعىندالىپ، ازىپ-توزىپ بارا جاتقان جاستارىنىڭ بەينەسى كوز الدىمدا. ولاردىڭ  بولاشاعى مەن ءوز جاستارىمىزدىڭ كەلەشەگى سالىستىرمالى ساراپتامانى تالاپ ەتەدى...

ەكى مىڭىنشى جىلدارى جاڭادان برەند ەتىپ جاساپ، قازىر قالىڭ كوپشىلىكتىڭ يگىلىگىنە اينالىپ، ءار ەكىنشى تاكسيستىڭ كولىگىنەن سىيلى ورىن العان «گەورگي لەنتاسى» دا ەستەن كەتپەيدى-اۋ... (ول ماعان سولىپ بارا جاتقان بوس ۇمىتتەرىنىڭ  سيمۆولى ءتارىزدى  كورىندى).

الايدا، قالاي دەسەك تە، الپاۋىت كورشىمىز جارالى ايۋداي بولسا دا، سابىردى سەرىك ەتىپ، ءبىر قادام ارتقا جاساسا دا، ەكى قادام العا جاساپ كەلە جاتقانداي. ال ءبىز... ال ءبىز العا وتە قاتتى جۇيىتكيمىز دەپ، بىراق تىم اپتىعىپ، قۇلاپ، جىعىلىپ، قايتادان جاپاتارماعاي اتىپ تۇرىپ، وڭ-سولىنا قاراماستان، اتىنىڭ قايدا قالعانىن بىلمەي، بىرەسە اناعان ەرىپ، بىرەسە مىناعان ەرىپ جۇگىرىپ بارا جاتقان شاباندوز سەكىلدىمىز. قۇداي قايىرىن بەرسىن، ايتەۋىر. تەك اراسىندا ءبىراز ۋاقىت بويى قۇلدىق قامىتىن كيگىزگەن «الىپ» يمپەريا مۇراگەرلەرىنە جالتاق-جالتاق قاراپ قوياتىنىمىز بولماسا...

ءيا، مەن ەندى ماسكەۋدەن قورىقپايتىن بولدىم. ونىمەن تەرەزەسى تەڭ ادال كورشى، ماقساتى ءبىر دوس بولۋعا دايىنبىز. تەك وزىمەن بىرگە بەلگىسىز قۇردىمعا سۇيرەي كەتپەسە دەيىك. تەك وتارشىلدىق، الىمجەتتىك نيەتىن ءبىرجولا جويسا بولعانى... ويتكەنى بىزگە تاكاپپار باستىق ەمەس، سەنىمدى جولداس كەرەك.

سوڭى.

الما سايلاۋقىزى،

جۋرناليست

استانا-ماسكەۋ-استانا