ەرلان نۇرعاليۇلى، ەڭ الدىمەن، ءسىزدى ءشامشى قالداياقوۆ اتىنداعى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستىق فيلارمونياسىنىڭ قۇرامىنداعى  «سۇگىر» اتىنداعى ۇلت-اسپاپتار وركەسترىنىڭ  15–جىلدىق مەرەيتويىمەن قۇتتىقتايمىز! اڭگىمەنى ءسىزدىڭ وسى وركەسترگە كەلۋىڭىزدەن باستاساق. قاي جىلى، كىمنىڭ شاقىرتۋىمەن كەلدىڭىز؟ جالپى، بۇل وركەستر كىمنىڭ ىقپالىمەن قۇرىلعان، كىمدەر باسشىلىق جاساعان، قانداي ونەر ۇجىمدارىمەن جانە ونەر ادامدارىمەن شىعارماشىلىق بايلانىس جاساعان، وسى جونىندە قىسقاشا ايتىپ بەرسەڭىز.

ەرلان داۋرەنبەكوۆ: - بۇل وركەستر 2002 جىلى سول كەزدەگى وسى وبلىس اكىمى، ونەر جاناشىرى بەردىبەك ساپارباەۆتىڭ تىكەلەي قولداۋىمەن قۇرىلعان. 2009 جىلى وركەسترگە دارىندى كۇيشى، تەرىسكەيدىڭ تۋماسى سۇگىر ءالىۇلىنىڭ ەسىمى بەرىلگەن. دالانىڭ دارابوز دارىنىنىڭ ەسىمىن اماناتتاپ العان ونەر ۇجىمىنىڭ ەڭ العاشقى باس ديريجەرى مۇسا جارقىنبەك بولعان، ول كىسىنىڭ كومەكشىسى بولىپ مۇقتار قۋاندىق قىزمەت اتقارعان. مۇسا اعامىز ومىردەن وزعان سوڭ باس ديريجەر بولىپ ەسىركەپ جولداسوۆ تاعايىندالعان. ەسىركەپ اعامىزدان سوڭ ماعان دەيىن عاليا جومارتوۆا ەكىنشى ديريجەر بولىپ وركەستردىڭ بيىك شىڭعا شىعۋى ءۇشىن بارىن سالىپ قىزمەت اتقارعان. مىنە، ەسىمىن ەل بىلەتىن وسى اعا-اپكەلەرىمىزدەن سوڭ  ونەر ۇجىمىنا باس ديريجەر بولىپ مەن كەلدىم. جاڭاعى ەسىمدەرى اتالعان كىسىلەر ىرگەتاسىن قالاپ كەتكەن قاسيەتتى ونەر ۇجىمىنىڭ ەندىگى ورلەۋى – مەن ءۇشىن ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك. ءبىزدىڭ وركەستر بيىل  «قۇرمانعازى» اتىنداعى اكادەميالىق ۇلت-اسپاپتار وركەسترىمەن بىرلەسىپ ءبىرشاما جۇمىس جاسادى. اتاپ ايتقاندا، «قۇرمانعازى» وركەسترىنىڭ باس ديريجەرى ارمان جۇدەباەۆ ءبىزدىڭ ونەرپازدارمەن ءبىر اپتاداي جۇمىس جاساپ، ماستەر-كلاسستار وتكىزدى. جانە ءبىزدىڭ وركەسترمەن بىرگە نۇرعالي ءنۇسىپجانوۆ، نۇرجامال ۇسەنباەۆا سىندى ونەر ساڭلاقتارى ءان شىرقاعان.

• بۇگىنگى تاڭدا وركەستردىڭ قۇرامىندا قانشا ءارتىس جۇمىس جاسايدى جانە ولاردىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگى قانداي؟

ەرلان داۋرەنبەكوۆ: - وركەستر قۇرامىندا 47 ءارتىس جۇمىس جاسايدى. بارلىعى دەرلىك ءوز ءىسىنىڭ ناعىز ماماندارى، ونەردىڭ بيىك شىڭىن ماقسات ەتكەن ونەرپازدار. بۇل ارتىستەردىڭ 65 پايىزى جوعارى ءبىلىمدى، قالعان 35 پايىزى ورتا ءبىلىمدى جاندار. ولاردىڭ ىشىندە قۇرمانعازى اتىنداعى كونتسەرۆاتوريانىڭ، «ونەر» اكادەمياسىنىڭ جانە وبلىس ورتالىعىنداعى م.اۋەزوۆ اتىنداعى وقمۋ-دىڭ جانە وبلىستىق ساز كوللەدجىنىڭ تۇلەكتەرى بار.

• كەز-كەلگەن ونەر ۇجىمىنىڭ ەرەكشەلىگى - ونىڭ رەپەرتۋارىنىڭ باي بولۋىندا. ۇلتتىق ونەر مەن زاماناۋي مۋزىكانى ۇشتاستىرىپ ەرەكشەلەنىپ جۇرگەن وركەستردىڭ قورجىنىندا نەشە شىعارما بار؟

ەرلان داۋرەنبەكوۆ: - ءبىزدىڭ باستى ەرەكشەلىگىمىز – وركەسترگە اتى اماناتتالعان سۇگىر ءالىۇلىنىڭ، تولەگەن مومبەكوۆتىڭ كۇيلەرىن ورىندايمىز. بۇل دەگەنىمىز – باسقا كومپوزيتورلاردىڭ كۇيلەرى، شىعارمالارى ورىندالمايدى دەگەن ءسوز ەمەس. ءبىزدىڭ شىعارماشىلىق قورجىنىمىزدا تاتتىمبەتتىڭ، قۇرمانعازىنىڭ، داۋلەتكەرەيدىڭ كۇيلەرىمەن قاتار، قازاق دالاسىنداعى ساڭلاق سازگەرلەردىڭ اندەرى دە بار. سونىمەن قاتتار شەتەل كومپوزيتورلارى موتسارت، شتراۋستاردىڭ دا شىعارمالارى ورىندالادى.  ءسوزىمنىڭ باسىندا ايتقانداي، ءبىزدىڭ باستى ماقساتىمىز – قاراتاۋ ءوڭىرىنىڭ كۇيلەرىن ناسيحاتتاۋ. رەپەرتۋارى جاعىنان 500-گە تارتا شىعارما بار. بۇل – 15 جىلدىق تاريحى بار ونەر ۇجىمى ءۇشىن ۇلكەن مارتەبە.

• كەلەسى سۇراق وزىڭىزگە تىكەلەي بايلانىستى. ديريجەر ماماندىعىنا كەلۋىڭىزگە نە سەبەپ بولدى؟ جالپى بۇل ونەردىڭ قۇپياسى، ارتىقشىلىعى، ەرەكشەلىگى جونىندە ايتىپ بەرىڭىزشى.

ەرلان داۋرەنبەكوۆ: - 1993 – جىلى قاراعاندى قالاسىنداعى تاتتىمبەت اتىنداعى ساز كوللەدجىنە وقۋعا ءتۇستىم. وسى كوللەدج قابىرعاسىندا جۇرگەندە ەڭ العاش كسرو حالىق ءارتىسى، پروفەسسور شامعۋان ساعاديۇلى قازىعاليەۆتىڭ تاتتىمبەت اتىنداعى اكادەميالىق ۇلت-اسپاپتار وركەسترىمەن وتكىزگەن كونتسەرتىنە قاتىسىپ، ول كىسىنىڭ وركەسترمەن جۇمىس جاساۋ شەبەرلىگىنە ءسۇيسىنىپ، ديريجەرلىك ماماندىققا دەگەن قىزىعۋشىلىعىم وياندى. سول كىسىنى ۇلگى تۇتىپ، ەلىكتەپ ءوستىم. وسى كوللەدج قابىرعاسىندا وسى ماماندىقتىڭ قىر-سىرىن ۇيرەتكەن حايرۋللين مۇرات قاسىمۇلى، شوقانباەۆ ءالتاي اعامىزدان جانە قازىرگى تاڭداعى تاتتىمبەت اتىنداعى اكادەميالىق ۇلت-اسپاپتار وركەسترىنىڭ باس ديريجەرى دۇيسەن ۇكىباي اعالارىمىزدان ءدارىس الدىم. سودان سوڭ الماتى قالاسىنداعى كونسەرۆاتورياعا وقۋعا ءتۇسىپ وندا قالاۋوۆ مۇكامال اعامىزدان ءدارىس الىپ، تولەپبەرگەن ءابدىراشوۆ اعالارىمنان ءبىلىم الىپ، باتالارىن الىپ وقۋ ورنىن ءتامامداپ شىقتىم. ەڭ العاش قىزمەت جولىمدى تالدىقورعان قالاسىنداعى «ادىرنا» انسامبلىندە، مۇقان تولەباەۆ اتىنداعى ۇلت-اسپاپتار وركەسترىندە ديريجەر جانە كوركەمدىك جەتەكشى بولىپ باستادىم. اللابەرگەن مىرزابەكوۆ، ايتقالي جايىموۆ اعالارىمىزدىڭ جول نۇسقاپ، باتا بەرۋىمەن 2016-جىلى وسى وركەسترگە قىزمەتكە كەلدىم.

• الداعى ۋاقىتتا وركەستر ۇجىمىمەن بىرگە قانداي شىعارمالاردى ورىنداماق نيەتتەسىزدەر؟ 15-جىلدىق مەرەيتوي قارساڭىندا قانداي شارالار جاسالۋدا جانە قاي وڭىرلەرگە گاسترولدىك ساپارمەن بارماقشىسىزدار؟

ەرلان داۋرەنبەكوۆ: - وركەستردىڭ 15-جىلدىق مەرەيتويى وسى جىلدىڭ كوكتەم ايلارىندا سۇگىر ءالىۇلىنىڭ تۋعان جەرىنە بارىپ، اتامىزدىڭ باسىنا ءتاۋ ەتۋدەن باستالدى. سول وڭىردەگى تەرىسكەي جۇرتشىلىعىنا سۇگىر ءالىۇلىنىڭ شىعارمالارىنان تۇراتىن كونتسەرتتىك باعدارلامالار ۇسىندىق. الماتى، اقتوبە، ورال، تالدىقورعان قالارىنا بارىپ، وركەستردىڭ 15-جىلدىعىنا بايلانىستى گاسترولدىك ساپاردا بولدىق. مۇنىمەن توقتاپ قالماي وبلىستىڭ بارلىق اۋدان، قالالارىنا دا كونتسەرتتىك باعدارلامامەن بارۋ جوسپاردا بار. مەنى قۋانتقانى، مۇندا زاماناۋي جابدىقتالعان كەرەكتىنىڭ ءبارى بار. ۇجىمداعى انشىلەردىڭ دە كاسىبيلىك دەڭگەيى مىقتى. كوپ داۋىستا ءان ورىنداۋ ءستيلى جولعا قويىلعان. قانداي ءىس-شارا بولسىن انشىلەرىمىز سول جيىنداردىڭ ورتاسىندا جۇرەدى. جەتىستىگى دە جەتەرلىك. وبلىس اكىمى جانسەيىت تۇيمەباەۆتىڭ  تىكەلەي ونەرگە قولداۋى ەرەكشە. مۇنداي قامقورلىق وزگە وبلىستاردا جوق.

سۇحباتتاسقان ءىلياس اقباي

شىمكەنت

Abai.kz