تىنىشتىقبەك ابدىكاكىمۇلى. قوش بول، قارا شال!
كەشە، 26-شى قاراشا كۇنى التى الاشتىڭ ابىز اقساقالى، كورنەكتى ابايتانۋشى-ادەبيەتشى يبراگيموۆ توكەن (تولەۋجار) سمايىلۇلىن اقىن ەلى قايتپاس ساپارعا قيماس كوڭىلمەن شىعارىپ سالدى. مارقۇم وتىز جىلدان استام ۋاقىت باسشىلىق ەتكەن اباي مۋزەيىنىڭ باس الاڭىندا وتكەن قارالى ميتينگىدە دە، قۇران باعىشتاعان داستارحان باسىندا دا توكەن اعانى بىلەتىن جانە قۇرمەت تۇتاتىن بارشا قاۋىم ءبىرتۋار ازاماتقا دەگەن العىس پەن ريزاشىلىق سەزىمدەرىمەن شىن جۇرەكتەن ءبولىستى.
«توكەن اعامىزدىڭ دۇنيە سالۋى ءبىر وتباسىنىڭ عانا ەمەس، تۇتاس حالىقتىڭ قايعىسى. قازا بارشامىزدىڭ قابىرعامىزدى قايىستىرىپ كەتتى. اعامىزدىڭ توپىراعى تورقا، الدى جارىق، يمانى سالامات، جانى ءجانناتتا بولسىن»، – دەپ ارداق تۇتادى «نۇر وتان» پارتياسى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى قۇل-مۇحاممەد مۇحتار ابرارۇلى مارقۇمنىڭ وتباسىنا جولداعان جەدەلحاتتا.
شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى احمەتوۆ دانيال كەنجەتايۇلى، قازاقستاننىڭ مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ارىستانبەك مۇحامەديۇلى، رەسپۋبليكا جازۋشىلار وداعىنىڭ توراعاسى ورازالين نۇرلان مىرقاسىمۇلى، كەمەڭگەر مۇحتار اۋەزوۆتىڭ اۋلەتى، بەلگىلى الاشتانۋشى تۇرسىن جۇرتباي جانە باسقا مەملەكەت پەن مادەنيەت قايراتكەرلەرى مارقۇمنىڭ وتباسىنىڭ ورنى تولماس قايعىسىنا ورتاقتاسا وتىرىپ، جۇرەكجاردى كوڭىلايتۋ حاتتارىن جولدادى.
اباي شاڭىراعىنداعى قارالى ميتينگىدە تانىمال عالىم-ابايتانۋشى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى ەسپەنبەتوۆ اراپ ءسىلامۇلى، بەلگىلى اقىندار تىنىشتىقبەك ابدىكاكىمۇلى مەن تولەگەن جانعاليەۆ، رەسپۋبليكالىق «اباي» قورىنىڭ پرەزيدەنتى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قىزمەتكەرى وتانتاي كارىبجانۇلى، سەمەي قالالىق ءماسليحاتىنىڭ حاتشىسى اقجالوۆ بەيسەنبەك توقتاربەكۇلى، تارباعاتاي اۋدانى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ەرجان سوۆەتبەكۇلى، مارقۇمنىڭ تۋىسى ءۋاليحان يمانقۇلۇلى جانە باسقالارى توكەن اعانىڭ اباي مۇراسىن ساقتاۋ مەن ناسيحاتتاۋ ىسىنە، ابايتانۋعا قوسقان زور ۇلەسىن اتاپ ايتىپ، اقىن مۇراگەرىنىڭ رۋحىنا تاعزىم جاسادى.
قارالى جيىندى ابايدىڭ «جيدەباي-ءبورىلى» مەملەكتتىك تاريحي-مادەني جانە ادەبي-مەموريالدىق قورىق-مۋزەيىنىڭ ديرەكتورى بولات جۇنىسبەكۇلى باسقاردى.
اباي مۋزەيىنىڭ ۇجىمى ءوزىنىڭ ارقاتىرەك اقساقالى مەن جاناشىر اقىلشىسىنان ايرىلدى. توكەن اعانىڭ بەينەسى بىزبەن بىرگە جاساي بەرەدى. اقىن شاڭىراعىندا مارقۇمدى ەستە ساقتاۋ ماقساتىندا يبراگيموۆ توكەن (تولەۋجار) سمايىلۇلىنىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنا ارنالعان ەكسپوزيتسيالىق ءبولىم اشىلاتىن بولادى.
تولەۋجان يبراھيم رۋحىنا
ۋاي، قارا شال،
بىرەسە، اشىپ تاستاپ ولەڭ اڭقىعان تۇنگە ەسىك،
بىرەسە، كوڭىلىمىزدەن كۇن كوشىپ،
بىرەسە – پەندەلەرگە مىنگەسىپ،
پەرىشتەلەرمەن ۇندەسىپ، بىرەسە،
تىرلىك ەتىپ كەلدىك، سوڭىڭنان قۇبىلا ىلەسە،
تۇرمىز ەندى التىن سۇيەگىڭدى كۇزەتىپ،
ماڭدايدا،
بارشا قىزىقتان،
ءبىر تامشى كوز جاسى اۋىر، مىڭ ەسە!
ءومىر دەگەنىڭ – كولەڭكەسىندەي عانا جۇماقتىڭ،
ۇزاعاندا – ءبىر-اق كۇن.
سول، ءبىر-اق كۇننىڭ مىڭجىلدىق تاۋقىمەتىنە،
سەن سەكىلدى وتە الادى شىداپ كىم!
الىستا بولسا الاشىنا تىلەگەن مۇرات تىم،
ابايدىڭ جۇپار جىرىمەن دالا بالبالدارىن دا جىلاتتىڭ!..
مىنە،
قارا كۇز بىزگە قاپالى قار-كوزىمەن دە قارايدى،
مۇڭايعان مۇز-كوزىمەن دە قارايدى،
ءالى تالاي دا تالاي وكىنەرمىز، جارايدى،
سەن، ءسىرا، قۇدايمەن كەلىسىپ،
ىزدەپ كەتتىڭ-اۋ يبراھيم ابايدى!..
جاماندىقتا بولماس ىمىرا،
ۋاقىت – عايىپ زىمىران،
ۇيرەنسەك ەدىك،
وزىڭدەي
كونەنىڭ دانالىعىنان!
ارتتاعىعا سەنەن دە ءسوز قالدى،
اۋىزىڭنان كوركەم بۇرقىراپ اقىلىڭداعى شۇعىلاڭ!
يا، قارا شال،
جاقسىنىڭ كوكىرەگىندەگى قيال – باي،
باسىنان جاسىل نۋ قاۋلاتقان بۇلانداي!
جانىمدى نۇرعا بولەگەن ەدىڭ تىرىڭدە،
ءتانىڭدى گۇلگە بولەپ قويدىق، ۇيالماي...
ەندى،
جارقىن بەينەڭ عانا جۇبانىش،
جادىمىزدا جازىپ قالدىرعان دۇعامداي،
قوش بول، قارا شال!
تىنىشتىقبەك ابدىكاكىمۇلى
قوش بول، قارا شال!
(توكەن يبراھيم رۋحىنا)
قارا جەرگە قيماسىم، قارا شالىم،
اجالدىڭ تىرناعىنان اراشا كىم!
وڭمەنىمنەن ءوتتى عوي، قايعى جەلى،
قانداي سۋىق حابارى قاراشانىڭ!
كۇڭىرەنتىپ كەتتىڭ-اۋ ماڭ دالانى،
اڭىزدايىن ابىزىم، اسىل سۇيەك!
جانىم بىرگە ۇشارداي قومدانادى،
ءتانىم تۇر تابىتىڭا باسىن سۇيەپ.
شاق ەدى اقىلىڭنىڭ ءنارىن ۇرتتار،
شاراسىز جۇرەگىمىز كوندىگەدى.
كۇرسىندى تۇنىمەنەن كارى بۇلتتار،
قاراشا – قارا شالدىڭ سوڭعى دەمى.
اباي! اباي! – دەپ كەتتىڭ كەلمەسىڭە،
تابىسارسىز الاششىل ارىستارعا.
ەرىپ كەلە جاتىرمىز ەل كوشىنە،
ءتانىڭىزدى ماڭگىگە تابىستاۋعا.
تاۋلارىم-اي، تاعى دا الاساردىڭ،
شەك بار ما جاراتقاننىڭ امىرىنە!
قارا دا تۇر، كوكتەمدە قارا شالدىڭ،
ولەڭ كوكتەپ تۇرادى قابىرىندە!
مەرەي قارت
Abai.kz
