ەسەپ تۇگەلوۆ. قازاقستانداعى حريستياندار حاقىندا
جاقىندا عانا وتكەن حالىق ساناعىنىڭ دەرەكتەرىنە سۇيەنەتىن بولساق، قازاقستان ازاماتتارىنىڭ 4190128-ءى نەمەسە 26,2 پايىزى وزدەرىن «حريستياندارمىز» دەپ ەسەپتەيتىندەرىن مالىمدەپتى. وكىنىشكە وراي، ولاردىڭ قايسىسى پراۆوسلاۆ، قايسىسى كاتوليك نە پروتەستانت ەكەنىن اجىراتۋ قيىنعا سوعىپ وتىر.
مىسالى، بۇگىنگى كۇنى ەلىمىزدەگى ورىستاردىڭ سانى 3793764 ادامدى نەمەسە حالىقتىڭ 23,7 پايىزىن قۇرايدى. بۇلاردىڭ قاتارىنا 333031 ۋكرايندار (2,1 پايىز) مەن 66476 بەلورۋستاردى (0,7 پايىز) قوسۋعا بولادى. وسى ءۇش سلاۆياندىق حالىقتىڭ سانىن قوسساق، ولار 4193271 ادام بولادى نەمەسە رەسپۋبليكا حالقىنىڭ 26,5 پايىزىن قۇرايدى ەكەن.
بۇلارعا ءتۇبى حريستيان بولىپ سانالاتىن 178409 نەمىستەردى (1,1 پايىز), 34057 پولياكتاردى (0,2 پايىز), 100385 كارىستەردىڭ (0,6 پايىز) ءبىراز بولىگىن قوسۋعا بولادى. شامالاساق، ەلىمىزدەگى حريستيانداردىڭ سانى 4506122 ادامعا دەيىن نەمەسە 28,4 پايىزعا دەيىن جەتۋى مۇمكىن.
ياعني تەگى حريستيان ۇلىستاردىڭ 2,2 پايىزى (356 مىڭ ادام) يا باسقا دىنگە ەنگەن، يا وزدەرىن اتەيستەرمىز دەپ وتىر. ساناقتىڭ دەرەگىنە سەنسەك، جالپى باسقا دىندەگىلەر مەن اتەسيتەردىڭ سانى سانى 480616 ادامدى نەمەسە 3 پايىزدى قۇرايدى ەكەن!
قازاقستاننىڭ ايماقتارىنداعى حريستيانداردىڭ ۇلەسى جاعىنان ولاردىڭ ەڭ كوپ شوعىرلانعان جەرلەرى مىنالار: سولتۇستىك قازاقستان، قوستاناي، كەرەكۋ، قاراعاندى، اقمولا، شىعىس قازاقستان وبلىستارى.
جاقىندا عانا وتكەن حالىق ساناعىنىڭ دەرەكتەرىنە سۇيەنەتىن بولساق، قازاقستان ازاماتتارىنىڭ 4190128-ءى نەمەسە 26,2 پايىزى وزدەرىن «حريستياندارمىز» دەپ ەسەپتەيتىندەرىن مالىمدەپتى. وكىنىشكە وراي، ولاردىڭ قايسىسى پراۆوسلاۆ، قايسىسى كاتوليك نە پروتەستانت ەكەنىن اجىراتۋ قيىنعا سوعىپ وتىر.
مىسالى، بۇگىنگى كۇنى ەلىمىزدەگى ورىستاردىڭ سانى 3793764 ادامدى نەمەسە حالىقتىڭ 23,7 پايىزىن قۇرايدى. بۇلاردىڭ قاتارىنا 333031 ۋكرايندار (2,1 پايىز) مەن 66476 بەلورۋستاردى (0,7 پايىز) قوسۋعا بولادى. وسى ءۇش سلاۆياندىق حالىقتىڭ سانىن قوسساق، ولار 4193271 ادام بولادى نەمەسە رەسپۋبليكا حالقىنىڭ 26,5 پايىزىن قۇرايدى ەكەن.
بۇلارعا ءتۇبى حريستيان بولىپ سانالاتىن 178409 نەمىستەردى (1,1 پايىز), 34057 پولياكتاردى (0,2 پايىز), 100385 كارىستەردىڭ (0,6 پايىز) ءبىراز بولىگىن قوسۋعا بولادى. شامالاساق، ەلىمىزدەگى حريستيانداردىڭ سانى 4506122 ادامعا دەيىن نەمەسە 28,4 پايىزعا دەيىن جەتۋى مۇمكىن.
ياعني تەگى حريستيان ۇلىستاردىڭ 2,2 پايىزى (356 مىڭ ادام) يا باسقا دىنگە ەنگەن، يا وزدەرىن اتەيستەرمىز دەپ وتىر. ساناقتىڭ دەرەگىنە سەنسەك، جالپى باسقا دىندەگىلەر مەن اتەسيتەردىڭ سانى سانى 480616 ادامدى نەمەسە 3 پايىزدى قۇرايدى ەكەن!
قازاقستاننىڭ ايماقتارىنداعى حريستيانداردىڭ ۇلەسى جاعىنان ولاردىڭ ەڭ كوپ شوعىرلانعان جەرلەرى مىنالار: سولتۇستىك قازاقستان، قوستاناي، كەرەكۋ، قاراعاندى، اقمولا، شىعىس قازاقستان وبلىستارى.
|
|
بارلىق حالىق |
حريستياندار |
سالماق ۇلەسى |
|
|
قازاقستان رەسپۋبليكاسى |
16009597 |
4190128 |
26,2 |
|
|
اقمولا |
737495 |
326864 |
44,3 |
|
|
اقتوبە |
757768 |
130138 |
17,2 |
|
|
الماتى |
1807894 |
313898 |
17,4 |
|
|
اتىراۋ |
510377 |
36192 |
7,1 |
|
|
باتىس قازاقستان |
598880 |
148137 |
24,7 |
|
|
جامبىل |
1022129 |
137672 |
13,5 |
|
|
كاراعاندى |
1341700 |
601315 |
44,8 |
|
|
قوستاناي |
885570 |
473306 |
53,4 |
|
|
قىزىلوردا |
678794 |
19007 |
2,8 |
|
|
ماڭعىستاۋ |
485392 |
44122 |
9,1 |
|
|
وڭتۇستىك قازاقستان |
2469357 |
150365 |
6,1 |
|
|
كەرەكۋ |
742475 |
337113 |
45,4 |
|
|
سولتۇستىك قازاقستان |
596535 |
351339 |
58,9 |
|
|
شىعىس قازاقستان |
1396593 |
520177 |
37,2 |
|
|
استانا ق.ءا. |
613006 |
142917 |
23,3 |
|
|
الماتى ق.ءا. |
1365632 |
457566 |
33,5 |
|
الداعى جىلدارى قازاقستانداعى حريستيانداردىڭ بولاشاعى نە بولماق؟ جوعارىدا اتالعان ەتنيكالىق توپتاردىڭ سانى جىل سايىن كەمىپ وتىر. ماسەلەن، 1999 جىلعى ۇلتتىق ساناق دەرەكتەرىمەن سالىستىرعاندا ون جىلدىڭ ىشىندە ەلىمىزدەگى ورىستاردىڭ سانى 686911 ادامعا نەمەسە 15,3 پايىزعا، ۋكرايندار - 214034 نەمەسە 39,1 پايىزعا، بەلورۋستار - 45448 نەمەسە 40,6 پايىزعا، نەمىستەر - 175053 نەمەسە 49,5 پايىزعا، پولياكتار - 13245 نەمەسە 28 پايىزعا كەمىگەن!
ەگەر وسى ۇردىستەر ساقتالاتىن بولسا، الداعى ون جىلدا حريستيانداردىڭ سانى بىلاي بولىپ وزگەرەدى:
|
ەتنوستار |
2009 جىلعى سانى |
كەمۋ بولجامى پايىز |
2019 جىلعى بولجامدىق سانى |
2029 جىلعى بولجامدىق سانى |
|
ورىستار |
3793764 |
15 |
3223764 |
2740199 |
|
ۋكرايندار |
333031 |
39 |
203148 |
123920 |
|
بەلورۋستار |
66476 |
40 |
39885 |
23950 |
|
نەمىستەر |
178409 |
49 |
90098 |
45000 |
|
پولياكتار |
34057 |
28 |
24521 |
16000 |
|
بارلىعى |
4405737 |
|
3581416 |
2949069 |
ەگەر ءدال بۇگىنگى ەتنودەموگرافيالىق ۇردىستەر (حالىقتاردىڭ ورتا جاسىنىڭ ۇلعايۋى، بالا تۋدىڭ ازايۋى، باسقا ەلدەرگە كوشۋ ت.ب.) ون جىل بويى ساقتالىپ وتىرسا، قازاقستانداعى حريستيانتەكتى حالىقتاردىڭ سانى 2019 جىلى 3,5 ميلليون ادامعا دەيىن كەميدى. بۇنى «تابيعي-ەۆوليۋتسيالىق بولجام» دەۋگە بولادى. ال ەگەر ەلدەگى ەكونوميكالىق جاعداي قيىنداسا، وعان ەتنوسارالىق قاقتىعىستار سياقتى قۇبىلىستار قوسىلسا، ولاردىڭ سانى كۇرت كەمۋى دە ىقتيمال. بۇنى «داعدارىستى-شيەلەنىستىك بولجام» دەۋگە بولار. وندايدان قۇدايدىڭ ءوزى ساقتاسىن دەيىك...
«تابيعي-ەۆوليۋتسيالىق بولجامعا» سالساق، ون جىلدان كەيىن قازاقستان حالقىنىڭ سانى 7-8 پايىزعا ارتىپ شامامەن 17 ميلليون 500 مىڭ ادامدى قۇراۋى مۇمكىن. ال 2029 جىلى قازاقستان ازاماتتارىنىڭ سانى 19 ميلليونعا جەتەدى دەگەن ءۇمىت بار. ەگەر وسى بولجامىمىز دۇرىس بولىپ شىعاتىن بولسا، قازاقستانداعى ەتنودەموگرافيالىق جانە كونفەسسيالىق جاعداي تومەندەگىدەي بولماق:
|
ەتنوستار |
2019 جىلعى بولجامدىق سانى |
2019 جىلعى قازاقستانداعى ۇلەس سالماعى |
2029 جىلعى بولجامدىق سانى |
2029 جىلعى قازاقستانداعى ۇلەس سالماعى |
|
ورىستار |
3223764 |
18,4 |
2740199 |
14,1 |
|
ۋكرايندار |
203148 |
1,2 |
123920 |
0,6 |
|
بەلورۋستار |
39885 |
0,2 |
23950 |
0,1 |
|
نەمىستەر |
90098 |
0,5 |
45000 |
0,2 |
|
پولياكتار |
24521 |
0,1 |
16000 |
0,08 |
|
بارلىعى |
3581416 |
20,4 |
2949069 |
15,5 |
قانشا دەگەنمەن بۇل بولجامداردىڭ بارلىعى دا بۇگىنگى ەتنودەموگرافيالىق تەندەنتسيالارعا نەگىزدەلىپ وتىر. كەيبىر ساراپشىلاردىڭ پايىمداۋىنشا، قازاقستانداعى ورىستاردىڭ سانى الداعى ون جىلدا 10-12 پايىزعا، ال كەلەسى ونجىلدىقتا 13-14 پايىزعا دەيىن كەميدى دەگەن بولجامدار دا جوق ەمەس. ولاردىڭ پايىمدارى دۇرىس بولاتىن بولسا، وندا 2019 جىلى حريستيانداردىڭ سانى 3 ميلليون، ال 2029 جىلى نەبارى 2,3-2,4 ميلليوننان اسپايدى ەكەن.
ەلىمىزدەگى كونفەسسيالىق، ەتنودەموگرافيالىق جاعدايدىڭ قالاي وزگەرەتىنىن الداعى ۋاقىت كورسەتەدى دەپ ويلايمىز. نە بولسا دا امان بولايىق، اباي بولايىق!
«اباي-اقپارات»
