قانداي دا ەلدىڭ دامۋىنىڭ نەگىزگى تەتىگى ەكونوميكا ەكەندىگىنە ەشكىم دە داۋ ايتا قويماس. ونىڭ قارقىندى دا سەرپىندى دامۋى ءبىزدىڭ باسەكەگە قابىلەتتى 30 ەلدىڭ قاتارىنا قوسىلۋىمىزدىڭ ايقىن كەپىلى. مىنە، سوندىقتان دا جاقىندا ەلباسىمىزدىڭ ءوزىنىڭ جولداۋىن «ءتورتىنشى ونەركاسىپتىك رەۆوليۋتسيا جاعدايىنداعى دامۋدىڭ جاڭا مۇمكىندىكتەرى» دەپ اتاۋى دا وسى ماقساتتى كوزدەپ وتىر. ال ەندى ونەركاسىپتىك رەۆوليۋتسيانىڭ ويداعىداي جۇزەگە اسۋى ءۇشىن الدىمەن ەلىمىزگە شەتەلدەن كوپتەپ ينۆەستيتسيا تارتىپ، ونى جاڭا ونەركاسىپتەر اشىپ، ەل يگىلىگىنە قىزمەت ەتۋگە باعىتتاۋ دەگەنگە كەلىپ تىرەلەدى. وسى ورايدا ءبىزدىڭ قوستاناي وبلىسىندا ءبىراز يگىلىكتى ىستەر تىندىرىلىپ وتىر دەسەك، ارتىق ايتقان بولماس.

بۇل جۇمىستى جۇيەلى دە تاباندى تۇردە جۇرگىزۋ ءۇشىن وبلىس اكىمىنىڭ ينۆەستيتسيا تارتۋمەن اينالىساتىن ارنايى ورىنباسارى تاعايىندالدى. مۇنىڭ ءوزى دۇرىس قادام ەدى. ويتكەنى ينۆەستيتسيا سەكىلدى اسا كۇردەلى، شەشۋى قيىن ءتۇيىنى كوپ ماسەلەگە بەلگىلى ءبىر ادام جاۋاپ بەرسە عانا، ءبىر ناتيجە شىقپاق جانە مۇنىڭ ءوزى ۇكىمەتىمىز قابىلداعان ينۆەستيتسيا تارتۋ جونىندەگى ۇلتتىق ستراتەگيانىڭ تالاپتارىنا تولىق ساي كەلەدى. قازىر ەلىمىزدىڭ بارلىق ايماقتارىندا دا وسىنداي ينۆەستيتسيا ءىسىن اسا جەتىك بىلەتىن، شەتەل تىلدەرىنە جەتىك، بىلىكتى ماماندار جىبەرىلىپ وتىر. قانشا دەگەنمەن ينۆەستيتسيا تارتۋ وڭاي شارۋا ەمەس، ەگەر سەن سول ينۆەستوردى مىقتى دالەل مەن بۇلتارتپاس فاكتى ارقىلى عانا سەندىرە الساڭ. ال قۇر ۋادەگە ەشكىم دە الدانبايدى.

وبلىسىمىز ينۆەستيتسيا تارتۋدى ەڭ ءبىر ءتۇيىندى ماسەلەدەن باستادى. بىزدە كوپتەن بەرى قارابالىق اۋدانى ورتالىعىندا قۇس فابريكاسىنىڭ بەرەكەسى كەتىپ، كىم بولسا، سونىڭ قولىنا ءتۇسىپ، ازىپ-توزۋعا اينالعان ەدى، كەزىندە وبلىستى عانا ەمەس، بۇكىل ەلىمىزدى قۇس ەتىمەن قامتاماسىز ەتىپ، اتى دۇركىرەپ تۇرعان زاۋىتتىڭ قازىرگى جاعدايى ادام ايارلىقتاي. وعان جان ءبىتىرۋ ءۇشىن تالاي قادام جاسالدى. مۇندا الدىمەن قازاقستان-ۆەنگريا قورى مەن جەرگىلىكتى بەلگىلى كاسىپكەر «جاس قانات 2006» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگىنىڭ ديرەكتورى قايرات مايىشەۆ شاقىرىلدى. قايرات كاسىپورىندى ارالاپ شىققاننان كەيىن مۇنداعى قۇرال-جابدىقتاردىڭ بارلىعىنىڭ دا ابدەن ەسكىرگەندىگىن، ولاردى تۇبىرىمەن جاڭارتۋ كەرەك ەكەندىگىن ايتىپ، بۇل ۇسىنىستان بىردەن باس تارتتى. الايدا وبلىس اكىمى ارحيمەد مۇقانبەتوۆتىڭ تىكەلەي ارالاسۋىمەن  «شاڭىراق» كومپانياسىنىڭ باسقارۋشىسى الەكساندر لورەنتسپەن ورتاق ءتىل تاپتىق. كومپانيانىڭ قۇس شارۋاشىلىعىنداعى تاجىريبەسى مول. ونىڭ وزىندە عانا بەس قۇس فابريكاسى بار. الايدا بۇل وڭايلىقپەن بولا قويعان ءىس ەمەس. ونىمەن وتكەن جىلدىڭ قاراشا ايىندا استانادا ەلىمىزدىڭ پرەمەر-ءمينيسترى، اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترىنىڭ باسشىلىعىمەن بىرلەسە وتىرىپ، ارنايى ءماجىلىس وتكىزىلدى. وعان كازاگرو مەن كازاگروفينانستىڭ وكىلدەرى قاتىستى. اقىرى كەڭەسە كەلە، جۇمىس ىستەمەي تۇرعان الگى زاۋىتتى «شاڭىراق» كومپانياسىنا بەرۋ جونىندە شەشىم قابىلداندى. وسىعان وراي كاسىپورىندى ىسكە قوسۋ جونىندەگى اسا تاپتىشتەلگەن جول كارتاسى جاسالدى. ەندى وسى جوباعا سايكەس وسى جىلدىڭ ءتورتىنشى توقسانىندا قارابالىق قۇس زاۋىتى ىسكە قوسىلىپ، العاشقى ونىمدەرىن بەرە باستايدى.

ەندىگى كەزەك ەلىمىزدەگى اسا ءىرى مايەكستراكتى زاۋىتىنا قاتىستى بولىپ وتىر. الايدا مۇنى ىسكە قوسۋدىڭ ءوزى ۇلكەن پروبلەماعا اينالىپ وتىر. وكىنىشكە قاراي وعان لايىقتى ينۆەستور تابۋ وڭايلىققا تۇسپەي تۇر. دەگەنمەن «ەۋرازيا-فۋدس» كومپانياسى ونىڭ تەحنيكالىق-ەكونوميكالىق نەگىزدەمەسىن مۇقيات جاساپ قويدى. قازاقستاننىڭ دامۋ بانكىسىنەن كرەديت الۋعا تاپسىرىس تا بەرىلدى. الايدا زايمنىڭ پايىزدىق ستاۆكاسى جايلى كەلىسىمگە كەلۋ قيىنعا سوعىپ تۇر. ەگەر قارجى ينستيتۋتارىنىڭ بىرىمەن كەلىسىمگە كەلسەك، بۇل جوبا وسى جىلدىڭ وزىندە-اق قولعا الىنادى. اتالمىش زاۋىت ءۇشىن ارنايى جەر تەلىمى ءبولىنىپ قويىلدى. ەگەر شيكىزات ماسەلەسىنە كەلەر بولساق، «ەۋرازيا-فۋدس» كومپانياسى شەتەلدىك مامان-ساراپشىلاردان قورىتىندى الدى. ولار زاۋىتتىڭ ءوز ءونىمى وبلىستى تولىق قامتاماسىز ەتەتىندىگىن انىقتاپ بەردى. بۇل ەڭ الدىمەن ەلباسى العا قويعان ەگىستىك القاپتاردى تولىق ديۆەرسيفيكاتسيالاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى مەيىرجان مىرزاليەۆ جاقىندا ەلمىزدە ۇكىمەتتىڭ اتىنان شەتەلدىك ينۆەستورلارمەن كەلىسسوز جۇرگىزەتىن جالعىز ۇيىم - «قازاقينۆەست» باسقارماسىنىڭ توراعاسىمەن كەزدەستى. ورىنباسار ماسەلەنىڭ وڭدى شەشىلەتىندىگىنە سەنىمدى بولىپ قايتتى.

تاعى ءبىر ماسەلە - وبلىسىمىزدىڭ ارقالىق قالاسىندا ەت ۇقساتۋ ءوندىرىسىن ىسكە قوسۋ بولىپ وتىر. مۇنىڭ ءوزى ءوڭىرىمىزدىڭ تورعاي سەكىلدى وڭىرىندە مال شارۋاشىلىعىن قارقىندى تۇردە دامىتۋعا زور مۇمكىندىك  بەرەرى ءسوزسىز. بۇل جوبا وسى جىلدىڭ العاشقى جارتى جىلدىعىندا-اق جۇزەگە اسادى. پولشادان اكەلىنگەن ونىمدىلىگى جوعارى جاڭا جابدىقتار ورناتىلادى. قۋاتتىلىعى كۇنىنە 10 توننادان اسىپ جىعىلادى. كاسىپورىندا ەت قانا ەمەس، سونداي-اق شۇجىق سەكىلدى باسقا دا ونىمدەر شىعارىلادى. مۇنىڭ ءوزى قوسىمشا قۇننان پايدا تابۋعا بولادى دەگەن ءسوز. ەڭ باستىسى مۇندا 120 جاڭا جۇمىس ورنى اشىلادى. ال نەگىزگى ماقسات - ەت ونىمدەرىنىڭ ساپاسىن ارتتىرىپ، باسەگە قابىلەتتى بولىپ، ەكسپورتكا جول اشۋ. وسى ورايدا ەلباسىنىڭ جولداۋىنداعى "شيكىزاتتى قايتا وڭدەۋدى قامتاماسىز ەتىپ، الەمدىك نارىقتارعا جوعارى ساپالى دايىن ونىممەن شىعۋىمىز قاجەت" - دەگەن ءسوز بۇل ىستەردىڭ دۇرىس باعىتتا ءجۇرىپ جاتقاندىعىن بىلدىرسە كەرەك..

بىلتىرعى جىلى ءبىزدىڭ وبلىستىڭ بەدەلدى دەلەگاتسياسى ءبىراز ەلدەردى ارالاپ قايتتى. ماقسات - قايتكەندە دە ينۆەستيتسيانى كوبىرەك تارتىپ، شەتەلدىكتەردى ءبىزدىڭ ونەركاسىپتى دامىتۋعا قارجىلىق كومەك كورسەتۋى. ماسەلەن، قىتايدا جەرگىلىكتى بىرقاتار ءىرى كومپانيالارمەن كەلىسسوز جۇرگىزىلدى. قىتايدىڭ ترانسۇلتتىق كومپانياسى قوستانايدا اۆتوموبيل ونىرىسىمەن اينالىساتىن «الليۋر كومپانيا توبى» كاپيتالىنا كىرەدى. ولارمەن كەلىسسوز بارىسىندا قىتاي ينۆەستورلارى كەلەشەكتەگى ون جىل ىشىندە اۆتوونەركاسىبىمىزگە بارلىعى 1.2 ميلليارد دوللار سالاتىن بولدى. بۇل ايتۋعا عانا جەڭىل اسا قوماقتى سوما.

وبلىس دەلەگاتسياسى پولشادا دا بولىپ قايتتى. ەۋروپادا بۇل ەل اگرارالىق سەكتور جاقسى دامىعاندىعىمەن اسا تانىمال. بۇل باعىتتا بىرنەشە بىرلەسكەن جوبا جۇزەگە اسىرىلماق. ونىڭ ىشىندە قۇرىلىس يندۋسترياسىنا دا ەرەكشە كوڭىل بولىنبەك.

مىنەكەي، قىسقاشا ايتقاندا وبلىسىمىزدىڭ ەلباسىنىڭ جولداۋىنا جۇزگەگە اسىرۋعا باعىتتالعان شارالارىنىڭ بىرقاتارى وسىنداي. ءومىر توقتاپ قالمايدى. ينۆەستيتسيا تارتۋ، ءسويتىپ ونەركاسىپتىك رەۆوليۋتسيانىڭ ويداعىداي جۇزگەگە اسۋىنا ۇلەس قوسۋ قوستانايلىقتاردىڭ ماڭىزدى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ قالا بەرمەك.

جايبەرگەن بولاتوۆ، قوستاناي

Abai.kz