ادەتتەگىدەي اعىلشىن ءتىلدى باق ءبىز جايلى نە دەپ، نە قويىپ جاتىر ەكەن دەگەن قىزىعۋشىلىقپەن باتىس باسىلىمدارىنىڭ ءبىرسىپىراسىن شولىپ شىقتىم. ءسويتىپ، بريتانيالىق «The Times» باسىلىمىندا جاريا بولعان فرانسەس گيبب دەگەن اۆتوردىڭ «قازاقستاننىڭ جاڭا سوتىن بريتان سۋديالارى باسقارادى» اتتى ماقالاسىن وقىدىم. ەندى سول جايلى جازباقپىن.

بريتانيانىڭ بۇرىنعى سوت توراعاسى لورد ۆۋلف پەن ونىڭ سەگىز ارىپتەسى قازاقستانعا كەلىپ، ەۋرازياداعى بۇرىن بولماعان كوممەرتسيالىق سوتتى باسقارادى ەكەن.

«قازاقستان جايلى دەرەكتىڭ ازدىعىنا بايلانىستى بۇل مەملەكەت جايلى كوپ جۇرت ساشا بارون كوەن ويناپ شىققان «بورات» ءفيلمى ارقىلى عانا بىلەدى. ەندى جاعداي مۇلدە وزگەرەدى. سەبەبى، بريتان ءادىل سوتىنىڭ ەڭ ۇزدىك مامانى، بۇرىنعى سوت توراعاسى لورد ۆۋلف قازاقستانداعى كوممەرتسيالىق سوتتىڭ توراعاسى بولىپ تاعايىندالدى. ونىمەن بىرگە بىرىككەن كورولدىكتەن تاعى سەگىز سوت توراعاسى مەن قۇقىق قورعاۋشى جۇمىس ىستەيتىن بولادى»، - دەپ باستايدى ماقالاسىنىڭ القيسساسىن الگى فرانسەس گيبب (So little is known about Kazakhstan that most people’s impressions are derived from Borat, the hapless reporter portrayed by the comedian Sacha Baron Cohen. That is about to change. One of the leading judicial figures in the UK, the former lord chief justice Lord Woolf, has been appointed to be the chief justice of a new commercial court in Kazakhstan, with eight other judges and senior lawyers from the UK).

بۇنداي كوممەرتسيالىق سوت جۇيەسىنىڭ بالاماسى سينگاپۋردا، گونكونگتا، دۋبايدا، ابۋ-دابي مەن قاتاردا بار كورىنەدى. بريتاندىق سوت القاسىن ارنايى الدىرتقان كوممەرتسيالىق سوت حالىقارالىق «استانا» قارجى ورتالىعىنىڭ اياسىندا، سونىڭ قولداۋىمەن قۇرىلىپ، قارجى ورتالىعىن ورتالىق ازياداعى جەتەكشى حابقا اينالدىرۋ ءۇشىن جۇمىس جاسايدى ەكەن. «The Times» سولاي دەپ جازىپ جاتىر.

«بۇنداي سوت ەۋرازيا قۇرلىعىندا ءبىرىنشى رەت قۇرىلىپ وتىر. قازاقستان قىتاي جانە رەسەيمەن شەكارالاسادى. ال قىتاي «جىبەك جولىن» قايتا جانداندىرىپ جاتىر. ول «جىبەك جولى» قازاقستاننىڭ تەرريتورياسىن باسىپ وتەدى. سوندىقتان سوت جۇمىسى ۇلكەن ناتيجەلەرگە قول جەتكىزۋى مۇمكىن»،-دەيدى لورد ۆۋلف.

«بارلىق سوت القاسى بريتانيادان بولادى جانە حالىقارالىق «استانا» قارجى ورتالىعىنىڭ زاڭنامالارى قولدانىلادى. زاڭنامالار اعىلشىننىڭ نەگىزگى جالپى زاڭىنا نەگىزدەلەدى.  بۇل ىستە ولاردىڭ ەشقانداي تاجىربيەسى جوق.  اتالعان  قارجى ورتالىعى سوتتىڭ تاۋەلسىز ءارى  تۋرا بولۋىن قامتاماسىز ەتەدى. تاۋەلسىزدىك – مەملەكەتتىڭ كونستيتۋتسياسىمەن كەپىل ەتىلگەن»،- دەپتى بريتاندىق سوت توراعاسى.

لورد ۆۋلف ءدال وسىنداي سوت جۇيەسىن دوحادا دا قۇرۋعا بەلسەندى ارالاسقان ەكەن. ول كەزدە ونىڭ حاتشىسى ادۆوكات كريستوفەر كەمپبەللوم-حولت بولىپتى.

«قازاقستان حالقىنىڭ باسىم بولىگى - مۇسىلماندار. بىراق ول جاقتا ليبەرالدى يسلام فورماسى قالىپتاسقان. ادامدار كەز كەلگەن ءدىندى ۇستانا الادى. شامامەن 25 پايىز حالىق ورىستىڭ پراۆوسلاۆ ءدىنىن ۇستانعان. ال شاريعات ەرەجەلەرى سوتتا قولدانىلمايدى»،-دەپتى لورد.

ال ەندى ەلدەگى ادام قۇقىقتارى ماسەلەسىنە كەلسەك، دەيدى ۆۋلف، ول ەلدە ەر مەن ايەل تەڭدەگى بار. جانە قازاقستان ەر ادامنىڭ ۇستەمدىگى دەگەن تۇسىنىكتەن ادا، دەيدى.

«بۇل ىسكە بريتاندىق سوتتاردى ارالاستىرۋدىڭ ءوزى بۇل يدەيانى 1991 جىلى رەسەيدەن تاۋەلسىزدىگىن العان كەزدەن باستاپ رەفورما جاساپ كەلە جاتقان پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ قولداپ وتىرعانىن كورسەتەدى. بارلىق سوت توراعالارى ادام قۇقىقتارىن قورعاۋعا تىرىسادى. دەگەنمەن باسقا دا ىستەردى قارايتىن بولامىز»،-دەيدى لورد ۆۋلف.

ەۋرازيا قۇرلىعىندا جاتقان ەلدەردىڭ حالىقارالىق ماسشتابتاعى داۋلى ىستەرى قازىر ەۋروپا مەن اقش  سوتىندا قارالىپ جاتقانى بەلگىلى. سونىڭ ىشىندە، قازاقستاننىڭ دا قارجىلىق پروبلەمالارى، ۇلتتىق قوردىڭ قارجىسىنىڭ بۇعاتتالىپ، ارتىنان شەشىلۋى مەن مولدوۆان كاسىپكەردىڭ اراسىنداعى داۋلى ءىس سەكىلدى ءبىرسىپىرا اقپار وتكەن جولى جاريا بولدى. بريتانيادان كەلگەن سۋپەر سەگىزدىك وسى ىستەردى شەشۋگە قاۋقارلى ما؟

«ال ەندى لوندوندا قارالىپ جاتقان ەۋرازيالىق داۋلى ىستەرگە كەلسەك، ارينە العاشىندا بۇل ىستەردىڭ تەك ءبىر پاراسىمەن عانا اينالىساتىن بولامىز»، - دەپتى بريتان لوردى.

سونىمەن سۋپەر سەگىزدىكتىڭ ەسىم-سويلارى مىنە:

-سەر روبين دجەيكوب (Robin Jacob),

-سەر ستيۆەن ريچاردس (Stephen Richards),

-سەر دجەك بيتسون (Jack Beatson),

-سەر رۋپەرت دجەكسون (Rupert Jackson),

-كورولدىكتىڭ ادۆوكاتى لورد فولكس (Lord Faulks),

- كورولدىكتىڭ ادۆوكاتى ەندريۋ سپينك (Andrew Spink),

- كورولدىكتىڭ ادۆوكاتى توم مونتەگيۋ-سميت (Tom Montagu-Smith)

- كورولدىكتىڭ ادۆوكاتى پاتريتسيا ەدۆاردس (Patricia Edwards).

ولار قازاقستانعا جىلىنا بەس مارتە كەلىپ تۇرادى. بۇل سۋپەر سەگىزدىك بريتانيادا وتكەن ءراسىم كەزىندە انت بەرگەن ەكەن. ولاردىڭ مانتيالارى قازاقستاننىڭ كوك بايراعى تۇستەس بولادى.

اعىلشىن تىلىنەن اۋدارعان نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz