ءادەبيەتتى وسىرەتىن – اۋەسقويلىق ەمەس، پروفەسسيوناليزم

– «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنەن وقىدىم، جاقىندا، ناقتىراق ايتسام، 12 اقپان كۇنى قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ پلەنۋمى وتەدى ەكەن. بىلايعى جۇرت «وسى پلەنۋمدا ۇيىمداستىرۋ ماسەلەسى قارالادى ەكەن، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ باسقارما توراعاسى اۋىسادى ەكەن...» دەپ گۋ-گۋ ەتەدى. قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى رەتىندە وسى جونىندە نە ايتا الاسىز؟

– پلەنۋم مۇشەلەرىنەن سۇراپ ءبىلدىم، بۇل پلەنۋمدا قازاقستان جازۋشىلارىنىڭ كەزەكتى قۇرىلتايى قاشان وتەدى، وسى ماسەلە قارالادى ەكەن. قالامگەرلەردىڭ كەزەكتى قۇرىلتايى شامامەن ءساۋىر ايىندا وتەتىن كورىنەدى.

– نەگە شۇعىل؟

– «شۇعىلى» نەسى؟! جارعى بويىن­شا قالامگەرلەردىڭ قۇرىلتايى ءار­بىر 4 جىلدا ءبىر رەت وتكىزىلىپ تۇرۋى كەرەك. بىراق قالامگەرلەردىڭ قۇرىلتايى ەشۋاقىتتا ءوز ۋاعىندا وتكەن ەمەس. قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ باسشىلارى ساعىزداي سوزىپ، دىڭكەلەتىپ، ءتورت جىلدا ءبىر رەت وتۋگە ءتيىستى قۇرىلتايدى بەس جارىم جىلدا، كەيدە التى جىلدا ءبىر وتكىزەدى. نۇرلان ءورازاليننىڭ قازاقستان جازۋشىلار وداعىن باسقارعانىنا 23 جىلعا تاياپ قالدى. قالامگەرلەر قۇرىلتايىن ۇدايى وسىلاي كەشىكتىرىپ وتكىزەدى. ءساۋىر ايىندا وتۋگە ءتيىستى سوڭعى قۇرىلتايىمىز دا جارعى بويىنشا وسىدان ءبىر جارىم جىل بۇرىن ءوتۋى كەرەك ەدى، ەندى مىنەكەي...

– مۇنىڭ سەبەبى نەدە؟

– شاماسى، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ باسشىلارى: «قۇرىلتايدى نەعۇرلىم وسىلاي كەشىكتىرىپ وتكىزسەك، سوعۇرلىم ورىنتاعىمىزدا   ۇزاعىراق وتىرا تۇرامىز» دەپ ويلايتىن بولۋى كەرەك. ايتپەسە، باسقا قيسىندى كورىپ تۇرعان جوقپىن...

(سۋرەتتە: جازۋشىلار وداعىن شيرەك عاسىرعا جۋىق ۋاقىتقا دەيىن باسقارىپ كەلە جاتقان اقىن، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، سەناتور - نۇرلان ورازالين)

 

– ءوزىڭىز ايتقانداي، ن. ءورازاليننىڭ قازاقستان جازۋشىلار وداعىن باسقارعانىنا 23 جىلعا تاقاپ قالىپتى. بۇل از مەرزىم ەمەس. دوڭگەلەكتەپ ايتساق، شيرەك عاسىر عوي! قازاقستان جازۋشىلار وداعىن ن.ورازالينگە دەيىن باسقارعانداردىڭ ىشىندە شيرەك عاسىر باسقارعان جازۋشىلار بولدى ما؟

– بولعان جوق. بولعان دا ەمەس. ءسابيت مۇقانوۆ، عابيت مۇسىرەپوۆ، عابيدەن مۇستافين، ءىلياس ەسەنبەرلين، ءانۋار ءالىمجانوۆ، جۇبان مولداعاليەۆ جانە ت.ب. بۇلاردىڭ ارقايسىسى جازۋشىلار ۇيىمىن 6-7 جىلدان ارتىق باسقارعان جوق. ءارى كەتكەنى – 9 جىل.

بىزدىڭشە، جازۋشىلار ۇيىمىنىڭ باسشىسى ءاربىر 6-7 جىلدا اۋىسىپ وتىرۋى كەرەك سياقتى. قانشا دەگەنمەن، جاڭا باسشى وزىندىك جاڭالىعىمەن، جاڭا يدەيامەن كەلەدى عوي. جاڭا باسشىمەن بىرگە جازۋشىلار ۇيىمىنىڭ باسشىلىعىنا جاڭا كادرلار كەلەدى. ال بۇل بەلگىلى ءبىر دارەجەدە ادەبيەتكە ازدى-كوپتى سەرپىلىس اكەلەدى.

– وسى 23 جىلدىڭ ىشىندە ن.ورازالين ءبىر رەت قر سەناتىنىڭ دەپۋتاتى دا بولدى. سولاي بولا تۇرسا دا، ول جازۋشىلار ۇيىمىنىڭ توراعالىعىنان كەتكەن جوق. ەكى قىزمەتتى قوسا اتقاردى. بۇ قالاي بولعانى سوندا؟..

– بۇل ەندى... بۇل – تازا جانى اشىماستىق. جازۋشىلارعا، جازۋشىلار ۇيىمىنا، ادەبيەتكە جانى اشىماستىق. قر سەناتى دەپۋتاتىنىڭ جۇمىسى – ناۋقانى دا مول، توتەننەن كيىپ كەتەر قاربالاس شارۋاسى دا كوپ قاۋىرت جۇمىس. بۇل جۇمىستىڭ ءبىر كىسىنى شارشاتىپ جىعاتىنى دا بەلگىلى. سوعان قاراماستان ن.ورازالين قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ توراعالىعىن قوسا اتقاردى. «قوسا اتقاردى» دەگەندە، ونىڭ جازۋشىلار ۇيىمىنىڭ توراعالىعىن قاعاز جۇزىندە عانا اتقارعانىن ايتىپ وتىرمىز. ال ءىس جۇزىندە قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ جۇمىسى قاراڭ قالدى...

قر سەناتىنىڭ دەپۋتاتتىعىنا  كەتەردە ن.ءورازاليننىڭ ءوز ورنىنا ءبىر جازۋشىنى سايلاپ كەتۋىنە بولاتىن ەدى عوي. جازۋشىلار تاراپىنان مۇنداي ۇسىنىس ايتىلدى دا. بىراق ن.ورازالين بۇعان كونبەدى.

– سونىمەن، ءسىز جازۋشىلار ۇيىمىن ءبىر ادامنىڭ 23 جىل باسقارعانىن قالامايسىز. سولاي عوي؟

– ارينە، سولاي. ن.ورازالين قازاقستان جازۋشىلار وداعىن 23 جىل باسقاردى. ال نە بولدى؟ قازاقستان جازۋشىلار وداعى كۇيرەپ تىندى.

– قويىڭىزشى؟

– قوياتىن تۇگى دە جوق. وندا ەندى ءبارىن باسىنان باستاپ ايتايىن. ن.ورازالين 1996 جىلى جازۋشىلاردىڭ كەزەكتى قۇرىلتايىندا قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ باسشىسى بولىپ سايلاندى. ن.ورازالينگە دەيىن قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ باسشىسى مارقۇم قالداربەك نايمانباەۆ بولاتىن.

قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ ەڭ باستى، ەڭ نەگىزگى، ەڭ شەشۋشى مىندەتى نە؟ ول – مۇشەلىككە ادام قابىلداۋ. قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلىگىنە كىمدى، كىمدەردى قابىلدادىڭىز، جازۋشىلار ۇيىمىنىڭ بەدەلى مەن ابىرويى دا، قالا بەردى ادەبيەتتىڭ تاعدىرى دا سوعان بايلانىستى.

ەندى وسى جەردە ەرىكسىز جازۋشىلار ۇيىمى تۋرالى ەجەلدەن ءمالىم الىپپەلىك قاعيدانى تاعى دا ەجىكتەۋگە تۋرا كەلەدى. قازاقستان جازۋشىلار وداعى ادەبيەتتى اۋەس كورەتىندەردىڭ، ادەبيەتپەن اۋەستەنەتىندەردىڭ، زەينەت دەمالىسىنا شىققاننان كەيىن عانا ادەبيەتپەن اينالىساتىنداردىڭ، ءبىر سوزبەن ايتقاندا، اۋەسقويلاردىڭ وداعى ەمەس، ادەبيەتتى جاسايتىنداردىڭ، ادەبيەتتى جاساپ جۇرگەن شىعارماشىل تۇلعالاردىڭ، كانىگى ءسوز شەبەرلەرىنىڭ وداعى بولۋى كەرەك. بۇدان دا ناقتىراق ايتساق، قازاقستان جازۋشىلار وداعى – شىعارماشىلىقپەن دەندەپ ءھام شىنداپ اينالىساتىن كاسىبي مامانداردىڭ، ياعني پروفەسسيونال اقىننىڭ، پروفەسسيونال جازۋشىنىڭ، پروفەسسيونال ادەبيەتشىلەردىڭ وداعى. مۇنداي ورتالىقتا اۋەسقويلار بولماۋعا ءتيىس. اۋەسقوي جۇرگەن جەردە، اۋەسقويلار تىم كوبەيىپ كەتكەن جەردە ادەبيەتكە قاتىستى ماسەلەلەردىڭ بارلىعى دا اۋەسقويلىق تۇرعىدان تارازىلانىپ، اۋەسقويلىق دەڭگەيدەن باعالانادى. اۋەسقويلىق تالعاممەن ەكشەلىپ، اۋەسقويلىق تانىممەن ولشەنەدى. ال بۇل ءوز كەزەگىندە ادەبيەتتى قاتتى السىرەتەدى. كەرى كەتىرەدى. ادەبيەتتى وسىرەتىن – اۋەسقويلىق ەمەس، پروفەسسيوناليزم. قالامگەردىڭ پروفەسسيوناليزمى، كاسىبيلىگى. ىرگەلى، ونەرلى ەلدەردىڭ جازۋشىلار ۇيىمى سەكىلدى قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا دا ادەبيەتكە قاتىستى تەك كاسىبي اڭگىمەلەر ايتىلىپ، كاسىبي ماسەلەلەر كوتەرىلىپ، تالقىلانىپ، شەشىلىپ جاتۋى ءتيىس.

مۇنى ءبىر دەڭىز. ەكىنشىدەن، شىعارماشىلىق – وي ازابى، جان ازابى، تانىمدى جەتىلدىرۋدىڭ ازابى، تالعامدى كەمەلدەندىرۋدىڭ ازابى جانە ت.ت. ازاپتانا المايتىن، ازاپتانا بىلمەيتىن ادامنىڭ ونەردە ءجۇرۋى – بەكەرشىلىك. سوندىقتان دا قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلىگىنە وسىنداي شىعارماشىلىق بەينەتتىڭ ازابىن بەلدەن كەشكەن دارىندى، تالانتتى قالامگەرلەر قابىلدانۋعا ءتيىس. بۇل نە ءۇشىن كەرەك؟  جازۋشىلار وداعىنا دايارلىعى مول، دايىندىعى جەتىك دارىندىلاردى توپتاستىرۋ ارقىلى ادەبيەتتىڭ كوركەمدىك-ينتەللەكتۋالدىق دەڭگەيىن زاۋ بيىككە كوتەرۋ ءۇشىن. ءسوز ونەرىن بيىكتەتۋ ءۇشىن.

– وعان ءسوز بار ما؟!

– مىنەكەي، قالامگەرلەردى قازاقستان جازۋشىلار وداعىنا قابىلداۋعا قاتىستى وسى اسا زيات ءارى بيىك قاعيدات بۇرىندارى ساقتالدى ما؟ بىزدىڭشە، ساقتالدى. عابيت مۇسىرەپوۆ تە، عابيدەن مۇستافين دە، ءىلياس ەسەنبەرلين دە، ءانۋار ءالىمجانوۆ تا، جۇبان مولداعاليەۆ تە قولدارىنان كەلگەنىنشە، شامالارىنىڭ جەتكەنىنشە وسى قاعيداتتى بۇزباۋعا، ساقتاۋعا تىرىستى. ساقتاعانى ەمەي نەمەنە، ول كەزدەرى قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلىگىنە قابىلدانۋ ءتارتىبى اسا قاتاڭ بولاتىن. ءبىر عانا مىسال. جازۋشى قابدەش ءجۇمادىلوۆتىڭ ەڭ العاشقى اڭگىمەسى جارىق كورگەن كەزدە-اق ادەبي قاۋىم «قازاق ادەبيەتىنە ءبىر مىقتى پروزاشىنىڭ كەلىپ قوسىلعانىن» ايتىپ شۋىلداسقان ەكەن. بىراق سوعان قاراماستان ق.ءجۇمادىلوۆ قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلىگىنە باقانداي ەكى كىتابى جارىق كورگەننەن كەيىن بارىپ ازەر وتكەن.

ءبىر كۇندە 80 ادامدى مۇشەلىككە قابىلدادى

– ال ەندى بۇل قاعيدات قاي كەزدە بۇزىلدى؟

– قالداربەك نايمانباەۆتىڭ تۇسىندا بۇزىلدى. ق.نايمانباەۆتى جاعالاپ، اعالاپ-كوكەلەپ ءجۇرىپ، كور-جەردى جازاتىن ءبىراز اۋەسقويلار قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلىگىنە ءوتىپ الدى. ولەڭىن ءوزى جازعانسىعانىمەن، وزگەلەرگە باستان-اياق وڭدەتىپ، جوندەتىپ الاتىن ءبىر بيكەشتىڭ جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلىگىنە وتكەنى دە – وسى كەز.

– اتى-ءجونىن اتاي الاسىز با؟

– اتى-ءجونىن اتاماي-اق قويايىن... قازىرگى كۇنى وسى جايتتار اڭگىمە بولا قالسا، ءبىراز ارىپتەستەرىم «قالداربەك كوكەمىز كوڭىلشەك ەدى عوي...» دەپ جۋىپ-شايعان بولادى. بۇل ەندى كوڭىلشەكتىكتەن دە، كوڭىلجىقپاستىقتان دا ەمەس، اينالىپ كەلگەندە جاۋاپكەرشىلىكتىڭ جوقتىعىنان عوي...

سودان 1996 جىلى ق.نايمانباەۆتىڭ ورنىنا كەلگەن ن.ورازالين، ن.ورازالين باستاعان جازۋشىلار وداعىنىڭ باسشىلىعى (ن.ءورازاليننىڭ شىعارماشىلىق جونىندەگى ورىنباسارى تەمىرحان مەدەتبەك، شارۋاشىلىق جونىندەگى ورىنباسارى عابيدەن قۇلاحمەت جانە ت.ب.) ءبىر جىلعا موراتوري جاريالادى.

– بۇل نە قىلعان موراتوري؟

– «ءبىز ءدال 1 جىل قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلىگىنە ەشكىمدى قابىلدامايمىز!» دەگەن موراتوري. بۇعان جازۋشىلاردىڭ ءبارى قۋاندى: «بۇلار قالداربەك نايمانباەۆ اعالارىنىڭ جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلىگىنە ءبىرتالاي ادامدى كوزجۇمبايلىقپەن قابىلداپ جىبەرگەنىنە وراي وسىنداي موراتوري جاريالاپ وتىر. وتە دۇرىس!».

شىنىندا دا، بۇلار 1 جىل­عا دەيىن مۇشەلىككە ادام قابىل­دامادى. سونىمەن بىرگە جازۋشىلار ۇيىمىنىڭ جاڭا باسشىلىعى «بۇدان بىلاي ءار جىل سايىن قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلىگىنە قابىلداناتىنداردىڭ سانى وننان اسپايتىن بولادى» دەپ ۋادە ەتتى.

– سول تۇستا قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلەرىنىڭ سانى قانشا ەدى؟

– شامامەن العاندا، 400-ءدىڭ و جاق، بۇ جاعىندا ەدى.

– قازاقستان جازۋشىلار وداعى مۇشەلەرىنىڭ قازىرگى سانى قانشا؟

– 800-دەن اسادى. وسى 800-ءدىڭ بارلىعى دا پروفەسسيونال جازۋشىلار بولسا، ءلام-ميم دەمەس تە ەدىك قوي. مۇنىڭ 600-دەن استامى – تازا اۋەسقويلار. ادەبيەتتى اۋەس كورەتىندەر. ادەبيەتپەن اۋەستەنەتىندەر. مەنىڭ ءوز شامالاۋىمشا، پروفەسسيونال اقىن-جازۋشىلاردىڭ ۇزىن سانى – 200-گە جەتەر-جەتپەس. ءتىپتى بۇدان دا از. جانە بۇلاردىڭ باسىم كوپشىلىگى، دەنى – باياعىدان كەلە جاتقان بايىرعى قالامگەرلەر.

– سوندا قالاي، ن.ورازالين قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلىگىنە اۋەسقويلاردى شۇبىرتىپ الا بەرگەن بە؟

– سولاي بولىپ تۇر. قازىرگى قازاقستان جازۋشىلار وداعى – كاسىبي دەڭگەيى، كاسىبيلىگى بيىك ادەبيەتشىلەردىڭ وداعى ەمەس، اۋەسقوي ادەبيەتشىلەردىڭ وداعىنا اينالدى. ال ەندى بۇل كۇيرەۋ ەمەي نەمەنە؟

– جازۋشىلار وداعى مۇنداي كۇيگە قالاي جەتتى؟

– «ەگەر جاڭىلىسپاسام، 2000-شى جىلى عوي دەيمىن، – دەيدى اقىن تەمىرحان مەدەتبەك، – جازۋشىلاردىڭ كەزەكتى قۇرىلتايى جاقىنداپ قالعان كەز. ىسساپارمەن وبلىستارعا شىعىپ قايتىپ كەلسەم، نۇرلان ورازالين ءبىر كۇندە 80 ادامدى(!) قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلىگىنە قابىلداپ جىبەرىپتى. ن.ءورازاليننىڭ شىعارماشىلىق جونىندەگى ورىنباسارى رەتىندە كۇيىنىپ:

– نۇرلان-اۋ، مۇنىڭ قالاي؟ وسى 80 ادامنىڭ كوپشىلىگىن سەن دە، مەن دە مۇلدە بىلمەيمىز عوي... – دەدىم. نۇرلان بولسا:

– مەن وسىلاي شەشتىم. مۇندا شارۋاڭ بولماسىن! – دەدى...». مىنە، تەمىرحان مەدەتبەك وسىلاي دەيدى.

– تەمىرحان مەدەتبەكتىڭ نۇرلان ورازالينمەن سىيىسا الماي، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنان كەتكەنى تۋرالى ەستىگەنبىز. بىراق مەنىڭ وسى جەردە تۇسىنبەي تۇرعانىم، 80 ادامدى ءبىر كۇندە مۇشەلىككە قابىلداۋ ن.ورازالين ءۇشىن نەگە كەرەك، نە ءۇشىن كەرەك؟

– بۇلار ن.ورازالينگە داۋىس بەرۋ ءۇشىن كەرەك. جوعارىدا ت.مەدەتبەك ايتىپ تۇرعان جوق پا: «جازۋشىلاردىڭ كەزەكتى قۇرىلتايى جاقىنداپ قالعان كەز ەدى» دەپ. 80 اۋەسقويدى ءبىر كۇندە مۇشەلىككە قابىلداپ جىبەرسە، مۇنىڭ ءبارى دە ن.ورازالينگە قارىزدار بوپ شىعا كەلمەي مە. سودان بۇلار كەزەكتى قۇرىلتايدا تەك ن.ورازالينگە عانا داۋىس بەرەدى. ارينە، بۇل جونىندە ولارعا وڭاشادا جەكە-جەكە ەسكەرتىلەتىنى دە ءمالىم.

مەنىڭ ءوز بولجاۋىم­شا، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلىگىنە اۋەسقوي­لاردىڭ ەسەپسىز كوپ قابىلدانىپ كەتۋىنىڭ ارعى استارىندا دا وسىنداي باقاي ەسەپ، جەكە ادامنىڭ ىشكى ەسەبى جاتقان سياقتى.

ءالى ەسىمدە، جازۋشىلاردىڭ كەزەكتى ءبىر قۇرىلتايىندا داۋىسقا ءتورت جازۋشى ءتۇستى: نۇرلان ورازالين، باققوجا مۇقاي، تەمىرحان مەدەتبەك، اسقار ەگەۋباەۆ. باققوجا مۇقاي – 31 داۋىسقا، تەمىرحان مەدەتبەك – 44 داۋىسقا، اسقار ەگەۋباەۆ – 1 داۋىسقا يە بولدى. ال نۇرلان ورازالين ەڭ كوپ داۋىس جيناپ، قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ توراعالىعىنا قايتا سايلاندى.

– ەگەر قۇپيا بولماسا ايتىڭىزشى، سول قۇرىلتايدا ءوزىڭىز كىمگە، قاي جازۋشىعا داۋىس بەردىڭىز؟

– تەمىرحان مەدەتبەككە.

– نەگە؟

– تەمىرحان مەدەتبەك – اسا تالانتتى اقىن. رەفورماتور اقىن. پروفەسسيونال ادەبيەتشى. وتە ءبىلىمدى. بىلىكتى. جان-جاقتى. ادال. تۋراشىل. ادەبيەتتى، قازاق رۋحانياتىن وتە تەرەڭ بىلەدى. ماسەلەن، جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆتىڭ شىعارماشىلىعى تۋرالى وسى كۇنگە دەيىن 30-40 ماقالا جازىلسا، سولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ تەرەڭى، ەڭ مىقتىسى – تەمىرحان مەدەتبەكتىكى. ءبىزدىڭ ورتامىزدا ادەبيەتكە ادال ادامدار وتە سيرەك قوي، سول سيرەكتىڭ ءبىرى – تاعى دا وسى تەمىرحان مەدەتبەك. ازاماتتىعى دا بيىك. جاڭاوزەن قىرعىنىندا «ازاتتىق» راديوسىنان ءسوز سويلەپ، ەرەۋىلشىلەردى ەڭ العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ قورعاعان كىم؟ تەمىرحان مەدەتبەك.

– ءسىز نەگە «اۋەسقوي» دەگەن سوزدەن سونشاما شوشيسىز؟ اۋەسقوي بولسا دا ادەبيەتشى عوي، ايتەۋىر. بىرتە-بىرتە...

– وسى جەردە ەندى ماعان ۇزاقتاۋ سويلەۋگە، ۇزاقتان قايىرۋعا تۋرا كەلەدى. ن.ورازالين قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلىگىنە 20 مەن 30-دىڭ ارالىعىنداعى اۋەسقوي ادەبيەتشىلەردى قابىلداپ جاتسا، وندا دا ەپتەپ ويلانۋعا تۋرا كەلەر ەدى. ەگەر تالانتى بولسا، تالاپشىل، ىزدەنگىش بولسا، اۋەسقوي جاستىڭ كاسىبي جازۋشىعا اينالۋى دا قيىن ەمەس. بىراق بۇل ءۇشىن ول ءتۇرلى تانىم ساتىلارىنان، شەبەرلىك باسپالداقتارىنان ءوتۋى ءتيىس. اتاپ ايتساق: ارنايى ادەبي كونكۋرستار، شىنايى ادەبي سىن، ادەبي شەبەرلىك كۋرستارى، رەسەي جازۋشىلار وداعىنىڭ جانىنان قۇرىلعان ادەبيەت ينستيتۋتى سياقتى قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ جانىنان اشىلۋعا ءتيىستى جوعارعى ادەبي كۋرس، شىنايى شىعارماشىل-باسەكەلەس ورتا، ادەبي گيلديالار، ءتۇرلى ادەبي تسەحتار، ادەبي پىكىرتالاستار، ادەبي-تەوريالىق كونفەرەنتسيالار جانە ت.ت. وسىنىڭ ءبارىن قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ ۇيىمداستىرۋىنا بولادى عوي؟ بولعاندا قانداي؟ بىراق قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا مۇنىڭ بىردە-ءبىرى جوق. بىردە-ءبىرى ۇيىمداستىرىلمايدى. ويتكەنى، نيەت جوق. نيەت بولسا، مۇنداي يگى شارالارعا قارجى دا، كادر دا ارتىعىمەن تابىلار ەدى...

قازاقستان جازۋشىلار وداعىنداعى اياعى اراق ىشۋمەن جالعاساتىن «تۇساۋكەسەرلەردىڭ»، بىلايعى جۇرتتىڭ، نە بولماسا جوعارعى جاقتىڭ «ەشتەڭە ىستەمەي وتىر...» دەپ ايتپاسى ءۇشىن، ياكي كوزبوياۋ ءۇشىن ۇيىمداستىرىلاتىن جاساندى شارالارىنىڭ قالاي وتەتىنى ادەبي قاۋىمنىڭ بارشاسىنا دا بەلگىلى. مۇنداي «ادەبي-مادەني» شارالاردىڭ اۋەسقوي قالامگەردىڭ كاسىبي جازۋشىعا اينالۋىنا تيتتەي سەبى دە، ەبى دە جوق.

تاعى دا قايتالاپ ايتامىز، قازاقستان جازۋشىلار وداعى – اۋەسقويلاردىڭ ەمەس، كاسىبي قالامگەرلەردىڭ ورداسى، ورتالىعى. دەسەك تە، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ باسشىلىعى مۇشەلىككە اۋەسقوي جاستاردى قابىلداپ، ولاردىڭ پروفەسسيونال جازۋشىعا اينالۋى ءۇشىن قام-قارەكەت جاساپ، جاعداي تۋعىزىپ جاتسا، ءبىز دە ۇندەمەگەن بولار ەدىك. الايدا، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلىگىنە قابىلدانىپ جاتقانداردىڭ باسىم كوپشىلىگى –  ەگدەلىك جاسقا دەندەپ ەنگەن اۋەسقويلار. 50 مەن 90 جاستىڭ ارالىعىنداعى ادامدار. «كارى ورىس مۇسىلمان بولمايدى»، ءوز باسىم 55-تەگى، 63-تەگى، 69-داعى، 70-تەگى، 71-دەگى، 72-دەگى، 75-تەگى،  87-دەگى اۋەسقويلاردى قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلىگىنە قابىلدانعاننان كەيىن كاسىبي، پروفەسسيونال قالامگەرگە اينالىپ كەتەدى دەگەنگە سەنە المايمىن.

جازۋشىلار وداعىنىڭ ەسىگىن اشپاعانىما 10 جىل بولدى

– اپىر-اي، ءا... كىمدەر سوندا بۇلار؟..

– ەستەلىك جازاتىن كەمپىر-شالدار. كۇندەلىك جازاتىن ارتىستەر. ءتيىپ-قاشىپ ولەڭ جازاتىن اقساقالدار.  «قۇداعيىما»، «قارىنداسىما»، «كەنتاۋداعى ىنىمە»، «بارشاتاستاعى باۋىرىما» دەپ، تۋعان-تۋىسقاندارىن، جەكجات-جۇراتىن ولەڭمەن تۇگەندەپ شىعاتىن كوكساقالدار. زەينەتكە شىققان بۇرىنعى مينيستر، بۇرىنعى وبكوم حاتشىسى. اۆتوبۋس پاركىنىڭ بۇرىنعى ديرەكتورى. بازاردىڭ باستىعى. بۇرىنعى پروكۋرور. بۇرىنعى ءانشى، كۇيشى. ايتپاقشى، بۇرىنعى سپورتشىلار دا بار. مۇنايشى، بۇرعىشى. ولەڭمەن اۋەستەنەتىن دەپۋتاتتار دا ءجۇر...

ەندىگى ءبىر «قىزىق»، زەينەت دەمالىسىنا شىعىپ، سونان كەيىن قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلىگىنە وتكەن قاريالارىمىزدىڭ ءبىرازىنىڭ بالالارى – بەلگىلى كاسىپكەرلەر. ەرىكسىز قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ باسقارماسى «كاسىپكەرلەردىڭ اكەلەرى جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلىگىنە قابىلدانسىن!» دەپ ارنايى قاۋلى شىعارىپ العان جوق پا ەكەن دەپ ويلاعاندايسىز...

– جاستار مۇلدە جوق پا سوندا؟ مۇشەلىككە وتكەن جاستار...

– جاستار بار. بىراق كوپ ەمەس. ادەبيەت سىنشىسى بولعاننان كەيىن ۇدايى ادەبي پروتسەستى باقىلاپ جۇرەسىڭ عوي، قالامى توسەلگەن، ويى دا نىق، ءبىلىمى دە بار، تالانتتى، شىعارمالارى ادەبيەتتىڭ كوركەمدىك-تەوريالىق شارتتارىنا تولىق جاۋاپ بەرە الاتىن، ىشكى مادەنيەتى دە جوعارى ءبىراز جاس جىگىتتەردى بىلەمىن. سۇراستىرىپ كورسەم، نەگە ەكەنى بەلگىسىز، بۇلار مۇشەلىككە وتپەپتى. ونىڭ ەسەسىنە، ادەبي جيىندارعا جامان ورىس سەكىلدى ۇدايى ماس بوپ كەلىپ، داۋرىعىپ سويلەپ، ەكپىندەپ ولەڭ وقيتىن ءبىر ەدىرەڭباي بار ەدى، سول مۇشەلىككە ءوتىپ الىپتى.

«مۇشەلىك» دەگەننەن شىعادى، وسى بيىلعى جازدا «جالىن» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى، قوعام قايراتكەرى مۇحتار شاحانوۆقا سالەم بەرە بارعان ەدىم. اڭگىمەدەن اڭگىمە تۋىنداپ، ءبىراز بوگەلىپ قالدىم. سول كەزدە مۇقاڭ ماعان ءبىر پاپكىنى كورسەتتى. بۇل پاپكىگە مۇقاڭ قازاق اقىن-جازۋشىلارىنىڭ ەلباسىن ماقتاعان، دارىپتەگەن ولەڭدەرىن، باللادالارىن، پوەمالارىن جينايدى ەكەن. سونىڭ ءبىرازىن مۇقاڭ ماعان ەرىنبەي وقىپ بەردى. توبە شاشىم تىك تۇردى. الگى مىجىما ولەڭدەردىڭ پارۋايسىزدىعىنا، پارىقسىزدىعىنا. قالاي ەرسى! قانداي جيرەنىشتى...

تاڭىرگە تەڭەي مە-اۋ، پايعامبارعا تەڭەي مە-اۋ، «اۋليە» دەي مە-اۋ، «انبيە» دەي مە-اۋ، وزدەرىنشە ەلباسىن كوككە كوتەرىپ باعادى. بۇلار وزدەرىنىڭ تار تۇسىنىگى، تايىز تانىمى بويىنشا «ءبىز ەلباسىن كوككە كوتەردىك» دەپ تە ويلايتىن شىعار. شىن مانىندە، بۇل ولەڭشىلەرىمىز بەن اقىنسىماقتارىمىز وزدەرىنىڭ تەڭەۋلەرىنىڭ – وتە ەرسى ءارى جوسىقسىزدىعىمەن، ماداقتاۋلارىنىڭ – شەكتەن شىعىپ كەتكەندىگىمەن، ولشەۋلەرىنىڭ – مولشەردەن تىس قيسىنسىزدىعىمەن ەلباسىن كوككە كوتەرىپ تۇرعان جوق، كەرىسىنشە كەلەكەلەپ تۇرعانداي.

«ءار نارسەنىڭ ولشەۋى بولادى. ولشەۋىنەن اسىرماۋ كەرەك» دەيدى اباي. جاڭاعى ولەڭشىلەردەي ولشەۋىنەن اسىرىپ جىبەرسەك شە؟ وندا نە بولادى؟ «ولشەۋىنەن اسىپ كەتسە، بوعى شىعادى» (اباي).

ال ەندى مىنا ولەڭگە نە دەيسىز (جاتقا بىلمەگەندىكتەن تەك مازمۇنىن عانا بەرىپ تۇرمىن): «قازاقستاندى عانا باسقارۋ ءسىزدىڭ تاقياڭىزعا تار كەلەدى. اتتەڭ، شىركىن، سىزگە بۇكىل دۇنيەجۇزىن، كۇللى جەر شارىن باسقارتىپ قويار ما ەدى؟!». مۇنىڭ كەكەتۋدەن قانداي ­ايىرماسى بار؟!..

– مۇنداي ولەڭدەردى مۇحتار شاحانوۆ نەگە جيناپ ءجۇر؟

– «نەگە جيناپ ءجۇرسىز؟» دەپ سۇراعان جوقپىن. ىشتەي «تج»-لار (تۋفلي جالاعىشتار) تۋرالى ماقالا جازباق بولىپ ءجۇر-اۋ دەپ شامالادىم. شىنىندا دا، بۇلار – ولەڭ دە ەمەس، شىعارماشىلىق تا ەمەس، تۋفلي جالاۋ. جاعىمپازدانۋ. جارەۋكەلەنۋ. ادەبيەتكە ون قايناسا سورپاسى قوسىلمايدى. بۇل ولەڭدەر تەك بلوكنوتقا تۇسكەن، كۇندەلىككە جازىلعان ولەڭدەر ەمەس. تەگىس تاسقا باسىلعان: گازەت-جۋرنالداردا جاريالانعان، كىتاپقا كىرگەن، ولەڭدەر جيناعىنا ەنگىزىلگەن. جانە ءوزىم انىقتاپ شىقتىم، مۇنى جازعانداردىڭ ءبارى دە – قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلەرى. تەگىس!

– كاسىبي جاۋاپكەرشىلىگى قۇلدىراعان جەكەلەگەن جازۋشىلار ءۇشىن جازۋشىلار ۇيىمىن، ياكي قازاقستان جازۋشىلار وداعىن جازعىرعالى وتىرعان جوقسىز با ءوزى؟

– كاسىبي جاۋاپكەرشىلىگى جوق، كاسىبي بىلىكتىلىگى جوق قالامگەرلەردى مۇشەلىككە ءۇيىپ-توگىپ قابىلداپ جاتقان كىم؟ قازاقستان جازۋشىلار وداعى. سوندىقتان دا بۇعان ەڭ الدىمەن جازۋشىلار وداعى كىنالى.

150 بولسىن، 200 بولسىن، 250 بولسىن، قازاقستان جازۋشىلار وداعى ءوزىنىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگى دە، كاسىبي جاۋاپكەرشىلىگى دە جوعارى مۇشەلەرىمەن قالۋى كەرەك ەدى. مۇنىڭ ۇستىنە 600-دەن استام (!) ءبىلىمسىز، بىلىكسىز، جارتىكەش جازارمانداردى مۇشەلىككە قابىلداعان سوڭ، نە وڭسىن؟ ءتىپتى پروفەسسيونال جازۋشىلاردىڭ ءوزى ءبىر شەتكە ىسىرىلىپ قالدى. كوپ ءاماندا كوپشىلىگىن جاسايدى ەمەس پە، قازىرگى كەزدە قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا تەك كاسىبي جازۋشىلار ۇيىمداستىرۋعا، اتقارۋعا ءتيىستى ادەبي شارا-شارۋالاردىڭ ءبارىن اۋەسقويلار ۇيىمداستىرادى، اۋەسقويلار اتقارادى. وزگەنى كولدەنەڭ تارتپاي-اق، مەن ءوز باسىمداعى جاعدايدى ايتايىنشى.

مەن – قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسىمىن. دەمەك، قازاقستان جازۋشىلار وداعى – مەنىڭ ەكىنشى ءۇيىم. سولاي عوي؟

– ارينە.

– مىنە، مەنىڭ سول ەكىنشى ءۇيىمنىڭ، ياكي قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ (الماتى قالاسى، ابىلاي حان داڭعىلى، 105 ءۇي) ەسىگىن اشپاعانىما ءدال 10 جىل بولدى.

– نەگە؟

– قازاقستان جازۋشىلار وداعىنا قاشان بارسام دا، ەستيتىنىم – اۋەسقوي اڭگىمە، تىڭدايتىنىم – اۋەسقوي تالقىلاۋ، اۋەسقوي... اينالايىندار-اۋ، مەن كوك بازارعا، نە بولماسا كوكنارشىلەردىڭ ۇيىنە كەلگەن جوقپىن عوي. مەن ءوزىمنىڭ ادەبي ورتاما، پروفەسسيونال ورتاعا «ويىما وي قوسايىن، كاسىبي كەڭىستىگىمنىڭ كوكجيەگىن كەڭەيتەيىن، پروفەسسيونال باۋىرلارىمنىڭ وي-پىكىرلەرىن تىڭدايىن» دەپ كەلىپ تۇرمىن. ال ەندى اۋەسقوي اڭگىمە، اۋەسقوي بايانداما، اۋەسقوي تالقىلاۋ، اۋەسقوي ءجارىسسوز، اۋەسقوي وي-پىكىر ماعان نە بەرەدى؟ ەشتەڭە دە بەرمەيدى. تەككە التىن ۋاقىتىمدى العانى بولماسا. ويتكەنى، مەن ءوزىمدى پروفەسسيونال ادەبيەتشىمىن دەپ ەسەپتەيمىن.

كەيىنىرەك بايقادىم عوي، ءوزىن-ءوزى سىيلايتىن كاسىبي جازۋشىلار مۇندا مۇلدە كەلمەيدى ەكەن. ءسىز «ەسەنعالي راۋشانوۆ قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا ءجۇر» دەگەندى ەستىدىڭىز بە؟ ەستىگەن جوقسىز جانە ەستىمەيسىز دە. «تۇرسىنجان شاپاي قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا ءجۇر» دەگەندى شە؟ ەستىگەن ەمەسسىز. جۇسىپبەك قورعاسبەكتى... مۇنى دا ەستىگەن ەمەسسىز. سودان قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ ەسىگىن اشۋدى مەن دە دوعاردىم.

ءبىر قاراساڭ، رومان دا جازىلىپ جاتىر، پوەما دا جازىلىپ جاتىر. داستان دا، پوۆەست تە، پەسا دا جازىلىپ جاتىر. ءتىپتى بۇرىنعىدان دا كوپ جازىلىپ جاتىر. بىراق... ادەبيەت قۇر داليىپ، جالپايىپ، جايىلىپ بارادى. تۇك تەرەڭدىك جوق.

حاننىڭ سىباعاسىن قايىرشىعا سىيلاۋعا بولمايدى

– ال ەندى سول ادەبيەتتى تارازىلاۋ، باعالاۋ جاعى قالاي؟ بۇل جونىندە نە ايتاسىز؟

– «باعالاۋ» دەگەننەن شىعادى، مەن سىزگە جالپى قازاق ادەبيەتىنىڭ تاريحىندا بۇرىن-سوڭدى بولماعان ءبىر كەلەڭسىز وقيعا جونىندە ايتىپ بەرەيىن. جۇسىپبەك قورعاسبەك – «قازاق ادەبيەتىنىڭ» باس رەداكتورى، مەن دە ول كەزدە وسى گازەتتە جۇمىس ىستەيمىن. ج.قورعاسبەكتىڭ تاپسىرۋى بويىنشا، جالپى وقىرمانداردىڭ دا بىلە جۇرگەنى ءجون شىعار، بۇل يدەيا – باستان-اياق جۇسىپبەك قورعاسبەكتىكى، جىلدىڭ باسىندا كىلەڭ ادەبيەت سىنشىلارى مەن ادەبيەتشىلەرگە، كاسىبي قالامگەرلەرگە ساۋالناما جولدادىق. مۇندا ءبىر-اق سۇراق بار: «ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، «عاسىر حالتۋرششيگى» دەگەن اتقا قاي قالامگەر لايىق دەپ ويلايسىز؟». جىلدىڭ سوڭىندا ساۋالنامانىڭ قورىتىندىسىن شىعاردىق. ەڭ كوپ داۋىس جيناعان «حالتۋرششيكتىڭ» اتى-ءجونىن تولىق اتاۋعا ىڭعايسىزدانىپ، گازەتكە ونىڭ اتى-ءجونىنىڭ تەك باسقى ارىپتەرىن عانا بەردىك. مىنە، سول «عاسىر حالتۋرششيگى» قازىرگى كۇنى قر مەملەكەتتىك سىيلىعىن الدى. سۇمدىق قوي! بۇل – ادەبيەتكە، قازاق ادەبيەتىنە جاسالعان سۇمدىق قيانات. قاي تۇرعىدان الىپ قاراساڭىز دا. قۇدايشىلىق تۇرعىسىنان دا. ادامشىلىق تۇرعىسىنان دا. ونەردىڭ مۇددەسى تۇرعىسىنان دا. ونەرسۇيەر قاۋىمنىڭ سۇرانىسى مەن تالاپ-تىلەگى تۇرعىسىنان دا.

ادەبيەتتى جانى سۇيەتىن، ادەبيەتتى قادىرلەيتىن زيالىلاردىڭ بارلىعى دا ىشەيىن دەپ وتىرعان اسىنا بىرەۋ تۇكىرىپ كەتكەندەي جيىرىلىپ، شوشىنىپ قالدى. جاعاسىن ۇستاپ، ءىشىن تارتقان ادامدار قانشاما؟! بۇل، نە دەسەك تە، ادال، دارىندى، ازات ويلى، وزات مۇراتتى جازۋشىلارعا ۇلكەن مورالدىق، رۋحاني سوققى بولدى.

– مەنىڭ بىلۋىمشە، بۇل كىسىنىڭ شىعارماسىن قر مەملەكەتتىك سىيلىعىنا ۇسىنعان قازاقستان جازۋشىلار وداعى ەمەس. وبلىستىق گازەت پە، جوق الدە ءبىر پارتيا ما، ەسىمە ءدال تۇسىرە الماي وتىرمىن، سولار ۇسىندى...

– كىم ۇسىنسا دا، وسىنداي قانى تامىپ تۇرعان حالتۋرانىڭ، ياعني جالعان شيماي، جاساندى شىعارماسىماقتىڭ قر مەملەكەتتىك سىيلىعىن الىپ كەتپەۋى ءۇشىن قازاقستان جازۋشىلار وداعى قولدان كەلگەننىڭ ءبارىن جاساپ باعۋى كەرەك ەدى. ادەبيەتتىڭ مۇددەسى ءۇشىن. ۇلت رۋحانياتىنىڭ مۇددەسى ءۇشىن. ءاربىر حالتۋرششيك ويىنداعىسىن جۇزەگە اسىرا بەرسە، ادەبيەتتە نە بەرەكە، نە قاسيەت قالماقشى؟! قاسيەت – ساقتاي الساق، قورعاي الساق قانا قاسيەت ەمەس پە.

جارايدى، ەندى قازاقستان جازۋشىلار وداعى ۇسىنعان دۇنيەلەرگە دە كەلەيىك. قاي جىلى ەدى، قازاقستان جازۋشىلار وداعى قر مەملەكەتتىك سىيلىعىنا ءبىر اقىننىڭ ولەڭدەر جيناعىن ۇسىندى. «حاننىڭ سىباعاسىن قايىرشىعا سىيلاۋعا بولمايدى عوي... قۇداي-اۋ، مىنالار كىمدى ۇسىنىپ وتىر؟..» دەپ قىنجىلدىق.

– ۇسىنىلعان شىعارمامەن جاقسى تانىسسىز عوي، شاماسى...

– تانىس بولعاندا قانداي! بۇل اقىننىڭ ولەڭدەرى – وقىرمانعا ەشقانداي ءباھرا بەرە المايتىن، تاسقا جاۋعان جاڭبىرداي نە ساناڭا سىڭبەيتىن، نە سەزىمىڭە اسەر ەتپەيتىن بىتەۋ ولەڭدەر. ال ەندى جۇرەكتىڭ ايناسىنا انىق ءراۋشان بولىپ تۇسەتىن ولەڭ جاراتىپ، ونەرسۇيەر قاۋىمنىڭ جانسارايىن نۇرلاندىرىپ جۇرگەن ساڭلاق، ساركەزدىك اقىندار از ەمەس قوي، نەگە سولاردىڭ ءبىرىن ۇسىنباسقا؟!

– راس، بىزدە مىقتى اقىندار كوپ...

– مىقتى پروزاشىلار دا مول: تىنىمباي نۇرماعامبەتوۆ، مارحابات بايعۇت، نۇرعالي وراز، تۇرسىنجان شاپاي، تۇرىسبەك ساۋكەتاەۆ، اسقار التاي، جۇسىپبەك قورعاسبەك، سەرىك اسىلبەكوۆ جانە ت.ب. وسىلاردىڭ كەز كەلگەنى – قر مەملەكەتتىك سىيلىعىنا لايىقتى تۇلعالار.

ال ەندى قازاقستان جازۋشىلار وداعى ۇزدىكتەردى تاسادا قالدىرىپ، نە كەيىنگە ىسىرىپ، قر مەملەكەتتىك سىيلىعىنا جانە وزگە دە ادەبي سىيلىقتارعا (شەتەلدىك، حالىقارالىق) كوبىنە-كوپ ورتا-شارقى دۇنيەلىكتەردى ۇسىنىپ جاتسا، مەن مۇنىڭ سەبەبىن تاعى دا قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ كاسىبي بىلىكتىلىكتەن، كاسىبي جاۋاپكەرشىلىكتەن ايىرىلىپ قالعاندىعىمەن بايلانىستىرامىن. كاسىبي بىلىكتىلىگىن، كاسىبي جاۋاپكەرشىلىگىن جوعالتپاعان ۇيىم مۇندايعا ەشۋاقىتتا بارمايدى.

– كاسىبي بىلىكتىلىگىن جوعالتپاعان ۇيىم رەتىندە، ماسەلەن، قانداي وداقتى اتاي الار ەدىڭىز؟

– ماسەلەن، قازاقستان كومپوزيتورلار وداعىن الايىق. كومپوزيتورلار وداعى قازىرگىدەي قيىن كەزەڭدە، زامان ازىپ، قوعام ازعىنداپ جاتقان كەزەڭدە دە ءوزىنىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگى مەن كاسىبي جاۋاپكەرشىلىگىن ساقتاپ وتىر. قازىرگى كۇنى تەلەديداردان كۇندىز-ءتۇنى بەرىلىپ جاتقان، «حيت» دەپ ايدار تاعىلعان اندەردى ەستىپ تە ءجۇرسىز. وسىنداي اندەردىڭ اۆتورلارى (تەك قايرات نۇرتاس پەن تورەعالي تورەالىگە ارنايى ءان جازاتىن سازگەرلەردىڭ ءوزى قانشاما!), ياعني كوپشىلىكتىڭ، اسىرەسە، جاستاردىڭ ىقىلاسىنا بولەنىپ، اتاق-داڭقى دۇرىلدەپ تۇرعان سازگەرلەردىڭ بىردە-بىرەۋى قازاقستان كومپوزيتورلار وداعىنىڭ مۇشەسى ەمەس. ويتكەنى، كومپوزيتورلار وداعىنىڭ مۇشەسى بولعىڭ كەلە مە، سەنىڭ شىعارمالارىڭنىڭ دەڭگەيى كاسىبيلىككە لايىقتى بولۋى كەرەك. «الەۋلايىم»، «قالاۋلايىم»، ياعني جەڭىلتەك اۋەن، جاداعاي اۋەسقويلىق مۇندا جۇرمەيدى. سودان كەيىن سەنىڭ مىندەتتى تۇردە كاسىبي ءبىلىمىڭ، ياكي مۋزىكالىق-تەوريالىق ءبىلىمىڭ بولۋى كەرەك. كوردىڭىز بە، كومپوزيتورلار وداعىنىڭ تالابى قانداي قاتال جانە قانداي ءادىل؟!

وسىدان 4-5 جىل بۇرىن-اۋ دەيمىن، بىلدەي ەكى كومپوزيتور بىرىگىپ، بەلگىلى ءبىر كومپوزيتوردىڭ ۇستىنەن ارىز جازىپ، سوتقا بەردى. سويتسەك، بۇلاردىڭ ءانىن الگى كومپوزيتور ۇرلاپ الىپتى. بىرىنشىسىنەن – ءبىر ءان، ەكىنشىسىنەن دە – ءبىر ءان  ۇرلاعان. ارينە، ۇرلاعاندا سول كۇيىندە ۇرلاي سالمايدى عوي. ەتەك-جەڭىن قىرقىپ، ساقال-مۇرتىن تۇجىرىپ، كەيبىر جەرىن وڭدەپ، كەيبىر تۇسىن وزگەرتىپ ۇرلايدى. ال مۇنى تەك كاسىبي، ارنايى ماماندار عانا اجىراتا الادى. سودان سوت ساراپتاما جاساتۋ ءۇشىن كومپوزيتورلار وداعىنا ءوتىنىش جاسايدى. كومپوزيتورلار وداعى الگى ءىستى 6 كومپوزيتورعا بەرەدى. 6 كومپوزيتور دا الگى ەكى ءاننىڭ ۇرلىقى ءان ەكەنىن كاسىبي تۇرعىدان، كاسىبي بىلىكتىلىكپەن دالەلدەپ بەرەدى.

سوتتىڭ قالاي اياقتالعانىن بىلمەيمىن. ايتەۋىر، وسى سوتتىڭ اياعى سۇيىلىپ، سيىرقۇيىمشاقتانىپ كەتكەنى عانا ەسىمدە. بىراق بۇل جەردە مەنى قىزىقتىرىپ وتىرعانى – سوتتىڭ شەشىمى ەمەس ء(بىزدىڭ ەلدە سوتتىڭ كۇشتىلەردىڭ، قالتالىلاردىڭ سويىلىن سوعاتىنى بەس ساۋساقتاي بەلگىلى عوي!), قازاقستان كومپوزيتورلار وداعىنىڭ ءوزىنىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگىن، كاسىبي جاۋاپكەرشىلىگىن ساقتاپ قالعانى، جوعالتپاعانى. ەستۋىمشە، كومپوزيتورلار وداعىنىڭ باسشىلىعىنا جانە جاڭاعى 6 كومپوزيتورعا وسى سوتقا بايلانىستى سىرتتان قىسىم دا جاسالعان كورىنەدى. سوعان قاراماستان...

– سۋرەتشىلەر وداعى شە؟

– قازاقستان سۋرەتشىلەر وداعى دا ءوزىنىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگى مەن كاسىبي جاۋاپكەرشىلىگىنە شاڭ جۋىتپاي وتىر. شىعارماشىلىق وداقتاردىڭ ىشىندە ءوزىنىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگى مەن كاسىبي جاۋاپكەرشىلىگىنەن ايىرىلىپ قالعان – جالعىز جازۋشىلار وداعى.

«باندىنى قۋعان ءحاميتتىڭ» ءوزى – باندى

– ادەبيەت سىنشىلارىنىڭ ءبارى دە وسىنداي پىكىردە مە؟

– باسىم كوپشىلىگى وسىنداي پىكىردە. بۇرىنعى جىلداردى ايتپاي-اق قويايىق، سوڭعى جىلدارى «ادەبي قۇبىلىس»، «ادەبي-مادەني ومىرىمىزدەگى ايرىقشا ءماندى ءھام ماڭىزدى قۇبىلىس» دەپ ايتۋعا دا، اتاۋعا دا تۇرارلىق ءۇش دۇنيە جارىق كوردى. ونىڭ ءبىرىنشىسى – تۇرسىنجان شاپايدىڭ «كۇلكى جانە كوز جاسى» اتتى اڭگىمەلەر مەن ەسسەلەر جيناعى (جاڭا تۋىندىلارمەن تولىقتىرىلعان). 2015 جىلى «اقجۇنىس» باسپاسىنان جارىق كوردى. ت.شاپايدىڭ اڭگىمەلەرى – اسا قۇندى، عاجاپ، كەلىستى دە كەمەل اڭگىمەلەر.

ەكىنشى دۇنيە – گەرولد بەلگەردىڭ «مەرەكە» باسپاسىنان جارىق كورگەن «تەن دنەي مينۋۆشيح» دەپ اتالاتىن كۇندەلىگى (1961–2009 جىلدار). 48 جىل بويى ۇزبەي جازىلعان، كولەمى 50 باسپا تاباق، 608 بەتتىك بۇل كۇندەلىكتە گ.بەلگەردىڭ بۇرىن-سوڭدى ەش جەردە جاريالانباعان، ايتىلماعان ادەبي وي-پىكىرلەرى مولىنان بەرىلگەن. جازۋشىنىڭ ادەبي تۇجىرىمدارى، ادەبي باعالاۋلارى قالاي ءدال، قالاي ءادىل، قالاي ناقتى، قالاي تەرەڭ دەسەڭىزشى. ءبىزدىڭ ۇدايى العا ۇستاپ، اياق-قولىن جەرگە تيگىزبەي ماداقتاپ جۇرگەن ءبىر جازۋشىمىزدىڭ – شىرەنگەنى بولماسا شيكى جازۋشى ەكەنىن تاپجىلتپاي، تىپىر ەتكىزبەي دالەلدەپ كورسەتكەنى، ءبىزدىڭ نازاردان مۇلدە تىس قالدىرىپ كەلە جاتقان ەڭبەكتى (م.ماعاۋيننىڭ «ۇلتسىزدانۋ ۇرانىن») دوستوەۆسكيدىڭ پۋبليتسيس­تيكاسىمەن تەڭەستىرۋى – وتە ءدال، ءارى تىڭ، ءارى اسا ادىلەتتى تۇجىرىم. ءبىزدىڭ ادەبيەتشىلەرىمىز «باندىنى قۋعان ءحاميتتىڭ» ءوزى – باندى ەكەنىنە ءالى دەن قويا الماي جۇرگەندە، گەرولد بەلگەردىڭ قازاق ادەبيەتىنىڭ كەشەگىسى مەن بۇگىنگىسىنە، بولاشاعىنا قاتىستى تەرەڭنەن قوزعاپ، الىستان بولجاپ ايتقان قىسقا دا نۇسقا، جۇيەلى، باتىل دا ءوتىمدى پىكىرلەرىن قايتكەن كۇندە دە ادەبي اينالىمعا تەزىرەك تۇسىرگەنىمىز ءجون.

ءۇشىنشى دۇنيە – مۇحتار ماعاۋيننىڭ ءتورت تومدىق «شىڭعىس حانى». مۇنداي ەڭبەك، بىزدىڭشە، ءبىر عاسىردا ءبىر-اق تۋادى. قازاقستان عانا ەمەس، كۇللى ورتالىق ازيا رەسپۋبليكالارىندا مۇنىمەن دەڭگەيلەسە الاتىن ەڭبەك ءالى تۋعان جوق.

قازاقستان جازۋشىلار وداعى وزگە ەلدەردىڭ جازۋشىلار ۇيىمىنا ۇقساپ وسى كىتاپتار جونىندە ەڭ كەمى ەكى كۇنگە سوزىلاتىن ارنايى كونفەرەنتسيا وتكىزبەي-اق قويسىن، ەڭ بولماسا، تىم قۇرىعاندا دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزۋىنە بولاتىن ەدى عوي. بۇعان كاسىبي بىلىكتىلىگى جەتكەن جوق.

قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ حالىقارالىق «الاش» ادەبي سىيلىعىن ءبىر كۇندە 42 ادامعا تاراتىپ بەرۋى... بۇل ەندى ەشقانداي ادەبي كريتەريگە دە، ادەبيەتتى ىنتالاندىرۋعا دا، جازۋشىلاردىڭ اراسىنداعى شىعارماشىلىق باسەكەلەستىكتى ارتتىرۋعا دا جاتپايدى. بۇل – ادەبيەتتىڭ ماسەلەسىن تازا اعايىنگەرشىلىك جولمەن شەشۋ. «سەندەر دە قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ ايا-اينالاسىندا جۇرسىڭدەر عوي...» دەپ، بازاردان ولجالى قايتقان اكەنىڭ بالالارىنا كامپيت ۇلەستىرگەنى سياقتى جازۋشىلار ۇيىمىنىڭ حاتشىسىنا دا، اتشىسىنا دا سىيلىق ۇلەستىرىپ بەرۋ.

جازۋشىلار وقىرماننان وق بويى وزىق بولۋعا ءتيىس

– «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ دە قاتتى قۇلدىراپ كەتكەنىن ايتىپ ءجۇر جۇرتشىلىق...

– رەسەيدىڭ «ليتەراتۋرنايا گازەتاسى» قىزمەتكەرلەرىنىڭ تەڭ جارتىسى – پروفەسسيونال سىنشىلار، ادەبيەت سىنشىلارى. ال «قازاق ادەبيەتىندە» ادەبيەت سىنشىسى جۇمىس ىستەي مە؟ ىستەمەيدى...

«جازۋشىنىڭ جازعانىنا سىنشى – بي، سىنشىنىڭ سىنىنا وقىرمان – بي» دەيدى ءنازىر تورەقۇلوۆ. ادەبيەت گازەتىندە جازۋشىلارىمىزدىڭ شىعارمالارى تۋرالى ادەبي سىندار جۇيەلى تۇردە جاريالانىپ تۇرۋى كەرەك. بىراق بۇل گازەتتەن ءسىز ادەبي سىن كورمەيسىز. ءتىپتى مۇندا قوعامىمىز تۋرالى دا، ساياساتىمىز تۋرالى دا ەشقانداي سىن ايتىلمايدى.

«قازاق ادەبيەتى» گازەتى قوعام تۋرالى ء(وزىمىزدىڭ ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان قوعامىمىز تۋرالى!) اشىق تا ايقىن اڭگىمەدەن ۇدايى بويىن اۋلاققا سالادى. قاشقاقتايدى. اينالىپ ءوتىپ كەتۋگە تىرىسادى. ال مۇنداي گازەتتى «ادەبيەت گازەتى»، «جازۋشىلاردىڭ گازەتى» دەۋگە بولا ما؟ مەنىڭشە، بولمايدى! «اۋەسقويلاردىڭ گازەتى» دەڭىز، «نۇرلان ءورازاليننىڭ وتباسىلىق نە بولماسا جەكەمەنشىك گازەتى» دەڭىز، تەك ايتەۋىر «ادەبيەت گازەتى» دەي كورمەڭىز. «جازۋشىلار وقىرماننان وق بويى الدا بولۋعا ءتيىس!» (مۇحتار اۋەزوۆ), ءدال سول سياقتى جازۋشىلاردىڭ گازەتى، ادەبيەت گازەتى دە وقىرماننان وق بويى الدا ءجۇرۋى ءتيىس. ال ەندى وقىرمان بىلەتىن نارسەنى پۇشايمان بوپ ايتا الماي، وقىرمانداردىڭ سوڭىنان سالپاقتاپ ەرىپ كەلە جاتقان «قازاق ادەبيەتىن» ءسىز قالاي عانا «ادەبيەت گازەتى» دەپ ايتا الاسىز؟!

«قازاق ادەبيەتىنەن» كىلەڭ جوعارى جاققا جاعىمسىنعان، ءدامسىز، دارمەنسىز، جىلتىر، جىلبىسقى دۇنيەلىكتەردى وقىعاندا، كەزىندە ءوزىم قىزمەت ىستەگەن گازەتتى ءوزىم لاقتىرىپ جىبەرىپ: «قۇداي-اۋ، قازاقتىڭ سىنشىل ويىنىڭ يەلەرى قايدا؟ تۇگەل جويىلىپ، جوق بوپ كەتكەن جوق قوي. سولارعا نەگە ءسوز بەرمەيدى؟» دەپ كۇيىپ-پىسەم. ايتپاقشى، «قازاق ادەبيەتى» دە ءسوز بەرەدى، كىمدەرگە بەرەدى دەيسىز عوي؟ كەنجەعالي ساعاديەۆكە، تىلەكتەس ەسبولوۆقا، عالىمقايىر مۇتانوۆقا، راحمان الشانوۆقا، بەرىك شاحانوۆقا...

– قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا ەشقانداي بەدەل قالماعانىن قازىرگى كۇنى كوپتەگەن جازۋشىلارىمىز اشىق ايتىپ ءجۇر ەمەس پە؟

– ونىڭ ءبارىن وقىپ ءجۇرمىن عوي، سونىڭ ىشىندە اسىرەسە سۆەتقاليدىڭ پىكىرى ۇنادى.

– اقىن سۆەتقالي نۇرجان با؟

– ءيا. ەندى سۆەتقالي نۇرجاننىڭ بىلتىر جاريالانعان سۇحباتىنان ءبىر ءۇزىندى كەلتىرە كەتەيىنشى. سۆەتقالي بىلاي دەيدى:

«بۇرىنعى ءبىر سۇحباتىمدا جازۋشىلار وداعىن العاش كورگەندەگى اسەرىمدى ايتقام. «وتەجانمەن وتكەن 1-حيكايا» اتتى باللادامدا دا بار. وندا 1979 جىلى العاش الماتىعا بارعاندا ءبىر جارىم اي بويى جولدىڭ ارعى بەتىنەن سىعالاپ، وداقتىڭ كيەسىنەن قايبىرتىپ ەسىگىنەن ەنە الماي كەتكەنىم ايتىلعان. وسىدان 20 جىل بۇرىن جازعان «جاستىقتىڭ جازعى جۇرتىندا» اتتى توپتامامدا:

كەۋدەگە بۇلبۇل قوناقتاپ،

سول جەردە عاجاپ نۇر بارداي،

ەنۋشى ەك بىزدەر وداققا –

مەشىتكە كىرگەن ءدىندارداي! – دەپ جازدىم. راسىندا سولاي ەدى. ع.مۇسىرەپوۆ پەن ع.ءمۇستافيننىڭ، ب.مومىشۇلى مەن ق.قايسەنوۆتىڭ، ءا.تاجىباەۆ پەن ءا.سارسەنباەۆتىڭ، ق.بەكقوجين مەن ح.ەرعاليەۆتىڭ، ت.اقتانوۆ مەن س.شايمەردەنوۆتىڭ، س.ماۋلەنوۆ پەن ق.شاڭعىتباەۆتىڭ، ت.بەردياروۆ پەن ع.قايىربەكوۆتىڭ، ق.مۇحامەت­جانوۆ پەن ت.ءالىم­قۇلوۆ­تىڭ، ج.مولداعاليەۆ پەن ءا.ءالىمجانوۆتىڭ، ج.ناجىمەدەنوۆ پەن س.جيەنباەۆتىڭ، ق.مىرزاليەۆ پەن ت.مولداعاليەۆتىڭ، ءا.كەكىلباەۆ پەن م.ماعاۋيننىڭ، ا.سۇلەيمەنوۆ پەن ز.سەرىكقاليەۆتىڭ ەلەستەرىن كورۋدىڭ ءوزى مۇرشيدكە ءتاجىم قىلعان ءمۇريت-حالگە تۇسىرەر-ءدى...

قازىرگى احۋال سەندەرگە دە، ماعان دا بەلگىلى عوي... بۇگىنگى تاڭدا قازاق تاعدىرى «بار» مەن «جوقتىڭ» اراسىندا تەڭسەلىپ تۇر. تاعدىر-تارازىنىڭ مۇنشا قىلتىلداعانى بۇرىن-سوڭدى، ءتىپتى، كەشەگى زاۋال مەن ناۋبەت تۇسىندا دا بولماعان شىعار. سەبەبى ەندىگى ءتونىپ كەلە جاتقان قاتەرلەردىڭ ءوڭى زۇلمات، سالماعى ءزىلمان، لەبى تىم سۋىق، ءجۇرىسى وتە سۋىت! قازاق ۇلتىنا جاسالىپ جاتقان زىميان ەكسپەريمەنتتەردىڭ ءوزى جان شوشىتادى. ءدىن قاتەرىن ايتتىق. شيرەك عاسىردا قازاقتىڭ ۇلى ءتىلىن بوساعادان سىعالاتىپ قويدىق. ءبىلىم جۇيەسىندەگى ماسقارالاردى ايتساڭ – ءتىلىڭ، ايتپاساڭ ءدىلىڭ ورتەنەردەي! كەشەگى «جەر ماسەلەسى» كۇللى دۇنيەنىڭ ءىشىن قالتىراتىپ وتىرعان «قىتاي قاتەرىنىڭ» ۇسكىرىگىن تىم جاقىننان سەزدىردى. «بەس جىل موراتوري» دەگەنگە ەزۋىمىزگە كۇلكى ۇيىرىلە باستاپ ەدى، «51 كاسىپورىن» تۋرالى حابار الدان سوعار سۇراپىلدىڭ ىزعارىنداي ۇرىپ، جۇرەك-جاپىراعىمىزدى دىردەكتەتىپ جىبەرگەنىن كىمنەن جاسىرامىز؟ مىنە، وسىنىڭ بارىنە ءبىزدىڭ «تاتۋلىق پەن دوستىق لابوراتورياسىنداعى» بوگدە مىللەتتەر ميزەمەگەنمەن، كەۋدەسىنىڭ ءتىنى ءتىرى قازاقۇلى ءوز پىكىرلەرىن اشىق ءبىلدىرىپ جاتىر. كەيبىرەۋلەرى ەل-جۇرتىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنە بەي-جاي قاراي الماعاندارى ءۇشىن عانا ايىپتى بولىپ، اباقتىعا قامالىپ تا ۇلگەردى. تۇتاس ۇجىمدار، ىشتەرىندە سۋرەتشىلەر وداعى بار، كومپوزيتورلار وداعى بار، تەاترلار بار، جان داۋىستارى شىعىپ سولاقاي ساياساتقا كونبەيتىندەرىن ءبىلدىردى. لوگيكاعا سالساڭ، وسىلاردىڭ ءبارىنىڭ الدىندا جۇرۋگە ءتيىس قازاقستان جازۋشىلار وداعى وسىنداي تالايلى ساتتە نەمەن اينالىستى؟ اۋەلى 443-ءى، ىلە-شالا 555-ءى جابىلىپ پرەزيدەنتكە «اشىق حات» جازدى! نە ءۇشىن؟ وداقتى 22 جىل باسقارعان ءبىر ادامنىڭ ورىنتاعىن قورعاپ قالۋ ءۇشىن عانا! بۇدان كەيىن وسىنشالىقتى مىسكىن كۇيگە تۇسكەن وداقتا بولۋدىڭ نە ءمانى، الگى «قالامگەرلەردىڭ» ساپىندا ءجۇرۋدىڭ نە ءسانى قالماق؟ سونىمەن، قازىرگى كوز الدىمىزدا كوز جۇمىپ جاتقان كوپتەگەن قۇندىلىقتارعا ۇقساپ، مەنىڭ وداعىم دا ءولدى! ال ول قايتا تىرىلە مە، جوق، ءبىرجولا جوقتىققا كەتە مە، وعان ساۋەگەيلىك ايتپاي-اق قويايىن...».

كوردىڭىز بە، «مەن ءۇشىن قازاقستان جازۋشىلار وداعى ءولدى!» دەيدى. جانە مۇنى كوپتىڭ ءبىرى ەمەس، اسا دارىندى، كورنەكتى اقىنىمىز، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى سۆەتقالي نۇرجان ايتىپ تۇر.

«ءبىز ساياساتپەن اينالىسپايمىز، ادەبيەتپەن اينالىسامىز»

– شىنىندا دا، سۇمدىق ەكەن...

– ال ەندى سۆەتقالي نۇرجان قالاي بۇلاي ايتپايدى؟! جاڭاوزەن وقيعاسى كەزىندە دە، جەر ماسەلەسى تارتىسقا تۇسكەن كەزدە دە، تەك جەر تاعدىرى عانا ەمەس، ەل تاعدىرى تۋرالى، ءتىل تاعدىرى تۋرالى قىزۋ پىكىرتالاس، ەرسىلى-قارسىلى كوزقاراستار مايدانى ءجۇرىپ جاتقان كەزدە دە قازاقستان جازۋشىلار وداعى تىپىر ەتكەن جوق قوي. ءىننىڭ اۋزىنداعى بايعىزداي بۇعىپ جاتىپ الدى.

سۇلتانماحمۇت تورايعىرۇلى:

تۇبىندە قۇرۋىڭا ەلدەن ەرەك،

مەن ايتايىن بولادى جەرىڭ سەبەپ، – دەسە،

مۇقاعالي ماقاتاەۆ:

جالعاننىڭ جارتىسىنداي بايتاق ولكەم،

بىلمەيمىن سورىڭ با، الدە ىرىسىڭ با؟! – دەپ مۇڭايادى. ەكەۋىنىڭ دە قايعىسى، مۇڭى – جەر تاعدىرى. ال ەندى وسى جەر تاعدىرى شىن مانىندە، ءىس جۇزىندە تارتىسقا تۇسكەندە قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ بۇعىپ قالۋى... بۇل – ەندى وتە قورقىنىشتى ءھام ايانىشتى جايت.

– «بيلىككە ۇناماي قالامىز با، الدە قايتەمىز...» دەگەنى شىعار...

– ايتقانداي، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ اۋەسقوي باسشىلارىنىڭ ءبىرى تەلەديداردان: «ءبىز ساياساتپەن اينالىسپايمىز، ادەبيەتپەن اينالىسامىز!» دەدى عوي. ساياسات دەگەنىمىز نە؟ ساياسات دەگەنىمىز – ءتىلدىڭ تاعدىرىن دا، جەردىڭ تاعدىرىن دا، ەلدىڭ تاعدىرىن دا شەشەتىن تەتىك. سوندا قالاي بولىپ شىقتى، جازۋشىلار وداعى باسشىسىنىڭ جوعارىداعى ءسوزىن «ءبىز ءتىلدىڭ تاعدىرىمەن دە، ەلدىڭ تاعدىرىمەن دە اينالىسپايمىز» دەپ تۇسىنۋگە بولادى عوي؟

– بولعاندا قانداي!

– مىنە، ءبىزدىڭ جەتكەن جەرىمىز! ءتىل بولماسا، ەل بولماسا، ادەبيەت تە بولمايدى عوي. سوندا ول ساباز نەمەن، كىمنىڭ ادەبيەتىمەن اينالىسپاق؟!

– قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ ماتەريالدىق بازاسى دا مىقتى، مىعىم ەدى عوي.؟

– قازىر مۇنىڭ دا تۋ-تالاقايى شىقتى. ەگدە جازۋشىلاردىڭ قاي-قايسىسىمەن اڭگىمەلەسە قالساڭىز دا «مەنىڭ پالەنباي دەگەن شىعارمام شىعارماشىلىق ۇيىندە جازىلىپ ەدى... » دەي كەلىپ، ءوزىنىڭ ەڭ مىقتى، ەڭ سۇيىكتى شىعارماسىنىڭ اتىن اتايدى. جازۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق ءۇيى، شىنىندا دا، كەرەمەت ەدى. ناعىز قۇتحانا ەدى. ورنالاسقان جەرى دە ادەمى، ايماق-اۋقىمى دا كەڭ ەدى. ال ەندى سول شىعارماشىلىق ءۇيى قايدا قازىر؟ زىم-زيا، ەشكىم بىلمەيدى...

ن.ءورازاليننىڭ كەزىندەگى ورىنباسارى ت.مەدەتبەكتىڭ ايتۋىنشا، الماتى قالاسىنىڭ كەزىندەگى اكىمى ۆ.حراپۋنوۆ قازاقستان جازۋشىلار وداعىنا «بازار اشىپ الىڭدار، سودان تۇسكەن پايدانى جازۋشىلار ۇيىمىنىڭ كەرەك-جاراعىنا جۇمسارسىڭدار» دەپ ارنايى جەر تەلىمىن بەرگەن ەكەن. بۇل جەر تەلىمىن جازۋشىلار وداعى «اياگوز» بازارىنا جالعا بەرەدى. جالدان تۇسكەن اقشاعا جازۋشىلار وداعى ەكى اۆتوكولىك ساتىپ الادى. «كەلەسى ايدىڭ اقشاسىن» ارداگەر-جازۋشىلارعا ستيپەنديا تۇرىندە بەرەمىز» دەپ وتىرعاندا، بۇل بازار دا ءدال شىعارماشىلىق ءۇيى سياقتى ۇشتى-كۇيلى جوعالىپتى...

– سونىمەن، جازۋشىلاردىڭ وسى قۇرىلتايىندا نە ىستەيسىزدەر، تاعى دا «كوپشىلىك داۋىسپەن» ن.ءورازاليندى باسشى سايلاپ الاسىزدار ما، جوق الدە...

– ەگەر ءبىز وسى جولى تاعى دا ن.ءورازاليندى باسشى سايلاپ الساق، وندا قازاقستان جازۋشىلار وداعى، سۆەتقالي نۇرجان ايتقانداي، ءبىرجولا جوقتىققا كەتپەك. قۇردىمعا كەتەدى. ال ەندى ءبىلىمدى، دارىندى، ادەبيەتكە جانى اشيتىن پروفەسسيونال جازۋشىلاردىڭ ءبىرىن سايلاي الساق، وندا، ارينە، ءسوز دە، ءىس تە باسقاشا بولماق.

اڭگىمەلەسكەن ءشارىپ قۇراقباي

دەرەكوزى: «جۇلدىزدار وتباسى» جۋرنالى. № 3. 2018 جىل

تۇپنۇسقاداعى تاقىرىپ: "جازۋشىلار وداعى قالاي كۇيرەدى؟"

Abai.kz